Morgunblaðið - 19.04.1959, Blaðsíða 20

20
MORGUiyBLAfílÐ Sunnuðagur 1§. aprll 195§
Prange veit ekki, að það munaði
ekki nema hársbi'eidd, að hann
gripi „hið mikla tækifæri" sitt.
Hann veit ekki, að hann hefur hald
ið í hendi sér horni á þeirri hulu,
sem hin rétta „Læða“ hefur falið
Big’ undir. Prange veit ekki, að
hann hitti einmitt manneskju, sem
leikurinn að hættunni er orðinn
tilgangur lífsins.
Seinna, miklu seinna, mun það
koma í ljós, með hve dæmalausri
ófyrirleitni „Læðan“ hefur dregið
ofsækjendur sína á asnaeyrunum,
með hve takmarkalausri fífl-
dirfsku hún náði í tilkynningar
sínar, tilkynningar, sem voru hern
aðarlega mikilvægar, og sendi þær
hewnálaráðuneytinu í Lundúnum
tæplega dulbúnar og undir eink-
unnarorðinu „Læðan“.
Þessi „Læða“ hafði vitað, að
miðunaráhöldum var beint að
leynisendi hennar. En henni hafði
líka verið kunnugt, að þassi mið-
unartæki hlutu að bregðast. Hún
hafði gert ráð fyrir því, að þýzk-
ar þjónustustöðvar væru stirðar
og seinar í vöfum og hún hafði
rétt fyrir sér. Hún hafði tekið sín
eigin áhrif á hermenn, á karlmenn
yfirleitt með í reikninginn. — Og
hún hafði farið alla leið inn í bæli
ljónsins, inn í svefnherfbergi eins
æðsta SS-foringja Parísar. — En
það var ekki fyrr en löngu síðar,
að menn komust að því.
Kvenmaðurinn með rauða hatt-
inn var engin önnur en „Læðan“.
Þessa nótt, aðfaranótt 31. júlí
1941, hafði hún komið í ljós eitt
augnablik, en það var fyrir alla
muni ekki „Læðan“. Þessa nótt var
dulargervi hennar „Starfsstúlka
hjá SD“. Og hún bar mörg dular-
gei-vi. Það voi-u ekki aðeins minni
háttar G F P-hermenn, sem hún
hafði vit á að blekkja.
En þrátt fyrir alla kænsku, —
þrátt fyrir ófyrirleitni og fífl-
dirfsku var þessi „Læða“ líka
kona, tilfinningarík, áköf og óút-
reiknanleg kona. Þegar hún elsk-
aði, var henni sama um alla
hættu. Og ekki nóg með það. Hætt-
an virtist auka ást hennar. Hætt-
an veitti henni taugaæsing í ofaná
lag.
1) „Þetta er Linda frænka
min, Siggi“. Sæll, Siggi. Það
var reglulega íallega gert af þér
Þannig fór það, að hinn ungi,
ljóshærði Halbe undirforingi og
GFP-maðurinn höfðu nærri því
náð hinum mesta árangri á her-
mennskuferli sínum. En ekki nema
nærri því, því þá flúði „Læðan“
úr bæli sínu á síðustu stundu. —
Vinir hennar höfðu ekki látið
skorta á, að vara hana við. En hún
hafði verið kyrr með senditæki
sitt í Rue du Colonel Moll. Hún
vildi ekki fara úr heúberginu, þar
sem hún hafði lifað dásamlega
.daga og nætur, — ásamt mannin-
um, sem hún elskaði heitt og stöð-
ugt, manninum, sem háfði þjálfað
hana í þessu æsandi ævintýralega
lífi. Hún hafði verið kyrr vegna
þessa manns, og .— til þess að
njóta til fulls hinna æsandi áhrifa
hættunnar. Það var kynleg kona,
óskiljanleg þeim, sem ekki þekktu
hana. Jafnheitt og hún elskaði,
jafnróleg hafði hún farið út þessa
aðfaranótt hins 31. júlí 1941. Áætl
unin var einföld, en árangurinn
lét ekiki á sér standa. Hún hafði
vakið eftirtekt, athygli GFP-mann
anna hafði snöggvast beinzt að
henni einni — það var nóg. —
Læðan var horfin — og leynilega
senditækið------?
Á annarri hæð í húsinu nr. 14
opnar gömul, lotin kona hurðina.
„Gerið þér svo vel, herra minn,
hvers óskið þér?“ Gamla konan er
nærri því blind. Hún er með tvenn
gleraugu, hvor utan á öðrum.
„Eruð þér eigandi íbúðarinn-
ar?“ spyr Halbe undinforingi á
reiprennandi frönsku.
„Já“.
