Morgunblaðið - 02.12.1959, Page 17

Miðvikudagur 2. des. 1959
M o r r. n n r r .4 f> f ð
17
Andrés Karlsson
frá Stöðvarfirði
Bindindishótel
rísi í Reykjavík
MARGT er rætt og ritað um þörf
á meira húsrými fyrir ferðamenn
og er þá venjulega átt við útlend-
inga, enda þótt landsmenn sjálfir
séu oft og tíðum í mestu erfið-
leikum engu síður en hinir.
Víst er um það, að hótelskort-
ur er mikill í Reykjavík. og
verða af því oft og tíðum óþæg-
indi og allskonar erfiðleikar.
Verður þetta og til þess, að færri
koma til borgarinnar en ella,
Runólfur Bjarnason
frá Skaftafelli 75 ára
— Minningarorð
ÞEGAR góður samferðamaður
kveður og hverfur af sviði lífs-
ins, lita menn gjarnan um öxl
yfir farinn veg. í>á rifjast margt
upp, sem hulið var móðu
gleymskunnar. Minningarnar
verða skýrar og varpa ljósi á
liðna ævi. Þegar góður drengur
hverfur til feðra sinna, eru þeir
fátækari, sem eftir lifa. — Þá
verður skarð fyrir skildi. Að
leiðarlokum kunna menn stund-
um fyrst að meta mannkosti og
hjartaþel þeirra, sem lítið létu
yfir sér, en reyndust jafnan
drengir góðir. Þeir, sem rækta
hið góða og fagra í mannseðlinu,
glæða guðsneistann með fram-
komu sinni og viðmóti, lifa þótt
þeir deyi. Þar, sem góðir menn
ganga, eru guðs vegir.
Nýlega var Andrés Karlsson
frá Stöðvarfirði til moldar bor-
inn. Hann andaðist á heimili sínu
hér í Reykjavík 3. nov. sl. Hann
var fæddur á Fáskrúðsfirði. For-
eldrar hans voru þau hjónin Karl
Guðmundsson, sem síðar var um
fjölda ára verzlunarstjóri á
Stöðvarfirði, og Petra Jónsdótt-
ir, ljósmóðir. Andrés tók mann-
kosti mikla í arf frá foreldrum
sínum. Karl var maður svipmik-
ill, hjálpsamur og raungóður.
Petra var um langt skeið ljós-
móðir á Stöðvarfirði og gegndi
því starfi án embættislauna. Hún
var elskuð og virt fyrir mann-
kosti sína. Nýfæddan tók hún
mig á heimili sitt og veitti mér
umönun og hlýju, meðan móðir
mín náði ekki fullri heilsu.
Andrés stundaði nám á Akur-
eyri og síðan við Menntaskólann
í Reykjavík. Hann hætti við
langskólanám, þótt hann hefði
til þess hæfileika mikla og
hvarf heim til Stöðvarfjarðar, að
verzlunarstörfum hjá föður sín-
um. Að honum látnum var hann
verzlunarstjóri í nokkur ár, unz
hann flutti til Reykjavíkur. 1
Reykjavík vann hann fyrst hjá
Níelsi, bróður sínum, við Timbur
verzlun Árna Jónssonar. Síðustu
árin var hann verkstjóri og fram-
kvæmdastj óri við trésmiðjuna í
Defensor. MeðanAndrés dvaldi á
Stöðvarfirði átti hann sæti í
hreppsnefnd um árabil með föð-
ur sínum. Mér er minnisstætt,
þegar fundir voru haldnir á
heimili foreldra minna. Það var
jafnan tilhlökkunarefni eldri og
yngri. Andrés flutti með sér hóg-
værð og hlýju, sem vermdi alla.
Það var gott að vera í návist
hans. Hann var glæsimenni,
traustur og prúður svo af bar.
Gott var að eiga við hann orð-
HINN 7. nóvember síðastliðinn
andaðist að heimili sínu Félags-
garði á Fáskrúðsfirði Stefanía
Indriðadóttir, og var jarðsett
þaðan laugardaginn 14. s.m.
