Morgunblaðið - 20.05.1960, Qupperneq 15

Föstuflagur 20. maí 1960
MORCUNBLAÐIÐ
15
"'.•"WIHPi

væniaölega «r Guð^óu ánsegóur nú Kominu r r ^
nýr hósóóndj yfir mál bænúmm. í>aó er féíagj Guójons, 1
: Ingólfur Jónsáon ix<ndbúnaóíirráðheira, Og hann hehir ]
• Jiegar haíM; handa j anda Guðjöus og annarrn Sjá3f*
stæðlsmanjia. Nú skaJ hæridastétfin ekfú vaða uppi. Xú '
; skal heimi ókki iíóió að beita írekju. Nú skal húö ekká
draga til sin stajni -skeri úr þjóðarhmnu. en hemu bt-r.-S
- «»• v v■»-^lÉfsiljL,
Drátfarvéíar skyíu fwekka í verói aílt upp i 100 hus. |
kr. 09 aðrar búvélar cfíir því, s”' ^ *
Foöyrbætir, áburéur, varahlufir p, fl tif búskapar;!
skaf hækka í vtrSi að skapi Guðjóns. ■
f 3. Bysgmgar og rækton skal h»kfea svo, að efeki farí
basndur afm««nt út i slík aafintýri,
I' Sparifé ha&ntta f innlán«déif«fufn satnvfnnuféiag-i
skal ffutt tif Reykjavíkur.
5. Lánsf járhann ©g vaxtaokur skaf Jtrengja kjör |
fcaantfo sfórfega.
6. AfurðaverSi b»mfa skal haldið níðri.
..t
7. Sefuskaftur 09 veftuutsvar á afurðir haancta skulu I
*w reka é smíashággið, ef hinar ráðsfafanírnar |
ttkki m lá!« draurn Guö|órt$ ræt«$tr
Úrklippa úr „Tímanum“.
Valtýr Pétursson skrifar um:
Rooskens, Ferro, Hörður
NU er svo komið í höfuðborg ís-
lands, að um seinustu helgi voru
hér fjórar myndlistarsýningar í
einu: Þrír íslenzkir málarar og
einn erlendur. í>ar sem bærinn
okkar hefur tekið svo mikinn
svip stórborgar á mörgum öðrum
sviðum, er það gleðiefni fyrir
marga, að andlegur svipur skuli
einnig vera í mótun. Allar þessar
sýningar sanna, að myndlist á
vinsældum að fagna og að það
er nokkurt lífsmark með þessari
listgrein, ekki síður en öðru
menningarlífi þessarar ungu
borgar.
Ég hef þegar skrifað um eina
þessara sýninga. Sýningu Krist-
jáns Davíðssonar. í>á eru þeir eft-
ir Rooskens, Guðmundur Guð-
mundsson F erró og Hörður
Ágústsson.
ROOSKENS:
í verzlun Guðmundar Árna-
sonar við Týsgötu stendur nú yf-
ir sýning á verkum hollenzka
„Öllu snúiö öfugt þó
Eftir Bjartmar
Ouðmundsson
alþingismann
EINHVERN tíma var það, að lyg
arinn Munehausen mætti úlfi,
sem var stór og ferlegur og
glennti sá upp hvolftana, bölvað-
ur, það er að segja úlfurinn, en
ekki maðurinn. Og lygarinn varð
hræddur og þó ekki hræddur, því
hann óð umsvifalaust ofan í úlfs-
ginið sinni hægri hendi, líkt og
Týr í gin Fenrisúlfi, nema lengra
þó, því Týr varð að missa hönd
sína milli tanna dýrsins, sem
frægt er orðið. En Munchausen
fylgdi svo fast eftir sinni sókn í
iður úlfi sínum enum grimma,
að hönd hann gekk gegnum
skepnuna innanverða aftur úr,
meira að segja alla leið aftur í
gegnum skottið, sem var digur-
langt. Hafði hann þá úlfinn færð-
an upp á handlegg sér líkt og
ermi eður einn smokk, tók þá
um úlfshalann, þar sem endaði
og dró öfugan fram gegnum kvik
indið og út milli kjaftanna
beggja. Þannig sneri sá mikli lyg-
ari einu grimmasta dýri veraldar
gjörsamlega við eins og ein
þvottakona brókarskálm. Kom
þá inn úthverfa sköpunarverks-
ins eins og veraldarsmiðurinn
gekk frá því ferfætta dýri upp-
haflega, en út sneri innhverfan
með iðraflækjum og gumsi, og
sýndist mönnum geysi ógeðslegt
gumsið.
