Morgunblaðið - 19.06.1959, Blaðsíða 11

Föstudagur 19. júní 1959
MORGVNTtLAÐlÐ
11
Ávarp forseta tslands, he rra Ásgeirs Ásgeirssonar
Ef drengskapurinn er dreginn frá
íþróttinni þá v erður berserks-
gangurinn einn eftir
Ásgeir Ásgeirsson
flytur ræðu sína.
Góðir íþróttamenn, og aðrir
áiheyrendur!
Vér erum hér samankomin í
dag af góðu tilefni, vígslu þessa
veglega íþróttasvæðis í Laugar-
dal. Vér nefnum hann eftir Laug-
unum hér rétt fyrir ofan, sem
sjálf Reykjavík dregur nafn sitt
af. Þangað hefir sjálfsagt verið
farið til lauga og íþróttaiðkana
frá upphafi íslands byggðar, þó
ekki fari sögur af, svo skammt
sem var að sækja frá höfuðbóli
Ingólfs og hans ættmanna.
En við, sem nú erum komin á
sjötugs aldur, munum fyrst eftir
gömlum konum á leið í laugar
með allt of stóran poka á baki
og þvottabala utan yfir. Þær
tyltu sér stundum á stein, án
þess að leysa af sér byrðina, og
áttu erfitt með að standa upp
aftur. Það var hinn gamli tími
niðurlægingarinnar.
Litlu neðar hér í dalnum voru
Sundlaugarnar, og eru enn, þar
sem börn og unglingar byltu sér
í volgu vatni og böðuðu sig í
sólskini. Það var æskan, sem átti
fyrir höndum að leysast úr læð-
ingi, hinn nýi tími, sem nú er
kominn á það stig, að vér get-
um í dag vígt þennan mikla leik-
völl, sem vissulega er sniðinn við
vöxt og bjarta framtíð. Vér sjá-
um hylla undir íþróttahöllina
hér austur af, og þegar votta
fyrir hinni nýju sundlaug vestan
til. Framtíðinni, æskunni og
iþróttunum eru hér búin hin
beztu skilyrði.
„íþrótt“ er norrænt orð, hljóm
mikið og víðtækt að merkingu.
Það nær nánast til alls, sem má
einn mann prýða. „Iþróttir kann
ég átta“, stendur einhversstað-
ar, og mun fleiri má þó greina,
ef allt er talið. Likamsíþróttir
voru að fornu fari meðal annars
sund og glíma, hlaup, róður og
Ræða biskups herra Ásmundar Guðmundssonar:
Án réttlætis fær engin jb/óð iifab
Leitið fyrst ríkis Guðs og
réttlætis, og þá mun allt þetta
veitast yður að auki.
(Matt. 6,33).
í DAG eru liðin 15 ár frá stofnun
lýðveldis vors og full 40 ár frá
því, er ísland varð fullvalda ríki.
1. desember 1918. Þá var fyrsti
sunnudagur í jólaföstu og guð-
spjallið innreið Krists í Jerúsa-
lem, koma hans til höfuðborgar
þjóðar sinnar. Með óumræðileg-
um áherzluþunga hljómuðu þá
til þjóðar vorrar orðin: „Sjá,
konungur þinn kemur til þín“.
Þessu megum við íslendingar
aldrei gleyma. Kristur kemur til
vor. Hann einn á að vera kon-
Ungur vor.
Ó, að vér mættum á þessari
þjóðhátíð vorri sjá hann í anda,
sannleikskonunginn eilífa, ímynd
hinnar æðstu veru — eilífan
ljóma dýrðar Guðs og hátigriar,
og heyra hann flytja konungsboð
skap sinni
Leitið fyrst rikis Guðs og rétt-
lætis, og þá mrui allt þetta veitast
yður að auki. Vér megum ekki
misskilja þessi orð svo, að Krist-
ur eigi með þeim aðeins við
Guðsríki á himnum. Hann kom
til þess að stofna Guðsríki á
jörðu og á við það. Hann mælti
í upphafi allsherjarstarfs síns:
Guðsríki er komið í nánd, og
síðar: Guðsríki er mitt á meðal
yðar. Hann sagði við lærisveina
sína: Föður yðar hefir þóknast
að gefa yður ríkið, og kenndi
þeim að biðja föðurinn: Komi ríki
þitt. Verði vilji þinn svo á jörðu
sem á himni. Það skyldi dagleg
bæn þeirra. Hann sá Guðsríki
komið í mætti og dýrð. Það var
dýpsti veruleiki jarðlífsins.
Hvað þarf til þess að fylgja
konungsboðskapnum? Ekki það
eitt að segja: Herra, herra, held-
ur það að gjöra vilja föðurins
á himnum. Því að Guðsríki er
ríkið, ’ r sem vilji Guðs ræður.
Það sýnir öll kenning Jesú og
einkum bænir Faðir vorsins og
Fjallræða hans, þar sem hann
segir upp lög og stjórnarskrá
Guðsríkis á jörðu. Guðsríki er
Guð sjálfur £ krafti sínum og
kærleika og samfélagið við hann.
