Morgunblaðið - 21.08.1960, Page 16

16
MQRGVN BLAtHÐ
Stinnuðagur 21. ágúst 1960
Þorsteinn K. Löve
ÞORSTEINN K. LÖVE, múrara-
meistari, Sigtúni 35, Reykjavík,
er fimmtugur í dag. Þorsteinn er
fæddur á Isafirði, að ég hygg í
húsinu Mjógötu 7A. Foreldrar
hans voru hjónin Agnes V. Jóns-
dóttir og Sophus Karl Löve,
skipstjóri. Olst hann upp í for-
eldrahúsum, unz leiðir foreldr-
anna skildu er hann var sex ára
garoall, en síðan með móður
sinni til fullorðins ára.
Fundum okkar Þorsteins bar
fyrst saman í barnaskóla ísa-
íjarðar og gerðumst við brátt
éaðskiljanlegir leikfélagar. Atti
ég margar ánægjustundir á
heimili hans, og þótt húsakynni
væru þröng og oft þröngt í búi,
svona á nútímavísu, var mér
aldrei ofaukið á heimili Agnes-
ar, en oft henti það að við leit-
uðum til hennar, ef „þeir stóru“
gerðust heidur yfirgangssamir.
Til Agnesar var alltaf hægt að
sækja stuðning og ráð við vanda-
roálum líðandi stundar, og mun
ég minnast hennar lengi að góðu
einu.
StraX og kraftarnir leyfðu, hóí
Þorsteinn múraraiðnnám hjá
móðurbróður sínum, Þórði G.
Jónssyni, múrarameistara á ísa-
firði, og lauk sveinsprófi 17 ára
gamall, og var þá yngsti múr-
aranemi er lauk sveinsprófi á
Vestfjörðum, og þó víðar væri
leitað, og mmnist ég þess sér-
staklega, að blaðið Vesturland
taldi hann þá yngsta múrara-
nema á Norðurlöndum.
Strax að ioknu námi fluttist
Þorsteinn t)l Reykjavikur, en
en varð þá fyrir því áfalli að
veikjast, og má segja að hann
hafi aldrei gengið heill til skóg-
ar síðan.
Eftir þriggja ára veikindi flyzt
Þorsteinn suður á nýjan leik, og
gerist nú brátt áhugamaður um
mláefni stéttai sinnar og starfaði
um skeið mikið að félagsmálum.
Hann hefur oft verið kosinn rit-
ari Múrarafélags Reykjavíkur,
og um þrigggja ára skeið var
hann fastur starfsmaður Sveina-
sambands byggingarmanna. Sið- j
ar var hann kosinn forseti Sveina
sambands byggingarmanna.
Á stríðsárunum sá Þorsteinn
um ráðningu múrara til setuliðs-
ins á vegum Múrarafélags
Reykjavíkur, og gegndi þar
vandasömu starfi, er hann leysti
af hendi af samvizkusemi og
dugnaði.
Með svo áhugasaman mann,
sem Þorsteinn er, hlaut að því
að reka, að hann vildi kynna sér
helztu nýjungar í iðn sinni, og
þar kom að hann leitaði út yfir
pollinn, og Jagði leið sína til
Danmerkkur. Þar vann hann um
skeið, og kynnti sér þar meðal
annars gibsiðnað, en sneri brátt
heim aftur og hóf nú fram-
leiðslu á hinum vel þekktu Löve-
handriðum úr steini, og hefur
starfað að pví siðan. Hafa hand-
rið þessi viða rutt sér til rúms
og þykja smekkleg og endingar-
góð. Eru þau í fáum orðum sagt,
hin mesta husprýði.
Þorsteinn er tvikvæntur.
Seinni kona hans er Hólmfriður
Halldórsdóttir, ættuð úr Húna-
vatnssýlu, hm ágætasta kona.
Eiga þau tvær uppkomnar dæt-
ur, Agnesi Löve, sem nú stundar
nám í píanóleik í Þýzkalandi, og
Guðlaugu Freyju, 14 ára, er
dvelst i heimakúsum. Einn
son á Þorsteinn frá fyrra hjóna-
Framh. á bls. 23.
