Morgunblaðið - 27.10.1959, Blaðsíða 12

12
MORCUNBLAB1B
ÞriSjudagur 27. okt. 1959
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Lesbók: Árni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargald kr. 35,00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 2.00 eintakið.
MEÐAN BEÐIÐ ER
EGAR þetta er skrifað er
enn með öllu óvíst um
úrslit Alþingiskosning-
anna. Talning atkvæða er hvergi
hafin.
Eftir þeim fregnum, sem bor-
izt hafa, hefur kjörsókn verið
góð. Ótti manna um, að „kosn-
ingaleiði“ yrði til þess, að kjós-
endur greiddu ekki atkvæði, hef-
ur sem betur fer reynzt ástæðu-
laus. Hver sem úrslitín verða,
ber að fagna því, að þátttaka hef-
ur verið almenn. Afskipta.eysi
almennings verður þá ekki kennt
um, ef öðru vísi fer en skyldi um
stjórn landsins næstu ár. Þjóðin
hefur sjálf með atkvæði sína val-
ið yfir sig það, sem koma skal,
hvað, sem það verður.
Hin nýja kjördæmaskipun hef-
ur skapað íslenzku lýðræði miklu
fastari grundvöll en áður var.
Auðvitað er hún ekki fullkomin,
en veilur hinnar gömlu voru orðn
ar svo miklar, að hún var með
öllu ónothæf. Svikatilraunin með
Hræðslubandalagið 1956 og sjálf-
heldan eftir kosningarnar í sum-
ar skera þar alveg úr. Vegna
þess að grundvöllurinn var feysk-
inn, fór virðing og vald Alþingis
þverrandi.
Óskandi er, að úr rætist. í efna
hagsmálum þjóðarinnar bíða
mikil verkefni. Þar hefur verið
unað við bráðabirgðaúrræði eftir
bráðabirgðaúrræði árum saman.
Fullnaðarlausn efnahagsmálanna
fæst að vísu aldrei, því að lífið
sjálft skapar ætíð ný vandamál.
Eitthvað má og milli vera fulln-
aðarlausnar og þess, sem verið
hefur.
Vegna þess að Alþingi var ekki
rétt mynd þjóðarviljans, hafði
það enn veikari aðstöðu en ella
til að ráða við vandann til nokk-
urrar hlítar. Þar stoða að vísu
ekki ákvarðanir ríkisstjórnar og
Alþingis eins, heldur verður skiln
ingur og stuðningur almennings
einnig að vera fyrir hendi. En
Alþingi og ríkisstjórn verða að
veita forystu. Óþolandi er í lýð-
frjálsu landi, að lítill hópur
manna taki sér va'd til þess að
brjóta niður löglegar ákvarðanir
réttkjörinna fulltrúa meirihluta
kjósenda. Ef slíku heldur fram,
þá er þjóðfélagið sjálft í voða.
Á meðan ekki fæst meirihluti
eins flokks er ekki um annað að
ræða, en saman vinni þeír flokk-
ar, sem hverju sinni hafa líkastar
skoðanir á lausn vandamálanna
og nægan meiri hluta hafa á Al-
þingi til stjórnarmyndunar. Jafn-
skjótt og talningu atkvæða er
lokið, hefja stjórnmálamenn vafa
laust athuganir sínar á þeim
möguleikum, sem fyrir hendi eru.
Um þá tjáir ekki frekar að ræða
fyrr en staðreyndirnar liggja fyr-
ir. En það eitt nægir ekki að
berja saman einhverja stjórn. —
Hún verður að hafa vilja og styrk
til að bæta úr þeim ágöllum, sem
nú þjaka helzt þjóðlífið.
Á meðan á biðinni stendur er
hollt að minnast þess, sem þrátt
fyrir allt sameinar okkur öll.
Deilur mega aldrei verða til þess
að hollustan við ísland og vel-
farnað þjóðarinnar gleymist.
VIÐSKIPTALEG EINANGRUN
SÚ tíð er liðin er fsland var
einangrað og langt frá öðr
um löndum, nútíma sam-
göngutæki hafa breytt fyrri hug-
myndum manna um fjarlægðir á
jörðinni. Þessi breytta aðstaða ís-
lenzku þjóðarinnar hefur eðlilega
haft erfiðleika í för með sér, en
þó hafa kostirnir orðið marg-
falt meiri. Munurinn á lífskjör-
unum það sem af er þessari öld
og á fyrri öldum sýnir þetta ljós-
lega.
Allt fram til þess tíma er síð-
ari heimsstyrjöldin skall á bar
töluvert á svokölluðum einangr-
unarsinnum í ýmsum löndum.
