Morgunblaðið - 17.02.1959, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIfl
Þriðjudagur 17. febr. 1959
Dagsbrúnarfundur i fyrradag:
Blekking auðvaldsins að verkamenn
geti eignazt sitt eigib hús
r' r •
sagði Arni Agústsson
Aðalfundur Dagsbrúnar var haldinn
s. I. sunnudag. Miklar umræður urðu
og framhaldsaðalfundur boðaður
siðar. Inntökugjald og félagsgjöld
hækkuð
AÐALFUNDUR Verkamannafé-
lagsins Dagsbrún var haldinn sl.
sunnudag í Iðnó. Fundurinn var
fámennur en þó urðu þar allmikl-
ar umræður, um skýrslu for-
manns, reikninga félagsins og
starfsemi þess á sl. ári. Fundinum
varð ekki lokið og var boðaður
framhaldsaðalfundur síðar.
Fundurinn hófst á því að for-
maður félagsins, Hannes Stephen-
sen, las skýrslu félagsstjórnar
fyrir árið 1958. Minntist hann í
upphafi máls síns 33 félagsmanna
er látizt höfðu á árinu og las nöfn
þeirra, en fundarmenn risu úr
sætum sínum í virðingarskyni við
hina látnu félaga. — Hannes
ræddi síðan um starfsemi félags-
ins á árinu og taldi hana hafa að
mestu mótazt af tvennum kosn-
ingum, sem fram fóru, þ. e.
stjórnarkjöri og kosningu full-
trúa á þing ASÍ, svo og nýjum
samningum félagsins við atvinnu-
rekendur, Nýjung á árinu voru
4 skákkeppnir við önnur verka-
lýðsfélög — og hafði Dagsbrún
sigur í þeim öllum. Síðari hluti
skýrslunnar var nær eingöngu
pólitískur áróður um öngþveiti
það, sem fyrrv. ríkisstjórn kom
efnahagsmálum þjóðarinnar í þau
ár, sem hún hélt völdum. For-
maðurinn réðst að Verkamanna-
félaginu Hlíf í Hafnarfirði vegna
samninga þeirra, er hún gerði við
atvinnurekendur á sl. sumri. En
svo sem kunnugt er samdi Dags-
brún ekki fyrr en á sl. hausti
og þá með baksamningum, sem
gerðir voru fyrir milligöngu Lúð-
víks Jósefssonar. Síðan þökkuðu
kommúnistar Lúðvík fyrir „mikil
væga aðstoð“ hans í samninga-
viðræðunum, en fengust ekki til
þess að upplýsa í hverju sú „að-
stoð“ var fólgin. Formaður ræddi
um 26. þing ASÍ og að lokum fór
hann nokkrum orðum um ríkis-
stjórn Alþýðuflokksins og að-
gerðir hennar í efnahagsmálun-
um. Hann bað menn að fylkja
sér undir merki kommúnista og
benti í því sambandi á sæluna
i hinum „kreppulausu ríkjum
sósíalismans". Hvatti hann að
lokum Dagsbrúnarmenn til ein-
hugs og að standa sameinaðir um
hagsmuni sína og stéttarfélags
sins.
Guðmundur J. Guðmundsson,
fjármálaritari Dagsbrúnar, las
upp reikninga félagsins. Tekjur
félagsins á árinu voru um 650
þús. kr., skuldlaus eign um 1,5
millj. kr., en tekjuafgangur ekki
nema um 18 þús. kr. Aukameð-
limir greiddu samtals 122 þús. kr.
í félagsgjöld, en sem kunnugt er
halda kommúnistarnir í Dags-
brún um 800 starfandi verka-
mönnum á aukameðlimaskrá og
eru þeir réttindalausir með öllu.
Að lokum lagði Guðmundur fram
tillögu stjórnarinnar um hækkun
félagsgjalda, þar sem búast mætti
við stórauknum útgjöldum á
þessu ári án þess þó að gera
nokkra tilraun til þess að skýra
það fyrir mönnum í hverju hin
auknu útgjöld væru fólgin. Skal
árgjald fullgildra félaga hækka
úr kr. 200,00 í kr. 250,00, en auka
meðlimir greiða kr. 200,00 og pilt
ar innan 16 ára aldurs kr. 100,00
Inntökugjald hækki úr kr. 25,00
í kr. 50,00.
