Morgunblaðið - 30.09.1959, Qupperneq 12

12
UORCTJNBL 4 Ð1Ð
Miðvik'udagur 30. sept. 1959

tTtg.: H.l. Arvakur Reykjavik.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsscn.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og aígreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargald kr 35,00 á mánuði innamands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
FERÐALOK
KRÚSJEFF er að vísu ekki
þjóðhöfðingi Rússlands.
Það er annar maður,
sem fæstir muna nafnið á. En
þegar Krúsjeff fór til Bandaríkj-
anna, áskildi hann, að á móti sér
væri tekið sem þjóðhöfðingja.
Það var gert og hefur aldrei áð-
ur verið skrifað jafn mikið um
ferð neins þjóðhöfðingja til ann-
ars lands og þessa för Krúsjeffs.
Krafa Krúsjeffs um að hann
væri meðhöndlaður sem þjóð-
höfðingi og viðbrögð Banda-
ríkjamanna sýna í senn vald
hans innan þjóðar sinnar og
veldi hennar í heiminum. Engum
getur dulizt, að ætlun Krúsjeffs
var að yfirþyrma Bandaríkja-
menn og raunar mannkynið allt
með ofurveldi sínu. Tunglskotið,
sem látið var ríða af í þann
mund, sem hann var að búa sig
til farar, bar órækt vitni um
það.
Enn er of snemmt að gera sér
til hlítar grein fyrir, hver árang-
ur varð af för hins valdamikla
einræðisherra vestur um haf.
Greinilegt er þó nú þegar, að
hvorki tunglskotið né Krúsjeff
hafa skotið mönnum þar vestra
þeim skelk í bringu, að þeir létu
hann segja sér fyrir verkum.
Krúsjeff sýndi nú sem fyrr, að
hann er mikill áróðursmaður,
eins og flestir starfsbræður hans í
stétt einræðisherra. En áróðurinn
er áhrifaríkastur, þar sem enginn
andmæli komast að. Þess vegna
vex Krúsjeff vafalaust meira af
ferð sinn austan járntjalds en í
vesturlöndum.
Veikleiki hins lokaða huga ein-
ræðisherrans birtist glögglega_ í
viðtali hans við verkalýðsfor-
ingja Bandaríkjanna. Gegn hóf-
legum spumingum þeírra og eft-
irgrenslan hafði hann í rauninni
engin önnur svör en hrakyrði, og
þá gagnspurningu, hvað þeir
væru að reka nefið ofan í mál,
sem þeim kæmi ekki við.
Hugsunarhátturinn, sem á bak
við býr, er sá, að kommúnistar
megi setja út á allt og alla, en
öðrum leyfist ekki einu sinni að
spyrja, ef í spurningunni felst
agnar ögn af efa um að komm-
únistar séu alfullkomnir. Efnis-
lega er svarið ætíð hið sama og
Krúsjeff gaf snemma í ferð sinni,
þegar hann var spurður um Ung-
verjaland:
„Það er eins og dauð rotta, sem
stendur í hálsinum á ykkur, og
þið getið hvorki gleypt né skyrpt
út úr ykkur.“
Á meðan kommúnistar skilja
ekki betur hugsunarhátt frjálsra
manna, er vonlaust að fullur
friður komist á. Yfirlýsing-
in um viðræður þeirra Krús-
jeffs og Eisenhowers er og ein-
hver hin efnisminnsta, sem sézt
hefur. Aðalatriði hennar er, að
þeim hafi komið saman um, að
öll deilumál ætti að leysa á frið-
samlegan hátt. Til þessa voru ríki
þeirra skuldbundin löngu áður.
Tilvist Sameinuðu þjóðanna, sem
Bandaríkjamenn og Rússar voru
báðir stofnendur að, byggist á
því að svo skuli gert. Hinir háu
herrar gátu þess vegna ekki sagt
minna en að þeir væru ekki
horfnir frá þessari meginreglu.
Með þessu er engan veginn
sagt, að ferð Krúsjeffs hafi verið
árangurslaus. Frjálsir menn hafa
betur en áður kynnzt annars veg-
ar óbilgirni kommúnista og hins
vegar veikleika þeirra, þegar þeir
mæta réttum rökum og ákveðn-
um vilja og mætti til að láta ekki
undan síga fyrir fullyrðingum og
valdsýningu.
