Morgunblaðið - 27.11.1958, Side 22

22
MORGVTSBL AÐIÐ
Fimmfudagur 27. nóv. 1958
Hér sjást nokkrir af þingfulltrúunum á 26. þingi ASÍ. Á þessari mynd eru nokkrir af fulltrúum
Iðju. í gær var búið að samþykkja kjörbréf 332 fulltrúa úr 146 verkalýðsfélögum.
- Þing ASÍ
Framh. af bls. 3
hafí magnað til samningsupp-
sagna og verkfalla á þéssu ári.
Sameinað vald atvinnurekenda
og vinstri stjórnar
Þar er heldur ekkert minnzt
á undarlegt framferði ríkisvalds-
ins gagnvart hásetum og kyndur-
um á farskipum, er þeir áttu í
kjarabaráttu. Þá hafði Jónas
Haraldz hagfræðingur verið feng
inn til að rannsaka hvort kjör
kyndara og háseta hafi rýrnað.
Hann komst að því, að þau hefðu
tvímælalaust rýrnað verulega
umfram kjör annarra launþega. |
En ríkisstjórnin lagði strangt
bann við því, að bréf Jónasar
Haraldz yrði birt. Þrátt fyrir
þetta unnu sjómenn glæsilegan
sigur gegn sameinuðu valdi at-
vinnurekenda og ríkisstjórnar,
sagði Pétur Sigurðsson.
Enn minntist Pétur Sigurðsson
á þá ósæmilegu framkomu að
ráðast í skýrslu sinni sérstaklega
á einn stjórnmálaflokk, og það
á mjög ómaklegan hátt, Hins
vegar væri það ekki gagmýnt í
skýrslunni, þó voldugasti auð-
hringur landsins SÍS hefði spúð
stórupphæðum til áróðurs á
stjórnmálastarfsemi í verkalýðs-
félögunum. Spurði Pétur, hvort
eitthvað samband væri á milli
þess að kommúnistar þegðu um
Hamrafellshneykslið og hins, að
kádiljálkar Hermanns, Vilhjálms
Þórs og annarra Framsóknarbur-
geisa væru að þeirra áliti stéttar-
leg farartæki við kosningar í
verkalýðsfélögum. Eða hvort að
það væri stéttarlegt að fara í
Tjarnargötu 20 og leita stuðnings
hinnar nýju stéttar alþýðuheild-
salanna, eins og Baltic Trading
Company eða hjá ísbarafulltrú-
unum.
Skoðanir Hannibals breytast
eftir því hver vill virða hann
Næst gerði Pétur Sigurðsson
fundarheimi það til gamans að
lesa nokkrar setningar úr ræðu,
sem Hannibal Valdimarsson hafði
flutt fyrir 10 árum og fordæmdi
hann þá skemmdarstarf kommún-
ista í verkalýðsfélögunum. Síðan
spurði hann: En hvað hefur
breytt síðan afstöðu Hannibals
til kommúnistanna? — Jú, Hanni
bal var á eyðimerkurgöngu og
kommúnistar tóku hann að sér
og nota hann nú eins og brezkir
landhelgisbrjótar nota nautshúð-
ir til að breiða yfir nafn og núm-
er. Næst megum við e. t. v. vænta
þess, að sjá hann í Framsóknar-
fjósinu.
Að lokum sagði Pétur Sigurðs-
son, að með forsetakosningunum
í gær hafi samstarfi við Sjálf-
stæðismenn verið hafnað. Kveðst
hann vilja benda þingheimi á
það, að um helmingur þjóðarinn-
ar fylgdu Sjálfstæðisflokknum
að málum, þar á meðal öflugar
sveitir launþega, bæði innan Al-
þýðusambandsins og utan þess.
Það gæti verið varasamt að ætla
sér að setja svo marga út í horn.
Þeir gætu þá farið að gera ein-
hverjar gagnráðstafanir.
Ræða Hermanns Guð-
mundssonar
Næstur talaði Hermann Guð-
mundsson frá Hafnarfirði. Hann
sagði, að er honum hefði borizt
skýrsla forseta A.S.Í. hafi hann
verið mest hissa á því, hve tæt-
ingsleg og samhengislaus hún
væri. Þetta væri þó aukaatriði,
aðalatriðið væri efni hennar. Hún
bæri það með sér að ýmsu leyti,
að samskipti Alþýðusambandsins
og ríkisvaldsins hefði verið vin-
samlegri en nokkru sinni áður.