Jóhann Sigurðsson tók næstur
til máls. Spurðist hann fyrir um
hvernig stæði á kr. 14.300,00 út-
gjaldalið vegna verkfalls 1955.
Einnig spurði hann hvað liði rit-
un sögu Dagsbrúnar, sem Sverri
Kristjánssyni, sagnfræðingi höfðu
verið greiddar 10 þús. kr. fyrir.
Jóhann kvaðst ekki geta látið
ósvarað pólitískum rangfærslum
formanns. Hannnes hefði talað
um raunhæfar tillögur Alþýðu-
sambandsþings, en allt tal um
slíkt væri fjarstæða. Frá Alþýðu-
sambandsþingi hefði ekki komið
ein einasta raunhæf tillaga um
efnahagsmálin. Furðulegt hefðx
verið að hlusta á tal formanns
um „Bjargráðin" svonefndu.
Hvernig stóð á því, spurði Jó-
hann, úr því Alþýðubandalag-
ið var svona mótfallið þessum að-
gerðum, að aðeins einn þingmað-
ur flokksins mælti gegn þeim á
Alþingi? Því næst hrakti Jóhann
blekkingar formanns um stjórnar
slitin í desember sl.
Ástreðan fyrir því að Her-
mann Jónasson baðst lausnar
fyrir s'j og sitt ráðuneyti var
ekki fyrst og fremst sneypuför
forsætisráðherra á þing ASÍ
heldur sú, að það var að rísa
ný vcrðbólgualda og ríkis-
stjórnin treysti sér ekki til að
ráða niðurlögum hennar.
„Stjórn hinna vinnandi stétta“
skaut sér undan því að leysa
þann vanda, sem hún hafði
komið efnahagsmálunum í,
með því að segja af sér. — Og
nú gagnrýna þessir menn í
ákafa þær ráðstafanir sem nú-
verandi ríkisstjórn framkvæm
ir og eru nákvæmlega þær
sömu, sem Hannibal Valdi-
marsson, forseti ASÍ, iýsti yf-
ir í grein í Vinnunni, að hann
væri fyllilega sanþyl.kur. í
tæp 3 ár stjórnuðu kommún-
istar efnahagsmáium þjóðar-
innar án þess að koma fram
með eitt einasta úrræði til
varnar aukinni dýrtíð í iand-
inu. Undir stjórn þeirra
sprengdi dýrtíðin af sér alla
til skammar að viðhalda slíku
óréttlæti, þ. e. að láta menn
greiða — eins og verið hefði til
þessa — fullt gjald án þess þó að
um hið „kreppulausa" sæluríki
sósíalismans og „frelsi" 'verka-
manna undir oki sósíalismans,
sem bezt hefði komið
ljós við uppreisnir verka-
manna í Búdapest, Austur-Berlín
og víðar. I sæluríki sósíalista væri
verið að rita sögu frelsisbaráttu
njóta nokkurra réttinda framyfir mannsins með blóði. Einnig
utanfélagsmenn. Þetta hefði lengi
verið gagnrýnt, en stjórn félags-
ins hefði haldið í þetta óréttlæti
til þessa, en augu æ fleiri manna
væru farin að opnast fyrir því
hver tilgangurinn væri með að
halda því.
Eðvarð Sigurðsson, ritari félags
ins, tók næstur til máls. Skýrði
hann í upphafi máls síns frá
málavöxtum í sambandi við út-
gjöldin vegna verkfallsins 1955.
