Morgunblaðið - 17.02.1959, Blaðsíða 10

1C
MORGU1VBLAÐ1Ð
Þriðjudagur 17. febr. 1959
Utg.: H.f. Arvakur, Heykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
A.ðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480
Áckriftargald kr. 35,00 á mánuði innamands.
í lausasölu kr. 2.00 eintakið.
„ENGIN LEIÐ TIL UNDANKOMU'
A21. þingi rússneska komm-
únistaflokksins tók „fé-
lagi Kristinn Andrés-
son“, fulltrúi „hins sameinaða
sósíalistaflokks íslands og mið-
stjórnar hans“ m. a. svo til orða:
„Sósíalistar Islands gleðjast
yfir því, að vinátta Sovét-ríkj-
anna og íslands eflist stöðugt".
Allir íslendingar sameinast
um að óska eflingar raunveru-
legrar vináttu íslands og Sovét-
ríkjanna. Óþarft er að takmarka
gleði yfir henni við „sósíalista
Islands" eina. Islendingar óska
vináttu við allar þjóðir og á
milli allra þjóða, því að það er
rétt, sem Kristinn Andrésson
segir: „Allt líf slíkrar smáþjóðar
sem íslendinga er komið undir
friði í öílum heiminum“.
En óskin ein nægir ekki. Við
verðum að líta á raunveruleik-
ann. Er hætta á ófriði úr sög-
unni? Ef ekki, hvaðan stafar sú
hætta? Og hvaða stórveldi eru
nú hættulegust smáþjóðum?
Um ríki, smá og stór, á við hið
sama og einstaklinga, ekkert
þeirra er fullkomið.
Vegna legu íslands telja tvö
stórveldi, Bretland og Bandarík-
ki, sig hafa hér alveg sérstakra
hagsmuna að gæta.
I skiptum okkar við þessi ríki
hafa risið ýmis ágreiningsefni.
Þar er skemmst að minnast
landhelgisdeilunnar við Bret-
land. Allir Islendingar fordæma
framkomu Breta í henni.
Bandaríkin hafa og verið sök-
uð um ásælni hér á landi af
ýmsum. Nú er mest deilt um
varnarsamninginn frá 1951. Um
hann er það óhagganleg stað-
reynd, að engri þvingun var beitt
við Islendinga, þegar hann var
gerður. íslendingar sömdu um
hann alveg af frjálsum vilja,
vegna þess að við vildum með
þeim hætti leggja okkar skerf
fram til þess að friður héldist.
Eðlilegt er og sjálfsagt, að ís-
lendingar ásaki Breta fyrir fram-
komu þeirra í landhelgismálinu
og að deilt sé um varnarsamning-
inn við Bandaríkin. En þrátt fyr-
ir þann ágreining, sem af þessu
sprettur, hefur engum íslending
nokkru sinni komið til hugar, að
þessi 2 stórveldi reyndu að skipta
sér af, hverjir mynduðu stjórn á
íslandi, eða hversu lengi hver
ríkisstjórn sæti að völdum. Þar
er ólíku saman að jafna við það,
er gerðist nú í vetur í Finnlandi.
★
Engum getur dulizt að í Finn-
landi varð lögleg ríkisstjórn,
studd af yfirgnæfandi meirihluta
þjóðarinnar að víkja frá völdum
vegna andúðar stjórnar Sovét-
ríkjanna.
Nokkru eftir að ný ríkisstjórn,
geðþekkari Sovétríkjunum, hafði
verið mynduð, fór forseti Finn-
lands í „skemmtiferð" til Lenin-
grad og kom sjálfur Krúsjeff
þangað til móts við hann. Árang-
ur þess fundar er sagður vera
sá, að nú hafa ríkisstjórnir
Danmerkur, Noregs og Sví-
þjóðar boðið Krúsjeff í heim-
sókp til landa sinna. Það heim-
boð hafði að vísu áður verið ráð-
gert, en menn ekki haft geð í sér
til að láta verða úr því, eftir at-
burðina í Ungverjalandi. Sam
hengi alls þessa er enn mjög á
huldu, en því miður virðist heim-
boðið nú frekar vera merki
hræðslugæða en sannrar vináttu.
Hætt er við að svo verði um
samskipti smávelda við Sovét-
ríkin, á meðan þar ræður sé andi,
sem nú mótar framkomu þeirra.
★
Um framkomuna gegn eigin
þegnum nægir að vitna til hins
átakanlega kvæðis Pasternaks,
sem birt var hér í blaðinu s.l.
laugardag og hljóðar svo:
Ég er glataður eins og dýr í
búri.
Úti er fólkið, frelsið, ljósið.
Bak við mig er skarkali ofsókn-
armannanna.
Og það er engin leið til undan-
komu
Myrkur skógurinn á vatns-
bakkanum.
Stúfur eftir fallið furutré.
Hér er ég, einn og afklipptur.
Hvað sem verður gildir einu
fyrir mig.
En hvað er é'g þá sekur um,
ég, morðinginn og fanturinn?
Ég, sem knúði heiminn til tára
yfir fegurð föðurlands míns.
Hvað sem verður er ég á graf-
arbarminum,
og ég held sú tíð renni upp
. þegar ég held sú tíð renni upp
þegar andi góðvildar sigrar
svívirðuna og illskuna.
