Morgunblaðið - 22.06.1958, Blaðsíða 6

G
MORGUNBLAÐ1Ð
Sunnuðagur 22. Júní 1958
England og Rússland urðu að leika aukaleik um það hvort landanna skyldi hafa rétt til að fara
i 8 liða úrslit í heimsmeistarakeppninni. Rússar unnu með 1:0 og sést Iljin hér skora mark Rússa.
Síðar unnu Svíar Rússa með 2:0 og er því Rússland úr keppninni.
Sigurjóns á Alafossi minnzt
I>ANN 12. júní voru samankomn-
ir nokkuð á annað hundrað
manns á Álafossi er afhjúpuð var
eirstytta, brjóstmynd af Sigur-
jóni heitnum Péturssyni.
Séra Bjarni Sigurðsson á Mos-
felli flutti aðalræðuna og afhjúp-
aði minnismerkið. Forseti í. S. í ,
Benedikt Waage, flutti kveðjur
íþróttamanna og einnig talaði
Erlingur Pálsson formaður Sund-
ráðs. Að athöfninni lokinni þáðu
gestir kaffiveitingar að gömlum
og góðum sið á Álafossi, en síðan
voru skoðaðar nýjustu vélar
verksmiðjunnar. Ræða séra
Bjarna þótti snjöll og fer hún
hér á eftir.
Háttvirtir samkomugestir. Öll
vitum við, hvað við er átt, þegar
talað er um, að menn hafi gjört
garðinn frægan. Um hitt geta
verið skiptar skoðanir að hve
miklu leyti þeir hafi til þess unn-
ið. Því verður ekki neitað, að til
er fólk, sem virðist miða störf
sín og breytni að því höfuðmarki
að komast í annála, eins og undir
rót athafna þeirra og meginkeppi
kefli sé það, að þeirra sé við
getið af ágæti verka sinna, þegár
rætt er um menn og málefni.
Öðrum aftur á móti er hvöt starfs
ins, athafnaþrá og hugsjónir
runnar í merg og bein. Þeir
spyrja ekki: Verð ég frægur af
þessu verki, heldur: Horfir það
til viðreisnar, horfir það til fram
fara? Það eru þeir menn, sem
langlífir verða í landinu, því að
þeirra verka njótum við lengst.
Sigurjón Pétursson var einn
þessara manna. Ungur að árum
gekk hann fram fyrir skjöldu
Það var á þeim tímum, þegar
þjóðin hafðí vaknað til sjálfs-
vitundar fyrir alvöru, á þeirri
tíð, þegar hún þurfti á hugsjóna-
og athafnamönnum að halda svo
sem aldrei fyrr. Ótrauður stóð
hann í fararbroddi í íþróttamál-
um þjóðarinnar og veitti full-
tingi margvíslegum framfara- og
þjóðþrifamálum. Hann var sterk-
ur persónuleiki, sem hvarvetna
vakti á sér athygli, kempulegur
og frjálslegur baráttumaður, sem
Fjórðungsþing
ungra Sjálfstæðis-
manna
SIGLUFIRÐI, 18. júní: — Fjórð-
ungsþing ungraSjálfstæðismanna
í Norðendingafjórðungi, verður
háð hér á Siglufirði laugardaginn
28. júní nk. í ’Sjálfstæðishúsinu
og hefst kl. 10 árdegis. Þingið
verður sótt af ungum Sjálfstæð-
ismönnum frá Akureyri, Húsa-
vík, Sauðárkróki, Siglufirðí, Eyja
fjarðar-, Skagafjarðar- og Húna
vatnssýslu.
Þingið mun ræða viðhorf ís-
lenzltra stjórnmála í dag, hags-
munamál æskunnar norðanlands
og starfsemi ungra Sjálfstæðis-
manna í fjórðungnum.
hvikaði ekki frá settu marki. Og
þannig gjörði Sigurjón á Ála-
fossi garðinn frægan, ekki vit-
andi vits, heldur varð hann ágæt-
ur af verkum sínum.
Hér er ekki staður né sund til
að rekja starfs- og æviferil Sig-
urjóns, enda er hann ykkur öll-
um kunnur í meginatriðum. Hann
var fæddur í Skildinganesi 9.
marz 1888 og hefði því orðið
sjötugur á þessu ári, ef honum
hefði enzt aldur. Á árunum 1919
—1923 eignaðist fjölskyldan Ála-
foss, og á þessum stað fléttaði
Sigurjón saman starfsþætti sína.
