Morgunblaðið - 30.01.1959, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐ1Ð
Föstudagur 30. janúar 1959
Ræða Jóhanns
Hafstein —
Framhald af bls. 11
vinstri stjórnin, sællar minning-
ar, hafi dregið fram lifið og lif-
að á erlendri skuldasöfnun. Ljóst
dæmi er það þegar Eysteinn Jóns-
son, fyrrv. fjármálaráðherra, var
áðan að tala um greiðsluafgang
ríkissjóðs á sl. ári og segir: Auð-
vitað stafar hann eingöngu af er-
lendu lánunum!
Sjóðirnir og lánin
Og loks er sá Ijóður á þessum
lánum til aðila eins og Ræktunar-
sjóðs og Fiskveiðasjóðs, að báðir
þessir sjóðir veita sín lán til
bænda og útgerðarmanna og sjó-
manna í ísl. mynt — og er því
þessum sjóðum voði vís, ef ekki
er að gert nógu snemma, ef ný
yfirfærslugjöld á erl. gjaldeyri
væru á lögð eins og í tíð vinstri
stjórnarinnar, eða svipuð gengis-
lækkun og þá átti sér stað. Fisk-
veiðasjóður verður t.d. að afskrifa
6 millj. kr. um síðustu áramót
vegna 55% yfirfærslugjaldsins,
sem lagt var á á sl. ári, sem er
gengistap á erl. lánum, sem tek-
in voru áður en þetta gengislækk-
unargjald var á lagt með „bjarg-
ráðunum". Hann á nú að mestu
óráðstafað lánsféð frá seinni
hluta sl. árs. En það er vissulega
nýtt vandamál hvernig með á að
fara. Mér er tjáð, að Ræktunar-
sjóður skuldi í erl. lánum um 80
millj. kr. og hafi það allt nú
verið lánað í ísl. mynt, án nokk-
urrar gengisbreytingartrygging-
ar. Og líklega er nærri helming-
ur erlendar skuldir áður en 55%
yfirfærslugjaldið var á lagt og
er Ræktunarsjóður þá þegar orð-
inn fyrir yfir 20 millj. kr. geng-
istapi þess vegna. Vaxtagreiðslur
hækka svo einnig að sama skapi.
Aðstaðan er því geigvænleg.
Á erl. lántökum hvilir því vissu
lega þungur skuggi, svo að ekki
sé meira sagt.
Ákveðin afstaða Sjálfstæðis-
manna.
Herra forseti.
Ég veit, að með vissum rétti
geta menn sagt: Það er ekki þessi
sorgarsaga, sem nú skiptir öllu
máli — heldur hitt — hvað á nú
við að taka til bjargar út úr öng-
þveitinu.
En hitt er jafn rétt, að á lær •
dómi þeim, sem nú hefir fengizt,
þótt dýrkeyptur sé, verður nú að
byggja.
Ég verð að mestu leyti að láta
mér nægja að vitna til ræðu 1.
þm. Reykvíkinga, Bjarna Bene-
diktssonar, um afstöðu okkar
Sjálfstæðismanna til málanna nú.
f sem stytztu máli er okkar
afstaða þessi:
1) Sjálfstæðismenn héldu uppi
málefnalegri og öruggri gagnrýni
í stjórnarandstöðunni, svo sem
þeim bar skylda til.
2) Fyrir þá afstöðu sína hafa
þeir þegar hlotið vitnisburð kjós-
enda í bæjar- og sveitarstjórnar-
kosningunum fyrir ári síðan, —
er þeir hlutu meira en helming
allra greiddra atkvæða á öllu
landinu, þar sem þá var kosið.
Stingur þar óneitanlega í stúf við
það, sem Eysteinn Jónsson sagði
áðan, að fólkið kynni Sjálfstæðis-
mönnum litla þökk fyrir afstöðu
þeirra í stjórnarandstöðunni.