Leita Guðs umfram allt, ís-
lenzka þjóð.
Að vísu hefir oss orðið það að
andvarpa líkt og Símon Pétur:
Far frá mér, herra, því að ég er
syndugur maður, og vér hljótum
með blygðun að játa, hve fylgd
vor við konunginn er veik og
ófullkomin, hve fjarlæg vér er-
um honum og hjörtun lítt snortin
af kærleika hans.
hversu mín var trúin treg
að treysta á mannsins son.
En svo framarlega sem þjóðin
leitar Guðsríkis af heilindum
hugarfarsins, þá er engu að
kvíða. Sé viðleitni hennar til þess
að fylgja konungi sínum einlæg
og sönn, þá er sá þroski fram-
undan, að vér getum sagt: Vér
höfum ekki séð hann, en elsk-
um hann þó, vérhöfum hann ekki
nú fyrir augum vorum, en trúum
samt á hann. Sé um það
spurt af öllu hjarta jafnt á
heimilum sem í þingsölum
og stjórnar, . hver sé Guðs
vilji og reynt að breyta eftir því,
þá mun blómgast í þjóðlífinu:
Kærleiki, frelsi, sannleiki, rétt-
læti.
Konungurinn Kristur nefnir
réttlæti sérstaklega. Leitið fyrst
ríkis Guðs og réttlætis.Þaðermeg
inþáttur í boðskap hans. Þeir,
sem hungrar og þyrstir eftir rétt-
lætinu, eru sælir. Og ]postuli
hans nefnir það fyrst, er hann
lýsir því, hvað Guðsríki sé.
Án réttlætis fær engin þjóð lif-
að því lífi, er líf getur talizt. Þar
sem það skortir í félagslífi, við-
skiptalífi og stjórnmálalífi og
eingöngu er spurt um eiginhags-
muni og flokkssjónarmið, þar
grefur um sig siðaspilling og and
legur dauði.
En sú þjóð, sem leitar fyrst
ríkis Guðs og réttlætis, á lífið.
Ég hefi staðið við Dauðahafið
og horft yfir það. Þar er hvergí
að sjá vott af lífi, enginn gróður,
enginn fiskur, heldur deyr allt,
sern hylst öldum þess. Hversu
óumræðilega ömurleg sjón. Svo
er sú þjóð, sem hefir gefizt rang-
lætinu á vald og rofið sambandið
við Guð sinn og föður.
En ég hefi einnig staðið við
Genesaret, bjarta vatnið fiski-
sæla, þar sem hvarvetna lifir
þróttmikill og fagur jurtagróður
og trén, er bárur þess lauga,
breiða út laufmikið lim, og allt
er þrungið lífi. Þannig er sú þjóð,
sem á vilja Guðs að æðstu lög-
um. Þar er gróandi þjóðlíf. Sú
þjóð er sæl og í sannleika frjáls.
Hún breytir fagnandi eftir innra
lögmáli hjarta síns. Um leið og
hún finnur Guð sinn, finnur hún
sjálfa sig.
Og þá mun allt þetta veitast
yður að auki — öll önnur gæði.
Vér sjáum eitthvað af þeim sann-
leik endurspeglast í frelsisbar-
áttu vormanna íslands, framför-
unum, er af henni hafa leitt á
ótal sviðum landinu til heilla. í
krafti heilagrar guðstrúar lögðu
þeir fram líf sitt. Það má segja
um þá hvern og einn hinna beztu
og mestu eins og Jón Sigurðsson:
Kom Guðs rödd og sagði: Þú
drýgja skalt dáð og duga þíns
fósturlands byggðum. Þá sór
hann að hræðast ei hatur né
völd né heilaga köllun að svíkja.
Leitið fyrst ríkis Guðs og rétt-
lætis, og þá mun allt þetta veitast
að auki, allar lífsnauðsynjar, allt
sem vér- þörfnumst til þess að
lifa mannsæmnu lífi. Þá mun
dafna hér fjölþætt menningar-
líf og atvinnuhættirnir blómgast.
Þá munum vér taka meir og meir
náttúruöflin í þjónustu vora,
gróður breiðast út um óbyggðir
og eyðisanda og vér sitja sjálfir
hafs vors höfuðmið. Þá verður
frelsi vort ekki hneppt í fjötra
né skert andlegt fullveldi vort.
Þá mun Fjallkonan fagna
með framtíðardaginn ungan
á armi.
Þá mun ísland verða það, sem
Guð ætlaði því, er hann lét það
rísa úr sæ — ríki hans.
Leitið fyrst Guðs ríkis. Allt
sem mig hefir langað og langar
til að segja við þjóð mína, felst
í þessum konungsboðskap Krists,
því að eitt veit ég, að hann hefir
orð eilífs lífs og er hinn heilagi
Guðs. Þetta vil ég einnig, að verði
kveðja mín ásamt þökk til þjóðar
minnar: ,
Ásmundur Guðmundsson
Ó, land, land, land.
Heyr orð Drottiris:
Leitið fyrst ríkis Guðs
og réttlætis,
og þá mun allt þetta veitast
yður að auki.
