Morgunblaðið - 28.05.1958, Blaðsíða 12

12
MORCVNBLADIÐ
Miðvikudagur 28. maí 1958
Elísabet Sigurðardóftir
prófastsfrú frá Stórahrauni
F. 22. febr. 1877 D. 22. maí 1958.
—- HÚN var kvenna fríðust og
einn beztur kvenkostur héraðsins.
sakir ættgöfgi og glæsimennsku.
Slíkur var dómur sveitung-
anna um Elísabetu Sigurðardótt-
ur fyrir rúmum sextíu árum, er
hún var ung heimasæta í Syðra-
Skógarnesi, og hefur hann vissu-
lega ásannazt — að því viðbættu.
að nú þegar ævidagur hennar er
á enda runninn, vottar samferða-
fólk hennar, að hún hafi einnig
verið ein göfugust kvenna og
beztum eðliskostum búin, þeirra,
er það hefur kynnzt á lífsleið
innL
Frú Elísabet var fædd 22. febr
1877 að Fáskrúðarbakka í Mikla-
holtshreppi, og var því liðlega 81
árs er hún lézt, en hún andaðist
í Landsspítalanum 22. þ. m. eftir
skamma legu. — Foreldrar Elísa-
betar voru Sigurður Kristjáns-
son og Guðríður Magnúsdóttir er
lengst af bjuggu í Syðra-Skógar-
nesi, en þangað fluttust þau er
Elísabet var barn að aldri. Voru
þau mikilsmetin hjón, komin af
merkum ættum vestra, en amma
Elísabetar var Kristín í Skógar-
nesi, er séra Arm Þórarinsson
segir frá í ævisögu sinni, og voru
Kristín og Þorleifur í Bjarnar-
höfn bræðrabörn
Elisabet var elzt fimm systkina,
sem til fullorðinsára komust, og
eru þrjú þeirra eftir á lífi, en
annar bróðirinn, Þorleifur
hreppstjóri frá Þverá, andaðist
fyrir réttum tveim mánuðum.
Elísabet ólst upp í foreldrahús-
um í Syðra-Skógarnesi, þar til
hún giftist 4. maí 1894, séra Arna
Þórarinssyni, sem þá var orðinn
prestur í Miklaholtsprestakalli
fyrir átta árum. Þau reistu fyrst
bú í Miklaholti og bjuggu þav
og í Skógarnesi fyrstu búskapar-
árin eða til 1903 er þau fluttu
að Ytri-Rauðamel í Eyjarhreppi.
Þar bjuggu þau í fjögur ár, en
fluttu að Stórahrauni í Kolbeins-
staðarhreppi árið 1907 og bjuggu
þar upp frá því til 1934, er séra
Arni lét af prestskap fyrir ald
urssakir, eftir 48 ara prestsþjón-
ustu, og fluttust til Reykjavíkur.
Prófastshjónin bjuggu því í öll-
um hreppum prestakallsins, en
voru þó oftast kennd við Stóra-
hraun, þar sem starfsdagur þeirra
var lengstur.
Snemma á búskaparárum sín-
um á Stórahrauni létu þau reisa
þar stórt og myndarlegt íbúðar-
hús úr steinsteypu, en slíkar
byggingar voru fátíðar á þeim
árum til sveita. Var jafnan mikill
myndarbragur á heimili þeirra,
rausn og umsvif. Heimilið var
alla tíð fjölmennt og gestakoma
mikil, enda var sem gestir löðuð-
ust að prestsheimilinu; bar þar
bæði til, að húsfaðirinn var allra
manna ræðnastur, fróðastur og
skemmtilegastur í orðræðum, svo
og hitt, að húsfreyjan kunni lag
á því, að láta öllum líða vel er
í návist hennar voru, og var þá
aldrei farið í manngreinarálit.
Frú Elísabet hafði ekki lengi
setið í húsmóðursæti á prests-
heimilinu er hún ávann sér vin-
sældir og virðingu sóknarbarn-
anna. 1 því tilliti þurfti ekki fjar-
lægð til að gera fjöllin blá. —
Hún var vaxin upp úr jarðvegi
sveitarinnar, alin upp meðal
fólksins, sem átti þar heima; var
bóndadóttir eins og flestar hús-
mæður héraðsins — en var þó
í huga fólksins sem tigin og glæst
fyrirkona, sem allir litu upp til.
Og þetta var ekki fyrir það að
hún var prestkonan — heldur
sakir persónuleika hennar og eðl-
iskosta. Ég minnist þess ekki frá
uppvaxtarárum mínum, að nokk-
ur önnur kona í sveitinni væri
í daglegu tali nefnd frúin. Þeita
var ekki af neinni fordild eða
höfðingjadýrkun, heldur hafði
frú Elísabet áunnið sér þá virð-
ingu meðal sveitunganna, að þessi
titill festist við hana eins og af
sjálfu sér. Þegar rætt var um
frúna, var enginn í vafa um við
bverja var átt.
Um fjörutíu ára skeið stjórnaði
frú Elísabet stóru og fjölmennu
heimili, en þrátt fyrir eril og
önn dagsins, varðveitti hún jafn-
an glaðværðina og hið Ijúfa við-
mót, og aldrei var hún svo vant
við iátin umfangsmikil bústörf,
að hún gæfi sér ekki tíma til að
sinna gestum og gangandi, því að
engan bar þar svo að garði að
hann yrði ekki að fá góðgerðir.
Frú Elísabet var í senn rausnar-
kona, sköruleg og stjórnsöm hús-
móðir og mild og kærleiksrík
kona og móðir. Hjúum sínum var
hún einlægur vinur og ráðgjafi,
enda varð henni vel til hjúa; þau
voru engar hornrekur á heimil-
inu, heldur sem hluti af f jölskyld-
unni og dvöldust sum þeirra hjá
prófastshjónunum fram á elliár
og nutu umhyggju þeirra og
barna þeirra eftir að starfsþrótt-
urinn var þorrinn.