Hér rak hann umsvifamikinn at-
vinnurekstur, sem var í senn þjóð
legur og þjóðþarfur og að ýmsu
leyti brautryðjandastarf. Hér
hélt hann uppi veigamiklu íþrótta
starfi, sem hélzt í hendur við
hollar og góðar skemmtanir. Að
vísu reisti hann hér hvorki
íþróttahóll né leiklistarhöll, þetta
var fyrir þeirra tíð. En á þeim
stað, sem nú stöndum við, hafa
á gengnum áratugum þúsundir
landsmanna notið skemmtunar og
hvatningar við leiklist og fim-
leikasýmngar. Á þessum stað
naut Sigurjón sín vel. Hér var
hann í essinu sínu, glaður og
reifur og lét gamanyrðin fjúka,
enda þótti honum undur-vænt
um þennan biett, þar sem hann
iðulega stýrði glaðværri sam-
komu og lék á als oddi.
Um árabil gekkst Sigurjón fyr
ir því, að 12. júní væri haldin
hátíð á Álafossi til að hylla ís-
lenzka fánann, sem honum var
svo kær. Það var 12. júní, sem
erlendir sjóliðar tóku hvítbláa
fánann af Einari, bróður Sigur-
jóns, þar sem hann hafði dregið
hann að hún á kappróðrarbáti
sínum á Reykjavíkurhöfn. Því
var þessi dagur valinn fánadag-
ur. Og enn blakta fánar við hún
á Álafossi 12. júní, enn hefir ís-
lenzki fáninn prýtt staðinn —
þennan dag frá morgni til
kvölds. Héðan er frítt að líta yfir
Álafoss, garðinn, sem Sigurjón
gerði frægan. Á þessu samkomu-
svæði voru hátíðir fánadagsins
haldnar, þessi hátíð, sem fallin
var til að hleypa íslendingum
kappi í kkin og metnast fyrir
hönd þjóðar sinnar, en sjálfræð-
is- og þjóðernismál íslendinga
voru Sigurjóni hjartans mál,
sem allt skyldi lagt í sölurnar
fyrir.
Þar sem glaðværðin dunaði
forðum. í tjaldinu stóra hefur nú
verið girtur lítill reitur. sem
trjáplöntur verða gróðursettar í.
Vöxtur þeirra er framtíðarinnar
með svipuðum hætti og það starf
líkamsræktar og gróandi, sem
Sigurjón varð ágætastur - af, í
þágu íslenzkrar æsku. Skógar-
lundurinn, sem hér rís með tíma
og árum, getur orðið verðug vís-
bending um ávaxtaríka þjónustu,
sem hann innti af hendi vegna
þess unga íslands, sem hann
unni.
En í dag er Sigurjóns ekki
eins minnzt þeirra Álafossmanna.
Sá maður, sem lengst hefur unn-
ið hjá fyrirtækinu, var Sveinn
Árnason, vefari og verkstjóri.
Hann helgaði því sína góðu starfs
krafta um 45 ára skeið sam-
fleytt, þar af 30 ár við nætur-
vinnu einvörðungu. Menn geta
rétt gjört sér í hugarlund, hve
mikið var framlag hans til þessa
staðar, sem unnið var alla stund
af markvísri eljusemi og trú-
mennsku hins trausta verk-
manns. 1 dag hefur Álafoss reist
honum bautastein að Lágafelli.
Minnisvarða þennan, sem Ála-
foss hefur látið gjöra til minn-
ingar um Sigurjón, hefur lista-
konan Gunnfríður Jónsdóttir
skapað. Brjóstmyndin er steypt
í eir og stendur á stuðlabergs-
súlu, sem sótt hefur verið um
langan veg.
Fyrrum kleif Sigurjón þrítug-
an hamar hugsjónamannsins og
frelsisunnandans. Að kvöldi ævi
sinnar stóð hann á hamrinum, er
fjöld hugsjóna hans var veruleik-
ur. Það var lífsgæfa hans, að sjá
þær rætast. Látum minningu
hans, sem vakir að baki skarkala
dagsins, vera okkur hvatningu til
að vera trú því bezta, sem birtist
í fari þessa vaska drengskapar-
manns. — Guð blessi minningu
þeirra, sem hér er minnzt, guð
varðveiti þá um aldur.
Að svo mæltu vil ég fyrir hönd
gefenda afhjúpa þennan minnis-
varða um Sigurjón Pétursson
með þeirri ósk, að hann megi
orka til blessunar á hugi þeirra,
sem líta hann í bráð og lengd.
Skattstjóra gert oð leggja
fram stóreígnaskattskrár
í HÆSTARÉTTI er genginn
dómu. í prófmáli, sem höfðað
var til þess aö fá úr þv, o.:urið,
hvort skattstjóranum í Reykjavík
bæri ekki að leggja fram heildar-
skrá yí.r stórei^ askattsgreiðend
ur, sá-.itvæmt álog^u.., stór-
eignaskatti eftir lögunum frá því
í júnímánuði 1957. Prófmálið
höfðaði Guðjón H. Sæmundsson,
Tjarnargötu lOc, Rvk, gegn skatt
stjóranum Halldóri Sigfússyni.
