Morgunblaðið - 03.12.1959, Qupperneq 6

6
MORCUNfíT/AÐlÐ
Fimmtudagur 3. des. 1959
Nýft fjármála-
og efnahagskerfi
Fjárlagaumræða þvl ótlmabær nu
Eysteinn Jónsson, 1. þm. Aust-
urlands kvaddi sér hljóðs utan
dagskrár í Sameinuðu þingi 1
gær. Kvað hann hafa verið
venju, að halda í upphafi þings
framsöguræðu um fjárlagafrum-
varp og veita Alþingi upplýs-
ingar um þau mál. Þetta hefði
ekki verið gert að þessu sinni
en í þess stað hefði forsætisráð-
herra, Ólafur Thors, lýst því yfir
á Varðarfundi, að 250 milljónir
króna vantaði á að fjárlög yrðu
hallalaus, að óbreyttum útflutn-
ingsuppbótum. Kvaðst ræðumað-
ur vilja beina þeirri spurningu
til fjármálaráðherra, hvort fjár-
lagafrumvarpið kæmi til 1. um-
ræðu á Alþingi fyrir þingfrest-
un eða ekki.
Nýtt fjárlagafrumvarp
Gunnar Thoroddsen, fjármála-
ráðherra, svaraði fyrirspurninni
og mælti m. a: á þessa leið:
Frá umræðum
\ I sameinuðu
\
- Alþingi i gær
Þær ráðstafanir og aðgerðir,
sem gera þarf í efnahagsmálum
þjóðarinnar krefjast all-langas
undirbúnings eins og ég geri ráð
fyrir að allir þingmenn séu sam-
mála um. Það er ekki hægt að
gera ráð fyrir því, að væntanleg
frv. ríkisstjórnarinnar varðandi
þau mál verði tilbúin og lögð
fyrir Alþingi fyrr en eftir ára-
mót. Af þessum ástæðum hefur
verið borin fram tillaga um þing
frestun. Fjárlög rikisins standa
í nánu og órjúfandi sambandi við
efnahagsráðstafanirnar. Það er
því ljóst, að þær munu hafa veru
leg áhrif til stórfelldra breyt-
inga á fjárlagafrumvarpinu.
Þess vegna geri ég ráð fyrir,
að óhjákvæmilegt verði, og ekki
aðeins óhjákvæmilegt, heldur
sjálfsögð og skynsamleg vinnu-
brögð að semja nýtt frv. til fjár-
laga fyrir árið 1960, sem yrði þá
samið með hliðsjón af hinum
væntanlegu efnahagsaðgerðum.
Þetta mál liggur því þannig
fyrir, að þegar Alþingi kemur
saman að nýju og lögð verða fyrir
það frv. varðandi efnahagsráð-
stafanir, þá verður einnig lagt fyr
ir þingið nýtt frumvarp til fjár-
laga. Ég tel miklu eðlilegra, að
fjárlagaræðan fari fram þá held-
ur en nú áður en þingi verður
frestað.
Skýrsla um efnahagsástandið
Eysteinn Jónsson tók aftur til
máls. Af svari fjármálaráðherra
kvað hann sér hafa skilizt, að
1. umræða um fjárlagafrv. yrði
ekki haldin fyrir þingfrestun.
Hefði ráðherrann afsakað það
með því, að verið væri að semja
nýtt frumvarp. Kvað ræðumað-
ur til þess ætlazt, að fjármála-
ráðherra gæfi Alþingi skýrslu
um efnahagsástandið í þing-
byrjun. Nú gæti fjármálaráð-
herra t. d. gefið þingheimi upp-
lýsingar um, hvernig ríkisbú-
skapurinn stæði.
