Morgunblaðið - 31.08.1960, Blaðsíða 10

10
MORGVNBLAÐ1Ð
Miðvik'udagur 31. ágúst 1960
JlIttpjfliMaMli
Utg.: H.f. Arvakur Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 3304?
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6 Sími 22180.
Askriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
MARKAÐSMÁL
Að gleyma meinsemdum
er ekki að íœkna þœr
AÐ fer ekki á milli mála,
að á íslandi er mikið unn-
ið, líklega meira en í mörgum
nágrannalandanna. Hitt er
líka alkunna, að í íslenzka
sjávarútveginum aflar hver
maður meir en til dæmis
Norðmenn eða aðrar fisk-
veiðiþjóðir. Mikil verðmæti
berast því óumdeilanlega á
land. Og í öðrum starfsgrein-
um eru líka mikil afköst.
Síðustu mánuðina • hefur
mikið verið rætt um meðferð
og hagnýtingu sjávaraflans.
Vonandi verða þær umræður
upphaf þess, að betur verði
vandað til framleiðslunnar í
framtíðinni. En ekki er hug-
myndin að ræða það mál hér,
heldur sölu hinna fullunnu
vara.
Enginn efi er á því, að þeir,
sem veitt hafa forystu þeim
sölusamtökum útgerðar-
manna, sem annast um meg-
inþorra íslenzka útflutnings-
ins, hafa lagt sig fram um
að leysa það hlutverk sem
bezt af hendi. Oft hefur þeim
tekizt vel, en stundum mið-
ur, eins og gengur. Hér skal
ekki lagður á það dómur,
hvort heppilegra sé, þessi
stóru sölusamtök eða meira
frjálsræði og samkeppni um
sölu á erlendum mörkuðum.
En hins vegar virðist fullmik-
il leynd vera yfir starfi hinna
stóru sölusamtaka og mundu
þau vafalaust njóta meiri
skilnings, ef þau birtu reikn-
inga sína og skýringar á starf-
seminni og markaðsmálunum
í heild.
1 uppbyggingu hins unga
íslenzka nútímaþjóðfélags
höfum við sótt fyrirmyndirn-
ar til annarra ríkja, sem eðli-
legt er. Þess vegna er ekki úr
vegi að athuga leiðir þær, sem
nágrannar okkar fara til þess
að auka útflutning fram-
leiðsluvara sinna. Meðal
þeirra leiða, sem Danir fara
og vel virðist þar hafa reynzt,
er sú, að styrkja einstaklinga
af opinberu fé til markaðs-
leitar.
Um 30 ára skeið skeið hafa
Danir þannig veitt styrki til
þess að menn gætu farið. til
annarra landa, komið sér þar
fyrir og rekið kynningar- og
sölustarfsemi fyrir danska
framleiðendur. Styrkir þessir
munu nema öllum uppihalds-
kostnaði í viðkomandi landi,
auk greiðslu fyrir ferðalög.
Styrkirnir eru veittir til eins
árs í senn og venjulega njóta
menn þeirra í 3 ár samfleytt.
Þeim, sem þannig eru send-
ir til sölustarfa, er heimilt að
taka að sér umboðsstörf fyr-
ir danska framleiðendur og
hirða þóknun fyrir. Er þó að
sjálfsögðu haft eftirlit með
því, að fyrirtækjum sé ekki
mismunað og ekki séu teknar
óhóflega háar upphæðir í
þóknun. Styrkirnir miða samt
að því að koma fótum undir
þessa sendimenn, þannig að
þeir geti rekið arðvænlega at-
vinnu er styrkveitingatíma-
bilið rennur út. Þess vegna er
ekki talið óheppilegt að þeir
gerist umboðsmenn ákveð-
inna fyrirtækja, þegar á styrk
veitingatímabilið líður.
Þessi háttur hefur í Dan-
mörku verið hafður á um 30
ára skeið, eins og áður segir,
svo að hann virðist hafa gefið
góða raun. Þess vegna væri
ekki úr vegi, að íslendingar
gerðu ámóta tilraunir. Byrja
mætti með því að senda til
dæmis 3 eða 4 unga menn,
einn til hv.errar álfu og sjá,
hver útkoman yrði. Þetta
gæti ef til vill kostað Vz—1
millj. á ári, en þeir peningar
væru fljótir að koma aftur,
ef árangur yrði af starfi, þó
ekki væri nema eins þessara
manna.
