Morgunblaðið - 20.05.1960, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 20. maí 1960
Hlutafélagsformið hef
ur verið Aburðarverk-
smiðjunni til góðs
\ ÁLÞINGI á dögunum flutti
Einar Olgeirsson eina af mái-
ræpuræðum sínum. Tilefnið
var Áburðarverksmiðjan hf.
og mun Einar stundum hafa
rætt um hana áður! Þjóðvilj-
inn segir svo í gær: „Nýtt
fjármálahneyksli: Áburðar-
verksmiðjan hf. felur milljóna
gróða í ólögiegum reikning-
um“.
Einar Olgeirsson hélt því
fram, að stjórn Áburðarverk-
smiðjunnar hefði afskrifað
meira en hún hefði haft heim
ild til. I lögunum um Áburð-
ar verksmiðjuna eru ákvæðin
um afskriftir ekki nægjanlega
skýr. Stjórn verksmiðjunnar
sneri því sér til lagaprófessors
og fleiri þekktra lögfræðinga
og leitaði álits þeirra. Var af-
skriftunum síðan hagað í sam
ræmi við úrskurð þessara
manna.
Þar sem verið er að breyta
fyrirkomulagi varðandi verzi
un með tilbúinn áburð hefur
verið lagt fram frumvarp á
Alþingi um breytingu á lög-
um Áburðarverksmiðjunnar.
Var þetta tækifæri þá notað
til að lögleiða skýrari ákvæði
um afskriftir verksmiðjunnar,
og er það hin eðlilegasta máls
meðferð.
EÐLILEGAR AFSKRIFTIR
Þeir, sem vilja koma í veg
fyrir, að fyrirtæki eins og
Aburðarverksmiðjan hf. fái að
afskrifa eðlilega, eru vitandi
eða óafvitandi að stuðla að
því að siíkt fyrirtæki verði
fyrr eða síðar eignalaust.
Eðlilegar fyrningaafskriftir
eru þær afskriftir, sem gera
fyrirtækjunum kleift að
kaupa ný tæki og byggja ný
hús jafnóðum og hið eldra
gengur úr sér. Sé þessa ekki
gætt, er smám saman verið
að éta upp höfuðstólinn. Svo
þegar endumýjun verður ekki
dregin lengur, þá þarf að taka
lán.og þá yfirleitt erlent lán,
og byrja að nýju.
GREIÐI RAFORKUNA
HÆRRA VERÐI
Áburðarverksmiðjan hefur
miklu hlutverki að gegra í
framtíðinni og hún þarf því
mikið fé, bæði til endumýjun-
ar og stækkunar. Eðlilegar
fyrningarafskriftir eru fyrir-
tækinu því lífsnauðsynlegar.
Hið sama má segja um t. d.
raforkuverin í landinu. Verð
á rafmagni þarf að miðast við
fyrningarafskriftir nægi til
endurnýjunar. Stöðugt þarf
að mynda sjóði til að standa
undir nýjum raforkufram-
kvæmdum, því að þær eiga
vissulega ekki alltaf fyrst og
fremst að vera háðar velvilja
erlendra lánastofnana. Mikil-
vægt atriði tii myndunar svo
nauðsynlegra sjóða er það, að
Áburðarverksmiðjan verði Iát
in greiða eitthvað hærra verð
fyrir rafmagnið, sem hún not-
ar.Þetta er réttlætiskrafa, seirt
fyrirtækið ætti að vera ve
fært um að uppfylla.
HLUTAFÉLAGSFORMIB
Það hefur farið mjög í tau
arnar á kommúnistum, a<
Áburðarverksmiðjan skul
vera hlutafélag, enda vilj
þeir, að ríkið eigi alit, en ein-
staklingarnir ekki neitt. Ríkit
á nú 60% af hlutafé verksmðj
unnar og hefur samkvæmt lög
um leyfi til að fara með
60% atkvæða í félaginu. Þaf
er því fullkomin fjarstæða
þegar Einar Olgeirsson heidui
því fram, að aðrir aðilar, sem
eiga samtals 40% af hluta-
fénu, en það eru nú m. a.
S.I.S., geti ráðstafað því að
vilja sinum. Það er meira að
segja svo þrengt að þessum að
ilum, að samkvæmt lögum
Áburðarverksmiðjunnar má
ekki greiða hærri árlegan arð
en sem svarar 6% af nafn-
verði hlutafjár. Og hingað tii
hefur arður aðeins verið
greiddur einu sinni.