Einsdæmi
Páll Þorsteinsson, 5. þm. Aust-
urlands, kvað ástand í stjórnmál-
um hafa verið svipað haustið
1949 og nú. Þá hefði ný ríkis-
stjóm verið setzt að völdum, er
hefði boðað miklar breytingar í
efnahagsmálum. Eigi að síður
hefði farið fram 1. umr. um fjár-
lagafrumvarp hálfum mánuði
eftir að ríkisstjórn var mynduð
Þá hefði fjármálaráðherra gefið
í skyn, að e. t. v. yrði lagt fram
nýtt fjárlagafrumvarp eftir ára-
mót. Kvaðst ræðumaður aðeins
hafa viljað láta það koma fram,
að sú tilhögun, sem hér væri lögð
til. mundi algert einsdæmi.
Á miðju ári
Karl Guðjónsson, 6. þm. Suð-
urlands, talaði næstur. Vék hann
að fjárlagaafgreiðslu og hve
langan tíma það tæki fjárveit-
ingarnefnd yfirleitt að afgreiða
fjárlagafrumvörp. Kvaðst hann í
því sambandi vilja beina þeirri
fyrirspurn til fjármálaráðherra,
hvort hann teldi ekki óeðlilegt
að boða það nú, að fjárlög yrðu
ekki afgreidd fyrr en á miðju
næsta ári.
Stjórnarskrárákvæðum hefur
verið fullnægt
Gunnar Thoroddsen, fjármála-
ráðherra, tók aftur til máls og
sagði m. a.:
í stjórnarskrá íslands segir, að
frv. til fjárl. skuli leggja fyrir
Alþingi þegar er það er saman
komið. Þessu ákvæði hefur að
sjálfsögðu verið fullnægt með því
að leggja fram fjárl.frv. það, sem
útbýtt hefur verið. Það frv.
var samið, fullgert og prentað
áður en núverandi ríkisstjórn tók
til starfa. Það segir hvergi í þing-
sköpun né stjórnarskrá, né öðr-
um lögum, að fyrsta umr. fjári.
skuli fara fram á einhverjum til-
teknum fresti eftir þingsetningu.
Þetta hefur verið með ýms-
um hætti, stundum hefur 1. umr.
fjárl. farið fram nokkrum dög-
um eftir að frv. var útbýtt, stund
um hefur það dregizt nokkrar
vikur. Um þetta er sem sagt
engin föst venja.
Drauma-
gyðjan
Ö L L könnumst við víst við
brezka herskipið „Duncan“ —•
af afspurn a. m. k. — Og
starfsmenn íslenzku land-
helgisgæzlunnar eru „góð-
kunningjar" þess, því að bryn-
dreki sá hefir gengið ötullega
fram í því að hindra varð-
skipin okkar í gæzlustörfum
þeirra í íslenzkri landhelgi nú
í rúmt ár.
- ★ -
Meðfylgjandi mynd er af
forsíðu brezka vikublaðsins
„Sunday Pictorial“ (sem hefir
undirtitilinn: „Blað fyrir þá,
sem eru ungir í anda“ —
lauslega þýtt) — og getur þar
að líta mynd af draumadís
sjóliðanna á „Duncan“. —
með myndinni, sem birtist í
blaðinu 29. nóv. sl., fylgdi
svohljóðandi texti:
• „Þakka ykkur fyrir,
Boctor Fox and fhe paíke
HIS PHON
TAPPED
?í<?«íí*í. «*?»*?**
W&EÍ&t r<*th«4\ «t>n u>a4 $>■. tf.ox&xb Pox
<w»tr>« y«i tírx& <ýi «★>:
Utt *9t.i t9tt.6 tC'- <f ><r, »-,k«»A ciyWf- *>•«?
#*«<•»>«$ >>
a.' 'í®"* ■ ■■
»21!
.,>;:■•ws wm
... ........
wxasmn
'0'
........... - í v
Duncan-manna
þorum að ábyrgjast, að þeir
brenna ekki síður í skinninu
eftir að hitta hana!
strákar!" segir hin sólelska
leikkona, Margaret Simons —
við sjóliðana á HMS Duncan,
sem hafa kjörið hana drauma-
gyðjuna sína. — Skip þeirra,
sem er á „íshafsverði" undan
islandsströndum, er væntan-
legt í kurteisisheimsókn til
London eftir hálfan mánuð.