Slíkir sendimenn gætu
kynnt margháttaðar íslenzkar
framleiðsluvörur, ekki ein-
ungis afurðir sjávarútvegs og
landbúnaðar, heldur einnig
ýmiss konar iðnvarning. Þeir
gætu haft á hendi umboðs-
störf fyrir sölusamtök útvegs-
ins og landbúnaðarins og auk
þess haft á boðstólum ýmsar
smávörur, eins og til dæmis
silfurvörur, ullarvörur, gærur
o. s. frv.
1 sjálfu sér þarf slíkt fyrir-
komulag ekki að raska þeim
hætti, sem nú er á hafður, að
útflytjendur sjávarafurða og
landbúnaðarvöru séu fáir, því
að menn þessir gætu starfað
fyrir hina stóru útflytjendur,
ef áfram verður talið heppi-
legt að halda sölusamtaka-
fyrirkomulaginu.
Auðvitað er gott og blessað
að afla mikið, en svo bezt nýt-
ist fengurinn til fulls, að
hæsta verð sé fengið fyrir
hann, og mikið öryggi er auk
þess í því fólgið fyrir okkur,
sem höfum einhliða útflutn-
ingsafurðir, að afla markaða
sem allra víðast. Þess vegna
ætti að gera tilraun á þann
veg, sem að framan er getið.
Og ekki er að efa, að hægt
væri að fá duglega, unga
menn til þessa starfs, en í
Danmörku eru yfirleitt ráðnir
til starfans menn á aldrinum
25—35 ára.
Sir Leslie Knox Munro, sem
ritaði dagblaðinu New York
Times eftirfarandi bréf, er sér
stakur fulltrúi Sameinuðu
Þjóðanna í Ung-verjalandsmál
inu. Hann er fyrrverandi for-
seti Allsherjarþings S. Þ. og
fyrrum sendiherra Nýja Sjá-
lands í Washington.
Sovétríkin, sem AHsherjar-
þingið fordæmdi sem árásar-
aðila í Ungverjalandi, neituðu
rétti Sameinuðu þjóðanna til
að skipta sér af Ungverja-
landsmálinu og greiddu at-
kvæði gegn öllum tillögum
sem fólu í sér áskorun um að
þau flyttu her sinn burt úr
Iandinu.
En í Kongómálinu hafa
Sovétríkin hinsvegar viður-
kennt hæfni SÞ til að láta
málið til sín taka og greitt at-
kvæði með því í Öryggisráð-
inu að komið yrði á fót herliði
SÞ sem sent yrði til Kongó.
Ósamræmi
Þetta gæti virzt ósamkvæmni
flestum þeim er sjálfir eru fær-
ir um að mynda sér skoðanir.
Herra Kuznetsov var meira að
segja svo djarfur að hvetja til
þess, fyrir hönd ríkisstjórnar
sinnar, að Tshombe og fylgis-
menn hans yrðu handteknir og
afhentir ríkisstjórn Kongó á
þeim forsendum að þeir væru að
framkvæma fyrirskipanir útlend
inga.
Yfirvöldin í Ungverjalandi
hafa stöðugt neitað sérstökum
fulltrúum S. I>. um ferðaleyfi
til Ungverjalands. Það þótt full-
trúi Sovétríkjanna legði fram
frumvarp um að send yrði rann-
sóknarnefnd til Kongó og í henni
ættu sæti fulltrúar sumra þeirra
landa sem þegar hafa sent herlið
ásamt ábyrgum yfirmönnum
þangað undir merki S. Þ., sam-
kvæmt ákvörðun sem fulltrúar
Sovétríkjanna samþykktu og
greiddu atkvæði.
Verndarar Kúbustjórnar
Vesturveldin sýndu hinsvegar
samræmi í stefnu sinni varðandi
Kongó, þar sem þau skoruðu á
Belgi að yfirgefa landið þegar í
stað.
Hvað Kúbu viðkemur, hafa
Sovétríkin skipað sig verndara
núverandi ríkisstjórnar þar, sem
þau segja að hafi orðið fyrir fjár-
hagslegri árás frá Bandaríkjun-
um. Fulltrúi Sovétríkjanna vitn-
aði hvað eftir annað í samþykkt
Allsherjarþingsins nr. 626 og
sagði að „fullveldi þeirra felur í
sér réttinn til að nota og starf-
rækja auðlindir landsins og eign-
ir og er sá réttur í samræmi við
tilgang og meginreglur stofn-
skrár Sameinpðu Þjóðanna".
