Morgunblaðið - 29.08.1958, Síða 1

45 árgangur
195. tbl. — Föstudagur 29. ágúst 1958
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Atlantshafsbandalaginu ber að hindra
valdbeitingu
Fávísleg tilraun til aS
sinn og megin
Islenzka stjórnin á umsvifalaust
að krefjast ráðherrafundar í
Atlantshafsbandalaginu
MEÐ siglingu sinni við ís-
landsstrendur hinn 1. sept.
og næstu daga þar á eftir,
hafa Bretar ekki í hyggju
venjulegar fiskveiðar, þó und
ir herskipavernd sé, heldur
hreina valdbeitingu. Þetta
kom glögglega fram í fregn,
sem Morgunblaðið birti í gær,
eftir brezka blaðinu Daily
Telegraph. Það blað er talið
áreiðanlegt fréttablað, og er
hið helzta af yfirlýstum stuðn
ingsblöðum brezku ríkis-
stjórnarinnar.
Samkvæmt þessari frásögn
er ætlunin sú, að um 100 stór-
um, hraðskreiðum togurum
sé stefnt inn fyrir hin nýju
fiskveiðimörk hinn 1. sept.
undir leiðsögu og forystu
herskipa. Togaraskipstjórar
hafa fengið strangar fyrir-
skipanir frá togaraeigendum
um að fara yfir 12 mílna lín-
una aðeins í herskipavernd.
Undir þessari forystu eiga
skipin að „fiska“ á hinu nýja
fiskveiðisvæði íslendinga í
þrjá daga, „jafnvel þó engan
fisk sé að hafa“. Eftir þrjá
daga á að „leyfa togurunum“
að fara út fyrir 12 mílna lín-
una til að halda áfram venju-
legum fiskveiðum!
Daily Telegraph sjálft segir:
„The plan is rather like esta-
blishing a public right of way“
Ætlunin er líkust því sem
stacfestur sé réttur til alfaraveg-
ar, segir hið brezka blað.
Heimskulegt og tilgangslaust
flan Breta
Þar með viðurkennir blaðið
það, sem lýsing þess raunar nóg-
samlega sannar, að hér er á ferð-
um valdbeiting en ekki fiskveið-
ar.
Erfitt er að hugsa sér tilgangs-
rninni og heimskulegri ráðagerð
en þessa.
Bretar þurfa ekki að senda
hingað herskipaflota í broddi
fylkingar 100 togara til að sanna,
að þeir eigi alls kostar við ís-
lendinga, ef þeir vilja neyta afls-
munar.
Ef Bretar telja réttinn sín meg-
inn, er ráðið ekki það, að sýna
vald sitt með þessu móti. Þessi
aðferð leysir engan vanda, ekki
einu sinni fyrir Breta sjálfa. Slík
valdbeiting hindrar islendinga
engan veginn í að gæta fiskveiði-
takmarka sinna, ef Bretar leita
inn fyrir þau, þegar þeir hafa
aftur tekið upp fiskveiðar með
venjulegum hætti. Ef þessi her-
skipasýning sannar nokkuð, þá
er það, að erfitt muni vera
eða ómögulegt að stunda venju-
legar fiskveiðar undir herskipa-
vernd. Bretar eru því fjær marki
sínu en nokkru sinni fyrr.
Þeir fjarlægjast að leysa þann
vanda, sem þeir telja við að etja,
og búa sjálfum sér og öðrum
annan miklu alvarlegri. Ekki er
um að villast, að með þessum að-
gerðum skapast það ástand, sem
Sjálfstæðismenn í bréfi sínu til
utanríkisráðherra frá 22. ágúst
sl., vöruðu við, að verða kynni.
FriShelgi íslenzks landsvæðis
ógnað
Með þvílíku atferli Breta er
ótvírætt ógnað friðhelgi land-
svæðis, sem Island telur sig eiga
rétt til.
Um það tilvik segir í stofn
samningi Atlantshafsbandalags-
ins svo:
„Aðilar munu hafa samráð sín
á milli, hvenær sem einhver
þeirra telur friðhelgi landsvæðis
einhvers aðila, pólitísku sjálf-
stæði eða öryggi ógnað“.
Atlantshafsbandalagið er stofn
að til þess að koma í veg fyrir
þvílíka ógnUn utan að frá, og því
fremur til að hindra, að banda-
lagsríkin sjálf ógni hvert öðru
með þessum hætti.
íslenzku ríkisstjórninni ber
því í senn skylda og réttur til
þess umsvifalaust að kæra þessa
ráðagerð Breta fyrir Atlants-
hafsbandalaginu.
