Morgunblaðið - 19.06.1959, Síða 10

10
MORCVlSJiL 4Ð1Ð
Föstudagur 19. júní 1959
tTtg.: H.f. Arvakur Reykjavtk.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsscn.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristmsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og aígreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargald kr 35,00 á mánuði innamands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
//
EF DRENGSKAPURINN ER
DREGINN FRÁ"
Svo rís hvert vor og Ijómar
Island állt.
En ef þér finnst þaö stundum
snautt og kalt,
á drengskap þinn og ástúö þína
alla
þin eigin móöurjörö er þá aö
kalla.
Þessar fögru hendingar í
hinu ágæta kvæði Tóm-
asar Guðmundssonar,
sem Morgunblaðið birti á Þjóð-
hátíðardaginn, lýsa áreiðanlega
rétt hug flestra íslendinga þá.
Því miður virtist ísland snautt
og kalt í vorbirtunni að þessu
sinni. Víða varð sá hluti hátíða-
halda, sem úti átti að vera, að
falla niður, vegna veðurs og
vissulega mátti ekki kaldara vera
hér í Reykjavík þó að tíu þús-
undir manna söfnuðust saman til
að vera viðstaddir hina hátíðlegu
vígslu Laugardalsvallar.
En íslendingar eru ómildu
veðri vanir. Á sjálfum stofndegi
lýðveldisins 1944 var dimmt í
lofti, vosbúð og kuldagjóstur á
Lögbergi. Engu að siður eru fáir
eða engir dagar bjartari í minn-
ingu þeirra, sem þar voru staddir
og þjóðarinnar allrar, en einmitt
17. júní 1944.
Á sama veg varð veðurharkan
nú til að minna menn á megin-
kjarna þjóðhátíðarinnar: Nauð-
syn þess, að allir standi saman
þegar á reynir um að þjóna fóst-
urjörðinni hver á sinn veg, þrátt
fyrir allan ágreining. Þjóðhátíð-
inni er ætlað að sýna þjóðarein-
ing ofar dægurdeilum.
Það vakti því furðu margra,
þegar þeir lásu Tímann og Þjóð-
viljann á þjóðhátíðardaginn, í
hverjum anda þessi blöð mann-
anna, sem til skamms tíma réðu
mestu um mál þjóðarinnar, voru
skrifuð. Á þeim degi, þegar allir
sæmilegir menn telja sjálfsagt að
láta vopnin hvíla, þá var vopna-
burður þeirra með eitraðasta
móti. Þjóðviljinn hélt áfram
þjófnaðarásökunum sínum á
fyrri samstarfsmenn. Og Tíminn
vildi m. a. kenna andstæðingum
sínum á íslandi um herhlaup
Breta hingað til lands! Sá dagur,
sem öðrum fremur er lagaður til
að sýna þjóðareiningu íslands út
á við, var valinn til lubbalegra
sakargifta í því máli, sem í öðru
orðinu er þó sagt, að allir ís-
lendingar standi sameinaðir um!
Tíminn lét ekki sitja við það
að kasta steinum að þeim, sem
nú eru á lífi, heldur var og í for-
ystugrein blaðsins hafið grjótkast
að leiði Hannesar Hafsteins. Það
var ekki að ástæðulausu sem
Hannes kvað á sínum tíma:
Öllum hafís verri er hjartans ís,
er heltekur skyldunnar þor.
Ef hann grípur þjóð, þá er
glötunin vís,
þá gagnar ei sól né vor.
Kuldi veðurfarsins er meinlaus
miðað við þann kulda, sem skáld-
ið hér yrkir um. Grímur Thom-
sem kvað um hann:
Náköld er Hemra,
því Niflheimi frá
nöpur sprettur á;
en kaldara und rifjum er kon-
ungsmönnum hjá,
kalinn á hjarta þaðan slapp ég.
Svo lýsti Grímur vist sinni
meðal valdstreitumannanna í
Danmörku á miðri 19. öld. Vald-
streitan hefur auðsjáanlega enn
sömu áhrif og þá. Braskið um
vegtyllur og baráttan fyrir sér-
réttindum blindar þessum mönn-
um sýn. Það er tími til kominn,
að þjóðin losi þá úr álagahamn-
um. Forseti íslands lýsti hugar-
ástandi þeirra rétt, þegar hann
við vígslu Laugardalsvallarins
sagði:
„Ef drengskapurinn er dreginn
frá íþróttinni, þá verður berserks
gangurinn einn eftir“.
JAFNRÉTTI KVENNA
Hinn 19. júní 1915 fengu kon
ur jafnrétti við karl-
menn um kosningarétt
og kjörgengi til Alþingis. Jafn-
réttið var að vísu nokkrum tak-
mörkunum háð í upphafi, en þær
takmarkanir eru nú fyrir löngu
úr gildi fallnar. Hinn 19. júní
verður því ætíð heiðursdagur í
hugum íslenzkra kvenna og allra
þeirra, er unna jafnrétti og
frelsi.