„Þýzka lögreglan". — Hann
sýnir skilríki sitt. „Hver á heima
hjá yður í íbúðinni? Hafið þér
leigjendur?“
„Leigjendur? Já, í raun og veru
aðeins einn“.
„Hvernig þá „í raun og veru“,
frú?“
„Já, hm, það á kvenmaður líka
heima hjá mér, en hún er ekki
leigjandi minn“.
Halbe grenslast frekar.- „Ef
þessi kvenmaður á heiima hjá yður,
en er aftur á móti ekki leigjandi
yðar, hvað er hún þá, frú?“
að koma til að laka á móti mér.“
2) „Mér er það mikil ánægja,
Lnda.“ „Viltu gjöra svo vel og
„Hún er vinkona leigjanda
míns, herra Walenty".
„Og hvar eru herra Walenty og
vinkona hans, frú?“
Gamla konan hristi höfuðið ergi
leg.
„Æ, það gengur allt í vitleysu í
nótt. Frúin fór út fyrir hér um bil
hálftíma og herrá Walenty er far-
inn út fyrir fáeinum mínútum, og
meira að segja með tvær stórar
ferðatöskur. Ég get ekki skilið í
því, hvers vegna honum lá svo mik
ið á, rétt fyrir lokunartíma".
„Hvar bjó herra Walenty með
vinkonu sinni?“
Gamla konan vísar inn í gang,
sem er fullur af húsgögnum og
skrani.
„Hérna, bak við þessar dyr“, seg
ir hún. „Hann hafði leigt stói-a
herbergið út að götunni. Ég er
hrædd um, að þér getið ekki séð
það, hen-ar mínir, herra Walenty
hefur læst herberginu og tekið lyk
ilinn með sér. Hann — en herrar
mínir, hvað eruð þér að gera? —
Þetta er ekki hægt“.
Gamla konan verður skrækróma.
„Nei, alls ekki, herrar mínir,
þetta er villimennska".
Þegar hér er komið hefur Hallbe
undirforingi þegar sparkað í
þriðja sinni af alefli í læsinguna
á hinni lokuðu hurð. Viðurinn
brotnar, hurðin flýgur upp og
Halbe og förunautar hans æða inn
í herbergið.
Það, sem Halbe undirforingi
veitir fyrst atihygli, er lyktin í
hinu stóra herbergi. Það er skörp,
en þó fíngerð lykt af ilmvatni,
sem Halbe þekkir ekki. Það er lykt,
sem er áfeng, seiðandi og örvandi.
Það hlýtur að vera ilmvatn vin-
konu Walenty, hugsar Halibe. —
Walenty hlýtur að hafa þótt vænt
um þetta ilmvatn, hans vegna hef-
ur hún notað það.
Hann beinir huganum að starf-
inu og fer að litast um. 1 herberg-
inu er allt á tjá og tundri. Fatnað
ur og þvottur hafði verið þrifinn
út úr skápum og skúffum og lá á
hinu breiða rúmi, á gólfinu og á
stólunum allt um kring.
„Herra undirforingi, lítið þér á!
„Annar G F P-mannanna kallar á
Halbe út að glugganum. „Hérna“.
Hann bendir á vír, sem liggur
úr herberginu upp í loftnet uppi á
þaki.
„Það er nokkurn vegin ljóst“,
segir Iíalbe. „Herra Walenty og
vinkona hans eru allt annað en
meinlausir útvarpshlustendur, það
er mér full-ljóst“.
„Hvernig leit þessi maður út,
frú?“ spyr Hal!be. Ilann sezt nið-
ur og dregur fram vasabók. Hann
er ennþá í bláu símavirkjafötunum
sínum.
„Já — já, hann er mjög hár
vexti, eins og þér, herra, — mjög
grannur og tígulegur — eins og
liðsforingi“.
„Var þessi maður Frakki?“
„Nei, það held ég ékki. Ég held
hann hafi verið Pólverji —- mjög
-snyrtilegur maður, ihann hafði
skyrtuskipti á hverjum degi“.
„Hve gamall?“
„Um það bil hálf-fimmtugur“.
bera farangurinn minn út í bíl
inn fyrir mig?“
3) „Við Stína ætlum í bíó í
„Og hvað hét vinkona hans?“
„Matthildi kallaði hann hana“.
„Og hvað hét hún fullu nafni?“
„Það veit ég því miður ekki,
herra minn“, er svarið.
„Það vitið þér ekki?“
„Hen-a minn, konur, sem leigja
út herbergi eru ekki vanar að
spyrja um ættarnafn kvenmanns,
sem karlmaður lætur sofa hjá sér“,
svarar gamla konan virðulega.