Eitt var enn; Úlfur lygarans
gat ekki framar bitið, þvi tennur
'hans sneru nú öfugar í báðum
hvoftum.
Þegar ég hugleiddi þessa sjón
fyrir mörgum, mörgum árum og
öfugmynd aumingja skepnunr.ar,
sem annars er „ilbleik með
strengdan kvið“, þá hraus mér
hugur við, þó málagjöldin væru
raunar makleg. Síðan sökk þessi
mynd niður í haf gleymskunnar.
En úr því hafdjúpi skolar stund-
um einu og öðru upp aftur á
óvæntum augnablikum.
Eitt er það blað hér á fslandi,
sem kemur rétt að segja daglega
fyrir augu manna. Það er „bænda
blað“, geysi fjölskrúðugt blað og
segir stundum satt. Þó kemur
fyrir á erfiðum augnablikum að
gerendum þess og sköpurum, ger
arida þess eða skapar ., verður
það á að vaða óþveginni hendi
ofan í sjálfan sannleikann og
snúa við svo réttan komi inn eins
og á árásarúlfi Munchausens
baróns og rangan út. Síðan birt-
ist mynd af ma’nnaverki, sem
þannig er tilkomið.
Náttúrlega eru þetta fremur
óvenjulegir atburðir.þó skeði
þetta öllum að óvörum 10. maí
1960.
Og til að gera langt mál mjög
stutt leyfist mér að birta ljós-
mynd af fyrirbærinu. Rísa þá
hér hlið við hlið tvær systur-
myndir, önnur upp úr sjálfum
ljósvakanum af ’ síðum bænda-
blaðsins, hin úr djúpi gleymsk-
unnar, báðar þó fremur óræsti-
legar, svo teprulegum mönnum
hrýs hugur við á að horfa.
Á voru íslandi munu vera 6300
bændabýli og þó nokkrar hræð-
ur á hverju.
Allt þetta fólk þekkir Ingólf
frá Hellu af orðspori. Og hug-
mynd allra er allt önnur en
ljósmyndin, sem hér með fylgir
af passa hans frá Tímanum 10.
maí. Vitað er að árið 1942 gerð-
ist hann björgunarmaður verð-
lagsmála landbúnaðarins, svo
lengi mun í minnum haft. Þar
áður um sinn voru þau mál í
slíku ófremdarástandi að allir
bændur á landinu voru að fara
á höfuðið. Öðru sinni gerðist
hann björgunarmaður verðlags-
málanna 17 árum síðar, eða í des-
ember 1959, svo nú búa bændur
við meira öryggi í verðlagsmál-
um en nokkurn tíma áður.
„Afurðaverði bænda skal hald-
ið niðri“, segir í b-lið á ljós-
myndinni.
Að lausn deilunnar um afurða-
sölulögin í haust unnu að vísu
fleiri vel og ágætlega, t. d. fram-
leiðsluráð og margir fleiri. En
tæplega verður það þó sagt um
Tímann — því miður. Og út í
stóru orðin um svik og lygar skal
ég ekki fara. Þau eru bezt geymd
undir grænni torfu.
„Fóðurbætir, áburður, vara-
hlutir o. fl. til búskapar skal
hækka í verði“ — liður 2.