Ekki væri heldur hægt að segja
að kyrrstaða væri í sambandinu,
það hefði margt gert, en líka lát-
ið margt ógert.
Hermann sagði, að sig sóiði það
ætíð, að fyrir 10 árum hefði ASÍ
verið svift óskorðuðum áhrifum
yfir dagskrá útvarpsins 1. maí,
þótt fjöldi annarra og minni sam
taka fengi slíka dagskrá á há-
tíðisdögum sínum. Taldi hann, að
ASÍ ætti að leggja áherzlu á að
fá þetta leiðrétt.
Annað sem hann nefndi var
að þegar verkalýðsfélög væru að
hefja kjarabaráttu, þá skorti þau
oft hagfræðileg rök fyrir kröfum
sínum. Kvaðst hann fagna því að
nú væri hreyfing í þá átt að lag-
færa þetta. Hann gagnrýndi það
og að erindrekstur ASÍ hefði ver-
ið fullkomlega vanræktur síðasta
kjörtímabil.
Hermann Guðmundsson ræddi
og um afgreiðslu efnahagsmál-
anna í 19-manna nefndinni, og
það sem segir í skýrslu forseta
að tillögurnar hefðu verið af-
greiddar með öllum atkvæðum
gegn einu. Kvaðst Hermann hafa
verið þessi eini, sem greiddi at-
kvæði gegn þeim, ekki þó vegna
þess að hann viðurkenndi ekki
nauðsyn efnahagsmálaaðgerða,
heldur af því að hann hafði það
veganesti frá síðasta þingi ASÍ
að hann teldi sér ekki með
nokkru móti fært að samþ. tillög
urnar. En þing ASÍ lýsti því sem
lágmarksskilyrði fyrir stuðningi
við ríkisstjórnina, að ekkert væri
gert, sem skerti lífskjör almenn-
ings og enginn gengislækkun yrði
gerð til að mæta þörf sjávarút-
vegsins. í samræmi við þetta
kvaðst hann hafa markað sína
afstöðu.
Óháttvísi Hannibals
Að lokum vék Hermann Guð-
mundsson að þeirri óháttvísi
Hannibals Valdimarssonar, að
gera í skýrslu sinni árás á einn
stj órnmálaflokk, Sj álfstæðisflokk
inn. Hermann kvaðst hafa tekið
eftir því, að þegar Hannibal var
að lesa kafla úr þessari skýrslu
langt fram á nótt, hefði hann sýnt
þá háttvísi að lesa ekki þennan
kafla. Hann hefði átt að sýna enn
meiri háttvísi og bírta kaflann
ekki í skýrslunni, því að það
væn enginn vegur að loka einn
flokk frá starfi í verkalýðssam-
tökunum meðan lýðræði væri
enn viðurkennt. Taldi hann að
það væri einmitt fyrir slíkar til-
raunir til að útiloka vissa flokka,
sem verkalýðshreyfingin stæði
nú á he. jarþröm og hlyti slíkt að
verða til að veikja sambandið.
Sagði Hermann að matið á því,
hverja velja ætti til forystu í
verkalýðshreyfingunni, ætti ekki
að fara eftir því hvaða flokki
hann fylgdi, heldur hvernig hann
starfaði fyrir sitt félag og verka-
lýðssamtökin í heild.
Hannibal svarar
Næstur talaði Hannibal Valdi-
marsson til að svara ýmsu af því,
sem fram hefði komið. Hann tók
nú til við að afsaka að skýrsla
sú, sem hann hefði tekið saman
væri ekki eins vel gerð og æski-
legt væri. Ástæðan fyrir því
væri sú, að hann hefði verið frá
störfum vegna veikinda all lengi
og hafi hann orðið að taka hana
saman á einni viku og því ef til
vill ekki gefizt tóm til að afla
ýmissa gagna. Kvaðst hann vilja
biðja afsökunar á þessu. Hann
játaði að gagnrýni Jóns Sigurðs-
sonar væri rétt, að fallið hefði
niður niðurstöður atkvæða-
greiðslu í 19-manna nefndinni.