3) í efnahagsmálunum lögðu
Sjálfstæðismenn fram sínar til-
lögur strax og aðstæður leyfðu
og við fyrsta tsekifæri. Eysteinn
Jónsson sagði, að Sjálfstæðism.
hefðu gefizt upp við að móta
stefnuna i efnahagsmálum. Það
er hart að heyra úr þeirri átt.
Auðvitað hlaut rikisstjórnin að
hafa frumkvæðið um tillögugerð.
En Sjálfstæðisflokkurinn —
eins og þjóðin öll — varð að bíða
í nærri 2 ár eftir hinum lofuðu
úrræðum ríkisstjórnarinnar — og
þá vantaði botninn í þau, eins og
viðurkennl er af forsvarsmönn-
um fyrrv. stjórnar. Enda sprakk
stjórnin af þeim sökum, er yfir
lauk.
4) Sjálfstæðisflokkurinn gerði
fyrir áramótin tilraun til stj órn-
armyndunar — með tveim frum-
skilyrðurr.:
A. Að tafarlaust yrðu gerðar ráð-
stafanir til þess að stöðva verð
bólguna.
B. Að lögfest yrði á þessu þingi
sú breyting á kjördæmaskip-
uninni, að tryggt sé, að Al-
þingi verði skipað í slíku sam
ræmi við þjóðarviljann, að
festa í þjóðmálum geti náðst.
5) Eftir að þessi tilraun mis-
tókst, ákvað Sjálfstæðisflokkur-
inn að styðja minnihluta stjórn
Alþýðuflokksins, með þeim hætti
að verja hana vantrausti — með-
an hún freistaði þess að stöðva
verðbólguna — og gegn þvi, að
Sjálfst.m. og Alþ.fl. flyttu á þingi
nú stjórnarskrárbreytingu um
kjördæmamálið. Þing værj rofjð
og kosningar i vor.
Frumvarp það, sem hér liggur
fyrir um niðurfærslu verðlags og
launa — boðar stöðvun verðbólg
unnar. Við styðjum ríkisstjórn-
ina heils hugar í þvi, að það nái
fram að ganga.
Blekkingar kommúnista og
Framsóknar.
Kommúnistar ákalla nú verka-
lýðinn og aðra launþega og segja:
Sjá, það á að taka launþegana
þrælatökum!
Þeirra forskrift er þessi: Það
er hægt að ráða fram úr vand-
anum, án þess að nokkur þurfi
að finna fyrir því. Áðan sagði
Lúðvík Jósefsson: því ekki að
taka tugi milljóna af bönkum,
olíufélögum og heildsölum, en
hlífa almenningi? Því gerði ekki
maðurinn þetta meðan hann var
ráðherra? Nei, þá var ekki al-
þýðunni hlíft, eins og alkunnugt
er.
Ég leyfi mér að segja, að það
er með öllu óverjandi að reyna
stöðugt að blekkja fólkið —
enda mun það ekki láta blekkj
ast. Kommúnistum er ekki of
gott að reyna enn að telja
mönnum trú um, að enginn
hafi fundið til undan meira
en eitt þúsund millj. kr. nýj-
um álögum á allan almenning
í landinu, sem þeir stóðu fyrir
í tíð fyrrv. ríkisstjórnar. Þeir
beittu sér ekki aðeins fyrir
launaskerðingu í tíð vinstri
stjómarinnar — heldur stöð-
ugri launalækkun, sem sjálf-
krafa leiddi af hinni geigvæn-
lega vaxandi dýrtíð — þar sem
kaupmáttur launanna þvarr
jafnt og þétt og þar á meðal
vegna gengislækkunarinnar
með 55% yfirfærslugjaldinu á
nær allar erlenda? yfirfærslur.
Framsóknarþingmenn eru við
afgreiðslu þessa máls að stíga í
vænginn við bændur. Vilja
hækka strax verð á vörum þeirra
þegar allt annað á að lækka. Til
umræddrar hækkunar eiga bænd
ur rétt — en ekki fyrr en á næsta
hausti. — Hins vegar hafa þeir
nú fyrst, fyrir tilstilli Sjálfstæð-
ismanna, fengið því til leiðar
komið, að verðlag á vörum þeirra
er leiðrétt ársfjórðungslega til
samræmis við launabreytingar
annarra landsmanna.