Hún var fædd 4. maí árið 1898
og giftist ung Þórarni Stefáns
syni og höfðu þau búið á Fá-
skúðsfirði alla tíð. Þau hjón eign-
uðust 14 börn, og eru tíu þeirra
á lífi: fimm búsett hér í Reykja-
vík og fimm á Fáskúrðsfirði,
fjögur af börnum sínum höfðu
þau misst, tvö ung og tvo syni
uppkomna af slysförum, eru öll
börn þeirra prýðilegt myndar-
fóik.
Fyrir nokkrum árum kenndi
Stefanía heitin þess meins, er nú
ræður einan eða í vinahópi. Hann
var dulur í skapi og hugsaði
dýpra og einlægara en flestum
er tamt. Af fundi hans gengu
allir með hlýju í brjósti.
Andrés var mjög listhneigður.
Hann málaði í frístundum sínum
og var völundur á tré og járn.
Sérstaklega var hann glöggur og
hagur að fara með vélar og kom
það sér vel heima á Stöðvarfirði,
enda vildi hann hvers manns
vanda leysa.
Andrés Karlsson var giftur
Vilfríði Bjarnadóttur, glæsilegri
ágætiskonu. Hún tók mikinn þátt
í félagsstörfum heima á Stöðvar-
firði og naut traustra vinsælda.
Gott var gesti að koma á heimili
þeirra hjóna. Bóndinn og hús-
freyjan veittu hlý handtök.
Andrés og Vilfríður eignuðust
þrjá sonu, sem allir eru á lífi:
Pétur og Hauk, sem báðir eru
trésmiðir í Reykjavík, og Andrés,
skrifstofumann, til heimilis í for-
eldrahúsum.
Andrés gekk ekki heill til
skógar síðustu árin, en hann bar
sjúkdóm sinn með karlmennsku
og æðruleysi. Andrés Karlsson er
nú horfinn sjónum okkar jarðar-
barna. Það var gott að eiga hann
að samferðamanni. Ég þakka
honum liðinn dag og það að hafa
styrkt trú mína á hið góða og
fagra í mannseðlinu. Mestur
harmur er kveðinn ættingjum
hans og fjölskyldu, en minningin
um góðan mann verður frá eng-
um tekinn. Hún veitir huggun og
vermir vini og vandamenn. Hinn
mikli eilífi andi vaki yfir góðum
dreng og blessi minningu hans.
Skúli Þorsteinsson.
hefur orðið henni að fjörtjóni,
fór hún fleiri ferðir hingað tií
Reykjavíkur og lá hér á spítala
nokkrum sinnum, og nú síðast
fyrir einu ári svo mikið veik að
tvísýnt var orðið um líf hennar,
þó fór svo að hún náði nokkurri
heilsu um tíma, sem þó hefði
kannske orðið lengri ef hún hefði
verið hér áfram undir læknis-
hendi, en svo var tryggðin og
hugsunin um heimili og átthaga
mikil að hún kaus að dvelja
heima, þótt hún ef til vill vissi
að það myndi stytta sér leið að
markinu mikla.
Það geta allir hugsað sér hví-
RUNÓLFUR Bjarnason frá
Skaftafelli í Öræfum, er mér
einna minnisstæðastur þeirra
manna, er ég hefi kynnst um æf-
ina.
Ég sá hann fyrst á hestbaki rétt
vestan við Hornafjarðarfljót á
austurleið. Mér varð starsýnt á
þennan höfðinglega öræfing, sem
reið þar við hlið Brynjólfs heit-
ins Eiríkssonar símaverkstjóra.
Yfirbragðið, snyrtimennskan, og
hvernig hann • sat hestinn. Ég sé
þetta fyrir mér enn. Þetta var
sumarið 1929. Þá var byggð síma
línan milli Hafnar í Hornafirði
og Víkur í Mýrdal. Þeir Runólf-
ur og Brynjólfur voru að koma
úr könnunarleiðangri af Breiða-
merkursandi og hafði Brynjólfur
stuðning af Öræfingum um hvar
línan skyldi liggja.