Þá kvaðst Hannibal játa, að
erindrekstur hefði verið lítill, þó
bæri þess að geta að hann hefði
verið meiri en reikningsliðir
sýndu, vegna þess að hann sjálf-
ur oe aðrir starfsmenn ASÍ sem
eru á föstum launum hjá sam-
bandinu, hefðu framkvæmt mik-
inn erindisrekstur án þess að
taka nokkra sérstaka greiðslu
Hannibal taldi að Alþýðu-
flokknum hefði ekki verið sýnd-
ur lítill sómi, er semja átti um
nýja sambandsstjórn á síðasta
þingi ASÍ. f henni hefðu átt að
vera 9 menn. Það voru: 3 komm-
únistar, 3 Alþýðuflokksmenn og
3 brottrækir Alþýðuflokksmenn.
Varðandi þá frásögn Jóns Sig-
urðssonar, að rætt hefði verið um
það milli fulltrúa Alþýðuflokks-
ins og Alþýðubandalagsins að
stofnuð yrði stéttarlega sterk
sambandsstjórn en ekkert hefði
gengið, sagði Harinibal, að það
væri ekki hægt að semja um
myndun nýrrar stjórnar ASÍ fyrr
en þing kæmi saman. Þar ríkti
lýðræði og aðeins þingið sjálft
gæti ákveðið þetta.
Að lokum ítrekaði Hannibal
árásir sínar á Sjálfstæðisflokkinn
en gat ekki svarað ásökunum Pét-
urs Sigurðssonar um það, að SÍS
Framsóknarforkólfar og ísbarón-
ar hefðu lánað kommúnistum
kádiljáka til smalamennsku í
verkalýðsfélögunum.
Nazistagrýla Dagsbrúnarmanns
Þá tók til máls Árni Ágústsson,
fulltrúi í Dagsbrún. Hann sagði,
að nú þegar verklýðshreyfingin
væri orðin sterk þá leituðu til
hennar ýmis öfl, sem væru henni
fjandsamleg og girntust völdin í
henni. Hann sagði, að íhaldsflokk
ar ættu ekkert erindi inn í verka
lýðshreyfinguna en að Sjálfstæð-
isflokkurinn hefði verið byggður
upp að fyrirmynd nazista. Þegar
nazistar náðu völdum í verka-
lýðshreyfingunni, vörpuðu þeir
foringja verkamanna í fangelsi.
Þetta sagði Árni að Sjálfstæðis-
menn ætluðu að gera þegar þeir
hefðu náð völdum í verkalýðs-
félögunum.
Þá réðst Árni Ágústsson harka
lega á nefndarálit í skipulags- og
lagamálum, sem hefur verið út-
býtt meðal fundarmanna og
sagðist aldrei hafa séð ómerki-
legra plagg.
Sex kjörbréf samþykkt
Nú var þessum almennu um-
ræðum frestað í bili meðan
Snorri Jónsson, framsögumaður
kjörbréfanefndar, flutti fram-
haldsnefndarálit. Skýrði hann
frá því, að kjörbréfanefnd hefði
orðið sammála um að leggja til
við þingið, að 6 kjörbréf til við-
bótar yrðu tekin gild. Um 2 þeirra
var enginn ágreiningur, þar sem
engin kæra hafði borizt. Það var
um Svein Jóhannsson, fulltrúa
verkalýðs- og sjómannafélags
Ólafsfjarðar, er kemur inn sem
varamaður Hartmanns Pálssonar
og Ketils Jónssonar, fulltrúa Bif
reiðastjórafélagsins Fylkis í
Keflavík.
Um kosningu fjögurra fulltrúa
höfðu borizt kærur, en í ljós
kom við rannsókn að þar var um
óveruleg formsatriði að ræða eða
að haldnir höfðu verið 2 kjör-
fundir og nefndin ósammála um
hvor þeirra hefði verið lögmæt-
ur. Voru þetta kjörbréf Aðal-
steins Jónssonar, í verkalýðsfé-
laginu Afturelding á Hellissandi,
Guðmundar Ólafssonar í verka-
lýðsfélagi Vatnsleysustrandar,
Andrésar Ingibergssonar í félagi
Rakarasveina og Jóns Þorgils-
sonar í Verzlunarmannafélagi
Rangárvallasýslu. Voru kjörbréf
þessara fulltrúa samþykkt og
höfðu þá alls verið samþykkt
kjörbréf 332 fulltrúa frá 146
verkalýðsfélögum.