Það getur því tæpast kall-
ast stórgróðavegur að eiga
hlut í Áburðarverksmiðjunni.
En þó að þannig sé búið að
hluthöfum, vinna þeir fyrir-
tækinu verulegt gagn. Vegna
þeirra er það ekki undir
beinni yfirstjórn hins opin-
bera. Og á hluthafafundum
hafa hluthafarnir tækifæri til
að gera hvers konar athuga-
semdir við reksturinn. Er ekki
nokkur efi á, að þetta hefur
átt sinn þátt í því, að rekst-
urinn hefur verið hagkvæm-
ur.
,Gullfoss' á 10 ára
afmæli i dag
ÞENNAN dag fyrir 10 árum
fögnuðu þúsundir bæjarbúa
flaggskipi flotans, Gullfossi, er
hann kom í fyrsta skipti til
Reykjavíkur. Þann dag var hið
fegursta veður, sólskin og skipið
sigldi fánum skreytt inn á höfn-
ina. Mun mörgum sá dagur
enn minnisstæður.
Þau 10 ár, sem Gullfoss hefur
verið í siglingum, hefur hann,
sem kunnugt er, aðailega haldið
uppi ferðum til Kaupmannahafn
ar um Leith. Mun láta nærri að
skipið hafi farið 200 ferðir til
Kaupmannahafnar, eða alls um
400 sinnum yfir hafið. Má gera
ráð fyrir að tala þeirra, sem siglt
hafa með skipinu sé 40—50 þús-
und.
Núverandi skipstjóri á Gull-
fossi er Kristján Aðalsteinsson,
en ennþá eru á skipinu nokkr-
ir, sem verið hafa allan tímann
og má þar til nefna Ásgeir Magn-
ússon, 1. vélstjóra, Friðþjóf Jó-
hannesson, loftskeytamann skips
ins, Guðmund Þórðarson, bryta,
Dagskrá Alþingis
DAGSKRÁ Alþingi í dag er sem
hér segir: .......
Sameinað þing: Rannsokn kjorbrefs.
Efri deild: 1. Tollvörugeymslur, frv.
.— 2. umr. Ef leyft verður. — 2. Fisk-
veiðasjóður Islands, frv. — 3. umr. —
3. Innflutnings- og gjaldeyrismál, frv.
— Ein umr. Ef leyft verður.
Neðri deild: 1. Bifreiðaskattur o. fl.,
frv. — Frh. 2. umr. (Atkvgr.). — 2.
Aukaútsvör ríkisstofnana, frv. — Frh.
S. umr. (Atkvgr.). — 3. Sala tveggja
jarða í Austur-Húnavatnssýslu, frv. —
Frh. ei-mar umr. (Atkvgr.). — 'I. Land
nám, í-æktun og byggingar í sveitum,
frv — Frh. 3. umr. (Atkvgr.). — 5.
Alþjóðasiglingamálastofnun, frv. — 3.
umr. — 6. Verzlunarbanki Isiands, frv.
— 2. umr. Ef leyft verður. — 7. Toll-
skrá. frv. — 1. umr. Ef dcildin leyfir.
— 3. 01íuverr‘un -ÍVi, I-.J frv. — 1.
UW'. v
þernurnar Huldu Helgadóttur og
Lilju Kolbeins og búrmanninn
Þorkel Gunnarsson. Margir af
áhöfninni hafa verið um árabil
á Gullfossi. Gullfoss er á þessum
afmælisdegi sínum í Reykjavík,
en fer til Kaupmannahafnar á
morgun, fullskipaður farþegum
og mun hvert rúm í skipinu vera
pantað í ferðum þess í sumar.
Mildl atviima og
afli góður
RAUFARHÖFN 19. maí. — Sauð-
burður er hafinn hér um slóðir
og gengur prýðilega, eins og
vænta mátti í svo góðri tíð. Hlýtt
er í veðri og gróður langtum
fyrr á ferð en venjulega. Allt er
orðið grænt og verið að bera á
tún.
Mikið hefur verið hér um skipa
ferðir, eitt Fellið m. a. komið með
áburð. Mikil atvinna er hér á
Raufarhöfn og afli góður þegar
gefur á sjó. — Fréttaritari.