Öllu snúið öfugt þó
aftur og fram í hundamó —
segir í einni gamalli vísu. Áburð-
arverð, þ. e. á innfluttum áburð-
artegundum, er nu g> eitt niður,
einnig fóðurbætir að tilhlutun
Ingólfs Jónssonar.. „Lánsfjár-
bann — “ — 5. liður. Jú, hver
skyldi hafa tekið við skuldasúpu
Búnaðarbankans? Landbúnaðar-
ráðherra gerði það. Hver vinnur
nú mest að því að bjarga hans
málum, svo lánveitingar munu
geta haldið áfram með svipuðum
hætti og verið hefur þrátt fyrir
óstjórn undanfarinna ára? Ing-
ólfur Jónsson.
„Sparifé bænda í innlánsdeild-
um — “, liður 4.
Það er ekkert gagn að því, sem
ekki gengur í, segir máltækið.
í áróðri um þetta atriði er gervi-
mennskan svo áuðsæ að hann
gengur tæplega í aðra en hálf-
vita, að minnsta kosti hlýtur sú
ör að geiga fram hjá I. J.
„Veltuútsvör á afurðir bænda“,
liður 7.
Flogið hafa um allt land um-
mæli Ingólfs á fjölmennum
bændafundi fyrir austan fjall, er
lúta að till. til bráðabirgða um
veltuútsvör, líka alla leið inn í
skrifstofur Tímans. Afstaða hans
er því kunn í því máli og þver-
öfug við það sem hér er látið
í veðri vaka.
Mínir elskulegu í Tímanum!
Þið megið ómögulega halda að
tóm flón búi á þessum 6300
bændabýlum. Mér finnst það of
niðrandi. Auðvitað er mér öld-
ungis sama hvað er um Ingólf frá
Hellu. Hann spjarar sig alltaf
sjálfur. En það er ekki gagn að
því, sem ekki gengur í. Og þegar
vígtennur í einum úlfi eður búr-
tík snúa ekki lengur inn í ginið
heldur út, úr því þá hætta þessar
skepnur að geta bitið.
Alveg eins er um blaðaskrif,
sem notið hafa virðingar og að-
dáunar um áratugi vegna sann-
sögli, en gerist allt í einu öfug-
mælakennd, þá er hætta á að
gamalgróin virðing taki að réna.
Og hver veit nema skaparar
hennar fari þá að sjá sæng sína
uppreidda úti í hundamó van-
virðunnar?
Bj. G.
Vísitalan 105 stig
KAUPLAGSNEFND hefur reikn
að vísitölu framfærslukostnaðar
í byrjun maímánaðar 1960 og
reyndist hún vera 105 stig eða
einu stigi hærri en hún var í
aprílbyrjun 1960.
málarans, Antons Rooskens.
Þetta er önnur sýning, sem þessi
málari heldur hér í borg. Hann
sýnir nú eingöngu Gouachemynd
ir, og þannig var einnig um
fyrri sýningu hans. Það hefði ver
ið skemmtilegt að fá olíumálverk
að sjá í þetta sinn, en hvað um
það. Hér sannast sem fyrr, að
eftirtektarverður listamaður á í
hlut og það er ánægjulegt, að
hann skuli hafa áhuga fyrir því
að kynna verk sín hérlendis.
Þetta er falleg sýning, þó að
hún sé ekki mikil að vöxtum, og
maður sér strax, að nú er mefl-i
þungi í verkum Rooskens en var
á fyrri sýningu hans. Þá var það
einkennandi, hve létt og leikandi
hann vann verk sín. Nú hefur
formið verið fastara mótað og
stundum stærri heildir með smá-
um og lýsandi formum. Meiri
hreyfing er einnig í þessum verk
um. Snöggár sveiflur, sem eins og
dansa á myndfletinum. Liturinn
er unninn og situr vel í byggingu
myndanna. Auðvitað eru þessi
verk ekki öll jafn góð að mínum
dómi, en þau bera sterkan svip
listamannsins. Þó má finna áhrif
frá sumum löndum hans, en
Rooskens kann að notfæra sér
það, sem hann vill, og beita sin-
um eigin aðferðum.
Ég hef áhuga á verkum Ant-
ons Rooskens og hefði ekki á
móti því að sjá veigameiri sýn-
ingu eftir þennan hollenzka lista-
mann.