Þessir menn vildu, að þjóðir
þeirra lifðu á þann veg, að þær
þyrftu sem minnst að taka tillit til
utanaðkomandi aðstæðna í stjórn-
málum og efnahagsmálum.
Sl. 20 ár hefur orðið slík bylting
í heimsmálunum, að þeir fáu, sem
enn halda sig við hugsunarhátt
einangrunarsinna hafa dagað
uppi sem eins konar nátttröll
hver í sínu landi. Nú er svo
komið, að jafnvel hinar stærstu
þjóðir, hvað þá hinar minnstu,
geta ekki einangrað sig frá um-
heiminum. Það er sama hvort
hugsað er um stjórnmál, efna-
hagsmál eða menrtingamál, allar
þjóðir, sem vilja framfarir verða
að taka þátt 1 alþjóðlegu sam-
starfi.
Vegna fyrri einangrunar er ef
iil vill ekki óeðlilegt, að íslenzka
þjóðin sé eitthvað lengur að átta
sig á hinum breyttu aðstæðum,
en sumar aðrar — en óbætanlegt
tjón getur af því hlotizt, ef við
verðum mikið lengur að þvi en
allar nágrannaþjóðir okkar.
Einangrun í hinni gömlu merk-
ingu mun reyndar ekki hugsan-
leg framar, en það er hægt að ein-
angrast á fleiri vegu, og af því
mun viðskiptaleg einangrun vera
eitt af því hættulegasta, sem iyrir
getur komið.
Á undanförnum árum hafa
þjóðir V-Evrópu unnið að því að
auka efnahagssamstarf og koma
á frjálsari viðskiptum sín í milli.
Árangurinn af þessari viðleitni
hefur mest komið í ljós á því ári,
sem nú er að líða, og nú er svo
komið, að skiptifrelsi ríkir í al-
þjóðaviðskiptum milli flestra
gjaldeyristegunda V.-Evrópu og
N-Ameríku. Er búizt við, að þess
verði ekki langt að bíða, að skipti
frelsið verði algert, þar sem segja
má að dollaraskorturinn sé úr
sögunni.
Það er alvarlegt fyrir íslenzku
þjóðina, að hafa ekki fylgzt með
í þessari þróun. Og segja má, að
það sé enn alvarlegra, ef menn
hafa ekki almennt gert sér hætt-
ima ljósa. Viðskiptaleg einangr-
un mun ekki einungis koma í veg
fyrir framfarir þessarar litlu þjóð
ar heldur er jafnvel hætt við að
hún valdi því, að erfitt verði að
halda þeim lífskjörum, sem við
nú búum við.
Ekki nægja frómar óskir um,
að við viljum taka upp frjálsari
viðskiptahætti og semja okkur að
siðum nágrannaþjóðanna, sem
þær eru sannfærðar um að muni
færa. þeim blessun. Við verðum
að sýna það hugrekki og sjálfs-
aga, sem þarf til að koma efna-
hagsmálum okkar í lag, og verða
þannig hlutgengir aði’ar í sam-
félagi frjálsra þjóða.
Væntanleg keisara-
drottning, Farah Diba,
sem undanfarið hefir
numið húsagerðarlist í
Róm, er frænka hins
gamla erkióvinar keis-
arans, Mohammeds
Mossadeqs.
Ýmsir sálfræðingar hafa viljað haida því fram, að karlmaður,
sem kvænist öðru sinni, velji helzt konu, sem er að einhverju
Ieyti lík þeirri, sem hann hefur misst — það er að segja, ef
hann hefur elskað hana. — Þær Soraya (t. v.) og Farah Diba
(t. h.) eru líka taldar dálítið svipaðar . . .
íranskeisari í giftingar-
hugleiöingum
ÞÖGN er sama og samþykki,
segir máltækið — og tals-
menn hirðarinnar í Teheran
hafa neitað að segja nokkuð
um þær fréttir, sem nú fljúga
heimshornanna á milli, að
Reza Pahlevi, hinn dökk-
hærði og myndarlegi þjóð-
höfðingi Persa, sé í þann veg-
inn að kvænast — í þriðja
sinn. — En það er fréttaþjón-
usta Reuters, sem upplýsir,
að keisarinn sé í giftingar-
hugleiðingum.
Reuters-menn fullyrða sem sé,
að Reza Pahlevi, keisari af íran
(öðru nafni Persíu) muni innan
skamms ganga að eiga 21
árs gamla persneska stúlku,
Farah Diba að nafni, sem undart-
farið hefir numið byggingarlist
(arkitektúr) í Rómaborg — en
fréttirnar eru hafðar eftir „áreið-
anlegum heimildum í höfuðborg
írans“.