Mér fannst þarna sem þeir riðu
saman, að Runólfur væri aðstoð-
arforinginn yfir þessum rúmlega
þrjátíu manna hópi okkar síma-
karlanna, sem brátt áttum fyrir
höndum að verða nokkurs konar
eyðimerkurfarar, einir út af fyrir
okkur á auðnum Breiðamerkur-
sands og í kasti við fljótin og árn
ar, sem þar renna undan Vatna-
jökli.
En þetta varð mér ekki ströng
eyðimerkurför, og á ég það ekki
sízt Runólfi Bjarnasyni að þakka.
Við unnum, svo sem siður er við
línubyggingar, tveir og tveir sam-
an og ég varð aðstoðarsveinn
hans allt það sumar. Það var
ævintýri líkast að tala við hann
einan og vera með honum einum.
Hann kunni að tala. Hann kunni
að segja frá. Hann hafði víða
farið og verið, og í rauninni allt-
af á þeysiferð. Hann minnti mig
á riddarana í ævintýrunum. Ekk
ert beit á hann, ekkert beygði
hann. Glæsimennskan var ein-
hver íbúandi arfur, sem ekki
— Minning
líkt lífsstarf hefur hér verið unn-
ið, að annast svö stórt heimili án
allra nútíma þæginda og við frem
ur þröngan efnahag en alltaf mun
hún þó hafa tekið högum sínum
með jafnaðargeði, og nú seinast
veikindum sínum með miklu
þreki.
Það er því víst ekki ofsagt að
hér sé fallin í valinn ein af ,,hetj-
um hversdagslífsins“.
Nú hafa því börn og barna-
börn, og þó fyrst og fremst eigin-
maðurinn mikið misst við fráfall
hinnar ágætu og starfsömu móð-
ur og konu.
Blessuð sé minning hennar.
G. G.
varð skilinn frá honum, og þeg-
ar hann sagði frá, varð allt að
lifandi myndum: Saga Öræfa-
sveitarinnar, fólksins, ættanna,
harmleikir, fyrirboðar, hjátrú,
draumar, — allt varð lifandi á
vörum hans, svo að maður kynnt
ist hjartslætti þessarar afskekktu
og tignu byggðar svo að segja
gegnum aldirnar. Allt þetta á ég
Runólfi Bjarnasyni að þakka —
allar þessar myndir, sem ég
aldrei gleymi.
Eða notaleiki raddarinnar þeg
ar hann talaði; það var eins og
uppspretta, sem ekki þekkti
nokkra fyrirhöfn og í röddinni
voru óteljandi litir og mikil
hlýja.
Nú er Runólfur 75 ára í dag.
Hann býr nú með konu sinni
austur í Hveragerði. Ég gleðst
með honum yfir því, hve hann
á margs fagurs að minnast — og
þó var það vissulega ekki allt
neinn barnaleikur.
Eitt sinn datt hestur með hann
og hann lá fótbrotinn að vetrar-
lagi í kulda og myrkri, rétt við
bæ, án þess að nokkur vissi af
honum. Það varð honum til lífs,
að hann fannst þó í tæka tíð.
Það er um Runólf Bjarnason,
sem Þórbergur Þórðarson talar
í allgamalli grein í Tímariti
Máls og Menningar sem hann
nefnir: „Vatnadagurinn mikli“,
þegar hann segir: „Þegar ég sá
Runólf, fannst mér Skeiðará
minnka". Og sú sama frásögn
Þórbergs endar þar, sem hann
horfir agndofa á eftir Runólfi
einum, á bakaleið yfir móðuna,
eftir að hann hafði fylgt þeim
hinum heilum yfir, — honum
fannst hann þá „eins og lítill
tittur uppúr vatnshafinu í
fjarska".
Það er virðing í þessum orðum
Þorbergs. Sömu virðinguna á
Runólfur í hjörtum margra.
Ég sendi honum og fólki hans
hjartanlegar afmæliskveðjur.
Garðar Svavarsson.
Þrjár byssur
hlaðnar
STOKKHÓLMI. — Nú hefir hafzt
upp á bankaræningjanum, sem í
síðustu viku réðzt inn í banka í
Gautaborg og hafði þaðan á brott
með sér um 100 þúsund sænskar
krónur. Kom lögreglan að hon-
um, þar sem hann var að telja
peningana, og reyndist hann vera
ungur námsmaður frá Gautaborg.