Allir þeir, sem vilja kynnast
eðli kommúnismans, þekkja það
nú betur en áður. Spurningin er
sú, hvort kommúnistar átta sig
á, að hinn frjálsi heimur er ekki
aðeins sterkari en þeir vildu
óska að vopnavaldi heldur og í
afkastagetu og siðferðilegum
mætti.
VIÐTAL BJARTMARS
VIÐTAL það, sem Morgun-
blaðið birti í gær eftir
Islendingi við Bjartmar
bónda Guðmundsson á Sandi,
mun vekja athygli um allt land.
Þegar Bjartmar tók 3. sæti á
lista Sjálfstæðismanna í Norður-
Iandskjördæmi eystra, lét blað
Framsóknarmanna á Akureyri,
Dagur, að því liggja, að það væri
hliðstætt landráðum og þjóðsvik-
um, að Bjartmar, sem er í stjórn
Kaupfélags Þingeyinga, skyldi
gefa kost á sér til þingmennsku
fyrir Sjálfstæðismenn.
Dagur vitnaði þá m. a. í látna
forystumenn samvinnumanna í
Þingeyjarsýslu, og spurði, hvað
þeir myndu sagt hafa, ef þeir
hefðu vitað um þá óhæfu, sem
Bjartmar gerði sig nú sekan um.
Framsóknarpiltarnir, sem laun-
aðir eru til þess að halda uppi
vörn fyrir misbeitingu flokks
síns á samvinnuhreyfingunni,
ættu ekki að taka sér svo oft sem
þeir gera í munn nafn hinna
látnu heiðursmanna. Enn eru of
margir á lífi, sem muna hvernig
Framsóknarbroddunum fórst t. d.
við Pétur heitinn á Gautlöndum
á hans efstu árum. Og nú eftir
á reyna Tíminn og Dagur að
telja sveitafólki trú um, að menn
eins og Pétur á Gautlöndum og
Ólafur Briem hafi haldið fram
kenningum, sem hlytu að leggja
sveitirnir í auðn!
Bjartmar bóndi á Sandi og
margir aðrir Sjálfstæðismenn
hafa með framkomu sinni sann-
að, að þeir eru samvinnuhreyf-
ingunni hollari en hinir, sem
vilja nota hana sjálfum sér til
pólitísks framdráttar. Víst er, að
mörg þúsund samvinnumanna
taka undir með Bjartmari, þegar
hann segir:
„Ég vildi að áróðurstæki
Framsóknarflokksins, Tíminn og
Dagur, sæu sig um hönd, áður
en þau kljúfa kaupfélögin.
Framsóknarflokkur og sam-
vinnufélag er ekki eitt og hið
sama, þótt Dagur vilji svo vera
láta í gær og í dag. Þau eru meira
að segja óskyld að innræti, hvað
þá að uppruna. Elzta kaupfélag
landsins, K. Þ., er stofnað 1882.
Framsóknarflokkurinn 40 árum
síðar. Og svo væri það þá þetta
að lokum: Stjórnmálabarátta
okkar er of óvirðuleg. Ég vil að
prédikarar flokkanna og blaða-
kostur snúi talanda sínum meira
til skynsemi manna og betri
hugrenninga, heldur en slá á
strengi öfundar og tortryggni, sér
í lagi á undan kosningum“.
UTAN UR HEIMI
Þeir elta is-
tröllin
Á TÍMABILINU frá því í
apríl þar til í ágúst gengur
mikið á við Grænlandsstrend-
ur. Þá ganga skriðjöklarnir í
sjó fram — geysistór flykki
brotna þar úr þeim með feikn-
legu braki og brestum og
„sigla“ frá ströndinni. Þann-
ig verða til árlega um það bil
9000 borgarísjakar, sem ber-
ast, tígulegir^ en hættulegir,
suður með ströndinni. Nokkra
Á hverjum degi er staða borgar-
ísjakanna færð inn á sjókort —
og gefnar út tilkynningar um,
hvar hættan leynist.
rekur aftur upp á grynn-
ingar, og aðrir stöðvast á haf-
ísbreiðunum, en margir kom-
ast allt suður fyrir Hvarf
— og berast áfram til hafs.