Alþýðusambandíð efnir
til ráðstefnu um kjaramál
Stutt samtal við forseta A.S.f.
MIÐSTJÓRN Alþýðusambands Islands ákvað fyrir skömmu að
boða til ráðstefnu um kjaramál verkalýðssamtakanna dagana 28.
og 29. maí n. k. Ráðstefnu þessa munu eiga rétt á að sitja einn
fulltrúi frá hverju félagi innan Alþýðusambandsins. En samtals
eru nú félögin innan sambandsins um 160 að tölu. Varla er þó
gert ráð fyrir að svo margir fulltrúar sitji ráðstefnuna. Senni-
legt er að hana muni sækja um 100 fulltrúar.
Þessar upplýsingar fékk Morg-
unblaðið í gær hiá forseta Al-
þýðusambandsins, Hannibal
V aldimarssyni.
Til að bera saman rað sín
— Leggur Alþýðusambands-
stjórnin einhverjar tillögur fyr-
ir þennan fund, spurði blaðið for
seta Alþýðusambandsins.
— Ég geri ekki ráð fyrir því,
að svo verði. Til þessa fundar er
fyrst og fremst efnt til þess að
tækifæri gefist til þess að bera
saman ráð sín um viðhorfin í
kaupgjalds- og dýrtíðarmálun-
um.
— Teljið þér líklegt að til verk
falla eða til átaka kunni að draga
á þessu vori eða sumri?
— Um það get ég ekkert sagt.
Það er á valdi hvers einstaks
verkalýðsfélags að taka ákvarð-
anir og afstöðu í þeim efnum.
Vísar til 1. maí ræðu.
— Munduð þér vera þess hvetj
andi að nú verði lagi út í vérk-
föll og baráttu fyrir hækkuðu
kaupgjaldi?
— Um það vil ég ekkert út-
tala mig á þessu stigi málsins.
Ég vísa um það til útvarpsræðu
minnar 1. maí sl., sagði Hanni-
bal Valdimarsson að lokum. (í
þeirri ræðu sló hann úr og í
sambandi við það, hvað gera
skyldi).
Svor við mótmæluin Noiegs
OSLÓ, 19. maí. (Reuter) — Utan
ríkisráðuneytið norska tilkynnti
í dag, að Bandaríkjastjórn hefði
lýst því yfir, að bandarískar
njósnavélar muni framvegis alls
ekki nota norska flugvelli. —
Ungfrú Frances Willis afhenti í
gær var stjórnar sinnar við mót-
mælaorðsendingu Norðmanna á
dögunum út af því, að U-2
njósnaflugvélinni, sem skotin var
niður yfir Ráðstjórnarríkjunum
1. maí, var ætlað að lenda á
Bodö-flugvellinum í Norður-
Noregi.
Svar Bandaríkjastjórnar hefur
ekki verið birt, en „Morgenblad-
et“ skýrir frá því í morgun, að
í því sé gefin full vissa um það,
að hætt verði við öll frekari
njósnaflug af þessu tagi. — Þá
segir blaðið, að tekið sé fram, að
Norðmenn verði ekki á neinn
hátt taldir samábyrgir í þessu
i Z' NA /5 hnútor\ ¥ Snjókoma | / SV50hnútor\ 9 Úði \7 Skúrír K Þrumur W&Ú KuUasht Hitaski/ H Hast |
UM HÁDEGI í gær var hæð
yfir hafinu suðvestur af fs-
landi og önnur yfir Norður-
Grænlandi. Á milli hæðanna
lágu hitaskil, sem hreyfðust
lítið úr stað út af Vestfjörð-
um, en við NA-ströndina þok-
uðust þau suður á bóginn. —
Ekki má því miklu muna að
kólni í veðri.
í gær virtist hæðin yfir
Grænlandi fara vaxandi svo
að búast má við að dragi til
norðanáttar. Á Jan Mayen vár
3ja stiga frost á hádegi í gæt
og 2ja stiga frost á Tobinhöfða.
Ve9urhorfur kl. 22 í gærkvöldi /
SV-land tii Breiðafjarðar og s
SV-mið til Breiðafjarðarmiða; )
Vestan gola eða kaldi og víða \
skúrir í nótt, norðan goia og
léttskýjað á morgun.
