Morgunblaðið - 01.06.1958, Blaðsíða 8

8
MORCVNBTAÐIÐ
Sunnudagur 1. júní 1958
Hafnarfjörð
hálfrar aldar
Tveggja daga hátíða-
höld ■ tilefni
afmælisins
í SÖGU Hafnarfjarðar
segir m.a. svo um til-
drög þess að Fjörðurinn
hlaut kaupstaðaréttindi:
„Hafnarfjörður var frá alda öðli
í Álftaneshreppi. Náði sá hreppur
yfir núverandi Bessastaðahrepp,
Garðahrepp og Hafnarfjörð.
Þann 23. júní 1876 kom fyrir
hreppsnefnd Álftaneshrepps
beiðni frá 49 búendum í Hafnar-
firði og umhverfi fjarðarins, þar
sem þess var farið á leit, að Hafn-
arfjörður fengi kaupstaðarrétt-
indi, en vafalaust hafa ýmsir
Hafnfirðingar fyrir löngu verið
farnir að þrá, að Hafnarfjörð-
ur fengi svipuð réttindi og
Reykjavík hafði hlotið árið 1786.
Á því varð þó enn alllöng bið, en
fyrsta áfanganum í þeirri bar-
áttu varð brátt náð með skipt-
ing Álftaneshrepps í tvö hrepps-
félög, og má ætla, að fyrrnefnd
beiðni Hafnfirðinga hafi stuðlað
að þeirri ráðstöfun“.
Það varð þó ekki fyrr en árið
1903, sem frumvarp til laga um
bæjarstjórn í Hafnarfirði var lagt
fyrir efri deild Alþingis. En það
var einkum vegna þess, að menn
voru mótfallnir skiptingu Garða-
hrepps og Hafnarfj., og einnig
tafði framgang málsins, að á síð-
asta áratug 19. aldar var mikið
aflaleysi hér við Faxaflóa, sem
gerði það m.a. að verkum, að fólk
missti allan áhuga á þeim málum
þau árin. Um aldamótin batnaði
hagur almennings svo aftur, og
var þá (1903) lagt fyrir Alþingi,
eins og fyrr segir, frumvarp þess
efnis, að kauptúnið fengi kaup-
staðaréttindi. Þar voru menn þó
ekki á eitt sáttir að veita staðn-
um þessi réttindi, því að frum-
varpið var fellt með 12 atkvæð-
um gegn 11. Það var svo ekki
fyrr en 1907, sem málið var tekið
þar fyrir aftur, og þá samþykkt
að veita Hafnarfirði kaupstaðar-
réttindi. Voru lög þess efnis sam-
þykkt af konungi 22. nóvember
1907, en fullt gildi öðluðust þau
1. júní 1908 eða fyrir réttum 50
árum.
Um landeign og takmörk kaup
staðarins segir svo: .,Úr sjó
utanvert við Balatún, sjónhend-
ing eftir takmörkum Hafnar-
fjarðarhrauns og Dysjamýrar,
þar til kemur á hinn forna veg
frá Görðum til Reykjavíkur. Eft-
ir þeim vegi í Engidal. Þaðan eft
ir nyrðri brún Hafnarfjarðar-
hrauns, þar til kemur móts við
austurhorn Hraunholtstúns. Það-
an bein stefna yfir neðanverðan
Kaplakrika í vörðu á háholtinu
fyrir ofan Jófríðarstaði; þaðan
yfir Fuglastapaþúfu efri beina
leið í sjó fram.“
Þannig voru takmörk bæjarins
ákveðin, en það fór víðs fjarri
að hann ætti allt þetta land. Hins
vegar var kappkostað næstu árin
að fá það land keypt, sem bær-
inn átti ekki, og er nú svo komið'
að hann hefir eignazt það að
mestu leyti. —
Ekki var ætlunin í þessari
stuttu grein að minnast á þætti
í sögu Fjarðarins fyrir 1908, en
það verður þó ekki komizt hjá
því að geta þess manns, sem rétti
lega hefir verið nefndur faðir
Hafnarfjarðar. Hann hét Bjarni
Sigurðsson eða Síyertsen. eins og
hann nefndi sig að hætti aldar
sinnar, og var fæddur í Selvogn-
um 6. apríl 1763. Bjarni, sem
varð einn fyrstur íslendinga að
hefja verzlunarstörf, eftir að
þau höfðu verið í höndum Dana
um aldaraðir og þar um algera
einokun að ræða, eins og kunnugt
er, hafði tunfangsmikla verzlun
í Hafnarfirði. Má fullyrða að
hér hafi verið á ferðinni fyrsti
vísirinn að heilbrigðri sam-
keppni á sviði verzlunar hér-
lendis, og var því sannarlega um
Hainarijorður í dag: Séð yfir miðbæinn.
Nú þegar minnast skal þessara
merku tímamóta, verður efst í
huga mínum sú atvinnugrein,
sem lífsafkoma bæjarbúa hefir
nær eingöngu byggzt á, en það
er eins og allir vita, sjávarút-
vegur. Allt frá fyrstu tíð hefir
verið róið héðan til fiskjar á
opnum bátum, enda er höfnin frá
náttúrunnar hendi hin ákjósan-
legasta. Þegar bærinn fékk
kaupstaðaréttindi var hér eitt
mesta aflaár, sem þá hafði komið
í mannaminnum, og því hið
mestan góðærisár, fyrir íbúa
hins nýja kaupstaðar- Eiginlega
aðila, sem rekið hafa útgerð í
Firðinum, en þeir hafa verið æði
margir og vegnað að vonum all-
misjafnlega. En þrátt fyrir hina
ýmsu erfiðleika, sem samfara eru
útgerð, hefir hún vaxið jafnt og
þétt, og eru nú gerðir þar út 6
togarar og fjöldi vélbáta. Byggð
hafa verið fullkomin frystihús,
fiskverkunarstöðvar reistar og
fiskimjölsverksmiðja starfrækt.