FERRÓ:
Tæp tvö hundruð mynda eru
nú á sýningu Guðmundar Guð-
mundssonar í Listamannaskál-
anum, og gefur það nokkra hug-
mynd um vinnugleði og dugnað
þessa unga málara. Hann hélt
hér sýningu fyrir þrem árum og
vakti þá mikla athygli með verk-
um sínum. Skrifaði ég þá nokk-
uð langt mál um sýningu hans
og taldi fram marga kosti hans
sem listamanns.
Alltaf er ánægjulegt að sjá
unga listamenn leita fyrir sér og
halda þá leið, sem knýr þá til
átaka. í seinustx verkum Guð-
mundar verður þess vart, að
hann hefur mikið breytt um við-
horf í verkum sínum, frá því er
hann málaði þær myndir á þess-
ari sýningu, sem ég kann bezt að
meta, þ. e., málverkin frá
1957—8, eins og „Morgunljós“,
,Eyðimerkurpuntstrá“, „í leys-
ingum“, svo að eitthvað sé nefnt.
Þar virðist mér hann notfæra sér
þann kraft, er hann ræður yfir í
sjálfum litunum, mun betur en
í seinni og stærri verkum, þar
sem hann skapar myndlist, sem
byggist meir á táknum og frá-
sögu. Þessi verk eru mýkri og
samrýmdari í litnum. Andstæður
litarins og sá kraftur er and-
stæðurnar skapa, hverfur. í þess
stað kemur feikn af alls konar
ævintýrum, sem eru í mikilli
frændsemi við þann gamla og
góða Surrealisma.
Ekki get ég að því g%rt, að ég
sakna ýmissa kosta Guðmundar
sem listamanns á þessari sýn-
ingu. Ég efa það, að hann hafi
fundið, enn sem komið er, hver
er hans sterkasta hlið. Ekkert er
eðlilegra og góður listamaður er
síleitandi og verður oft að kanna
ýmsa möguleika, áður en fast er
undir fótum.
Mikið er af Mosaik á þessari
sýningu, og kennir þar margra
grasa. Þar er að finna magnaða
liti og ágæt verk, en nokkuð erf-
itt er að átta sig á sumu. Þannig
Mynd af málverki eftir Ferró.
er það reyndar með fleira á þess-
ari stóru sýningu.
Guðmundur Ferró er ekki þrít-
ugur að aldri, og án nokkurs efa
á hann eftir að kryfja ný og önn-
ur viðfangsefni.
HÖRÐUR ÁGÚSTSSON:
Ekki er langt síðan Hörður
Ágústsson hélt sýningu í Lista-
mannaskálanum og sýndi þar ein
göngu nýjustu verk sín. Nú hefur
hann efnt til sýningar á teikning-
um frá námsárunum í París.
Hörður hefur valið tuttugu teikn
ingar til sýningar. Þær eru gott
vitni um hvernig Hörður vann
á þessum árum og sýna hann
greinilega sem teiknara. Ég hafði
gaman af að sjá þessar gömlu
teikningar, og á þeim má sjá frá
hvaða stíl Hörður hefur þróazt
yfir í síðari verk sín.
' Hörður sér fyrirmyndir sínar á
sérstæðan hátt og teiknar þær
eftir þeim áhrifum, er hann dreg-
ur frá persónuleika hvers og eins.
Stundum leggur hann aðal-
áherzlu á sjálfa hina teiknuðu
línu, stundum notfærir hann sér
Ijós og skugga á mjúkan hátt, og
hann byggir verk sin í klassísk-
um hefðbundnum stíl.
Álit teiknarans á fyrirmyndun-
um kemur skýrt í ljós og gerir
teikningarnar persónulegar. Þar
er Hörður að fást við sálgrein-
ingu fyrst og fremst, sem hann
síðan tjáir með línum á pappír.*
Sýningu Harðar er vel fyrir
komið, og heildarblær hennar er
honum til sóma í hinum vinalegu
húsakynnum, Sýningarsal Ás-
mundar Sveinssonar við Freyju-
götu.
Valtýr Pétursson.
itttfrltitMb
óskar eftir ungling til
blaðburðar í eftirtalið hverfis
Camp Knox