Morgunblaðið - 02.04.1958, Qupperneq 3

Miðvikudagur 2. apríl 1958
MORCUNBT. 4Ðlh
3
Aðalfundur Félags ís-
lenzkra stórkaupmanna
Aðalfundur Félags íslenzkra |
stórkaupmanna var haldinn laug j
ardaginn 29. marz í Tjarnarcafé. |
Formaður stjórnarinnar. Páll
Þorgeirsson, flutti skýrslu félags
stjórnar og rakti helztu viðfangs
efni félagsins á sl. starfsári. Síð-
an gerði gjaldkeri félagsins,
Bjarni Björnsson, grein fyrir
reikningum -félagsins, en annar
fulltrúi F.Í.S. í stjórn ísl. vöru-
skiptafélagsins s.f., Karl Þor-
Aftankul
ÞAÐ er ætíð bókmenntalegur
viðburður er Jakob Thorarensen
sendir frá sér nýja bók. Ofan-
nefnd kvæðabók barst mér fyrir
tveimur dögum, hef ég ekki orð-
ið hennar var fyrr, enda þótt út-
gefendur (Helgafell) prenti á
forsíðu, að bókin sé .gefin út
1957. Bókin er 128 blaðsíður og
í henni eru 48 kvæði, öll ný, eða
óprentuð áður a. m. k. í. bók, þó
hef ég séð eitthvað af þeim á
prenti, svo sem Ávarp fjallkon-
unnar og ég held, Til samferða-
manna.
Jakob Thorarsensen er gagn
merkt skáld, enda löngu í
fremstu röð þjóðskálda og margir
telja hann bezta ljóðskáld núlif-
andi. Ekki vil ég um það dæma,
að svo stöddu, en víst er það,
að hann er mikið skáld og mikill
gáfumaður, fastur í rásinni. Hann
mun aldrei hverfa frá hefð-
bundnu íslenzku formi í kveð-
skap og aldrei mun hann senda
frá sér neitt bull og aldrei setj-
ast niður við að yrkja um „eitt-
hvað“. Hann veit ætíð hvað hann
er að gera. Ef gripið er niður í
einhverja bók hans, hvort heldur
er kvæði eða sögur, bregzt aldrei
að þar er eitthvað umhugsunar-
vert á ferð. Kraftur og nokkur
óvægni, hreinskilni og skarp-
skyggni einkenna allt er Jakob
skrifar. Hann tekur skáldskap-
inn alvarlegum tökum, ber virð-
ingu fyrir sinni köllun sem skáid
og þeim skáldum, sem hann met-
ur nokkurs, en fyrirlítur þá menn
af heilum huga, sem hann telur
misþyrma hinni göfugu list —
og eru þeir nokkuð margir. Oft
bregður hann fyrir sig glettni og
jafnvel kaldhæðni — svo og góð
látlegu spaugi. Það hefur sann-
azt og mun sannast betur síðar
að skáldskapur Jakobs Thorar-
ensens verður mikils metinn og
sennilega mun hann vaxa löngu
eftir að hann er farinn til feðra
sinna, meðan nokkur töggur er í
þjóð vorri. Ég geri ráð fyrir að
hann verði settur á bekk með,
Stephani G., Grími Thomsen og
öðrum slíkum, enda telja margir
að hann hafi unnið sér sæti á
þeim bekk.
Ég ætla ekki að skrifa neinn
ritdóm um einstök kvæði í bók
þessari. Flytur hún fjölbreytt
efni. Það dylst engum að kvæðm
eru öll góð og mörg ágæt. Ann-
ars er það svo með kvæði Jakobs
Thorarensen, fyrr og síðar, að
þau fæðast aldrei andvana og er
þá mikið sagt. Ég vil, af handa-
hófi nefna, úr þessari nýju
bók, kvæðin Landið góða, Merk-
ishjón, Þrisvar fæddur, Kindin,
Jólabrjál, Viðskilnaður, Við Ey-
vindarrústir, Daglæti, Apríldag-
ar, Jörvagleðir, Jónas og Helgi,
Séra Eiríkur í Vogsósum, auk
þeirra kvæða, er ég hef áður
nefnt og nokkurra ágætra kvæða
er hann kvað á ferðalagi um 'Suð
urlönd. Það er vandi að velja
úr þessum kvæðum, því í bókinni
eru einungis úrvalskvæði.
Sem sagt, ég hef ekkert út á
bókina að setja. Hún er efnis-
mikil og skáldið hefursjaldan eða
aldrei ort betur. Hann er ómyrk-
ur í máli að venju, hugsunin heið
rík, dómgreindin skörp, stefnan
föst og ákveðin. Þar fer afburða
vitmaður og skáld með penna.