Eðlilegasta leiðin og hin áhrifa
ríkasta er sú, sem Sjálfstæðis-
menn bentu á í bréfi sínu til ut-
anríkisráðherra, að hann óski
þegar í stað eftir, að ráðherra-
fundur bandalagsins komi saman
og fjalli um þetta efni. Þangað
til sá fundur getur komið saman,
verður bandalagið að hlutast til
um, að Bretar láti af ráðagerð
sinni. Og um það verður banda-
lagið að sjá, hvort sem úr ráð-
herrafundinum verður eða ekki.
Einmitt þeir, sem telja vest-
ræna samvinnu mikilvæga fyrir
ísland, hljóta að heimta, að ís-
lenzka stjórnin krefjist þess af
bandalaginu, að þetta sé tryggt,
og krefjist þess tafarlaust. Ekki
tjáir lengur að láta fljóta sofandí
að feigðarósi.
Ríkisstjórnin hafnar samvinnu
Sjálfstæðismenn hafa æ ofan í
æ borið fram tillögur um efni og
meðferð þess vandamáls, sem hér
er við að etja. Engin af tillögum
þeirra hefur að neinu verið virt
af hálfu-stjórnarvalda landsins.
Þau höfðu yfirlýsingu flokksins
frá 21. maí að engu. Vegna þess,
hversu stækkun fiskveiðitak-
markanna er mikið lífshags-
munamál þjóðarinnar, létu Sjálf-
stæðismenn það ekki á sig fá,
heldur lýstu sig fúsa til sam-
vinnu. á þeim grundvelli, sem
lagður var.
Þegar stöðugar ýfingar stjórn-
arliða innbyrðis stefndu þjóðar-
einingu í voða og sýndu, að rikis-
stjórnin kom sér alls ekki saman
Breta
sýna mátt
um, hvernig með málið skyldi
fara, óskuðu Sjálfstæðismenn
greinargerðar stjórnarinnar og
birtingar allra gagna, svo að skil-
yrði sköpuðust fyrir að kveða ó-
eininguna niður með heilbrigðri
dómgreind almennings. Þessari
málaleitan Sjálfstæðismanna,
sem fram var borin hinn 7. ágúst,
hefur aldrei verið svarað og að
engu höfð sú tillaga, sem þar var
flutt.
Sjálfstæðismenn ítreka
samstarfsvilja sinn
Sjálfstæðismenn létu það þó
ekki hagga samstarfsvilja sínum
um lausn málsins. Þeir hafa ver-
ið til viðtals fyrirvaralaust, hve-
nær sem ríkisstjórnin hefur látið
svo lítið að vilja við þá ráðgast
og er það þó ekki ýkja-oft.
Hinn 22. ágúst báru þeir fram
við utanríkisráðherra tillögu
sína um, að ráðherrafundur
Atlantshafsbandalagsins yrði
kvaddur saman. Jafnframt lýstu
þeir sig fúsa til þess að senda
ráðherranum ekki bréf þessa
efnis né birta tillögu sína fyrr en
honum hefði gefizt færi á að
íhuga hana, því að flokkurinn
hafði ekki í huga stjórnmálaleg-
an ávinning, heldur einungis að
koma í veg fyrir að vandræði
ykjust og reyna að finna lausn
á þeim vanda, sem þegar hafði
skapazt. Enn í dag hefur hvorki
ríkisstjórninni í heild né utan-
ríkisráðherra þótt taka því að
gefa neitt svar við þessari tillögu
Sj álf stæðismanna.
Réttarríki hljóta að geta leyst
vandann
Að skoðun Sjálfstæðismanna
er það vonlítið að láta
nokkra valdalausa sérfræðinga
toga þetta mál aftur og fram suð-
ur í París, á meðan eitt banda-
lagsríki okkar býr sig undir að
ógna friðhelgi þess landssvæðis,
sem við teljum okkur að lögum
eiga einkafiskveiðirétt á. Með
öllu þessu athæfi sýnist vera
gerður leikur að því að reka mál-
ið í hnút í stað þess að leysa
það.
Engin þjóð hefur fyrr og síðar
farið fegurri orðum um tryggð
sína og virðingu fyrir lögum og
rétti en einmitt Bretar. Um ís-
land er það svo, að það á alla til-
veru sína undir gildi réttarins.
Þær þjóðir, sem báðar votta þess-
um hugsjónum jafneindregna
hollustu og Bretar og íslending-
ar, hljóta að geta fundið lausn
á vandanum eða að minnsta
kosti forðað algerum voða, ef
nokkur vilji er fyrir hendi.