Sambúð prófastshjónanna á
Stórahrauni var jafnan ástrík, og
gagnkvæmt traust og virðing var
ríkjandi milli þeirra. Frú Elísabet
var einlæg trúkona og áttu þau
Hellu-handfæravindur
RKYNAST BKZT
Söluumboð:
Verzlun O. Ellingsen hf.
Capri-skórnir
sýna tízkulih sumarsins

Lagið, hælarnir og miúkuf
tákappi sýna ítölsk áhrif
Skoðið Capri Reynið Capri
hjónin því samstöðu einnig á því
sviði. Það var starf séra Árna að
prédika úti á meðal fólksins, en
prófastsfrúin var einnig predik-
ari á sina vísu: hennar predikun
var fólgin í verkum hennar, sem
unnin voru í trú og kærleika,
og einlægum bænum, er stigu
fram úr hljóðum huga og hlýju
hjarta.
Sterkustu einkennin I fari frú
Elísabetar voru ljúflyndi hennar,
glaðværð og hjartahlýjan. Komu
þessir eðlisþættir hennar ekki
sízt fram í viðskiptum hennar við
börn og þá sem minnimáttar
voru, eða áttu í bágindum. Hand-
tak hennar, röddin, brosið og blik
hrúnu augnanna — allt vitnaði
þetta um ylríka hjartalagið. Hún
var og mikill dýravinur, og áttu
allir málleysingjar sannan vin
þar sem hún var. Einkanlega
voru hestar henni hjartfólgnir og
átti hún sjálf tíðum góða reið-
skjóta. Síðastur þeirra var „Kol-
ur“, stór og föngulegur hestur,
sem bar sig vel og fór á kost-
um. Sópaði að prófastsfrúnni, þeg
ár hún var sezt í söðul sinn á
Kol og lét hann grípa töltið á
hlaðsprettinum.
Þá var fuglalífið henni mikill
unaður, en á Stórahrauni er æð-
arvarp í eyjum, og stundaði hún
það jafnan sjálf á vorin og fór
um það nærfærnum höndum, og
brýndi hið sama fyrir börnum
sínum, er þau fengu að fara með
henni í varpið. Sjálf var hún upp-
alin við sjó, og mikið fuglalíf
í Skógarnesi, og undi hún sér
vel eftir að hún kom að Stóra-
hrauni, en þar fellur sjórinn upp
að túnfætinum. Hún var árrisul
og gekk tíðum á morgnana nið-
ur að sjónum áður en aðrir komu
á fætur, og heilsaði þar nýjum
degi í dýrð vormorgunsins, er
æður og aðrir fuglar léku sum-
aróð sinn í vaknandi náttúru við
lygnan vog og hjalandi lind.
Séra Árni og frú Elísabet eign-
uðust 11 börn og eru öll á lífi. Það
lætur að líkum að oft hafi verið
annasamt hjá prófastsfrúnni, er
barriahópurinn var að alast upp,
en oft hvíldi stjórn búsins á herð-
um hennar einnar, er húsbóndinn
var fjarverandi í embættiserind-
um. Tvær dætur þeirra hjóna ól-
ust upp hjá vinafólki þeirra, en
hin öll heima. Auk þess tóku þau
sjálf að sér fósturdóttur og voru
henni sem börnum sínum.
Það er stórt og mikið ættar-
tré uppvaxið frá prófastshjónun-
um á Stórahrauni, en alls eru af-
komendur þeirra orðnir 91. —
Börnin þeirra eru 11, eins og
áður getur, barnabörn 43 og
barnabarnabörn 37. Af þessum 91
niðja, sem út af þeim er kominn,
eru 82 á lífi. Þegar prófastshjón-
in brugðu búi á Stórahrauni og
fluttust til Reykjavíkur beið
þeirra því stór hópur niðja og
vina í höfuðborginni, en flest
voru börn þeirra þá orðin búsett
hér. Eigi að síður var þeim ekxi
sársaukalaust, að yfirgefa alla
gömlu vinina fyrir vestan, og
fóru þau þangað löngum í sum-
arheimsóknir. Á rieimili þeirra
hér var jafnan gestkvæmt, eigi
síður en vestur á Stórahrauni,
en þar komu börn þeirra, barna-
börn, barnabarnabörn og aðrir
vinir saman, og var það gleði og
gæfa gömlu hjónanna að finna
sig þannig umvafin ástríki og
hlýju, jafnt ungu kynslóðarinnar,
sem eldri vinanna. Frá því séra
Arni lézt — en síðan eru 10 ár —
hefur frú Elísabet lengst af dval-
izt hjá yngstu og elztu dætrum
sínum, nú siðustu árin á Smára-
götu 3 hjá Ingunni og Kristjáni
Einarssyni. Atti hún þar friðsælt
og ljúft ævikvöld, umvafin ástúð
og umhyggju. Fyrir rúmu ári
missti hún sjónina, en þó að henni
brygðist þannig birtan fyrir ytri
sjónúm, var jafnan bjart og heið-
ríkt í huga hennar, og frá henni
hjálfri stafaði birtu og yl, sem
áður — og bjart verður ávallt
um minningu hennar.
Allir vinir hennar og afkom-
endur þakka henni ljúfar stund-
ir og alla birtinu, sem hún stráði
á veg samferðafólksins, og í ljóma
vordagsins er hún kvödd i þeirri
trú að hann lýsi henni yfir á
landið ókunna.
Ingólfur Kristjánsson.