Benzín hefði verið tekið af manni,
sem svo hefði neitað að taka við
því eftir verkfallið vegna mikill-
ar og að því er virðist óeðlilegrar
rýrnunar á því. Maðurinn hefði
svo ætlað að leita réttar síns fyrir
dómstólunum, en stjórn félagsins
hefði ákveðið að leita heldur
sætta við manninn en að málið
kæmi fyrir dómstólana. Var helzt
á Eðvarð að skilja, að það hefði
verið gert til þess að fjöldi
manna þyrfti ekki að mæta sem
vitni fyrir réttinum! — Ég ætla
ekki að fara að karpa við Jóhann
um það sem hann sagði í ræðu
sinni hér á undan mér, sagði Eð-
varð, en notaði samt allan ræðu-
tíma sinn til þess að karpa um
það er Jóhann hafði sagt. Sagði
Eðvarð m. a. að Hannes Stephen-
sen hefði ekki sagt í skýrslu
sinni, að þing ASÍ hefði komið
með raunhæfar tillögur í efna-
hagsmálunum, Hannes hefði sagt
„gagnmerkar" tillögur!!
Jón Vigfússon spilaði gatslitna
brandaraplötu sína enn á ný með
tilheyrandi persónulegum svívirð
ingum um verkamenn.
Halldór Briem ræddi nokkuð
ræddi hann um nýmæli hér
á landi í sambandi við sættir
milli fjármagns og vinnu.
Jón Hjálmarsson kvaðst óttast
það, að með réttarsætt þeirri, sem
stjórn félagsins hefði fundið sig
knúða til að gera vegna benzín-
málsins hefði skapazt fordæmi,
sem gæti síðar meir haft óþægi-
legar afleiðingar fyrir verkalýðs-
hreyfinguna. Hann ræddi nokkuð
um sögu Dagsbrúnar, sem verið
hefði í deiglunni nú um langt ára-
bil og kvað greinilegt að árangur
af starfi sagnfræðingsins hefði
ekki orðið svo sem vonir hefðu
staðið til. En mikil þörf væri orð-
in á því að þessu máli væri sinnt
meira en verið hefði. Jón talaði
um aukameðlimakerfið, sem orð-
ið væri algjörlega óviðunandi og
kvað það skyldu félagsins að sjá
um að allir starfandi verkamenn
væru fullgildir meðlimir félags-
ins. Þá ræddi hann um samþykkt-
ir síðasta Alþýðusambandsþings
um skipulagsmál verkalýðshreyf-
ingarinnar. Þau frumdrög, sem
þar hefði’ verið samþykkt mið-
uðu vissulega í rétta átt og nauð-
syn bæri til að vinna að því að
það mál yrði leyst hið fyrsta.
Skoraði hann á stjórn félagsins
að fylgja því fast eftir að svo
mætti verða.
Árni Ágústsson, sem vel er
kunnur frá því á þingi ASÍ sl.
haust, þar sem hann var einn
þeirra, er mælti með því að er-
indi Hermanns Jónassonar á þing
inu yrði samþykkt, tók næstur til
máls. Hann kvað það blekkingu
auðvaldsins, að verkamenn gætu
eignazt sín eigin hús. AuðvaldiS
blekkti á sínum tíma verkamenn
til þess að leggja út í smáíbúða-
byggingar, sagði Árni og fékk
verkamenn til þess að vinna að
byggingu húsa sinna og útvegaði
þeim lán til þess, að þeir gætu
lokið við þau. Það er blekking
auffvaldsins, aff verkamenn eigi
sjálfir sín hús! hrópaði Árni og
1 var hinn versti. Um aðgerðir núv.
ríkisstjórnar varðandi lækkun
vísitölunnar og aðgerðir fyrrv.
ríkisstjórnar í sams konar tilfelli
sagði Árni: Það er mismunur á
því hvernig á að fórna. Það var
rétt af verkamönnum að fórna 6
vísitölustr unum 1956, en núna
eiga verkamenn ekki að fórna
neinu. Það er ekki sama hverjir
halda um stjórnartaumana þegar
fórnað er!! Árni kvað aukameð-
limakerfið nauðsynlegt. Ef það
væri ekki myndu þeir sem' nú
eru hafðir utandyra fara að
ráðskast í félaginu, gæti jafnvel
svo farið að þeir fengju einhverju
ráðið um stjórn félagsins. Síðan
tók Árni það vafasama hlutskipti
að sér að betrumbæta smásögu
eftir kunnan íslenzkan rithöfund.
Guffmundur Nikulásson hafði
mál sitt stutt, en hirti Árna
Ágústsson fyrir cfst:>ki hans í
stjórnmálum á fundi í stéttar-
félagi.