Husqvarna
Er til gagns og ánægju á heimilinu. Saumar venju-
legan saum, Zig-Zag, stoppar í fatnað, saumar
hnappagöt, festir á tölur, saumar fjökia myndstra
til skreytinga.
Cunnar Asgeirsson
Suðuriandsbraut 16 — Síroi 35200
//
Auk þess legg ég til, oð
háspekinni verði úfrýmt
Nokkur orð um Axel Hagerström
44
AXEL HÁGERSTRÖM
hefur valdið meiri gerbylt-
ingu í sögu heimspeki ogB
hugsunar en flestir aðr-f
ir menn, sem lifað hafa
á Norðurlöndum. Háger- 4
ström kenndi heimspeki
við háskólann í Uppsölum
í 40 ár, frá 1893 til 1933.
Ritaði hann margt um þau
efni á langri vísindamanns
braut og einskorðaði sig
ekki við heimspekina en
fjallaði etnnig um réttar-
fræði og þjóðfélagsmál
Gætir ahrifa hans því í
heimspeki, réttarvísindum
og almennri hugmynda-
þróun.
★
Hágerström gerði eftirfar-
andi setningu að einkunn-
orðum heimspeki sinnar:
„praeterea censeo metaphy-
sican esse delendam" (auk
þess legg ég til að háspekinni
verði útrýmt“). Beindi hann
markvissri og djúptækri gagn
rýni að huglægnisstefnunni,
og hughyggju háspekinnar,
sem var áberandi í heimspeki
álfunnar á síðustu öld.
★
Huglægnisstefnan, subjekti-
visminn, er kenning um eðli
þekkingarinnar. Samkvæmt
henni veitir skynjunin okkur
vitneskju um allt, sem gerist,
bæði utan við okkur og hið
innra með okkur. Þegar við
sjáum bók, gerum við okkur
grein fyrir henni eins og með
vitund okkar skynjar hana.
Skynjunin sjálf er það ein i,
sem við þekkjum án milli-
göngu nokkurs annars. Því
meðvitundin hefur óbema
þekkingu á sjálfri sér, er
sjálfsvitandi.
★
Gagnrýni Hágerströms á
subjektivismanum er í stuttu
máli á þessa leið: Þegar ég
skynja eitthvað, er hluturinn,
sem ég skynja, eitthvað
annað en mín eigin skynjun.
Það getur ekki staðizt rók-
fræðilega, að sá hlutur, sern
meðvitund mín skynjar, sé
sama og meðvitundin sjálf. En
þá getur meðvitundin heldur
ekki verið sjálfsvitund og
frumorsök allrar þekkingav.
Hágerström álítur það því
villu, er talsmenn huglægn-
isstefnunnar halda því fram,
að hluti huglægrar skynjun-
ar geti eins og gengið út frá
sjálfri sér og náð tökum á
einhverju skynjanlegu efni.
★
Háspelri, metafysik er nefnd
sú grein heimspekinnar, sem
fjallar um frumorsakir allra
hluta og þann hugsanlega
raunveruleika sem er oíar
skynheiminum. Er hægt að
hugsa hér þennan raunveru-
leika, sem háðan eða óháðan
tima og rúmi og sem andleg-
an eða hlutlegan Metafys-
ikin átti sér marga formæi-
endur innan miðaldaheim-
speki og allt fram yfir daga
Kants. Eftir hans daga hefur
henni oft verið hafnað sem
vísindagrein og er Háger-
ström- framarlega í hópi
þeirra manna, sem afneita
metafysikinm.
★
Að skoðun Hágerströms er
villan í allri metafysik í því
fólgin, að menn gera ráð fyr-
ir veruleika — efnislegum
eða andlegum eða samblandi
hvorutveggja — og segja
þennan veruleika hugtak
raunveruleikans sjálfs. Raun-
veruleikinn er þannig ákvarð
aður með hluta af sjali'um
sér og hugtakið, sem á að
finna, í upphafi gefið. Ef því
er nú samt sem áður haldið
fram, að raunveruleikinn sem
slíkur sé eitthvað raunvera-
legt, t. d. eitthvað anöíegt,
hlýtur allt annað. t. d allt
sem er efniskennt, að skorta
raunveruleika. En þessi skort
ur á raunveruleika hlyti þá
sjálfur að vera raunveruieg-
ur og það getur ekki staðizt.