Það eru þeir, sem sífellt ógna
öryggi skipa á þessum slóð-
um — og er þar í fersku minni
Hans Hedtoft-harmleikurinn
á sl. vetri.
— ★ —
• Allt fram til ársins 1912 hafði
lítt eðá ekki verið gert til þess
að draga úr þeirri hættu sem af
„ísrisunum“ stafar. En þá gerð-
ist það, að hið „ósökkvandi" stór
skip, „Titanic“, sem var í jómfrú-
för sinni yfir Atlantshafið, rakst
á borgarísjaka — og sökk. Það
var eitt hið hroðalegasta sjóslys,
sem sögur fara af, og fórust mörg
hundruð manna. — Þetta ægilega
slys mun hafa orðið til þess, að
Bandaríkjamenn komu á fót sér-
stakri „varðgæzlu" til þess að
fylgjast með borgarísjökum, sem
eru á reki á siglingaleiðum, en
það er bandaríska strandgæzlan,
sem gegnir því mikilvæga verk-
efni.
— ★ —
• Eftir Titanic-slysið hafa „is-
risarnir" raunar valdið mörgum
slysum, en siglingaöryggi er þó
að þessu leyti allt annað og marg
falt meira nú en það var áður
en „ísgæzlan“ kom til sögunnar.
Það er einkum eftir að ísinn
er kominn nokkuð suður í Atlants
hafið, að hann gerizt stórhættu-
legur skipum — þ. e. a. s. þegar
komið er á hinar fjölförnu sigl-
ingaleiðir milli Evrópu og Banda-
ríkjanna. Þess vegna er bandar-
íska strandgæzlan stöðugt á verði
og hefur auga á hverjum fingri,
ef svo mætti segja. Menn vita af
reynslunni, að um það bil 450
borgarísjakar frá Grænlandi
komast árlega allt suður í grennd
við Nýfundnaland, þar sem mörg
stór og smá skip sigla um dag-
laga. Og ef aðeins einn ísjaki
„fer fram hjá“ strandgæzlunni,
er hætta á ferðum.
— ★ —
• Og ísfjöllin eru duttlunga-
fullir andstæðingar. „Siglinga-
leiðir" þeirra eru mismunandi írá
ári til árs — og því þýðir ekki
að leita þeirra alltaf á sama
svæði. — Á tímabilinu febrúar
— ágúst er sérstök árvekni við-
höfð. Þá eru flugvélar strand-
gæzlunnar stöðugt á sveimi yfir
Norður-Atlantshafi, og borgarís-
\Skip og flugvélar
! bandarisku
s
| strandgæzlunnar ]
| fylgjast árlega
\ með ferðum 450 ]
\ borgarísjaka á
j alþjóðlegum
s
‘s siglingaleiðum
jakarnir eru merkir á sjókort —
já, þeim eru jafnvel gefin nöfn.
Og síðan er fylgzt með þeim á
leiðinni suður á bóginn. — „ís-
gæzla“ Bandaríkjanna kostar ár-
lega miklar fjárfúlgur — en eng-
inn veit hve mörgum mannsb'f-
um og miklum verðraætum hún
hefur bjargað.
— ★ —
• Strandgæzlan sinnir að sjálf-
sögðu fleiri verkefnum, t. d. má
geta þess, að í síðustu styrjöid
voru strandgæzsluskipin em-
hverjir skæðustu óvin kafbáta,
en þá voru mörg þeirra tekin I
þjónustu flotans. — Þá stendur
strandgæzlan fyrir umfrngsmik.
illi veðurþjónustu árið um kring
á Atlantshafi, og eru notuð til
þess sérstök sterkbyggð skip, sem
geta verið á sjó í svo að segja
hvaða veðri sem er. Segja má,
að hvert þessara skipa sé heii,
fljótandi veðurathugunastöð, með
öllum tilheyrandi mælitækjum,
Framh. á bls. 17.
★
Flestir borgar-
ísjakanna
koma frá vest-
urströnd
Grænlands.
Á kortinu er
sýnt, hvar þeir
helzt „fæðast“
og hvaða
stefnu þeir
taka.