Þorsteinn Jónsson.
steins, skýrði frá störfum þess á
si. ári. Guðmundur Árnason, full-
trúi F.Í.S. í stjórn Lífeyrissjóðs
verzlunarmanna, gerði grein fyr-
ir störfum og reikningum sjóðs-
ins.
Að því loknu var gengið til
stjornarkjörs og voru kjörnir í
stjórn félagsins eftirtaldir stór-
kaupmenn: Páll Þorgeirsson, for-
maður, og meðstjórnendur þeir
Guðmundur Árnason, Sveinn
Helgason, Ólafur Ó. Johnson og
Tómas Pétursson. í varastjórn
voru kjörnir þeir Björn Hall-
grímsson og Friðrik Sigurbjörns
son. Fráfarandi gjaldkeri, Bjarni
Björnsson, baðst eindregið und-
an endurkosningu.
Endurskoðendur voru kosnir
Ólafur fjaukur Ólafsson og
Sveinn Björnsson.
í stjórn Verzlunarráðs íslands
voru þessir menn kjörnir: Páll
Þorgeirsson, Egill Guttormsson,
Gunnar Guðjónsson og Ólafur Ó.
Johnson.
Fulltrúar F.Í.S. í stjórn fsl.
vöruskiptafélagsins s.f. voru
kosnir þeir Karl Þorsteins og
Bergur G Gíslason.
Á fundinum voru verðlagsmál-
in rædd mjög ítarlega. Fundar-
menn voru á einu máli um, að nú
gildandi verðlagsákvæði væru ó-
heyrilega ströng og svo langt frá
allri sanngirni, að öllum verzlun-
arrekstri væri stefnt í hreinan
voða, ef eigi fengist úr bætt.
Enda kom það skýrt fram í um-
ræðunum, að heildsöluálagning
hér myndi vera mun lægri en á
nokkru hinna Norðurlandanna.
Að lokum var gerð ályktun í
sambandi við verðlagsmálin, er
stjórn félagsins var falið að
vinna að.
Friðrik teflir
á Sauðárkróki
SAUÐÁRKRÓKI, 31. marz. —
Friðrik Ólafsson, skákmeistari,
kom til Sauðárkróks sl. laugar-
dag og tefldi þá um kvöldið fjöl-
tefli við Sauðkræklinga og aðra
úr nágrenninu. Teflt var á 71
borði og fóru leikar þannig að
Friðrik vann 61 skák, gerði 7
jafntefli en tapaði 3.
Á sunnudaginn tefldi Friðrik
samtímaskák á 10 borðum, þar
af eina 'blindskák. Úrslit urðu
þau að Friðrik vann á 9 borðum
þar með blindskákina, en gerði
eitt jafntefli. —- Jón.
^iguiOjuni Lmaiaaun.
Ný bók eftir Sigurbjörn Einorsson
„Opinberun Jóhnnnesnr"
í DAG kemur á markaðinn ný
og merkileg bók eftir prófessor
Sigurbjörn Einarsson, „Opinber-
un Jóhannesar". Bókin fjallar
um eitt erfiðasta og sérstæðasta
rit Biblíunnar, Opinberunarbók-
ina, og tímana þegar hún var
skrifuð. Kristin kirkja var þá
ung, fámenn og snauð, en varð
að berjast við ofurefli hins róm-
verska heimsveldis, sem þá laut
einum versta keisara sínum,
Domitianusi. Hann heimtaði al-
ger yfirráð yfir sál og samvizku
þegna sinna, og má segja að bók-
in sé því mjög tímabær nú.
Prófessor Sigurbjörn Einarsson
leitast við að skýra hið torræða
rit í bók sinni. Hann tekur tákn-
mál þess og skýrir það og brýt-
ur til mergjar. í ýtarlegum inn-
gangi gerir hann grein fyrir gerð
ritsins, tímanum sem það er
samið á, höfundi þess og þeim
aðstæðum sem það miðar fyrst
og fremst við. Þá er og gerð grein
fyrir skýringaraðferðum og gúdi
Opinberunarbókarinnar fyrir nu-
tímann. Því næst er hún túlkuð
vers fyrir vers. Skýringar höf-
undar byggjast á vísindalegum
rannsóknum nútímans, en efnis-
meðferð er alþýðleg og miðuð
við það, að hver hugsandi maður
geti haft full not af henni og
góða hjálp til skilnings á Opin-
berunarbókinni.
Bók prófessors Sigurbjarnar er
231 bls. í stóru broti, prentuð á
góðan pappír og frágangur allur
hinn smekklegasti. ísafoldar-
prentsmiðja gefur bókina út og
verður hún að teljast tilvalin
tækifærisgjöf nú um páskana auk
þess sem hún er nauðsynleg
heimild hverjum þeim sem vill
kynna sér efni og tilgang eins
umdeildasta rits Biblíunnar.
