Morgunblaðið - 13.09.1958, Blaðsíða 13

Laugardagur 13. sept. 1958
MORGXJ'NBLAÐIÐ
13
Verðlaun?
Opið bréf til utvarpsins frá
Jóni Leifs
UNDIRRITUÐUM var nýlega
tjáð að tilkynnt hefði verið í
Ríkisútvarpinu að honum hefði
verið veitt þar fyrstu verðlaun í
flokki einum fyrir kórlag sitt
„Sólsetursljóð". Síðan kom þessi
frétt í dagblöðum, og loks barst
um þetta vinsamleg skrifleg til-
kynning frá sjálfum útvarps-
stjóra.
Þakka ber heiður þenna, — en
það er skylda hvers listamanns
að blekkja ekki almenning. Listin
verður öllu framar að vera sönn
og listamaðurinn sannur. Annars
reynast listaverk hans einskis
virði er frá líður.
Þess vegna verð ég því miður
að leyfa mér að mótmæla þessari
verðlaunaveitingu. Vera má að ég
sjálfur hafi misskilið samkeppni
þessa eins og dómnefndin virðist
hafa misskilið mig. Tónskálda-
félagið eða tónskáldin fengu
aldrei senda tilkynningu varðandi
samkeppnina, en þau hlusta ekki
öll á útvarp né lesa dagblöð, —
virðast eðlilega sum feta í fótspor
Einars Jónssonar myndhöggvara,
sem sagt er að hafi aldrei lesið
önnur íslenzk blöð en „Lögberg“.
Nú eru undirrituðum ekki
kunn dæmi úr sögunni um að
verðlaunuð tónverk hafi öðlazt
varanlegt gildi er frá leið, né
heldur að nein sígild verk tón-
listarinnar hafi nokkurn tíma
hlotið verðlaun. Orsökin að þátt-
töku undirritaðs í þessari sam-
keppni var heldur ekki að sækj-
ast eftir neinni viðurkenningu,
sem hann teldi einhvers virðí,
heldur að reyna að láta vel koma
í ljós allt vanmat og alla van-
rækslu hins opinbera gagnvart
ísl. tónlisteðaþjóðlegum verðmæt
um tónanna. Þetta virðist hafa
tekizt. Hér mun ég þó eingöngu
ræða um þau verk, sem ég sendi
sjálfur til samkeppninnar. Önnur
send verk eru mér vitanlega
ókunn, en hætt við að höfundar
þeirra, hvort sem þeir nú hlutu
verðlaun eður ei, mundu segja
svipaða sögu og ég hér.
Nú telja sumir vafasamt að
höfundar séu dómbærir um sín
eigin verk. Aðrir segja sem svo
að í rauninni sé aldrei sagt eða
skrifað neitt af nokkru viti um
list, nema það sem höfundarnir
sjálfir láti frá sér fara um sín
eigin verk. Hvort tveggja má
teljast rétt innan vissra tak-
marka, — en úr því að verðlaunin
voru veitt, þá er ekki vert að
leyna skoðun höfundar á mati og
úrskurði dómnefndar um hans
eigin verk. Tíminn mun svo skera
endanlega úr hvað rétt reynist.
Undirritaður hefir í meir en
þrjátíu ár verið að lifa sig inn í
tónræna hugsun Jónasar Hall-
grímssonar, sem auðsjáanlega
hafði mikið vit á lögmálum tón-
anna og slíkum þjóðlegum verð-
mætum, enda orti hann stundum
af mjög næmum skilningi við
ýmis þjóðlög, sem vorra tíma
menn skilja ekki eins vel.
Fyrir tuttugu árum samdi und-
irritaður kórlög við þrjú kvæði
eftir Jónas. Eitt þeirra var kór-
verkið „Ísland farsælda frón“,
sem kvað hafa verið sungið hér
við 100 ára dánarminningu
skáldsins 1945 en aldrei síðan.
Annað kórlagið var „Sólseturs-
ljóð“, sem nú hlaut „fyrstu verð-
laun“, skrifað sem hvíld á milli
tveggja svipmeiri laga. Það haíði
eins og venja er beðið í 20 ár
eftir að verða flutt — ef bað
skylda verða flutt nú í fyrsta
skipti. Þetta má ef til vill heita
laglegt verk, en flest þeirra laga,
sem ég sendi til samkeppninnar
nú álít ég þó merkilegri og miklu
meiri listaverk, — en dómnefndin
taldi ekkert þeirra þess virði að
veita þeim svo mikið sem önnur
verðlaun eða „aiikaverðlaun".
Ég sendi alls átta verk eftir mig
til samkeppninnar. Samstæður
bútaði ég í sérstök verk. til að
veita dómnefndinni sem flesta
möguleika. Sum verkanna voru
gömul, en sum alveg ný. Önd-
vegisverk þeirra taldi ég hljóm-
sveitarverk með kór við „Vor-
vísu“ Jónasar, þ. e. tilbrigði við
þjóðlag það, sem Jónas hafði val-
ið sjálfur og ort við gf mjög næm
um skilningi, en lagið sennilega
tvísöngslag mjög fornt, sem Jón
Þorláksson frá Bægisá hafði mikl
ar mætur á. í tuttugu ár hafði
ég í huganum fengizt við að
semja þessa tónsmíð, en skrifaði
hana endanlega snemma í vor og
lagði mikla og langa vinnu í.