Hafskipabryggjur eru tvær, sem
að vísu eru nú orðnar mjög úr
sé gengnar, höfnin er hin ákjós-
anlegasta og varin af hafnargörð-
um, sem enn á þó eftir að lengja.
Sem sagt, í Hafnarfirði eru góð
skilyrði til útgerðar, þótt enn
eigi eftir að gera ýmislegt, er
hraða verður. Sérstaklega verður
að leggja áherzlu á að fullgera
höfnina og hlynna betur að út-
gerðinni, sem lífsafkoma Hafn-
firðinga byggist að langmestu
leyti á.
Þegar Hafnarfjörður fékk kaup
staðaréttindi voru íbúarnir 1351
en munu nú vera um 6500 manns.
Má af tölum þessum sjá, að mik-
ið hefir verið byggt og byggðin
færzt mjög út, einkum í suður-
bænum. Mörg stór og gæsileg hús
hafa verið byggð, svo sem Barna
skólinn. Flensborgarskóli, Sól-
(Ljósm. Mbl.: Ól. K. M.).
vangur, fiskiðjuver Bæjarútgerð-
arinnar og Flygenrings, Spítali
St. Jósefssystra og Sundhöllin
svo eitthvað sé nefnt. Einn er sá
staður, sem Hafnfirðingar eru
mjög hreyknir af, en það er
Hellisgerði, 'sem er einn fegursti
og sérkennilegasti skrúðgarður
landsins. — Hvað iðnað viðkem-
ur er Raftækjaverksmiðjan h.f.
þekktust, en auk þess er margs
konar annar iðnaður starfræktur
í Hafnarfiði. sem ekki gerist þörf
á að telja hér upp.
Það er vitaskuld margs að
minnast, sem vert væri að skrifa
um á þessu merkisafmæli Hafn-
arfjarðarkaupstaðar, en í þessari
stuttu blaðagrein eru því miður
ekki tök á að geta nema örlítils
brots úr sögu bæjarins á þessu
tímabili. Eins og annars staðar
hérlendis, hefir orðið geysileg
breyting til batnaðar á högum
almennings í Firðinum á síðustu
árum. Mikið hefir áunnizt í upp-
byggingu bæjarins, en margt er
enn óleyst og framtíðarverkefnin
ærin. Er sú ósk borin fram á
hálfrar aldar afmæli Hafnarfjarð
arkaupstaðar, að þar megi ávallt
ríkja blómlegt atvinnulíf og al-
menn velmegun. öllum bæjarbú-
um til heilla.
G.E.
Frá Hellisgerði.
einstæðan stórhug að ræða af
hálfu Bjarna. En hans verður
líka minnzt nú á afmælinu af
öðrum ástæðum. Auk verzlunar
sinnar stofnsetti hann skipa-
smíðastöð í Firðinum, þar sem
smíðað var fyrsta íslenzka þil-
skipið í sögu seinni tíma, en það
og fleiri, er hann lét smíða, mörk
uðu þáttaskil í sögu útgerðar okk
ar íslendinga. Ekki eru tök að
þessu sinni að ræða nánara um
starfsemi Bjarna Sívertsens í
Hafnarfirði, en eitt er víst, að
hann mun ávallt verða talinn
einn þeirra, sem með stórhug
sínum hafa gert bænum mest og
bezt gagn.
allt frá því 'bærinn fékk kaup-
staðaréttindi og til ársins 1929
höfðu útlendir aðilar á hendi hér
umfangsmikla útgerð, sem veitti
geysimikla atvinnu í bænum og
bætti afkomu manna. Gerðu
þeir út fjölda togara, reistu fisk-
verkunarhús, lögðu reiti og
stuðluðu þannig mjög að vexti
bæj arins.
Það var eiginlega ekki íyrr en
1914, sem togaraútgerð Hafn-
firðinga hefst fyrir alvöru, en þá
voru keyptir hingað togararnir
Ýmir og Víðir, og fleiri bættust
svo ekki við fyrr en að lokinni
fyrri styrjöldinni. Of langt mál
yrði að telja hér upp alla þá
Einbýlishús
Höfum kaupanda að femur litlu einbýlishúsi. Helzt í
Vogahverfi eða á einhverjum fallegum stað í Aust-
urbænum.
MÁLFLUTNIN GSSTOF A
Sigurður Reynir Pétursson hrl.
Agnar Gústafsson hdl.
Gísli G. Isleifsson hdl.
Austurstræti 14, símar 1-94-78 og 2-28-70.
Hafnarfjörður um það leyti, sem hann fékk kaupstaðaréttindi.
Jaðar
Börn, sem verða á 1. námskeiðinu að Jaðrl
greiði vistgjöld sín 2. og 3. júní í Góðtemplara-
húsinu kl. 4.30—6.30.
Munið læknisvottorð.
Nefndin.
ÚTBOÐ
Tilboð óskast í að byggja barnaskólahús á Sel-
tjarnarnesi.
Uppdrátta og lýsingar má vitja á teiknistofu húsa-
meistara ríkisins, gegn 200.00 kr. skilatrygg-
ingu.
. Húsameistari ríkisins.