En enn hafði samkomúlag ekki
náðst um kjörbréf Félags ís-
lenzkra hljómlistarmanna, Tré-
smiðafélags Reykjavíkur, Verka-
kvennafélagsins Snótar í Vest-
mannaeyjum, Verkalýðsfélagsins
Jökuls í Ólafsvík, og Verka-
mannafélags Rangæinga á Hellu.
Kjörgögn höfðu enn ekki borizt
frá Verkalýðsfélagi Svalbarðs-
strandar, verkalýðsfélaginu Herði
í Hvalfirði og Verkamannafélag-
inu Dftnonar í Rangárvallasýslu.
Engin svik
Enn var hinum almennu um-
ræðum haldið áfram og tók næst-
ur til máls Björgvin Sigurðsson,
fulltrúi Bjarma á Stokkseyri.
Hann sagðist hafa kvatt sér
aðallega hljóðs til að mótmæla
staðhæfingum um að það hafi
verið svik að stinga upp á og
kjósa annan mann sem annan
varaforseta, en fulltrúar komm-
únista Alþýðuflokks og Sjálf-
stæðismanna höfðu komið sér
saman um. Kvaðst Björgvin hafa
stungið upp á Kristni B. Gísla-
syni, enda hefði hann á alls eng-
an hátt verið skuldbundinn. Hafi
einhverjir komið sér saman um
að kjósa einhvern ákveðinn, þá
séu þeir núna reynslunni ríkari
að fulltrúar á þingi ASÍ væru
ekki sálarlausar atkvæðavélar.
Því næst réðst Börgvin mjög
harðlega á Sjálfstæðisflokkinn
og sagði að vinstri flokkarnir
ættu að standa saman gegn hon-
um á Alþýðusambandsþingi,
alveg eins og þeir stæðu saman
gegn honum í ríkisstjórn. Sagði
hann að Sjálfstæðisflokkurinn
hefði verið fjandsamlegur verka
lýðnum í hverri einustu vinnu-
deilu, sem háð hefði verið hér á
landi. Aldrei væri hann þó hættu
legri en einmitt þegar hann hefði
eignazt nokkra málsvara innan
verkalýðssamtakanna. Að lokum
lýsti Björgvin hrifningu yfir
störfum sambandsstjórnar og
Hannibals Valdimarssonar, sem
hann taldi heiðarlega.
Samningum um forsetakjör lýst
Næstur talaði Guðmundur
Björnsson, framsóknarmaður frá
Stöðvarfirði. Hann réðst aðal-
lega á Alþýðuflokkinn. Sagði
hann að ef Framsóknarflokkur-
inn hefði ekki tekið Alþýðuflokk
inn upp á sína arma, þá væri
hæpið að hann hefði komið
nokkrum manni á þing, hvað þá
í ríkisstjórn. Nú þakkaði Alþýðu
flokkurinn þennan stuðning með
því að gera bandalag við Sjálf-
stæðisflokkinn í verkalýðsmál-
um.
Skýrði Guðmundur Björnsson
frá samningaumleitunum, sem
fram hefðu farið í gærdag um
samstarf vinstri flokkanna við
kosningu á forsetum þingsins.
Sagði hann, að Alþýðuflokkur-
inn hefði ekkert viljað ræða við
framsóknarmenM um þetta. Þeir
vorú ekki til viðtals. Þá komum
við til þeirra eftir að hafa rætt
við fulltrúa Alþýðubandalagsins
og buðum þeim að Alþýðuflokk-
urinn skyldi fá aðalforseta, Al-
þýðubandalagið 1. varaforseta og
framsókn 2. varaforseta. Ef þeir
vildu þetta ekki, þá mætti eins
haga þessu svo, að Alþýðubanda
lagið fengi aðalforseta en Al-
þýðuflokkurinn 1, og 2. varafor-
seta.