Vestfirðir til Austfjarða og
Vestfjarðamið til Austfjarðar-
miða: Breytileg átt í nótt en S
norðaustan kaldi á morgun, |
rigning öðru hverju, kaldara, ^
sennilega slydduél víða annað S
kvöld. i
SA-land og SA-raið: Breyti- )
leg átt og skýjað í nptt, norð- (
an kaidi og létt skýjað síð- |
degis á morgun. ;
— Oliufélagið
Framh af Dis. 1.
skoðun um málið, fyrr en öll
kurl væru komin til grafar.
Guðmundur Ingvi sagði, að
hann hefði að undanförnu unnið
af og til x máli þessu, en Gunn-
ar Helgason hefði unnið í því
eingöngu síðan í febrúar ásamt
endurskoðandanum, sem er
Ragnar Ólafsson.
Flugherinn aðstoðar við
rannsóknina
Rannsóknardómarinn sagði
ennfremur, að gera mætti ráð
fyrir, að rannsókn málsins gæti
lokið áður en langt um líður og
yrði væntanlega ekki gefin út
tilkynning um það fyrr. Hefði
endurskoðun gengið mjög vel.
Hann gat þess einnig, að rann-
sóknardeild bandaríska flug-
hersins hefði látið málið til sín
taka og hefði samvinnan við
þessa deild hersins verið mjög
gagnleg.
Hins vegar hefði ekki verið
haft samband við alþjóðalög-
regluna, Interpol, né önnur
erlend yfirvöld.
Eins og alkunnugt er, hefur
áður verið greint frá stórfelld-
um gjaldeyrissvikum, ólöglegum
innflutningi og fleiri afbrotum
stjórnenda Olíufélagsins h.f. Nú
bætist enn við nýr þáttur, þar
sem eru verðbréfaviðskiptin fyr-
ir hið ólöglega fengna fé og
innstæðurnar í Sviss.
Er mál þetta þannig orðið með
þvilíkum endemum, að við öllu
virðist rpega búast af þessu fyr-
irtæki SÍS o" Fvamsóknar-
flokksins.
fulgvélamáli og látin í Ijós sú
von, að atburðurinn hafi ekki
haft nein slæm áhrif á góða sam
búð Bandaríkjanna og Noregs.
Einnig er það harmað, að Norð-
menn skuli hafa orðið fyrir ó-
þægindum og érfiðleikum vegna
þessa máls.
12 kindur brunnu
Sl. laugardagsnótt brann fjárhús
á Syðri-Kárastöðum á Vatnsnesi
og fórust 12 kinlur, sem bóndinn
Jón Jóhannesson átti. Kviknað
mun hafa út frá prímus, sem
notaður var í húsinu kvöldið
áður Um morguninn var húsið
aJelda og kindumar dauðar.
„Sendiboðiiin64
nýtt blað
I GÆR hóf hé í bænutn göngu
sína blaðið „Sendiboðinn". í
haust blaðsins segir að Dulspeki-
skólinn í Reykjavík gefi blaðið
út. 1 ávarpsorðúm til lesenda eru
undirrituð af ritstjóranum Sig
fúsi Elíassyni.
Blaðið er tileinkað: Tuttugu
og fimm ára afmæli á braut hug-
rænna vísinda“, — en yfir þvera
forsíðu er slegið upp vígorði blaðs
ins Takmakið er: Fullkominn dul
spekiskóli í Reykjavík. í blaðinu
er m.a. birt ávarp til Aliþingis frá
ritstjóranum og því fylgir mynd
af honum er hann gekk á fúnd
forseta Sþ og afhenti „innspeki-
lykil af lyklum leyndardóm-
anna“eins og blaðið segir“.
Það kemur ekki fram hve oft
Sendiboðinn skuli koma út.
Á Everest-
tindi?
KATMANDU, Nepal,
19. maí. (Reuter). — Óstað-
festar fregnir herma, að leið
angur Rússa og Kínverja,
sem reynt hefir undanfarið
að klífa Everest-tind, hæsta
fjall jarðarinnar, hafi nú
náð upp á tindinn. Gengu
leiðangursmenn norðan á
fjallið.
Fyrr í dag hárust hingað
fréttir um, að leiðangur nep
alskra, brezkra og ind-
verskra hermanna hefði sl.
þriðjudag klifið þriðja
hæsta f jall jarðarinnar, Ann
apurna II í Himalaya.