Á fundinn kom Sigurffur GuS-
mundss., og gerði skilagrein fyrir
Styrktarsjóð Dagsbrúnar, sem nú
skyldi lagður niður. Bar hann
félagsmönnum kveðju formanns
sjóðsins, Kjartans Ólafssonar,
sem ekkj gat mætt vegna veik-
inda. Afhenti hann félaginu um
13 þús. kr. sem var hluti félagsin*
af eignum sjóðsins samkv. lögum
hans.
Form. bar nú upp til samþykkt-
ar reikninga félagsins og tillög-
una um hækkun félagsgjalda og
var hvort tveggja samþykkt. Var
þá orðið svo áliðið að ekki þótti
fært að taka fyrir næsta mál, sem
var um lóð Dagsbrúnarhússins,
og var ákveðið að halda fram-
haldsaðalfund síðar.

M9IZrífT77J£7V7T7?m skrifar úr daglega lifinu j
Rökræður um sterkan
bjór.
Gunnar Dal skrifar:
„'IT'EGNA þeirra deilna, sem út-
* varpsþáttur Sigurðar Magn-
ússonar „Spurt og spjallað“ (22.
jan.) hefur vakið hér í dálkun-
um og annars staðar, sé ég mig
tilneyddan að stinga niður penna.
í umræddum þætti í rökræðum
um strekan bjór, urðu menn eink-
um ósammála um þrennt. 1)
f jötra og reis hærra á skemmri Reynslu Islendinga af sterkum
tíma en nokkru sinni fyrr.
í lok ræðu sinnar kvaðst Jó-
hann fagna' því, að nú loksins
væri verið að setja upp og opna
til afnota fyrir verkamenn hið
vandaða bókasafn sem Héðinn
Valdimarsson hefði átt og ekkja
hans gefið félaginu á fimmtugs-
afmæli þess. Stuðningsmenn B-
listans í Dagsbrún hefðu æ ofan
í æ vakið máls á því að ekki væri
vanzalaust af félaginu að láta
safnið liggja umhirðulaust
árum saman. Þessari gagnrýni
hefði nú loksins verið sinnt,
stjórnin hefði séð sitt óvænna og
farið að hefja einhverjar fram-
kvæmdir í þessu máli. Væri ósk-
andi að stjórn félagsins tæki
svipað tillit til annarrar gagnrýni
og vaknaði af löngum svefni sín-
um hvað snerti félagsmálin, en
mætti þess í stað sofa svolítið á
flokkspólitískum áróðri sínum
innan félagsins. Jóhann kvaðst
ekki vera andvígur íiækkun fé-
lagsgjalda enda þótt allt annað
væri að lækka, ef stjórn félagsins
teldi það nauðsynlegt yrði svo að
vera. En varðandi hið alræmda
aukameðlimakerfi vildi hann
segja það, að það væri félaginu
bjór, 2) áhrif vínneyzlu á Frakka
og 3) drykkju íslendinga 1862.
Sigurður Ólason hæstaréttar-
lögmaður fullyrti að sterkur bjór
hefði aldrei fengizt á íslandi og
landsmenn hefðu enga reynslu af
þeim varningi. Rök mín fyrir
gagnstæðri fullyrðingu eru m. a.
þessi: í Landsbókasafninu er til
höfuðbók verzlunarfélags þess, er
hafði með höndum aðflutning
hingað til lands árið 1655. ’Sést
þar að fluttir eru alls hingað
28420 pt. af brennivíni og 163632
pt. af öli. Sést af þessu að sterkur
bjór er ekki aðeins til, heldur
er neyzla hans 5—6 sinnum meiri
en neyzla víns. Skúli fógeti stað-
festir þetta og segir að þetta ár
hafi verið flutt inn öl og brenni-
vín fyrir 14728 vættir, en mat-
vörur fyrir aðeins 9449 vættir.