Vann Guðjón málið í héraði og
einnig fyrir Hæstarétti, en þar
gekk dómur í þessu máli á mánu
daginn var.
Gerði Guðjón þær dómkröf-
ur aðallega að honum og um-
boðsmanni hans, Svavai, Páls-
syni, löggiltum endurskoðanda,
væri gefið færi á að skoga skrá
yfir stóreignaskattinn.
SkattstjórÍHn aftur á móti
krafðist aðallega sýknu af öll-
um kröfu Guðjóns. Til vara að
að einungis stefnanda persónu-
leg|i verði um tveggja vikna skeið
veittur kostur á aðgangi að stór-
eignaskattskránni.
Hæstiréttur staðfesti dóm und
irréttar í öllum aðalatriðum þ.
e. a. s. um skyldur skattstjórans
til að leggja stóreignaskattskrána
fram. — í forsendum dóms undir
réttar segir m. a. á þessa leið:
Það er ljóst af ákvæðum laga
pr. 46, 14. apríl 1954, sbr. eink-
um 38. gr., að gjaldþegnum er
þar veitt almenn heimild til þess
að kynna sér heildarniðurstöðu
skattálagningarinnar.
Þeir eiga því eigi aðeins rétt
á að kynna sér álagningu á sjálfa
sig, heldur og aðra, enda er það
nauðsynlegt til þess að gjald-
þegn geti gengið úr skugga um,
hvort álagning á aðra gengur á
hagsmuni hans. Loks bera ákvæð
in með sér, að rétturinn til þess
að kynna sér skrána er eigi bund
inn við gjaldþegna eina heldur
ber hann hverjum sem er, og þá
einnig sérfróðum aðstoðarmönn-
um gjaldþegna. Kemur hér fram
sú skoðun, að almenningur eigi
rétt á færi til að koma frani að-
haldi gagnvart skattyfirvöldur-
um. Þau sjónarmið, sem hér hafa
verið rakin eiga að fullu við um
stóreignaskattinn og ber því að
beita þeim um hann, sbr. 10.
gr. 2. mgr. 1. 44/1957.
Framkvæmd laga nr 22/1950,
sbr. 1. 117/1950 raskar hér engu,
né heldur 22. gr. rgj. nr. 95/1957,
sem telja verður verklagsreglu
skattyfirvöldum og gjaldþegnum
til hægðarauka, en ekki reglu,
er tryggj réttarstöðu gjaldþegna
nægilega vel
Ekki er í ljós leitt, að stóreigtia
skattskráin hafi þau leyndarmál
að geyma, er geri stefnda óheim-
ilt að leggja hana fram. í 37. gr.
1. 46/1954 eru taldar fram ákveðn
ar upplýsingar, sem að dómi lög
gjafans eru ekki þess eðlis, að
almanna eða emkahagsmunir
krefjist þess, að þær skuli leynt
fara. Þessi sjónarmið eiga einnig
við um stóreignaskattinn og get-
ur leyndarskylda stefnda að því
er hann snertir ekki verið ríkari,
heldur en að því er snertir hinn
almenna tekju- og eignarskatt.
í 10. gr. 1. 44/1957 segir, að
skattur samkvæmt lögunum skuli
ákveðinn af skactstjóranum í
Reykjavík og að hann skuli úr-
skurða skattkærur. Því er ljóst,
að skattstjórinn í Reykjavík hef
ur framkvæmd þessara mála með
höndum, einnig utan Rvíkur og
að sérsjónarmið laga nr. 46/1945,
sem leiða mætti að því, að sam-
kvæmt þeim lögum er landinu
skipt í skattumdæmi, eiga ekki
við um stóreignaskattinn.
Samkvæmt framangreindu
verur aðalkrafa stefnanda tekin
til greina.
í forsendur* Hæstaréttar segir
Setudómari í málinu, Theódór
B. Líndal prófessor, hefur kveðið
upp héraðsdóminn.
Áfrýjandi (skattstjórinn) hefur
skotið máli þessu til Hæstaréttar,
Hann krefst sýk»u og málskostn-
aðar í héraði og fyrir Hæstarétti
eftir mati dómsins.
Stefndi (Guðjón) krefst stað-
festingar hins áfrýjaða dóms og
málskostnaðar fyrir Hæstarétti
af áfrýjanda eftir mati dómsins.
Ákvæði 37. gr. laga nr. 46/1954
um skattskrár g'ida, eftir því sem
við á, um framkvæmd laga um
skatt á stóreignir nr. 44/1957, sbr.