Mér var sagt að dómnefndin
hefði talið verk þetta vera hið
mesta „torf“, — enda kemur það
heim við hinn ríkjandi dagskrár-
smekk hjá Ríkisútvarpinu. Auk
hins fyrrgreinda hljómsveitar-
verks reit ég nokkrar nýjar tón-
smíðar fyrir samkeppnina, og tel
ég þær sumar mjög sérstæðar og
merkilegri en verðlaunaða verkið
mitt, — en venjan er ætíð að verð
launa hið auðvelda.
Vonir standa til, er mér sagt,
að verðlaunaverkin og eitthvað
af þeim óverðlaunuðu verði flutt
opinberlega á vegum útvarpsins
— svo sem einu sinni á hverjum
tíu árum, þeim sem eftir eru af
þessari öld. Heppilegra hefði þó
verið að flytja verkin áður en
þau voru verðlaunuð. Það mundi
létta mönnum, sem ekki eru
læsir á erfiðari nótur og hljóm-
sveitarverk, mikið af erfiðinu við
að mynda sér skoðun.
Loks hefir mér verið tjáð, að
ég megi vitja þessara „fyrstu
verðlauna" á skrifstofu Ríkisút-
varpsins, og skilst mér að upp-
hæðin sé 1963 krónur og 45 aurar,
og má það heita stórmannlega
boðið af stofnun, sem hefir sí-
vaxandi tekjur og umsetur nú
tólf milljónir króna árlega, upp-
hæð, sem tónskáldin hafa skapað
mestmegnis. Það er ekki lengur
siður íslenzkra höfunda, sem
taka við launum, að láta brúnir
síga eða lyftast á víxl eins og
Egill Skallagrímsson og að rétta
fram sverð til að taka við einum
gullhring í viðbót. Sá sem berst
fyrir auknum launum til höf-
unda, getur ekki látið hæðast að
tónskáldum á þann hátt að verð-
launa þau með smáupphæðum.
Vera má að einhver núll hafi
gleymzt aftan við ofangreind,a
verðlaunaupphæð. Sé svo ekki,
vildi ég leyfa mér að mega fara
þess á leit að Ríkisútvarpið los-
aði mig við að sækja þessi verð-
laun, en greiddi þau heldur í
„Minningarsjóð um látin íslenzk
tónskáld", — enda standa hvort
eð er ekki vonir til að á þessari
öld verði lögð hér á landi full
rækt við verk íslenzkra tónskálda,
nema höfundarnir séu látnir áð-
ur.
Virðingarfyllst.
Jón Leifs.
Húseign í Keflavik
Húseignin Skólavegur 28 er til
sölu. 1 húsinu ei-u tvær 3ja her
bergja íbúðir, mjög vandaðar.
Semja ber við eigandann, sem
gefur nónari upplýsingar.
Magnús Þorvaldsson.
íbúð í smíðum
er til sölu við Sólheima. Ibúðin er á I. hæð, um 137 ferm.
að flatarmáli, 6 herbergi, eldhús og baðherbergi. íbúðin
selst fullgerð að utan, en hæðin er tilbúin undir tréverk.
Sér inngangur, sér miðstöð og bílskúrsréttindi.
Nánari uppl. gefur
VAGN E. JÓNSSON, hdl.,
sími: 14400 og 32147.
Stúdenfar
Húsnæðismiðlun Stúdentaráðs beinir þeim tilmælum til
þeirra stúdenta, sem vilja leita aðstoðar húsnæðismiðl-
unarinnar að hafa samband við skrifstofuna sem allra
fyrst. Hún er opin miðvikudaga og föstudaga kl. 10,30—
12 og laugardga kl. 13,30—15,30. Sími 1-59-59. Heimasími
Magnúsar Þórðarsonar, sem veitir skrifstofunni forstöðu
er 1-40-27.
Húseigendur
Þeir húseigendur, sem vilja leigja stúdentum í vetur eru
vinsamlegast beðnir að hafa samband við Húsnæðismiðl-
un Stúdentaráðs.
stCdkntakAð.
Verðlisti
frá Blóma- og grænmetismarkaðinum Laugavegi 63.
Tómatar Kr. 23. — pr. kg.
Krækiber Kr. 15. — pr. kg.
Blómkál frá Kr. 5. til 10. — pr. stk.
Hvítkál Kr. 4. — pr. kg.
Gulrætur Kr. 8. — og 10. pr. búnt.
Gulrófur Kr. 4. — pr. kg.
Kartöflur Kr. 4. — pr. kg,
Blóma og Grænmetismarkaðurinn
Laugavegi 63 — Sími 16990.
HOTEL
HAFNIA
við Raadhuspladsen, Köbenh. V.
Herbergi með nýtízkuþægindum.
Bestaurant — Hljómleikar
Samkvæmissalir
Sjónvarp á barnura
Herbergja- og borðpöntun: Central 4046.
Góð bílastæði.
UNGUR
Afgreiðslumaður
getur fengið atvinnu í fataverzlun nú þegar. Tilboð
sendist afgr. Mbl. merkt: „204 — 4079“.
Vatnsleiðslupípur
galvaniseraðir y2” til 3”.
Svartar pípur
fyrir miðstöðvar og geislahitalagnir y2” til 5”
Handlaugar og WC samstæður
Htiðstoðvardælur
eru væntanlegar i vikunni.
Pantanir sækist sem fyrst..
Flestar aðrar vörur til hita, skol og vatnslagna eru
að jafnaði fyrirliggjandi.
Pantanir afgreiddar gegn póstkröfu ef óskað er.
ísleifur Jónsson
Byggingavöruverzlun.
Höfðatúni 2 — Sími 14280 — Reykjavík.