Morgunblaðið - 24.03.1959, Blaðsíða 12

12
MORGVTSBLAÐIÐ
Þriðjudagur 24. marz 1959

Utg.: H.f. Arvakur. Reykjavlk.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Ask.riftargald kr. 35,00 á mánuði innamands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
HLUTFALLSKOSNINGARNAR EIGA
MIKLU FYLGI AÐ FAGNA INNAN
FRAMSÓKNARFLOKKSINS
GREIN sú, sem birt var hér
í blaðinu sl. sunnudag
um kjördæmaskipunina
eftir Gunnar Þórðarson frá
Grænumýratungu, er enn ein
sönnun þess að margir hugsandi
menn innan Framsóknarflokksins
eru fylgjandi hlutfallskosningum
og telja þær tryggja íslenzku lýð-
ræði og þingræði traustari grund-
völl en sú kjördæmaskipun, sem
við nú búum við.
Meginstefnan í tillögum Gunn-
ars frá Grænumýrartungu, sem
hann setti fram fyrir tæpum 5
árum í Tímanum, er sú, að skipta
beri öllu landinu í 11 kjördæmi
utan Reykjavíkur. Þessi 11 kjör-
dæmi kjósi síðan 3—5 þingmenn
hvert, öll með hlutfallskosningu.
Reykjavík kjósi síðan 11 þing-
menn, sömul. með hlutfallskosn-
ingu. Hann leggur hins vegar til
að uppbótaþingsætin séu afnum-
in.
Höfundurinn kemst m. a. þann-
ig að orði um hlutfallskosning-
arnar:
„Höfuðkostur hlutfallskosn-
inga umfram kosningar í ein-
menningskjördæmum er að
minnihlutanum er tryggður
nokkur réttur til íhlutunar og
áhrifa á þau mál, sem flokka-
skipting og kosningar snúast um
á hverjum tíma. Kjósendur hafa
þá og fremur samflokksmann eða
menn, sem eru fulltrúar fyrir
þeirra kjördæmi á þingi og til
fulltingis um hagsmunamál
þeirra yfirleitt".
Enda þótt Gunnar Þórðarson
bendi einnig á nokkra galla á
hlutfallskosningum, þá er þó nið-
urstaða hans sú, að hann leggur
ákveðið til að öllu landinu verði
skipt í allmiklu stærri kjördæmi
en nú eru, og í þeim kosnir 3—5
þingmenn í hverju með hlutfalls-
kosningu.
Sama meginstefnan
Um það þarf ekki að fara í
neinar grafgötur að í þessum til-
lögum hins kunna Framsóknar-
bónda felst sama meginstefnan
og í þeim tillögum, sem nú er
áformað að lögfesta. Gunnar í
Grænumýrartungu leggur til, að
einmenningskjördæmin verði af-
numin. Það er skoðun hans að
steypa beri saman 2 og 3 kjör-
dæmum og láta þau kjósa 3—5
þingmenn með hlutfallskosningu.
Munurinn á þessum tillögum og
tillögum Sjálfstæðismanna er að-
eins sá, að þeir leggja til að sum
kjördæmin verði nokkru stærri,
þ. e. a. s. að hin nýju kjördæmi
verði mynduð af 4—5 gömlu
kjördæmanna. Ennfremur telja
formælendur þeirrar kjördæma-
breytingar, sem nú stendur fyrir
dyrum, að ekki verði hjá því
komizt að úthluta uppbótaþing-
sætum til jöfnunar milli þing-
flokka.
Gunnar í Grænumýrartungu
hefur xun langt skeið verið mik-
Ul áhrifamaður í Framsóknar-
flokknum. Hann á sæti í mið-
stjóm flokksins og ennfremur í
stjórn Búnaðarfélags íslands.
Engum Framsóknarmanni myndi
koma til hugar að saka hann um
fjandskap við bændur eða íslenzk
ar sveitir, þrátt fyrir það að hann
hefur flutt tillögu um það að af-
nema einmenningskjördæmin og
taka upp hlutfallskosningar um
land allt.