„Það er svona“, segir Halbe. —
Hann hefur búizt við einhverjeu í
þá átt. Þótt gamla konan hefði
nefnt eitthvert nafn, hefði það
áreiðanlega verið falskt.
„Hvernig leit Matthildur út,
frú?“
„Hún var lítil vexti, mjög grönn
og vel vaxin. Hún hafði stóran
munn og dökk augu. Hérna er
mynd af henni, herra!“ Gamila kon
an tekur ljósmynd af náttborðinu.
Undirforinginn sér unga, ljómandi
vel vaxna konu í hvítum baðfötum.
Hún er hlæjandi og það sér í fal-
legar tennurnar. Hún er dökk-
hærð, hún hefur greindarlegt og
munaðarlegt andlit. Þessi Matt-
hildur, eigandi ilmvatnsins, sem
lyktar um a'lla stofuna. Lyktin fer
að gera Halbe undirforingja órótt,
hún er honum beinlínis til óþæg-
inda. Svo æsandi finnst honum hún
vera.
„Eruð þér viss um, að þau hafi
ekki verið gift?“ spyr hann, til
þess að hrista af sér mókið, sem
hefur komið á hann.
„Alveg viss, herra. Ég sef þarna
hinum megin, bak við næstu dyrn-
ar, og veggirnir í íbúð minni eru
mjög þunnir. Ég er gömul kona og
hef tvisvar verið gift — gott og
vel, þá kann maður að gera grein-
armun — —“
„Þér hafið góða heyrn, frú?“
„O-já, herra minn, eftir minum
aldri —“.
„Þá hljótið þér raunar að hiafa
heyrt, þegar þau voru bæði að
senda út á nóttunni".
„Senda út?“ Gamla konan horf-
ir á hann og skilur e'kkert.
„Já“, segir Halbe, þótt hann
viti, að það sé þýðingarlaust. —
„Morse-merki, skiljið þér?“
„Ég skil ekki eitt orð“, segir
gamla konan.
„Auðvitað ekki‘, segir Halbe. —
Og hann hugsar með sér: Hver er
þessi Matthildur og hver er þessi
maður? Er hún „Læðan“? Og ef
svo er, hvað hefur þá komið henni
til þess að verða „Læðan“. Og
Halbe undirforingi verður gripinn
af ákafri löngun eftir að sjá þessa
konu, rannsa'ka leyndarmál henn-
ar og kynnast henni. Og það er
eins og lyktin af ilmvatninu veki
hjá honum órósemi.
„Herra undirforingi!“
„Já, hvað er það. Halbe hrekk-
ur upp.
„Lítið þér á!“ Annar GFP-
mannanna hefur fundið eitthvað
og sýnir Halbe það. Það er kvarts-
moli.
„Þetta nota þeir við útsending-
arnar", segir GFP-maðurinn. —
Hal'be kinkar kolli. „Og svo er líka
þetta hérna“, segir leynilögreglu-
maðurinn óg réttir undirforingjan
um pappírsmiða. Bréfið er kvittun
fyrir leigu, sem er goldin fyrir-
fram. Það er geysilega há upphæð.
„Er þetta yðar undirskrift?“
spyr Halbe gömlu konuna.
„Já, herra minn“.
Halbe varpar öndinni. „Þér
skuluð þá gera svo vel og sækja
kápuna yðar“.
„Kápuna mína? En hvers vegna
það, herra?“
„Af því að ég verð að taka yð-
ur fasta“.
kvöld. Viltu koma með okkur,
Linda?“ „Já, þakka þér fyrir
Siggi, það verður gaman.“
„Taka mig fasta? Hvað hef %
þá gert fyrir mér?“
„Frú, leigan fyrir herbergið er
felugjald. Þrinðjungurinn væri
yfrið nóg leiga. Þér hafið tekið
svo mikið af því að þér vissuð, a4
í þessu heibergi var leynistöð. Þér
létuð greiða yður fyrir áhættuna“.
SHUtvarpiö
Sunnudagur 19. aprí'I
Fastir liðir eins og venjulega. —
9.30 Fréttir og morguntónleiikar.
— 11,00 Fermingarguðsþjónusta í
Neskirkju (Prestur: Séra Jón
Thorarensen. Organleikari: Jón
Isleifsson). — 12.15 Hádegisúfc-
varp. — 13.00 Frá umræðu-
fundi Stúdentafélags Reykjavílkur
10. f.m. um efnið: Hve mikil
opinfoer afskipti eru samrýmanleg
lýðræðislegu þjóðskipulagi? Fram-
sögumenn: Hagf ræðingarnir Birg-
ir Kjaran. Haraldur Jóhannsson og
dr. Jóhannes Nordal. Aðrir ræðu-
menn: Ólafur Jóhannsson og Ólaf-
ur Björnsson prófessor. Fundar-
stjóri: Eyjólfur K. Jónsson lögfr.
