Morgunblaðið - 22.01.1959, Blaðsíða 10

Morgunblaðið - 22.01.1959, Blaðsíða 10
10 MORGUNRL4ÐIÐ Fimmtudagur 22. jan. 1959 Útg.: H.í. Árvakur, Reykjavík. Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson. Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.) Bjarni Benediktsson. Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur. Einar Ásmundsson. Lesbók: Árni Óla, sími 33045. Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson. Ritstjórn: Aðalstræti 6. Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti ð. Sími 22480. Askriftargald kr. 35,00 á mánuði innamands. 1 lausasölu kr. 2.00 eintakið. ÓHJÁKVÆ MILEG ALDREI hafa skuldir ís- lenzku þjóðarinnar aukizt jafnmikið út á við á jafn stuttum tíma og á meðan V-stjórn in var við völd. Ný erlend opinber lán voru á þeim tæpu 2V> ári tekin að upphæð töluvert á 7. hundrað milljónir króna. Það er nær 5 sinnum meira en að láni var tekið í tíð næstu stjórnar á undan, þegar Ólafur Thors var forsætisráðherra 1953—1956. Sú stjórn sat þó nær 3 ár og almenn- ar framkvæmdir á valdaárum hennar voru sízt minni en V- stjórnarinnar. Eina stórvirkið á árum V-stjórn arinnar umfram það, sem áður var, er Sogsvirkjunin. Hún var hins vegar að öllu leyti undir- búin áður en V-stjórnin tók við. Lán til hennar var og fáanlegt í Bandaríkjunum fyrrihluta árs 1956, en þá þótti ekki rétt að taka það, vegna þess að það var óbeint bundið áframhaldandi dvöl hins bandaríska varnarliðs í land- inu. Mennirnir, sem lofað höfðu að reka liðið, létu það aftur á móti verða eitt sitt fyrsta verk að taka lán til Sogsvirkjunarinnar hjá Bandaríkjamönnum á þann veg, að beinlínis var bundið við á- framhald dvalar varnarliðs í landinu. Lántakan sjálf var nauð- synleg og til þjóðnýtrar fram- kvæmdar, en tengslin við dvöl varnarliðsins voru ósæmileg. Og hvað sem því líður, þá er lántak- an til Sogsvirkjunar ekki nema lítill hluti hinnar gengdarlausu skuldaaukningar, sem varð á valdadögum V-stjórnarinnar. ★ Viðskilnaður V-stjórnarinnar var og slíkur, að áframhaldandi skuldaaukning mun vera óhjá- kvæmileg. A. m. k. voru allir V- stjórnarflokkarnir sammála um það á meðan þeir enn löfðu við völd, kommúnistar og Framsókn- armenn ekki síður en Alþýðu- flokkur. Ráðagerðir þeirra allra um möguleika til að koma flot- anum úr höfn eftir áramót byggð- ust á nýrri lántöku vestra. Ekki verður um það deilt, að hinar stöðugu lánveitingar héldu lífinu í V-stjórninni. Sú innspraut ing dugði henni samt engan veg- inn. Síhækkandi skattar, í miklu meiri mæli en áður hafði þekkzt hér á landi, voru hitt hressingar- meðalið. Samtals var skattaaukn- ingin á þessum stutta tíma orðin töluvert yfir eitt þúsund milljón.- ir króna. Með skattaaukningunni var sagt, að fyrst og fremst væri ver- ið að færa til verðmæti milli þjóðfélagsstétta. Launþegar hefðu fengið of mikið í sinn hlut og þess vegna væri óumflýjanlegt að taka af þeim það, sem næmi því, er þeir hefðu fengið urafram getu atvinnuveganna, og afhenda atvinnuvegunum aftur í formi margháttaðra styrkja. Út á þessa braut var að vísu komið áður en V-stjórnin tók við, en hrað- inn og magnið var hvorttveggja stórlega aukið undir hennar hand leiðslu. ★ Hið hættulegasta var, að stjórn in þagði um hið sanna samhengi fyrir almenningi. Bjargráðin í vor voru t.d. botnleysa frá upp- hafi, ef þau hvíldu ekki á þeim LÆKNISAÐGERÐ grunni, að kaupið væri þegar of hátt. f stað þess að segja þjóð- inni þetta, var í þeim lögskipuð 5% grunnkaupshækkun. Ekki nóg með það, heldur beittu kommúnistar ög Framsókn armenn sér þegar í stað á eftir fyrir verulegri viðbótarhækkun til bezt launuðu iðnaðarstéttanna. Síðan var deildarstjóri Eysteins Jónssonar sendur á fund bæjar- stjórnar til þess að heimta, að samið yrði við verkamenn um mun meiri kauphækkun en allir vissu, að þeir í raun og veru ætluðu sér að ná. Afleiðin*in af öllu þessu ráð- lagi varð sú, að ný verðbólgu- alda myndaðist og var skollin yfir, eins og Hermann Jónasson sagði, þegar hann tilkynnti af- sögn V-stjórnarinnar á Alþingi. Þá viðurkenndi Hermann einnig, að hann og samstarfsmenn hans í ríkisstjórninni hefðu strax í vor við setingu bjargráðanna séð fyrir að gera þurfti „raunhæfar ráðstafanir" til viðbótar botnleys unni, sem þá var klambrað sam- an. Hinar „raunhæfu ráðstafanir" voru aldrei gerðar og Hermann Jónasson lét undir höfuð leggj- ast að bera fram á Alþingi nokkr- ar tillögur um þær. Hann lét sér þar á móti sæma að koma þá fyrst