Mönnum fannst þetta furðu
djarflega mælt af hinu mikla
skáldi. Sumir hugðu jafnvel, að
um fölsun væri að ræða. En
Þjóðviljinn segir á sunnudag-
inn, að svo sé ekki, heldur hafi
Pasternak skýrt frá þvi, „að
Ijóðið sé úr flokki sem hann
„orkti, þegar illa lá á mér um
stund“ og ekki sé ætlaður til
birtingar". Hann hafi beðið
blaðamanninn, sem því kom á
framfæri, að „færa ljóðið vini
sínum í París“. Jafnframt fylgja
nokkur harðyrði um blaða-
manninn, sem birti ljóðið. Eins
og á stendur hefur þessi yfir-
lýsing þá þýðingu eina að stað-
festa sanngildi kvæðisins. Af-
sakanir Pasternaks eru til áfell-
is því þjóðfélagi, sem neyðir
sína beztu syni til að fara svo að.
★
Fyrir Pasternak „er engin leið
til undankomu". Hann ann þjóð
sinni og vill ekki láta hrekja
sig úr landi, þó að hann ætti
kost á því. E. t. v. er sú tryggð
við föðurlandið hið mesta, gem
Pasternak getur nú gefið því.
örlög hans verða ætíð til að
minna menn á hina eilífu bar-
áttu frjálsborins anda við kúg-
un og ofbeldi.
Engir ættu fremur að skilja
þá baráttu en við íslendingar.
Skilningur á henni ætti og ekki
að vera bundinn við flokka. Á
meðal kommúnista eru margir,
sem tileinkuðu sér kenningar
þeirra af þvi að þeir héldu, að
þeir væru þar með að berjast
gegn kúgun og ofbeldi. Þessir
menn þurfa nú að heyja sitt
eigið frelsisstríð til að bjarga
sjálfum sér í tíma undan „skark-
ala ofsóknarmannannai“. Með
því afla þeir ekki einungis sjálf-
um sér fr-elsis ,heldur stuðla
þeir að því, að í hinu mikla föð-
urlandi Pasternaks „fái andi góð-
vildar sigrað svívirðuna og
illskuna11.
UTAN UR HEIMI
r .
lilPÉ£í

,,Dýrasta
bók í heimi'4
LÁGVAXINN, dökkeygur
Frakki, útgefandinn Joseph For-
et, hefir ákveðið að reisa bók-
inni glæsilegt minnismerki, eins
og hann sjálfur orðar það.
Dagar bókarinnar bæði sem
ritverks og sem listaverks eru
taldir, segir hann. Eftir áratug
eða svo hefir bókin orðið að
víkja fyrir sjónvarpi og kvik-
myndum — og í heimi véla-
menningarinnar er ekkert rúm
fyrir bókaútgáfu í góðum og
gömlum skiiningi. Þess vegna
vil ég gefa út stórt, handunnið
ritverk sem minnisimerki xun
bókina. Á komandi tímum verð
ur það táknrænt fyrir liðna tið.
Og þetta er ástæðan fyrir því,
að „dýrasta bók í heiminum",
sér nú dagsins Ijós.
Joseph Foret gerði fyrstu til-
raunina í fyrra, er hann gaf út
Don Quijote, myndskreytta af
Salvador Dali. Glæsilegustu
eintökin kostuðu sem svarar
3.500 kr. ísl. Bókin var 50x75 cm.
að sta-ið, o" la-fm út í 200 cin-
tökum, sem seldust upp á mjög
skömmum tíma.
Foret gerði því ósmeykur aðra
tilraun og gaf út „Voyages fauta-
stiques aux Etats et Empires de
la Lune et du Soleil“ eftir Cyrano
de Bergerac — lýsing á ferð til
tunglsins eftir einhvern hug-
myndaríkasta rithöfund, sem uppi
hefir verið. Franski málarinn og
milljónamæringurinn Bernard
Buffet myndskreytti þá bók, og
fyrsta eintakið seldist fyrir sem
svarar 250 þús. ísl. kr. önnur út-
gáfa bókarinnar var ekki eins
glæsileg, og kostaði hvert eintak
sem svarar 35 þús. ísl. kr.
★
En í þriðju tilraun virðist Foret
ætla að slá öll sín fyrri met: Hann
ætlar að gefa út dýrustu bók í
heiminum, og áætlað verð á fyrsta
eintakinu er sem svarar 3,5 millj.
ísl .kr. Prenta á bókina á 18 kar-
ata gullblöð, og þeir, sem eiga að
myndskreyta hana, eru engin
smámenni í heimi málaralistar-
innar: Picasso, Chagall, Miro,
Buffet og Dali. Upphafsstafinn á
fyrstu blaðsíðunni á að gera úr
örsmáum gimsteinum. Það er Op-
inberun Jóhannesar, sem Foret
ætlar að láta prenta í svo veg-
legri útgáfu.
Meðal viðskiptavina Forets eru
nokkrir auðugustu bókasafnarar
og stærstu bókasöfn í heiminum.
Tvö eintök af bókinni hafa þeg-
ar verið pöntuð og eiga að fara
til Stokkhólms. En það er einnig
hægt að panta bókina, greiða
helminginn af verðinu, þegar
pantað er, og hinn helminginn,
þegar viðskiptavininum er af-
hent bókin.
Hins vegar er skylt að geta þess
að nú sem stendur er gert ráð
fyrir því, að upplagið af fyrstu
útgáfunni verði aðeins eitt ein-
tak.
MYNDIRNAR
Efsta myndin: Bergerac gerir
fyrstu athuganir sínar á tungl-
inu. Honum kemur það á óvart
að tunglbúar ganga á fjórum
fótum. — Teikningin er eftir
Buffet.
Næsta mynd: Teikning Buffets
af tunglferðinni.
Útgefandinn Joseph Foret sýn- -
ir eintak af næstdýrustu bók-
inni, tungiferð Bergeracs.