Þegar hann var tekinn, var hann
með þrjár skammbyssur (hlaðn-
ar), en þeim hafði hann einnig
stolið.
bæði erlendir og innlendir. — Er
þarflaust að skýra nánar þessa
hlið málsins — hana þekkja flest-
ir og sumir af eigin raun.
Úrbætur eru þær m. a., að
koma upp fleiri gistihúsum, sem
og skipuleggja betur notkun hús-
rýmis í heimahúsum, með það
fyrir augum, að leigja það ferða-
mönnum yfir sumarmánuðina —
en þá eru gistihúsavandræðin
mest.
Fjárfestingaleyfi fyrir hótel-
byggingu hafa ekki verið fáan-
leg árum saman, en þrátt fyrir
það, er nýtt hótel tekið til starfa
og er það náttúrlega ágætt út af
fyrir sig. — Nýverið er þó búið
að veita fjárfestingaieyfi fyrir ’
hótelbyggingu — og er ekki að
efa, að það komizt upp, enda er
þar harðduglegur athafnamaður
að verki.
Enda þótt væntanlegt hótel
taki til starfa eftir 1—2 ár, þá er
samt þörf frekari aðgerða og
þessvegna tel ég tilvalið að Bind-
indishótel verði reist.
Á Akureyri hafa félagssamtök
Templara forystu um mörg menn
ingarmál og starfrækja m. a. fyr-
irmyndar gistihús — bindindis-
hótel. — Framtak þeirra á Akur-
eyri er lofsvert og merkilegt —
það sýnir hvað samhentir hug-
sjónamenn geta gert þegar for-
ystan er örugg.
Hér í Reykjavík eru höfuðstöðv
ar bindindishreyfingarinnar á ís-
landi — og er því ekki úr vegi,
að hafizt verði handa líkt og
gert hefir verið á Akureyri.
Bindindishótel myndi ekki að-
eins bæta úr brýnni þörf á hús-
næði fyrir ferðafólk — innlent
og erlent — heldur og myndi
Bindindishótel verða til þess, að
félagsstarfsemi bindindismanna
yrði sterkari og öflugri, þegar
stundir líða. — Bindindishótel,
sem rekið er af myndarskap, yrði
áður en langt um líður, fyrir-
myndarstofnun, minnisvarði um
hugsjón, sem komið er í fram-
kvæmd.
Bindindishótel þarf ekki !
fyrstu að vera mikil eða stór
bygging aðalatriðið að starfið sé
hafið, og unnið markvisst að því
að auka og færa út kvíarnar —
eftir því sem ástæður og aðstæð-
ur leyfa.
Hver á að hafa forystu um
þetta hótelmál munu menn
spyrja. Svarið er: Þeir, sem hafa
áhuga á bindindisstarfsemi, skilja
hvers virði slík starfsemi er i
þágu annara. — Það er algjört
aukaatriði, hver kemur slíku
Bindindishóteli upp — ef það er
gjört af heilum hug og með fyr-
irhyggju og myndarskap. Æski-
legt væri að Góðtemplarareglan
hefði forystuna — en aðrir og
fleiri geta stutt framgang góðs
málefnis og er ég fyrir mitt leyti
reiðubúinn til þess að hjálpa til,
ef þess verður óskað.
Hugmyndin um Bindindishótel
í Reykjavík er ekkert einkamál
mitt, enda þótt ég riti um það
blaðagrein. Þetta er hugsjónamál.
sem komast þarf í framkvæmd og
í voninni um, að einhver eða
einhverjir, sem þetta lesa, taki
höndum saman um framgang
málsins, er grein þessi rituð.
Gísli Sigurbjörnsson
Þyrla
ÞÓRSHÖFN. — Rússneski síldar-
flotinn, sem árið um kring stund
ar veiðar við Færeyjar, hefir nú
tekið í þjónustu sína þyrilvængj-
ur, sem hafa bækistöð um borð í
einu móðurskipanna.
Stefanía Indriðadótfit
SÍ-SLÉTT POPLIN
(NO-IRON)
MINERVRc/É*-**"
STRAUNING
ÓÞÖRF