(Útvarpið frá fundinum hefst a4
nýju kl. 18.30. — 15.30 Kaffitím-
inn. — 16,30 Eftir kaffið, — tón-
leikar af plötum. — 17,30 Barna-
tími (Helga og Hulda Valtýsdæt-
ur): a) Leikrit: „Rasmus á flakki“
eftir Astrid Lindgren. Leikstjóri
G'ísli Halldórsson. b) Upplestur —
og tónleikar. — 18,30 Niðurlag
stúdentafélagsfundarins um spurn
inguna: Hve milkil opinber afskipti
eru samrýmainleg lýðræðislegu
þjóðskipulagi? Ræðumenn: Guð-
laugur Einarsson lögfr., Svavar
Pálsson endurskoðandi og frum-
mælendurnir. — 19,15 Miðaftan-
tónleikar (pl.) — 20.20 Erindi:
Islendingur í Tyrklandi; síðara er-
indi Dr. Hermann Einarsson fiski-
fræðingúr). — 20.50 Gamlir kunn-
ingjar : Þórsteinn Hannesson óperu
söngvari spjallar við hlustendur og
leikur hljómpiötur. — 21.35 Upp-
lestur: „Reikningsdæmi, — Röddin
og konatn", kvæði eftir Öskubusku
(Guðbjörg Þorbjarnardóttir og
Jón Sigurbjörnsson lesa). — 22.05
Danslög (pl.) — 01.00 Dagsikrár-
lok.
Mánudagur 20. apríl
Fastir liðir eins og venjulega.
— 13.15 Búnaðarþáttur: Um eyð-
ingu refa og minka 1958 (Sveinn
Einarsson veiðistjóri). — 18,30
Tónlistartími barnanna (Jón G.
Þórarinsson kennari). — 18,50
Bridgeþáttur (Eiríkur Baldvins-
son). — 19,00 Þingfréttir — Tón-
leikar. — 20,30 Einsöngur: Þuríð-
ur Pálsdóttir syngur; Fritz Weiss-
happel leikur undir á píanó. a)
„Ein sit eg úti á steini“ eftir Sig-
fús Eimarsson. b) Tvö lög eftir ls-
ólf Pálsson: „Kveðja“ og „Sumar-
nótt“. c) „Tonerna“ eftir Sjöberg.
d) „Flickan kom ifrán sin elsklings
möte“ eftir Sibelius. e) „Vilja
Lied“ eftir Lehár. — 20,50 Um
daginn og veginn Gísli Kristjáns-
son ritstj'óri). — 21,10 Tónleikar:
Leopold Sto'kowsky stjórnar hljóm-
sveitum (pl.) a) Ungverslk rapsó-
día nr. 1 í f-moll eiftir Liszt (NBC-
sinfóníuhljómsveitin í New York
leikur). b) Rúmensk rapsódía nr.
2 í D-dúr eftir Enescu (.Sinfóníu-
hljómsveit Stokowskis leikur). —•
21.30 Útvarpssagan: „Ármann og
Vildís" eftir Kristmann Guðmumds
son;; XIV. (Höf undur les). —
22.10 Úr heimi myndlistarinnar
(Björn Th. Björnsson listfræðing-
ur). — 22,30 Kammertónleikar:
Tvö verk ©ftir Hándel pl.) ——
23.05 Dagskrárlok.
ÞriSjudagur 21. apríl
Fastir liðir eins og; venjulega.
.— 18,30 Barnatími: Ömmusögur.
— 18.50 Framburðarikennsla í
esperanto. *— 19,00 Þingfréttir —-
Tónleikar. — 20,30 Daglegt mál
(Ámi Böðvarsson kand. mag.). —■
20,35 Tvö hundruðasta ártíð Hánd-
els: a) Björn Franzson flytur er-
indi um tónskáldið, fléttað tóndæm-
um. b) Dr. Páll .Isólifssor. leikur
orgelverk eftir Hándel. — 21,45
íþróttir (Sigurður Sigurðsson). —■
22.10 Á förnum vegi. — 2i2,20 Upp
lestur: „Að verða barni að bana“,
smásaga eftir Stig Dagerman
(Hjálmar Ólafsson kennari þýðir
og les). — 22,30 íslenzkar dans-
hljómsveitir: Neo-kvintettinn leik-
ur. Söngkona: Susan Sorrell. —
23,00 Dagskrárlok.
MARKAÐURIWAi
Hafnarstræti 5
a
r
'í
ú