• Margaret, sem er svo
löguleg sem málin segja til:
36 — 24 — 34, hlakkar mikið
til að hitta aðdáendur sína
meðal sjóliðanna — og við
Varðandi 1. umr. til fjárl. fyr-
ir árið 1960, þá geri ég ráð fyrir,
að hún geti farið fram á fyrstu
dögum eftir þinghlé. — Það
er gert ráð fyrir því, að þingi
verði frestað nú í vikulokin og
hefur það þá staðið í tvær vik-
ur. Áður en vika er liðin af
þinghaldinu eftir að þing kemur
saman að nýju, þá vænti ég að
1. umr. fjárl. geti farið fram.
Fjárlög afgreidd í febrúarlok.
Varðandi fyrirspurn Karls Guð-
jónssonar um afgreiðslu fjárl., vil
ég taka það fram, að ég vænti
þess og vona að fjárveitingar-
nefnd vinni einnig að því að
fjárlagafrv. geti hlotið endanlega
afgreiðslu í febrúarlok og við
það er miðað það frv. til laga um
bráðabirgðagreiðslur úr rikissjóði
sem liggur fyrir Alþingi og hefur
verið afgr. frá Ed. Ég ætla, að
einn mánuður nægi Alþingi til
eðlilegrar og rækilegrar meðferð
ar og afgreiðslu á fjárlagafrv.
Fjárveitinganefnd hefur not-
að mislangan tíma til með-
ferðar frumvarpsins stundum
marga mánuði, stundum fáar
vikur. Ef vel er að unnið og frv.
verður lagt fyrir Alþingi í jan-
úarlok, þá ætla ég að það mættu
teljast eðlileg vinnubrögð
að það væri afgreitt í lok
Frh. á bls. 19.
skrifar úr
dagiega lífínu
j
í FRAMHALDI af skrifunum
um tónlist útvarpsins í dálkun
um í gær, birti ég hér bréf frá
Björgvini Guðmundssyni tón-
skáldi.
• Þeir gutla mest sem
grynnst vaða
f þáttum Velvakanda Morg-
unblaðinu 27. þ. m. birtist
kvörtun frá Haraldi nokkrum
Teitssyni yfir morgun-tónlist
útvarpsins, sem hann telur að
skuli samanstanda af einungis
jazz, rokk, roll og dægurlög-
um, og raunar helzt öll út-
varps-tónlist að því er mér
skilst. Þá ræðst hann með ótil-
kvæmum dylgjum og kotborg-
ara-gorgeir að tónlistarstjór-
anum, Árna Kristjánssyni fyr-
ir helzt alla hans frammistöðu,
og þó einkum það, að hann,
tónlistarstjórinn, skuli ætla
sér þá dul að vilja eiginlega
nokkru ráða þarna í tónlistar-
deildinni. Eins og raunar oft-
ast hefur brunnið við á ís-
lenzkum tónmála-vettvangi,
er þarna að hafa sig í frammi
maður, sem ekki virðist hafa
snefil af hljómrænum fegurð-
arsmekk, né heldur nokkurt
skynbragð á þeim málum eða
athöfnum sem hann er að
sletta sér fram í, en ætti
hvergi nærri að koma. Hann
getur verið stór-nýtur á sínu
verksviði fyrir því. En það er
að „grýta gulli í urð“ að elta
ólar við slíka málafylgju sem
hér er um að ræða, enda leiði
ég minn hest frá því, um sinn
að minnsta kosti.