Sir Richard Gale hershöfðingi tekur við af Montgomery mar-
skálki sem næstæðsti maður NATO-herjanna í Evrópu. — Á
myndinni er hann að kveðja fallhlífarherdeild í Bretlandi,
áður en hann tekur við hinu nýja embætti.
ir PARÍS, 28. ágúst. — Þúsund-
ir Afríkumanna, sem búsettir eru
í Frakklandi, voru í dag hand-
teknar og teknar til yfirheyrslu í
sambandi við leitina að meðlim-
um hermdarverkasamtakanna
sem gert hafa mestan usla í
Frakklandi undanfarna daga. í
morgun var kveikt í olíugeymum
í Rúðuborg, en í kvöld var búið
að ráða niðurlögum eldsins. Brun
inn olli margra milljón króna
tjóni. Tveir Afríkumenn, sem
kveiktu í geymunum, létust af
brunasárum á sjúkrahúsi í kvöld.
ir AMMAN, 28. ágúst. — Haft
er eftir góðum heimildum í Amm
an, að Rifai forsætisráðherra Jór-
daníu hafi tjáð Hammarskjöld
framkvæmdastjóra S.Þ., að
stjórnin í Jórdaníu mundi ekki
fara þess á leit að brezku hersveit
irirnar verði kvaddar frá land-
Samningsviðræðurnar i París
stranda
,e$ocialdemokraten4/
skýrir frá meginefni
málamiðlunartillög-
unnar
Kaupmannahöfn, 28. ágúst.
Einkaskeyti til Mbl.
STJÓRNARBLAÐIÐ „Social-
demokraten“ skýrir svo frá í dag,
að búizt sé við að fiskveiðideiian
leysist með málamiðlun, senni-
lega í dag. Málamiðlunartillagan,
sem fulltrúar íslands á Parísar-
fundinum hafa fallizt á og
utanríkismálanefnd Dana sam-
þykkti í gær, felur í sér eftirfar-
andi höfuðatriði:
1) Kvödd verði saman ráð-
stefna á vegum Sameinuðu þjóð-
anna sem geri alþjóðasáttmála
um fiskveiðilögsöguna.
2) Þangað til ráðstefnan verð-
ur haldin gangast íslendingar inn
á bráðabirgðaskipan, en sam-
kvæmt henni viðurkenna ríkin
sjö, sem taka þátt í ráðstefnunni, i
óbeint 12 milna fiskveiðilögsögu
íslands, þó þannig að þessi sjö
ríki hafa heimild til að veiða á
nánar tilteknu svæði, sennilega
milli 6 mílna og 12 mílna mark-
anna.
3) Þessi skipan hefur gildi i
hæsta lagi í þrjú ár og skuld-
bindur ekki umrædd ríki til á-
kveðinnar afstöðu þegar málið
verður endanlega afgreitt.
4) Náist ekki samkomulag inn-
an þessa tiltekna tima, verða tean
ir upp samningar að nýju.
----□-----
Blað rússneska landvarnarráðu
neytisins „Sovétskiflot" skrifar
Framh. á bls. 2
Innrás á Quemoy í aSsigi
Peking-útvarpið hvetur til uppgjjafar
Taipei og Peking, 28. ágúst.
NTB-Reuter.
PEKING-ÚTVARPIÐ hvatti i
dag herstyrk þjóðernissinna á
eynni Quemoy til að gefast upp
og hélt því jafnframt fram að
allar undankomuleiðir frá Que-
mo til Formósu væru lokaðar.
Formælandi landvarnaráðuneytis
þjóðernissinna á Formósu vísaði
þegar á bug hvatningunni um að
gefast upp og sagði, að hersveit-
irnar á meginlandinu vissu mæta
vel hvað biði þeirra, ef þær reyna
að gera innrás á Quemoy.
Afstaða Bandaríkjanna óljós
Á háum stöðum í Washington
er sagt, að ekki liggi enn ljóst
fyrir hvort Bandaríkin muni gera
ráðstafanir til að verja smáeyj-
arnar undan ströndum megin-
landsins, ef hersveitir Peking-
stjórnarinnar geri árás á pær. Er
bent á yfirlýsingu Eisenbowers
forseta þess efnis, að taka verði
tillit til svo margra atriða áður
en slíkt skref sé stigið, að óger-
legt sé að segja nokkuð um það
fyrirfram, hver verði hin endan-
lega ákvörðun.
Framh. á bls. 2.