íslenzkar konur héldu lengi
þennan dag hátíðlegan og notuðu
hann einkum til að safna fé til
byggingar Landspítala. Með for-
ystu sinni í því máli unnu þær
stórvirki, sem ekki mun falla í
gleymskunnar dá. Sem betur fer
er nú vaknaður skilningur á því,
að þjóðinni allri ber að annast
þessi efni og eru þó ætíð marg-
háttuð líknarmál, sem konur eru
öðrum hæfari til að hafa for-
ystu L
Konur hafa ekki síður en karl-
ar neytt kosningarréttar síns.
Nú er mönnum óskiljanlegt, að
svo skammt sé síðan, að þessum
frumrétti var haldið fyrir þeim.
Á Alþingi hafa hins vegar sára-
fáar konur setið.
Frú Auður Auðuns nefndi eina
af ástæðunum fyrir því, þegar
hún benti á það fyrir skömmu,
að allar þær konur, sem
setið hafa á Alþingi, hafa þangað
verið kosnar með hlutfallskosn-
ingum, ýmist með landskjöri áður
fyrri, eða nú á seinni árum verið
valdar af listum hér í Reykja-
vík. Konur vilja ekki leggja út
í þá hörðu og oft persónulegu
baráttu, sem er krafizt í ein-
menningskjördæmum. Einmenn-
ingskjördæmin hafa þess vegna
hér á landi jafngilt banni við
setu kvenna á löggjafarþingi
þjóðarinnar.
Rökin fyrir breyttri kjördæma-
skipun og kosningaaðferð eru
mörg, en þessi eru einnig sannar-
lega þung á metum.
Stjórnmál ráða ekki síður
miklu um líf og hamingju kvenna
en karla. Þeirra er þess vegna
ekki síður þörf á Alþingi Islend-
inga en karlmanna. Hinar nauð-
synlegu umbætur á kjördæma-
skipuninni munu fyrirsjáanlega
greiða götu þeirra þangað og
mun því kjördæmabreytingin eft
ir á metin sem mikilsverður þátt-
ur í raunverulegu jafnrétti allra
íslendinga, einnig að þessu leyti. '
Peningornir gefa verið góðir
//
diplómatar"
Nokkrar horfur á, að Indland og
Pakistan sameinist um virkjun stór-
fljótanna sex, sem verið hafa þrætuepli
undanfarin 12 ár. — Gert ráð fyrir
framlagi frá Alþjóðabankanum
CJÓLIN svíður helming lands-
ins, yfir hinn helminginn
fljóta beljandi árstraumar —
og allt er á kafi í skuldum.
Þannig lýsti brezkur em-
bættismaður ástandinu í In-
dus-dalnum fyrir nokkrum
árum. — Það eru ekki ein-
ungis þessi þrjú vandamál,
sól, vatn o^ peningar, sem
fólk á þessum slóðum hefur
þurft að glíma við, heldur
hafa pólitísk vandamál und-
anfarin tólf ár sameinast nátt-
■
Picasso — fékk dýrling
í kaupbæti.
úruöflunum í þessum efnum
— og oft svo hatramlega, að
við borð lá, að styrjöld bryt-
ist út milli Indlands og Pak-
istans.
- ★ -
Um Indus-dalinn renna sex
stórfljót, Indus, Jhelum, Chenab,
Ravi, Sutlej og Beas, sem ýmist
koma upp í Tíbet eða Indlandi,
renna um Indland og Pakistan og
út í Arabíska hafið. — Um fimm
þúsund ára skeið — þar til Ind-
land skiptist í tvö sjálfstæð ríki
— voru allar framkvæmdir sam-
eiginlegar við skurða- og áveitu-
kerfin miklu, sem segja má, að
séu lífsskilyrði meira en 50
milljóna manna á svæði, sem er
stærra en allt flæðiland Nílar.
Árið 1947 voru landamæralín-
ur samt sem áður dregnar um
Indus-dalinn, og þá byrjuðu
erfiðleikarnir. — Pakistanar sök-
uðu Indverja um, að þeir hefðu
stöðvað framrás vatnsins, og of-
stækisfullir stjórnmálamenn í
Pakistan sögðu: — Við kjósum
fremur skjótan hetjudauða en a'5
láta kyrkja okkur hægt og hægt.
— Nehru sagði aftur á móti, að
Pakistanar krefðust alls vatnsins,
á sama tíma og stór landsvæði í
Indlandi væru að skrælna vegna
þurrka. Árið 1951 gerði Banda-
ríkjamaðurinn David Lilienthal,
sem stjórnað hafði hinum miklu
stífluframkvæmdum í Tennessee-
dalnum, áætlun, þar sem gert var
ráð fyrir stórvirkjunum í fljótun-
um sex í Indlandi og Pakistan,
€>-------------------—---------
Picasso gerist verndari
dýrlingsins St. Severins
Kaþólskir eru œfir — en Jóhannes páfi
trúir lisfamanninum fyllilega fyrir
gröf dýrlingsins
H I N N frægi, spænski málari,
Pablo Picasso, hefur nýlega gerzt
verndari eins af dýrlingum ka-
þólsku kirkjunnar. — Svo er mál
með vexti, að hann hefur eignazt
höll eina mikla í Suður-Frakk-
landi, Vauvanargues, hvar hann
hyggst setjast að til frambúðar.