Hins vegar gæti verið freist-
andi í þessu sambandi að víkja
nokkrum orðum að hljómlist-
inni sjálfri sem slíkri. Því að
tómlæti og hirðuleysi gagn-
vart henni er alveg furðulegt
hér á landi, sem m. a. má
marka af því, að nokkurt blað
skuli birta athugasemdalaust
það ritfleipur sem hér kemur
við sögu. Svo sem kunnugt er

tf
mun það vera viðurkennt í öll
um menningarlöndum, að sönn
list orki sterkara en nokkuð
annað á það lífræna og sál-
ræna í manneðlinu, enda mun
hún vera ættuð ofanað. Og
fyrir okkur hefur hún þeim
mun meira gildi, sem hún er
sú lyftistöng, sem vissulega
megnar að breyta okkar smáa
þjóðfélagi í menningarlega
stórþjóð, ef okkur endist vit
og gifta til að gera hana virk-
an miðil uppeldis og þroska.
Þesaa sannreynd ætti ekki að
þurfa að brýna fyrir neinum.
Og því furðulegra er það, hvað
blaðakostur okkar, útvarp og
annað athafnavald er tómlátt
og hugsunarlaust um þennan
vettvang þjóðlífsins. T. d. er
sífelld tregða útvarpsins á
flutningi ísl. tónlistar mér öld-
ungis óskiljanleg og illþolandi.
Því sennilega mundi ekkert
líklegra til að vekja þjóðernis-
legan og músíkalskan metnað
almennings, en honum sé gef-
inn kostur á að kynnast og til-
einka sér einmitt íslenzk tón-
verk. Hér er því um að ræða
þjóðmegunarlega nauðsyn og
þjóðfélagslegt réttlæti. Þessir
aðilar verða að gera sér full-
komlega ljóst að fjöregg þjóð-
arinnar að mestu er í þeirra
höndum, og að það verður á
engan hátt auðveldlegar brot-
ið en þann, að þeir sem þess
eiga að gæta séu með sífelldan
undanslátt og dekur við þann
hluta þjóðarinnar, sem minnst
an eða engan skilning hefur á
þeim velferðarmálum hennar
sem hér um ræðir.
• Létt falleg smálög -
ekki eitrað tóna-
klám
Hins vegar er það af þessari
óska-tónlist Haraldar og hans
fylgifiska að segja, að hún er
ekki ættuð ofanað, heldur frá
þeim dansandi mannætum
kringum soðkatlana, sem á sín
um tíma settu svip á mannlífið
suður í heimi. Þangað er að
rekja upphaf jazzins og allra
hans hliðstæðna, enda sver
það sig allt greinilega í ætt-
ina. Það er í rauninni grát-
broslegt hvað 20 aldar fólk er
sólgið í þetta eitraða tónklám,
og mér er algerlega um megn
að geta skilið það. Hitt gæti
ég vel skilið, þó margir ósk-
uðu eftir léttum og fallegum
smálögum, svo sem eftir Fost-
er og öðrum hliðstæðum lög-
um, auk margra fallegra smá-
laga sem komið hafa á prent
með íslenzkum textum, og
þjóðin var búin að tileinka sér
áður en jazz-brjálæðið heltók
hana. Ætti útvarpið að flytja
meira af slíkum lögum, sem
eru hverju barni aðgengileg,
enda vissulega sannari tónlist
en sumt af því synfóniska
moldviðri, sem er mjög yfir-
drifið í útvarpinu.
• Auladómur og sletti
reku, hafi ekki áhrif
Ég vil svo enda þessar línur
með árnaðaróskum til vinar
míns, Árna Kristjánssonar,
varðandi þá miklu ábyrgðar-
stöðu sem hann hefur tekizt á
hendur. Það er meira en tíma-
bært að athafnavald tónmál-
anna taki þau svo föstum tök-
um, að utanaðkomandi aula-
dómur og slettirekuskapur
hafi þar engin áhrif. Og ef
Árni heldur sig við það fram-
vegis, að virða að vettugi slíkt
og þvílíkt holtaþokuvæl, sem
hér er til umræðu, tel ég hann
mann að meiri, enda mun hon-
um svo bezt vel vegna sem
tónlistarstjóra Ríkisútvarps-
ins.
— ★ —
Hér með er þessum fyrir-
ferðarmiklu umræðum um tón
listarmál útvarpsins lokið hér
í dálkunum að sinni.