fyrir Alþingi, þegar verð- bólgualdan var skollin yfir og tala þá um óviðráðanlegar afleið ingar þess, að raunhæfar ráðstaf- anir hefðu ekki fengizt sam- þykktar! Dómur sérfræðings ríkisstjórn- arinnar 1 efnahagsmálum, Jónasar Haralz, er sá, að frá 1946 til 1958 hafi verðbólga á íslandi aukizt árlega að meðaltali um 10%. Áð- ur en V-stjórnin fór frá, skrifaði hann álitsgerð, þar sem hann lýsti, að nú væri fyrirsjáanlegt, að aukningin færi langt fram úr þessum 10%. Hún yrði a. m. k. 20—30% á ári og þó sennilega meiri, ef ekki yrði við gert. ★ Slíkt var ástandið út á við og inn á við, þegar V-stjórnin gafst upp og gat ekki komið sér sam- an um nein úrræði til að forða yfirvofandi stöðvun undirstöðu- atvinnuvega þjóðarinnar. Ekki vantaði þó, að hver hefði sínar tillögur. Þeir gátu bara ekki kom- ið sér saman um nokkurn skap- aðan hlut. Á meðan kommúnistar voru í stjórn, töldu þeir t.d. allra meina bót að halda vísitölu niðri með niðurgreiðslu vöruverðs. Það úr- ræði getur dugað að vissu marki takmarkaðan tíma, en sem alls- herjar úrræði er það fráleitt og stórhættulegt. Eins og á stend- ur verður ekki hægt að komast hjá að beita því að nokkru, en heilindi kommúnista sjást af því, að þegar minnihlutastjórn Al- þýðuflokksins notar það í miklu minna mæli en þeir sjálfir höfðu lagt til, tala þeir um stórkostlega og óviðunandi kjaraskerðingu al- mennings! Þjóðin hefur nú fengið nóg af skollaleiknum. í frumvarpi rík- isstjórnarinnar, sem lagt var fram á Alþingi í gær, er gerð tilraun til þess að fást við málin á raun- hæfari hátt en gert hefur verið. Þar er hafin sú lækning, sem ekki má lengur dragast. UTAN UR HEIMI Rossellini stríbir í ströngu Fyrir tveimur mánuðum voru Robertino, 8 ara, og þær Isotta og Isabella, 6 ara, í umsjá föður síns, og hann fór með þau í skólann. Móðir þeirra mátti hins vegar hitta þau, þegar hún óskaði FYRIR TÍU ÁRUM var Roberto Rossellini einhver frægasti kvik myndaleikstjóri í heimi, og nafn hans var á allra vörum. Nú virð- ast allar leiðir vera lokaðar hon- um. Gengi lífsins er fallvalt. Rossellini er orðinn bitiur og segist vera „misheppnaður“. — Þessa stundina á hann í mála- rekstri við fyrrverandi eiginkonu sína Ingrid Bergman. Rossellini vill fá umráð yfir börnum þeirra. Einnig á hann í málaferlum við stærsta myndablaðið á Ítalíu. Skuldheimtumenn ásækja hann sí og æ. Og loks varð mælirinn fullur, er kvikmyndin, sem hann tók í Indlandi, var harðlega gagn rýnd í ítölskum blöðum. Einmitt þessi kvikmynd átti að endurreisa orðstír hans sem kvikmyndaleik- stjóra. Þann 8. febrúar n.k. kemur Ingrid fyrir rétt í Rómaborg, og þá verður m.a. reynt að ganga úr skugga um, hvort þau hafa raunverulega verið löglega gift eða ekki. N.k. mánudag hefjast önnur málaferli, þar sem gera á út um, hvort þeirra fái umráða- rétt yfir börnunum, Robertino og tvíburasystrunum. Slík málaferli geta dregizt mjög á langinn, og því hefir Rossellini farið sérstak lega fram á, að málunum verði flýtt á þeim forsendum, að „börn in skaðist siðferðilega á að búa hjá Lars Schmidt, og það geti valdið þeim heilsutjóni að verða daglega að sækja skóla langa leið til Parísar". Útkljáð verður þeg- ar á morgun, hvort þessi tilmæli Rossellinis verða tekin til greina. Örðugleikar Rossellinis eru ekki hér með upp taldir. f sl. viku stefndi hann fyrir rétt stærsta myndablaðinu á Ítalíu, „Epoca", sem nýlega hóf að birta greinar um Rossellini undir fyr- irsögninni „Rossellini, eins og hann er“. Fyrrverandi einkarit- ari Rossellinis, Alberto Manni hef ir skrifað þessar greinar. Manni segir, að hann hafi hjá Rossell- ini orðið að gegna í senn störf- um einkaritara, einkabílstjóra, skósveins og herbergisþjóns. Rossellini varð að segja þessum þarfa þjóni upp, er efnahagsá- stæður hans versnuðu. Eftir grein unum að dæma hefir Manni ekki líkað vistin vel. Manni lýsir Rossellini sem „hlægilegum, aumkunarverðum harðstjóra á sínu heimili", sem skeyti ekki um annað en frægð og frama, „smá- harðstjóri, síafbrýðisamur og sjálfselskur eiginmaður". Sem sé: Greinarnar staðfesta fyllilega hið fornkveðna: Enginn er hetja í augum skósveins síns. Nú er það móðirin, sem fer með börnin í skolann. Eg muntli aldrei geta verið hamingjusom, börnin mín væru langt frá mér, sagði Ingiríður. Robertino og tvíburasysturnar eru hjá henn) Lars Schmidt á heimili þeirra, „Grange aux Moines“ í Chevreuse-dalnum í grennd við P.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.