Þá kom upp úr kafinu, að Al-
þýðuflokksmenn kváðust aðeins
geta sætt sig við að kommúnistar
fengju aðalforseta, Alþýðuflokk-
urinn 1. varaforseta og Sjálfstæð
ismenn 2. varaforseta. Framsókn
armenn lýstu því þá yfir, að fyrri
tvær tillögurnar gætu þeir ekki
samþykkt, en myndu stilla upp
manni gegn Sjálfstæðismannin-
um. Sagði Guðmundur, að ef um
einhver svik væri að ræða hér,
þá gæti Alþýðuflokkurinn engum
kennt um nema sjálfum sér. Hér
hefði enginn svikið neitt, því all-
ir hefðu haft óbundnar hendur.
Kommúnístaerindreki minntist
ekki á pólitík
Þá tók til máls Ásgrímur Ingi
Jónsson frá Borgarfirði eystra.
Hann mótmælti því, að stéttar-
lega sterk stjórn þyrfti að vera
með foringjum stærstu verka-
lýðsfé'laganna. í hana ætti að
kjósa þá menn, sem bezt yrði
treyst, hvort sem þeir hefðu for
ystu stórra eða lítilla félaga.
Hann sagði að ræða Péturs Sig-
urðssonar hefði verið samin á
skrifstofu Sj álfstæðisflokksins.
Næstur talaði Tryggvi Helga-
son, kommúnisti frá Akureyri.
Hann sagði m.a., að í erindrekstri
er hann hefði annazt á vegum
ASÍ, hefði hann ekki verið í nein
um sérstökum erindrekstri, hann
hefði aðeins rætt verkalýðsmál
en ekkert komið inn á pólitíkina.
Klukkan 9 í gærkvöldi var
fundur settur að nýju og haldið
áfram umræðum þar sem fyrr
var frá horfið. Fyrstur tók til
máls Pétur Sigurðsson, en þá
Þorvaldur Ólafsson. Þar næst
talaði Ólafur Friðriksson í fimm
stundarfjórðunga. Kom hann
víða við í ræðu sinni, sem sner-
ist þó mest um landbúnað.
Að ræðu Ólafs lokinni stóð upp
Björn Guðmundsson og lýsti yf-
ir óánægju sinni yfir störfum
þingsins. Kvaðst hann hafa hald-
ið, að þingsins biðu alvarleg
verkefni, en nú væri þingtíman-
um eytt í þarflaust hnútukast,
sem ekki léiddi til annars en tor-
velda samkomulag um megin-
málin. Lagði hann til að ræðu-
tími manna yrði skorinn niður
og auk þess, að einhver af sér-
fræðingum ríkisstjórnarinnar
kæmi á þingið og segði fulltrúum
hvernig efnahagsmál þjóðarinn-
ar stæðu, því að þau mál myndu
ætluð þinginu til úrlausnar.
Var nú skorinn niður ræðutími
manna og tóku þá til máls Gunn-
ar V. Fredriksen, Jóhann Möll-
er, Guðjón Sigurðsson og Einar
Hafberg. Báru þeir allir fram
gagnrýni á stjórn ASÍ síðasta
kjörtímabil, en vegna rúmleysis
í blaðinu er ekki unnt að gera
ræðum þeirra nánari skil.
Lítil síldveiði
við N-írland
HAFNARFIRÐI. — Blaðið fékk
þær upplýsingar í gær hjá Jóni
Gunnarssyni útgerðarmanni, að
Haförninn, hinn nýi bátur, sem
hann keypti hingað til lands síð-
astliðið vor, hafi nú um skeið
verið við síldveiðar við vestur ír_
land, en þangað var báturinn
leigður til fyrirtækis nokkurs í
bænum Killybegs. Var í ráði að
hann yrði þar um mánaðartíma
við síldartilraunir, en á þessum
slóðum veiddist töluvert magn af
síld í fyrra. — Af síldveiðum á
þessum slóðum er það hins vegar
að segja nú, að þær hafa að mestu
brugðizt, og hefir Haförninn á
þeim hálfa mánuði, sem hann hef
ir verið á veiðum, aðeins fengið
eitt kast, sem að vísu var 400—
500 mál. — Kveðzt skipstjórinn,
sem er Sæmundur Þórðarson,
vera um töluvert magn af síld
innan þriggja mílna landhelginn
ar en lítið sem ekkert fyrir utan
línu. — G.E.