Persar hugsa að sjálfsögðu
varla um annað þessa dagana en
væntanlegt hjónaband keisara
síns — en áhuginn nær langt út
fyrir land þeirra. Það stafar fyrst
og fremst af því, að allur heim-
urinn fylgdist með því af áhuga
á sínum tíma, er íranskeisari sleit
hjónabandi við hina fögru Sorayu
— vegna þess, að hún fæddi hon-
um ekki erfingja. — Sagt var frá
skilnaðinum þeim sem sorgar-
sögu í blöðum víða um heim —
enda kunnugt, að þau Soraya og
keisarinn unnust af heilum hug,
þótt þau yrðu að skilja — að
landslögum.
★
íranskeisari hefir verið kvænt-
ur tvisvar áður, fyrst Fawziu,
sem er systir Farúks, fyrrverandi
Egyptalandskonungs, og síðan
Sorayu, dóttur sendifulltrúa ír-
ansstjórnar í Köln í Þýzkalandi
og konu hans, sem var fátæk'
verkakona í Berlín áður en hún
giftist sendifulltrúanum. — Reza
Pahlevi varð að skilja við báðar
konur sínar af sömu ástæðu —
vegna þess, að þær fæddu honum
ekki son, þ. e. a. s. ríkiserfingja.
Síðan keisarinn varð að skilja
við sína heittelskuðu Sorayu, hef-
ir heimspressan mjög rætt m,
hver verða mundi næsta kona
hans. — Einkum hefir hin ítalska
prinsessa, María Gabriela, verið
orðuð við keisarann — en nú
herma sem sagt „hinar áreiðan-
legu heimildir í höfuðborg írans“,
að hann muni ganga að eiga
persneska stúlku, Farah Diba,
sem undanfarið hefir numið húsa
gerðarlist í Róm, en hún kvað
vera náfrænka hins gamla erki-
fjanda keisarans, dr. Mosadeqs.
— Þrátt fyrir það gera Persar
sig ánægða með hana sem keisara
drottningu — svo lengi sem þeir
eru þess fullvissir, að Reza
Pahlevi, shahinn, kjósi sér hana
sem lífsförunaut — öðrum frem-
ur.
Annars hefir keisarinn verið
bendlaður við ýmsar stúlkur —
yfirleitt persneskar — svo sem:
Safieh Achhami. 19 ára, ofursta-
dóttur, Lilly Myrtha Fallah, 19
ára dóttur iðnaðarjöfurs, og Leila
Etezadi, 18 ára dóttur persnesks
aðalsmanns — En nú eru sem sé
allar líkur til þess, að Farah Diba,
verði sigursælust og hljóti titil
keisaradrottningarinnar.
★
Það varð mjög til þess að styðja
þann orðróm, að sl. föstudag birt-
ist ungfrú Farah Diba í sjálfri
París — og átti þar samstundis
viðtal við einn af helztu
tízkuhöfundum heimsborgarinr.-
ar, Hubert de Givenchy — sem
hafði fengið boð um komu henn-
ar símleiðis. Parísarblöðin halda
því fram, að unga stúlkan sé
þangað komin til þess eins
— að velja sér brúðarkjó.-
inn. Aftur á móti fullyrðir
frænka hennar ein sem er í för
með henni, að hún sé fyrst og
fremst komin til Parisar til þess
að heimsækja vini sína.
★
Af opinberri hálfu hefir ekkert
enn verið um þetta sagt, en bent
er á það, að Givenchy hafi venð
nokkurs konar hirðklæðskeri fr-
anskeisara og fjölskyldu hans
undanfarin ár. — Hann hefir snið
ið og saumað flest af fötum kvenn
anna í keisarafjölskyldunni, >o
sem tvíburasystur sjálfs Reza
Pahlevi. — Hann hefir og saumað
bæði hversdagsföt og samkvæmis
kjóla á kvikmyndadísir eins og
Audrey Hepum og Lauren Bac-
all.
★
Og þetta þykja nægar sannanir
suður og austur þar — þriðja
hjónaband íranskeisara er sem
sagt ákveðið. — Heimurinn segir,
að næsta kona hans skuli vera
Farah Diba, náfrænka sjálfs
erkifjanda hans, Mossadeqs.
Ef orðrómurinn reynist réttur,
verður trúlofunin væntanlega til-
kynnt í dag — á afmælisdegi
keisarans . . .
Ár munu líða, áður þurrkuð hafa verið út öll verksummerki
fellibylsins „Vera", sem fór yfir Japanseyjar fyrir skömmu. —
Japanski krónprinsinn fór til flóðasvæðanna og reyndi að telja
kjark í fólkið. Hann er um borð í þessari þyrlu, og myndin er
tekin yfir bænum Nagoya, sem fór nær alveg á kaf í vatnsflóð'ið.