En þessar tiliögur bóndans
frá Grænumýrartungu sýna,
að jafnvel innan Framsóknar-
flokksins eiga stækkun kjör-
dæmanna og hlutfallskosning-
ar miklu fylgi að fagna. Áróð-
ur Tímans um að Sjálfstæðis-
flokkurinn og þeir aðrir, sem
að hinni nýju kjördæmaskip-
un standa, hyggist „leggja nið-
ur öll kjördæmi landsins nema
Reykjavík“, á því áreiðanlega
miklu minni hljómgrunn í
sveitunum en Tímamenn gera
ráð fyrir.
Búnaðarþing
og fjórðungssamböndin
Bændur muna það líka, að
Framsóknarmenn hafa sjálfir
tekið upp hlutfallskosningu í stór
um kjördæmum til Búnaðarþings
og þeir fá ekki skilið, hvernig
það getur verið hættulegt hags-
munum þeirra, að kjósa með ná-
kvæmlega sama hætti til löggjaf-
arsamkomunnar og þeir kjósa til
síns eigin stéttarþings.
A það má einnig benda, að
Framsóknarmenn hafa talið
stofnun fjórðungssambanda nauð
synlega til þess að mynda
stærri hagsmunaheildir í barátt-
unni fyrir framfaramálum strjál-
býlisins. Með fjórðungssambönd-
unum var hafin barátta fyrir
aukinni samvinnu héraðanna og
samstöðu fólksins í heilum lands-
fjórðungum um sameiginleg
hagsmunamál. Stóru kjördæmin,
sem nú er ráðgert að lögfesta,
munu einmitt verða áhrifaríkt
tæki í höndum fólksins til þess
að treysta samvinnu héraðanna,
sem fjórðungssamböndin áttu að
vera upphaf að.
Voru þeir óvinir
sveitanna?
A það hefur verið bent, að
menn eins og Pétur á Gautlönd-
um, Þórhallur biskup, Hannes
Hafstein og Jónas Jónsson frá
Hriflu hafa allir á sínum tíma
mælt sterklega með hlutfalls-
kosningum í stórum kjördæmum.
Þórhallur biskup lagði áherzlu á
það, að hann teldi heppilegast að
takmörk hinna stóru kjördæma
yrðu miðuð við hin fornu lands-
fjórðungaskipti, þ. e. a. s. að þau
yrðu allmiklu stærri «n þau kjör-
dæmi, sem nú er rætt um.
Getur það verið að allir þess
ir greindu og reyndu stjórn-
málam. hafi verið „óvinir sveit
anna“, eins og Tímamenn
nefna nú alla þá, er beita sér
fyrir nýrri og réttlátari kjör-
dæmaskipun?
Nei, þessir menn voru ekki
„óvinir sveitanna". Þeir vildu
treysta grundvöll islenzks lýð-
ræðis og þingræðis, öllum ís-
lendingum til gæfu og bless-
unar á ókomnum tíma.
UTAN UR HEIMI
Krónprinsinn heldur áfram
að ýta við erfðavenjunum
Hundrað fáklæddar þokkadlsir
dansa i brúdkaupi hans
AKIHITO, krónprinsinn í Japan,
er maður nýja tímans — og það
er ekki sízt fyrir hans tilverknað,
að hið gamla og rótfasta japanska
keisaradæmi er tekið að „smit-
ast“ nokkuð af tíðarandanum, en
þar hafa löngum eldfornar erfða-
venjur staðið sem múrveggur
gegn öllum utanaðkomandi áhrif-
um.
Það kom óneitanlega flatt upp
á keisarafjölskylduna og olli
nokkru róti á hugum manna í
Japan, þegar hinn ungi krónprins
lýsti því yfir einn góðan veður-
dag á fyrra ári, að hann hefði
ákveðið að kvænast malaradótt- MARLON BRANDO lætur sér
ur. — Að vísu var ekki um neina ekki lengur nægja að leika í
venjulega malaradóttur að ræða,
því að Michiko Shoda er dóttir
ríkasta myllueiganda í Japan. En,
samt sem áður — stúlkan er þó
og verður af borgaralegum ætt-
um.