Það er gamla sagan. Framsókn
rankar við sér með yfirskins
bændadekur, þegar hillir undir
kosningar. Við Sjálfstæðismenn
styðjum heilshugar málstað
bænda til jafns við aðrar stéttir
og gleðjumst jafnframt yfir því
að geta tryggt þeim betri aðstöðu
en meðan Framsókn réð.
Bændur hafa ekki í þessu sam-
bandi misst neitt, sem Framsókn-
armenn höfðu tryggt þeim, meðan
þeir réðu. Þá gerðu Framsóknar-
herrarnir ekkert til að bændur
fengju þessa umræddu verðhækk
un. Það verða menn að muna.
Loks vitna ég til yfirlýsingar
hæstv. forsætisráðherra um það,
að ef þessi sérstaka hækkun hefði
nú átt að koma fram, væri þessu
frv. í heild beinlínis stefnt í voða.
Á það verður að fallast og að því
vilja Sjálfstæðismenn ekki stuðla
og mér er nær að ætla að slík
verði einnig afstaða bænda yfir-
leitt.
Sókn að nýjum markmiðum:
Nú eru framundan mikil tíma-
mót í íslenzkum stjórnmálum.
Það er rétt, að reyna mun á
þroska og skilning almennings —
og mönnum er ætlað að fórna
fyrst í stað.
En verúð er að leggja grund-
völl að tvennu:
í fyrsta lagi: Efnahagslegu
jafnvægi í þjóðarbúskapnum,
sem framtiðarvelferð almenn-
ings veltur á, að takast megi.
f öðru lagi: Stjórnskipulegu
réttlæti, sem er forsenda þess,
að festa í þjóðmálum geti
náðst.
Eru ekkí margir orðnir
þreyttir á því að hjakka í
gamal farinu?
Hverjir vildu ekki vera með
i nýrri sókn að nýjum mark-
mikum í íslenzku stjórnmála-
baráttunni og íslenzkri þjóðlifs
þrpun?
Olafur Pálsson 75 ára
SJÖTÍU OG FIMM ára er í dag
Ólafur Pálsson frá Vatnsfirði.
Foreldrar Ólafs voru sr. Páll Ól-
afsson prófastur í Vatnsfirði og
kona hans Arndís Pétursdóttir
Eggerz. Ólafur var elztur sona
þeirra Vatnsfjarðarhjóna og hlaut
nafn afa síns, séra Ólafs fyrrum
dómkirkjuprests í Reykjavík.
Ólafur er fæddur á Prestbakka
við Hrútafjörð, því þar var séra
Páll faðir hans þá prestur. En sr.
Páll fluttist til Vatnsfjarðar um
aldamótin og var þar síðan prest-
ur til dauðadags. Og við Vatns-
fjörð eru börn hans síðan kennd,
þótt þau hafi nú dvalizt langdvöl
um annars staðar
Ólafur fór úr föðurhúsum í
Flensborgarskóla innan við tví-
tugt. En þaðan fór hann í verzl-
unarskóla í Kaupmannanöfn. Eft-
ir það réðst hann verzlunarmað-
ur hjá Ásgeirsverzlun á ísafirði.
Var hann brátt gerður verzlunar-
stjórl við útibú þeirrar verzlunar
á Arngerðareyri. Þar var hann
verzlunarstjóri nál. 20 ár, en
fluttist þá til ísafjarðar og hóf þar
verzlun. Þar rak hann verzlun
önnur 20 ár. Jafnframt var hann
framkvæmdastjóri Djúpbátsins
og Rafveitu ísafjarðar. Má af
þessum starfsferli sjá, að Ólafur
hefur verið mikill starfsmaður,
eins og hann á ættir til, því ekki
hefur hann lokað sig inni við
nurl og nostur. Þvert á móti hef-
ur hann hæfileika og smekk fyrir
það, sem helzt fegrar og lýsir líf-
erni vandaðs manns. Hann er
músíkalskur svo af ber, og hefir
lagt stund á músík mestan hluta
ævi sinnar og hann var ágætur
hestamaður fyrri hluta ævi sinn-
ar. Og mikill gleðimaður í félags-
skap háttvísra manna.