Góður gestur Tónlistarfélagsins
FiðiusniIIingurinn Roman
Tofenberg leikur hér
TÓNLISTARFÉLAGIÐ efnir til
tónleika fyrir styrktarmeðlimi
sína í kvöld, kl. 9, og á morgun
kl. 3 e. h., og verða þessir tón-
leikar haldnir í Austurbæjarbíói.
Það er hinn kunni, bandaríski
fiðlusnillingur, Roman Toten-
berg, sem leika mun að þessu
sinni fyrir styrktarmeðlimi Tón-
listarfélagsins, en hann er nú á
leið vestur um haf að aflokinni
langri tónleikaferð víðsvegar um
Totenberg hefur um langt skeið
notið mikilla vinsælda og frægð-
ar, og kemur að jafnaði fram oft-
ar en 100 sinnum á ári hverju
sem fiðluleikari, ýmist með
hljómsveitum eða einleikstón-
leikum, bæði í Bandaríkjunum
og víðar um lönd.
Dómar tónlistargagnrýnenda
um fiðluleik Totenbergs eru að
jafnaði mjög lofsamlegir.
Á tónleikunum í kvöld mun
Roman Totenberg leika m .a.
Sónötu fyrir einleiksfiðlu eftir
Bela Bartok, sem aldrei hefur
verið leikin hér áður, en þykir
eitt af öndvegisverkum i nútíma
tónlist. Auk þess leikur hann verk
eftir Beethoven, DeFalla, Pagan-
ini og Copeland.
Það skal sérstaklega tekið fram
að tónleikarnir verða að þessu
sinni haldnir á öðrum tímum en
venja er. Miðvikudagstónleikarn-
ir byrja kl. 9 e. h., en tónleik-
arnir á fimmtudag (skírdag) fara
fram kl. 3 e. h.
ui.i-n Toteiibcij
Austur- og Vestur-Evrópu.
Roman Totenberg er löngu orð-
inn þekktur sem afburða góður
fiðluleikari, bæði austan hafs og
vestan, en hann er fæddur í borg-
inni Lodz í Póllandi árið 1913 og
flyzt til Bandaríkjanna rúmlega
tvítugur að aldri. Hann hlaut því
tónlistarmenntun sína aðallega í
Evrópu, útskrifaðist úr tónlistar-
háskólanum í Varsjá og stundaði
eftir það nám í fiðluleik hjá þeim
Carl Flesch í Berlín og Georg
Enescu í París, en báðir eru þeir
heimskunnir kennarar í fiðluleik.
Ávarp til Akurnesínga
EINS og Akurnesingum er
kunnugt hafði Kvenfélag Akra-
ness með höndum fjáröflun til
byggingar Sjúkrahúss Akraness
og var það eitt af höfuð-viðfangs-
efnum félagsins um margra ára
bil.
Margþætt var starf þess til
fjáröflunar á þeim árum er hús-
ið var enn óbyggt og var þá oft
og á ýmsan hátt leitað til bæjar-
búa um fjárframlög. Vill Kven-
félagið þakka Akurnesingum
góða liðveizlu við þessa starf-
semi þess.
Nú eru senn liðin 6 ár síðan
Sjúkrahúsið tók til starfa og þarf
ekki að lýsa því fyrir Akurnes-
ingum hve mikil blessun hefir
fylgt þvi starfi sem þar er unnið.
Auðskilið er að mikið vantar á
að svo ung stofnun sé fullbúin
tækjum, sem þó mega teljast
nauðsynleg. Seinustu árin hefir
Kvenfélagið selt merki annan
páskadag ár hvert og hefur því
fé sem safnazt hefur, verið varið
til kaupa á ýmsum tækjum.
Nú á næstunni bætist Sjúkra-
húsinu húsnæði það sem að und
anförnu hefir verið 'notað sem
íbúð yfirlæknis og verða þar
stofur fyrir 8—9 sjúkrarúm og
einnig dagstofa sjúklinga, en fyr-
ir hvort tveggja er mikil þörf.
Og er þá komið að tilefni þess-
ara skrifa. Kvenfélag Akraness
hefir hug á að leita nú enn til
Akurnesinga með beiðni um fjár-
framlag til styi'ktar þessu óska-
barni allra bæjarbúa. Því fé sem
þér góðir Akurnesingar kunnið
að fá Kvenfélaginu til umráða
að þessu sinni, hyggst það verja
til kaupa á innbúi í væntanlega
dagstofu sjúklinganna. Öllu því
fé sem varið er til að létta sjúk-
um þungar byrðar er vel varið.