Gleðilega þjóðhátíð í Jesú
nafni.
vigfimi. En smíðar, rúnarista,
tafl, skáldskapur og hö.puslátt-
ur voru einnig íþróttir. Allt and-
legt og líkamlegt atgerfi var eink
unn íþróttamannsins, og litið
niður á „ófróða menn og íþrótt-
lausa“.
f Njálu eigum vér hina snjöll-
ustu lýsing hins mikla íþrótta-
manns. Það er lýsing Gunnars á
Hlíðarenda, þegar hann kemur
fyrst til sögunnar: „Hann var
mikill maður vexti og sterkur.
— Hann hjó báðum höndum og
skaut. — Hann hljóp meir en
hæð sína. — Hann var syndur
sem selur. — Hann var vænn
að yfirliti og ljóslitaður — blá-
eygður og snareygður og rjóður
í kinnum. '— Manna var hann
kurteisastur — ráðhollur og góð-
gjarn, mildur og stilltur vel, vin-
fastur og vinavandur“. Það er
mikill fengur að eiga svo forna
og fagra lýsing hins ágæta íþrótta
manns. Vér skulum gæta þess
vel, að láta ekki merkingu þessa
fornhelga orðs „íþrótt", þrengj-
ast frá því sem hér er greint!
Ef drengskapurinn er dreginn frá
íþróttinni, þá verður berserks-
gangurinn einn eftir.
Góðir áheyrendur! Hér erum
vér stödd við vallarvígslu, að
vísu i hvössu og allköldu veðri,
en áhorfendasvæði eru þéttskip-
uð, og hundruð ungra íþrótta-
manna í fylkingum um víðan
völl. Þetta er hin fegursta sýn,
hátíðleg stund, og vér sjáum í
anda æskulýð framtíðarinnar,
sem á eftir að helga þennan völl
með mörgum afrekum við hrifn-
ing og fagnaðaróp alþjóðar. Þetta
er gleðistund og góður vígslu-
dagur, 17. júní, afmælisdagur
Jóns Sigurðssonar og vors unga
endurreista lýðveldis.
Lifi ættjörðin og minning Jóns
Sigurðssonar!
Ræða Gunnars Thoroddsen 17. júni
Eigum. fullan SLÓferbiiegan og
söguíegan rétt á
öliu landsgrunninu
Góðir íslendingar!
Nokkrar árþúsundir eru liðnar,
síðan er sú saga gerðist, sem mig
Gunnar Thoroddsen
langar til að greina ykkur frá.
Maður nokkur kom til eins af
vitringum forn-Grikkja og lagði
fyrir hann spurningar, sem vitr-
ingurinn svaraði öllum af djúpri
speki.
Ein spurningin var á þessa
leið: Hvað er varanlegast af öllu
í heimi?
Svarið var: Það er vonin, því
að hún lifir með manninum, þó
að hann hafi tapað öllu öðru.
Síðasta spurningin var þessi:
Hvað er erfiðast í heimi?
Hinn vitri, helgi maður svar-
aði:
Að þekkja sjálfan sig.
Þegar íslenzka þjóðin fagnar
nú fimmtán ára afmæli hins ís-
lenzka lýðveldis, lítur yfir liðin
ár og gengna braut, er það vissu-
lega gott og gagnlegt að hafa
hvorttveggja í minni, nauðsyn
þess, að þjóðin reyni að þekkja
sjálfa sig, og að hún missi aldrei
úr huga sér vonina, bjartsýni og
trú á framtíðina.
Vitanlega er það ekki nóg að
þekkja og sjá hið rétta, heldur
þarf einnig að hafa vilja og þrek
til að gjöra það. Sjálfur hinn ]
mikli og sterki maður Páll post-
uli, viðurkenndi veikleika sinn
og tók jafnvel svo djúpt í árinni
að segja: Hið góða, sem ég vil,
gjöri ég ekki, en það vonda, sem
ég vil ekki, það gjöri ég.
Á því er víst enginn vafi, að
íslenzka þjóðin er þrautseig
hæfileikaþjóð, framtakssöm og
fróðleiksfús, en um leið einþykk
og þykkjuþung. Þessi þjóðarein-
kenni hafa fylgt okkur fslending-
um frá fornu fari, og enn virðist
ekkert lát á þeim. í einni af
íslendingasögum, Halldórs þætti
Snorrasonar, segir svo: Halldór
var þykkjumikill sem aðrir ís-
lendingar og þótti illa, er hann
fekk eigi það, er hann beiddi.
Fyrir fámennar þjóðir eins og
íslendinga er það iiin brýnasta
nauðsyn að hafa raunhæfan og
réttan skilning á sjálfum sér, til
þess að forðast hvorttveggja,
annars vegar ofmat og ofmetnað,
og hins vegar minnimáttarkennd
og smæðartilfinningu.
Við eigum til dæmis íslend-
ingar ekkert að vera feimnir við
að segja það eins og það er, að
við eigum fullan siðferðilegan
og sögulegan rétt á öllu land-
grunninu, þessum stöpli, sem
landið stendur á, og sem er land-
fræðilegur hluti íslands.
Frh. á bls. 19.