★
En krónprinsinn fékk vilja sin-
um framgengt — og 10. apríl n.k.
verður boðið til brullaups í keis-
arahöllinni. Og ungi maðurinn
heldur áfram að ýta við erfða-
venjunum. Nú vill hann óður og
uppvægur fá þessar vel sköpuðu
stúlkur ,sem myndin er af, til
þess að dansa í brúðkaupinu sínu.
— Og þó að þetta tiltæki kunni
að vekja einhvern kurr meðal
hinna eldri og virðulegri í keis-
arahöllinni, er víst engin hætta á,
að krónprinsinn ungi hafi ekki
sitt fram eins og áður.
í dansflokknum eru 100 jap-
anskar blómarósir, — París má
fara að vara sig!
Nýft nafn efst á lista
hjá Margréti prinsessu
ÞEGAR s'minn hringir hjá Dom-
inic Elliot í Mayfair þessa dag-
ana, þá er eins víst að hringingin
komi frá Clarence House — og þá
er það engin önnur en Margrét
prinsessa sjálf, sem vill tala við
herra Elliot.
Dominic Elliot
Og þegar hann tekur upp
heyrnartólið, hljómar glaðleg
rödd hennar við eyra hans —
kannski eitthvað á þessa leið:
„Góðan daginn, Dommic. Hvernig
lízt þér á að fara í leikhúsið í
kvöld?“ — Og uppástungan er
samþykkt, því að Dominic Elliot,
yngri sonur jarlsins er Minto, 27
ára gamall, hávaxinn og myndar-
legur maður, hefir tekið við af
Billy Wallace sem nánasti vinur
og félagi prinsessunnar.
Síðasta mánuðinn hafa þau tíð-
um sézt r'man — í leikhúsum, í
hádegisverðarboðum og við veð-
reiðar. Satt að segja hefir hún
Brando róðrikur leikstjóri
kvikmyndum. Nú er hann önnum
kafinn við að framleiða kvik-
mynd, sem heita á .Eineygði
Jack“. Hann þykir ráðríkur leik-
stjóri og vill helzt öllu ráða einn.
Fyrst lét hann endurskrifa hand-
ritið 12 sinnum, áður en hann var
ánægður með það. Loks vísaði
hann höfundi handritsins frá og
tók við því sjálfur. Þá sagði
stjórnandi myndarinnar, Stanley
Kúcrick upp — af því Marlon
Brando tók alltaf fram fyrir
hendurnar á honum og vildi ekki
Framh. á bls. 23.
sjaldan sézt ein á ferð þennan
mánuð. — Hún hefir haft þau orð
um Elliot við kunningja sína, að
hann sé „dásamlegur vinur“,
skemmtilegur og traustur. En
kunningsskapur þeirra er svo sem
ekki alveg nýr af nálinni. Þau
hafa þekkzt um meira en fjögurra
ára skeið.
Elliot hefir nokkrum sinnurn
heimsótt Margréti í Clarence
House, ásamt fleiri kunningjum
hennar. Er þá oft glatt á hjalla
og fjörugur jass leikinn langt
fram á nótt, en prinsessan hefir
mikinn áhuga á slíkri músík, eins
og kunnugt er. — Elliot er lika
áhugamaður á því sviði, og hefir
undanfarið verið með í ráðum,
þegar hin konunglega vinkona
hans hefir verið að velja úr nýj-
ustu jassplötunum á markaðinum.
— En bað er ekki aðeins að Elliot
heimsæki prinsessuna. Hún hefir
einnig komið til hans, bæði í íbúð
hans í Mayfair og á búgarð fjöl-
skyldu hans, Branxholm í Rox-
burghshire.
Dominic Elliot hlaut góða
menntun í Eton, en eftir það var
hann við tungumálanám í háskól-
anum í Madrid. — Hann starfar
nú sem auglýsingastjóri í London.
Hann þarf að sjálfsögðu að sækja
mörg heimboð eins og aðrir tign-
ir, ungir menn í London — en
hann tekur starf sitt alvarlega
og lætur það alltaf sitja í fyrir-
rúmi fyrir öllum skemmtunum. —
Sem sagt, fyrirmyndar ungur
maður, enda sagður vinsæll hjá
hinni konunglegu fjölskyldu
og líklegvr til mægða við hana.
Marlon Brando í myndiim
„Unga ljónið“.