Þessi mikla bjórdykkja á 17. öld
er auðvitað grundvöllur hinnar
miklu víndrykkju íslendinga á
18. og 19. öld. — Sterkur bjór
fæst hér í verzlunum, eins og
maTgir núlifandi menn muna,
fram yfir aldamót. Fullyrðingar
Sigurðar Ólasonar, að hér hafi
aldrei verið sterkur bjór, fær
því ekki staðizt. Þetta er þó af-
sakanlegt í líK undirbúnum rök-
ræðum, því að jafnvel hæfustu
mönnum getur að sjálfsögðu
skj átlazt.
Drekka íslendingar verr
en Frakkar?
GÍSLI Jónsson forstjóri benti
réttilega á að íslendingar
drykkju illa, en sagði hins vegar,
að Frakkar virtust drekka sér
að skaðlausu. Ég mótmælti þessu
og gat þess að skýrslur sýndu
að um 40% Frakka létust á bezta
aldri af völdum áfengis. Þessu
var mótmælt mjög ákveðið og
talið óhugsandi að satt væri. —
Heimild mín fyrir þessu eru
„Sécurité Sociale” skýrslur, út-
gefnar af frönsku stjórninni. Þar
er sagt að þriðji hver Frakki (30
—40%) á aldrinum 35—50 ára
látist af völdum áfengis. Einnig
er þar sagt að 60% glæpamanna
þar í landi séu alkóhólistar. —
Ennfremur að 40% umferðar-
slysa séu af völdum ölvunar.
Þá kem ég að þeirri staðhæf-
ingu minni, að íslendingar 1862
hafi drukkið, þrefalt meir en
1958, samkvæmt upplýsingum
Áfengisverzlunarinnar. „Tölu-
fróður reglumaður” gerir auðvit-
að enga tilraun til að hnekkja
þeirri staðhæfingu að 1862 hafi
verið drukkið sem svarar 8 1. af
brennivíni á hvert nef í landinu,
enda ekki hægt þar sem millí 7
og 8 1. eru taldir fram beint á
aðflutningsskýrslum, eins og
hann viðurkennir. Töflur Áfeng-
isverzlunarinnar sýna 1958, að
drykkjan er 1,69 1. af óblönduðum
vínanda. Þetta er ekki hægt að
vefengja. Hins vegar telur „Tölu-
fróður“ að brennivínið 1862 sé
aðeins 45% alkóhól (sama og núlar“
er), sem er nokkru lægra en ég
hefi reiknað með. Þess ber að
gæta að á þessum tíma eru öll
brennd vín kölluð brennivín, jafn
vel franskt koníak. Menn kunnu
að brugga hreinan víanda þegar
í lok 13. aldar og á þessum tíma
var brennivín til af öllum styrk-
leika frá 40% og upp fyrir 90%.
Brennivínsskattar á Norðurlönd-
um sýna t. d. að 50% brennivín
er talið venjulegt í útsölu. Um
áfengisprrsentu sterkra drykkja
1862 er erfitt að fullyrða, en
tvennt mælir með því að hinar
sterkari tegundir hafi verið flutt-
ar til landsins. 1) Eftir því, sem
vínið var sterkara varð gróðinn
meiri af verzluninni m. a. vegna
minni innflutningskostnaðar. Vín
ið var hægt að þynna síðar í
verzlunum. 2) Lög mætu svo fyr-
ir að greiða skyldi 8 sk. af hverj-
um potti af alls konar víni, hvort
heldur var sterkt eða veikt. Ber
hér allt að sama brunni, gróð-
inn verður því meiri sem vínið
er sterkara. Er því líklegt að
styrkleiki brennivínsins hafi
1862 verið meiri en nú er, eða
yfir 60%. Annars verður þessi
mismunur að teljast smámunir
einir; Aðalatriðið er að á 19. öld
stendur drykkjuskapur íslending-
um fyrir þrifum og hindrar við-
reisn landsins að dómi beztu
manna. Jón Sigurðsson t. d.
býnir fyrir mönnum þá stað-
reynd, að efnahagslegt frelsi sé
grundvöllur þjóðfrelsis, en þar
er að hans dómi brennivín helzt
ur Þrándur í Götu. Annars er
ekki rúrn hér til að ræða við
„Tölufróða" um þátt Góðtempl-
ara í frelsisbaráttunni, en ég mun
gera það í sjálfstæðri grein síð-