Ólafur fluttist til Reykjavíkur
árið 1942, og hefur verið hér á
endurskoðunarskrifstofu síðan.
Heimili hans hér er fjölda
manns kunnugt fyrir risnu, og
sérstaklega menningarlega glað-
værð, því honum rennur aðals-
blóð í æðum.
Fyrri konu sína, Ásthildi Sig-
urðardóttur kaupmanns á Isafirði,
missti Ólafur um 1920. En
síðari kona hans, Helga Björns-
dóttir lifir og gerir garðinn fræg-
an með manni sínum.
Sami þumlungur gildir
loks meðal allra engil-
saxneskra þjóða
En engar sættir urbu i deilunni um
stærb gallonsins
WASHINGTON. — Enskumæl-
andi þjóðir hafa nú loks orðið
ásáttar um að samræma hjá sér
tommuna og pundið. Hefur það
valdið mestu ringulreið hjá þeim,
að þessar tvær mælieiningar hafa
ekki verið hinar sömu í öllum
þeim löndum, þar sem þær eru
notaðar. Hins vegar hefur reynzt
ókleift að koma á samkomu-
lagi um eitt sameiginlegt rúmmál
vökvaeiningai innar „gallon".
Nýlega komu mælitækjasér-
fræðingar frá Bretlandi, Banda-
ríkjunum, Ástralíu, Kanada, Nýja
Sjálandi < g Suður Afríku saman
til fundar í Washington. Öll þessi
ríki hafa notazt við tommuna og
pundið til mælinga hjá sér, en
tomman hefur ekki verið jafn-
löng alls staðar og pundið ekki
jafnþungt.
Þaff kom nýlega fyrir í litla ítalska bænum Giuliano Piemonte aff hrafflest Ienti á vöruflutn-
ingalest meff þeim afleiðingum sem myndin sýnir. Þaff má teljast furffulegt aff affeins tveir menn
skyldu bíffa bana, en 10 særðust.
Sem dæmi um þetta ósamræmi
má nefna að Bandaríkin, Kanada
og Bretland hafa hvert um sig
haft sína tommu og jafnvel í
Bandaríkjunum hafa verið tvær
mislangar tommur. Þessi mis-
munur hefur siðan komið fram
bæði í fetinu, yardinum, faðmin-
um og mílunni og getur munað
allmiklu á miklum vegalengdum.
Þegar sérfræðingarnir ræddu
um þetta vandamál sáu þeir enga
aðra leið til að gera mál sitt
skýrt en að máta tommuna við
metrakerfið. Hefði mörgum þótt
réttara fyrir þessi íhaldssömu
lönd að taka bara upp metra-
kerfið.
Brezka tomman hefur verið
2,53996 sentimetrar síðan 1922.
Varð þá breyting á henni vegna
þess að bronz-mælikvarði brezka
heimsveldisins, sem geymdur er
í London hafði skroppið eilítið
saman síðan 1878, þegar hann var
fyrst lögfestur, sem grunnniæli-
kvarði.
Bandaríska tomman hefur ver-
ið 2,540005 sentimetrar síðan
1893 en bandariskir framieið md-
ur voru óánægðir með þessa
fimm milljónustti hluta úr senti-
metra, sem gerðu útreikninga
þeirra ónákvæma og því ákvað
bandaríska stöðlunarsambandið
árið 1934 að taka upp nýja am-
eriska tommu, sem er nákvæm-
lega 2,54 sentimetrar. Hafa sér-
fræðingarnir úr öllum engilsax-
nesku löndunum nú loksins kom-
ið sér saman um að þetta sé
Framh. á bls. 18.