Eigninni fylgir réttur til þess
að bera gamlan, franskan aðals-
titil — titil ættar þeirrar, er
lengst sat eignina. — Sérfræðing-
ar í titlum og skjaldarmerkjum
bera ekki brigður á, að lista-
manninum beri réttur til að taka
sér hina göfugu nafnbót, þar sern
hann hefur keypt höllina. Hins
vegar fer Picasso sjálfur ekki
dult með það, að hann láti sér
í léttu rúmi liggja aðalstign og
titla.
En meira fylgir kaupunum en
aðalstitillinn einn. Sem kaupandi
umræddrar hallar, er hann jafn-
framt orðinn eigandi kapellunn-
ar gömlu, sem tilheyrir „slotinu"
— og þar er einmitt gröf hins
smurða dýrlings, St. Severins.
Kaþólskir eru hreint ekkert
hrifnir af því að láta hinn heilaga
Severin í veraldlegar hendur
spænsks listamanns, sem þar að
auki er enginn annar en hinn
umdeildi Picasso. — En Jóhannes
páfi tekur þessu sem öðru með
stökustu rósemi. — Hann hefur
svarað hinum áhyggjufullu því
til, að Picasso sé þó að minnsta
kosti af góðum, spænskum ætt-
um kominn — og hann kveðst
sannfærður um, að heilagur
Severin njóti hins bezta hvílu-
staðar í landi hans.
— ★ -
En aðrir, sem eru veraldlegar
þenkjandi, hafa annað í huga í
þessu sambandi. — Þeim kemur
það fyrst í hug, að nú muni fólk
taka að streyma í stríðum straum
um til kapellunnar í Vauvan-
argues til þess að skoða gröf dýr-
lingsins — en þó kannski mest
til þess að sjá í svip „geggjaða
Spánverjann" — þ. e. Picasso.
Hér eru gistihúsa- og veitinga-
húsaeigendur fyllilega „með á
köttinn" — enda hafa þegar verið
opnuð þrjú veitingahús og eitt
gistihús í námunda við gröf heil-
ags Severins ,.. , .

mm
...... M IIIIII ■ IIIIIIÉNÍ
Kortið sýnir afstöðu stórfljót-
anna sex, sem valdið hafa hvað
mestum deilum með Indverj-
um og Pakistanmönnun .
en hingað til hafa aðeins um 20%
alls vatnsmagnsins verið að fullu
nýtt. — Samkvæmt áætlun
Lilienthals, skyldu Indverjar og
Pakistanar, ásamt Alþjóðabank-
anum, leggja fram sameiginlegt
fjármagn til framkvæmdanna. —
Framtíðarhorfur um samvinnu
þóttu hins vegar ekki sérlega
bjartar í fyrstu. Ofstækisfutl
þjóðernisstefna og innbyrðis hat-
ur hinna tveggja ríkja var þar
enn Þrándur í Götu.
Nú virðast aftur á móti mögu-
leikar til, að áætlanir Lilienthals
geti orðið að veruleika — líf
milljóna manna gerbreytist og
eitt þeirra deilumála, sem ógnað
hafa heimsfriðinum hverfi úr
sögunni. — Forseti Alþjóðabank-
ans, Eugene Black, hefur nýlega
dvalizt bæði í Indlandi og Pak-
istan og er nú á heimleið, fullur
bjartsýni. Og löndin tvö hafa
fengið loforð um miklar, alþjóð-
legar fjárveitingar til fyrirhug-
aðra framkvæmda, ef af þeim
verður.
- ★ -
Það er þó ekki fyrst og fremst
heilbrigð skynsemi, sem hér hef-
ur sigrað. Að baki ákvörðun Ind-
verja og Pakistana um að reyna
að binda endi á deilurnar, sem
eru hvorum tveggja til jafnmikils
skaða, liggur vitneskjan um
hættu þá, sem báðum ríkjunum
stafar frá Tíbet, sem nú er her-
tekið af kínverskum kommúnist-
um. — Menn gera ráð fyrir, að
Nehru og forseti Pakistans, Ayub,
muni hittast innan skamms til
þess að fjalla um einstök atriði
þessa máls og freista þess að gera
út um deilumálin.
Alþjóðabankinn hefur hér enn
sannað, að hann er það afl, sem
getur ráðið úrslitum í stórpóli-
tískum deilumálum. — Fening-
arnir geta verið góðir „diplómat-
ar“.
Handbók Veltunnar
Veltan ea- í fullum
gangi. — Sendið áskor-
unarseðlana strax.
Opið allan daginn í
dag.
Fjáröflunarnefnd
Sjálfstæðisflokksins
Morgunblaðshúsinu
Simar: 24059 og 11U79.