*
Hágerström hefur sýnt fram
á það í ritum sinum, að meta-
fysikin ex ekki aðeins heim-
spekileg, heldur hafa tilfinn-
ingarnar haft áhrif á sköpun
metafysiskra hugmynda, sei.i
gætir í vísindalegri hugsun.
Telur hann, að þessar hug-
myndir eigi rætur að rekja ti)
þeirra áhrifa, sem tiitmning-
in hefur haft á hugn yndina
um raunveruleikann, og gefið
henni svipmót andlegrar innri
stærðar.
★
Heimspeki Hágerströms og
gagnryni hans á metafysik-
inni verða ekki gerc! skil i
blaðagrein, en það, sem her
hefur verið drepið á ætti að
gefa einhverja hugmynd um
þá gerbyltingu, sem hann a'.li
í vísindalegri hugsun Þá er
skerfur hans til réttarvísind-
anna einnig drjúgur og heim-
speki hans öll mótuð af slíkri
djúpskyggni, að með fádæm-
um er. Hefur hann því reynzt
mjög torskilinn á köflum og
enn þykir það áræðni, er
sænskir stúdentar leggja
stund á rannsóknir á heim-
speki Hágerströms.
★
'Sem dæmi um hve tor-
skilinn Hágerström getur ver
ið, má nefna, að er prófessot
í heimspeki í Stokkhólmi var
fyrir nokkrum árum að býna
það fyrir nemendum sinum
að spyrja sig um allt, sem þeir
ekki skildu, rökstuddi hann
mál sítt með þessum orðum:
— Ég sé ekki meira efth-
neinu, en hve feiminn ég var
að spyrja Hágerström þegar
ég skildi ekki hvað hann var
að fara í fyrirlestrum sin-
um. Og sumt af því, sem ég
skildi ekki þá, hef ég ekki
enn fengið botn í og mun
aldrei fá.
★
Uppsalaheimspekin svo-
nefnda er mótuð af Axel Hág-
erström. Heimspekingar, sem
aðhyllast þessa stefnu, afneita
supjektivismanijm gersam.
lega og hafna metafysikinni
sem vísindagrein. Þeir teija ;
hlutverk heimspekinnar fyrst
og fremst greiningu og e-.dur
skoður, hugtaka.
Jón Hnefill Aðalsteinsson.
Nýir hjólbarðar
1100x20 525x16
1000x20 500x16
825x20 590x15
750x20 550x15
700x20 500x15
650x20 450x15
600x20 400x15
600x17 560x14
550x17 520x14
450x17 500x14
705x16 670x13
700x16 165x400
Gúmmívinnustofa Reykjavikur
Skipholti 35 — Sínti 18955
— Reykjavikurbréf
Framh af b)s 13
á hinum íslenzku læknufti efast
ég ekki eitt augnaohk um, að
Reykjavík fái eftir nokkur ár
fullkomið, skipulegt sjúkrahúsa-
kerfi.
Hér eiu gefin holl ráð, sem
heilbrigðisyfirvöldum og lækn-
um ber að íhuga með sömu víð-
sýni og þau eru látin í té. Skil-
yrði þess, að við getum fylgzt
með tímanum og notið allra mögu
legra framfara eru, að við höld-
um ekki í úreltar hugmyndir
og stofnanir_ sem áður áttu rétt
á sér, en nú hljóta að verða til
byrði og kostnaðar. Ef menn hafa
þekkingu og dug til þess að nota
sér þvílíkar ráðleggingar vin-
veittra manna, þá mun sannast,
að kostnaðurinn af því að taka
vel og virðulega á móti gestum,
ei okkur sækja heim, er smá-
ræði miðað við þann hag, sem
við getum haft aí hollráðum
þejrra.