Akurnesingar, Kvenfélagskon-
urnar sem koma til yðar annan
páskadag n.k. með söínunarlista
og biðja um framlag yðar, vona
að þér bregðizt vel við og allir
leggi eitthvað af mörkum. Hver
eftir sinni getu.
Margt smátt gjörir eitt stórt.
Meg fyrirfram þakklæti .
Stjórn Kvenfélags Akraness.
Lisfamenn ræða um
kirkjumál
í KVÖLD — eins og alla mið-
vikudaga — er listamannaklúbb-
urinn opinn í baðstofu Nausts-
ins. Umræðuefni verða í þetta
sinn: „Kirkjan og tónlistin".
Málshefjandi er dr. Páll ísólfs-
son, og umræður hefjast kl. 9
STAKSTEIMAR
Villandi
leiðbeiningar
Halldórs
Halldór Kristjánsson, Kirkju-
bóli, birtir í gær í Timanum
grein, sem hann nefnir: „Viilandi
leiðbeiningar“ og verðlauna-
mál. Upphaf hennar hjóðar svo:
„Bjarni Benediktsson aðalrit-
stjóri Morgunblaðsins naut þeirr
ar sæmdar á siðasta hausti, að
honum voru dæmd verðlaun fyrir
góð og snjöll tök á móðurmáli
sínu, svo sem frægt er orðið.
Verðlaunaíslenzka
Þetta kom mér í hug eins og
raunar oftar, þegar ég las þessi
orð í blaði han:
„Vilhjálmur Þór-------veitti
Eysteini ekki málfrið (svo!),
heldur lét réttunum fylgja ýms
ar leiðbeiningar, að vísu villandi
á köflum“.
Þeir menn, sem svona tala, eru
á alþýðumáli nefndir grautar-
hausar, því að það er tvennt and
stætt, að villa um menn og leið-
beina mönnum. Það sem er vill-
andi getur aldrei kallast leiðbein-
ing“.
Hér kemur enn fram, að Tíma
menn telja, að aðrir hefðu frem-
ur átt að fá þessi verðlaun en
sá, sem þau hlaut. Enda eru þeir
sjálfir ósparir á leiðbeiningar
um, hvernig rétt mál skuli rita.
Sjálfsagt er að taka öllum leið-
réttingum með þökkum, því sð
svo lengi lærir sem lifir. Lakara
er þó, ef sá, sem með yfirlæti
segist kunna skil á leiðinni beinir
manni inn á ranga braut. Svo
hefur Halldóri farið hér, því að
flestir aðrir en hann vita, að því
miður er hægt að beina vegfar-
anda jafnt á ranga leið sem rétta.
Það var því í senn rétt að máli
og efni, þegar sagt var um Vil-
Vilhjálm Þór á dögunum, að leið-
beiningar hans hefðu verið vill-
andi.
Á sama veg fer Halldóri Krist-
jánssyni, þegar hann síðar í grein
sinni ræðir um „þjóðhollustu“
Alþýðubandalagsins og styður
hana við hógværð bandalagsins
í kaupgjaldsmálum. Sú leiðbein-
ing Halldórs um traust til AI-
þýðubandalagsins or mjög vill-
andi.
Hótanir Hannibals
Halldór segir:
„Flestum hugsandi mönnum
mun koma saman um það, að al-
mennar kauphækkanir séu ekki
tímabærar hér á landi“.
En hvað segir Alþýðubandalag
j ið sjálft?
Formaður þess, Hannibal Valdi
marsson, beitti sér nýlega fyrir
uppsögn sjómanna á síldveiði-
samningum i sumar. Fram hjá
þeirri staðreynd verður ekki kom
izt með því að þegja um hana
á Tímavísu. En hvað skyldi Tím-
inn hafa sagt um þessa uppsögn,
ef Sjálfstæðismenn hefðu haft
þar slíka forystu sem Hannibal?
Þá fær ekki dulizt við hvað
I Hannibal á, þegar hann segir
hinn 28. marz sl. í Þjóðviljanum:
„En minnumst þess þá líka, að
áður en varir getum vér þurft að
grípa til fyrri baráttuaðferða.
Fari svo, verður verkalýðshreyf
ingin áreiðanlega tilbúin“.
Hér er endurtekin hótunin
gamla, að ef kommúnistar hverfi
úr rikisstjórn verði gripið til
„fyrri baráttuaðferða", þ. e. verk
falla eins og 1955.
Foringjar kommúnista nota
verkalýðsfélögin sem sé einungis
sjálfum sér til framdráttar i
valdastreitunni og skrökva því
til, að þeir tali í hennar nafni,
þegar þeir beita þar ýmist ein-
ræði eða algerum klíkuskap.