2. mgr. 10. gr. þeirra laga. Sam-
kvæmt þessu ber að staðfesta
ákvæði héraðsdóms um fram-
lagningu skattskrár að öðru leyti
en því, að frestur til framlagning
ar verði ein vika frá birtingu
dóms þessa. (í undirrétti 14 daga)
Eftir þessum úrslitum er rétt,
að áfrýjandi f. h. ríkissjóðs greiði
stefnda málskostnað í héraði og
fyrir Hæstarétti samtals kr.
5000.00.
shrifap ur
daglega lífinu J
Mótmælafundurinn.
FUNDURINN á Lækjartorgi í
fyrrakvöld var voldugur
vottur um hug Reykvíkinga til
griðrofa og manndrápa. Lækjar-
torg og aðliggjandi götur að sunn
an og austan voru orðnar fullar
af fólki, þegar fundurinn hófst,
og það stóð síðan allan tímann
alvörugefið og hlýddi með at-
hygli á mál ræðumanna. Þarna
voru fluttar margar góðar ræð-
ur, en einna minnisstæðust verð-
ur ræða ungverska flóttastúdents
ins og hin hræðilegu orð hans:
„Kommúnisminn á íslandi er
ekkert frábrugðinn kommúnism-
anum eins og hann leit út í heima
landi mínu fyrir valdarán komrn
únsta“.
„Þið íslendingar eruð svo
heppnir að vita tæplega, hvað
ógnarstjórn þýðir, þar sem and-
legt líf er reyrt í heljarfjötra, og
hræðslan er sterkasta aflið í
sálarlífinu. — íslendingar skyldu
gæta sín fyrir áróðri kommún-
ista og minnast þess, að þeir
drepa menn hlæjandi .. “
Barnaskóli fyrir blaðamenn.
GUÐMUNDUR Finnbogason
vildi gera sérstakt móður-
málspróf að skilyrði fyrir rétti
til þess að mega hafa blaða-
mennsku að atvinnu. Tillagan
var viturleg og sanngjörn, og
aldrei var meiri ástæða en nú til
þess að láta hana kom til fram-
kvæmda. En það uggir mig, að
ýmsir þeirra, er nú skrifa blöð-
in, mundu falla á prófi Guð-
mundar. Fáfræðin og klaufaskap
urinn eru með hreinum undrum.
Því miður skorti Árna Böðvars-
son einurð til þess að sinna blöð-
unum að ráði í Pílatusarþætti
(„Þá tók Pílatus vatn“), þ. e. 5-
mínútna þætti, útvarpsins. Við
skulum vona, að hann verði bu-
inn að sækja í sig veðrið næsi er
hann kemur. Vel gæti hann gert,
ef hann öðlaðist einurð og fengi
þó ekki væri nema eina klukku-
stund til umráða í viku hverri.
En ekki læt ég mér til hugar
koma, að útvarpsráði þyki móð-
urmálið klukkustundar virði.
Eru það ekki undur, að blaða-
menn skul'i ekki þekkj^c talshætt-
ina að flota skipi eðá láta það
hlaupa af stokkum (þ. e. bakka-
stokkum)? Þessi orðtæki, tekin af
vörum fólksins, eru þó jafngömul
íslenzkum bókmenntum; efalaust
raunar miklu eldri en ritaðar bók
menntir. En svona er það nú
samt. Því hafa þeir búið til hin
ósnotru orð að sjósetja og flot-
setja. Fari þau norður og niður.
— Ég get ekki að því gert (en
vera má að það sé að einhverju
leyti Einari Benediktssyni að
kenna), að þráfaldlega þegar ég
er að lesa blöðin, sé ég fyrir mér
mannskepnur með ólýsanlega
lúpulegum, eða öllu heldur kvik-
indislegurn svip. Það er sálar-
hrófið, sem gægist út úr þessum
leiða svip. Málfar mannsins sýnir
hver hann er. Það eru ekki Gali-
leumenn einir, sem á málfarinu
þekkjast. Við þekkjumst allir á
því. Ekki er um að villast, að
fréttamenn útvarpsins þekkjast á
sínu málfari.
En til þess eru vítin að varast
þau. Sn. J.
Símanum lokað.
SKRIFSTOFUSTÚLKA nokkur
í Reykjavík skýrir svo frá,
að hún hafi átt blessunarlega ró-
legar morgunstundir í fyrri viku.
Símaskömminn, sem venjulega
suðar látlaust frá því kl. 9, gerði
henni aldrei ónæði. Svo kom að
því milli kl. 10 og 11, að stúlkan
þurfti að hringja út í bæ. En þá
kom enginn sónn, þótt hún biði
góða stund. Hér var ekki um neitt
að villast! Síminn hafði verið
tekinn úr saníbandi án þess að í
hana verði hringt. Stúlkunni
finnst, að síminn verði að gera
aðvart með hringingu, áður en
til slíks er gripið.