Hræsni
Hann hélt áfram og gaf þessa
furðulegu yfirlýsingu.
„Stefna Sovétríkjanna gagn-
vart Kúbu, eins og gagnvart öll-
um öðrum löndum, er skýr og
öllum auðskilin. Hún er byggð á
þeim grundvallarreglum sem
Sovétríkin hafa ætíð fylgt í al-
þjóðamálum. Við fylgjum þess-
um reglum og erum þess
vegna mótfallnir ofbeldi, heims-
veldastefnu, einokun og drottn-
un yfir þjóðum, hvernig sem
þeim völdum er náð. Við lýsum
ávalt stuðningi okkar við þá sem
berjast gegn nýlendustjórn og
erlendu arðráni".
Þeir sem létu lífið fyrir Ung-
verjaland árið 1956 og síðar
hljóta að bylta sér í gröfum sín-
um við þessa hræsni.
Ekki er unnt annað en undrast
það ósamræmi sem er á yfirlýs-
ingu Sovétríkjanna varðandi
Kúbu og á aðgerðum þeirra í
Ungverjalandi, þar sem Sovét-
ríkin brutu á svo dýrslegan hátt
á bak aftur baráttuna fyrir sjálf-
stæði og halda enn áfram her-
setu í landinu og stjórn fjármála
þess.
Eða má ef til vill skilja fram-
komu Sovétríkjanna varðandi
Kongó og Kúbu sem stefnubreyt
ingu? Leyfist manni að vona,
með tilliti til ummæla þeirra í
Öryggisráðinu, að Sovétríkin
ætli sér að hlýta, a. m. k. að
einhverju leyti, hinum fjölmörgu
Sir Leslie Knox Munro.
samþykktum um Ungverjaland,
sem gerðar hafa verið með yfir-
gnæfandi meirihluta Allsherjar-
þingsins?
Svinstrýni í aldingarði
sósíalismans
Til allrar óhamingju sagði
herra Krúsjeff í Ungverjalandi í
apríl 1958, að hann „legði til að
heimsveldasinnar reyndu ekki að
reka svínstrýni sín inn í hinn
sósíalistíska aldingarð", og svo
virtist sem Ungverjaland væri
slíkur aldingarður. Af ásettu ráði
hefur hann að engu þá staðreynd
að Allsherjarþingið, með ályktun
1005 (ES-II), sem samþykkt var
9. nóv. 1956, áleit „að fara ættu
fram frjálsar kosningar í Ung-
verjalandi undir eftirliti Samein
uðu Þjóðanna, strax og friði og
reglu væri aftur komið á.... “
Ekkert sem skeð hefur á eða
eftir hinn misheppnaða 'fund í
París hvetur mig til að trúa því
að Sovétríkin muni hlýta sam-
þykktum Allsherjarþingsins varð
andi Ungverjaland. Sovétríkin
hafa sannarlega ekki sýnt neina
tilhneigingu til að draga her sinn
burt úr Ungverjalandi og leyfa
að frjálsar kosningar verði látn-
ar fara fram í því ógæfulandi,
en við verðum að halda áfram
tilraunum okkar vegna ung-
versku þjóðarinnar.
Baráttuaðferðir
Innan um skammaryrði Sovét-
ríkjanna varðandi Kongó, ætla
ég að leyfa mér að vitna í orð
Albert Camus heitins, sem fasta-
fulltrúi Frakka las í Allsherjar-
þinginu 12. desember 1958:
„Látum okkur þá nota þann
viðbjóð, sem fyllir okkur, í þágu
vissrar þrjózku. Andspænis ung-
verska harmleiknum vorum við
og erum enn gripnir vanmættL
En sá vanmáttur er ekki algjör.
Að neita að samþykkja orðinn
atburð, að hafa vakandi hug og
hjarta, að ákveða að gera lýgina
útlæga, að yfirgefa ekki sakleys-
ið, jafnvel eftir að búið er að
kyrkja það, þetta eru baráttuað-
ferðir, sem við getum fylgt“.
★
Við erum stundum hneigðir til
að gleyma gömlum meinsemdum
og hreinsa hendur okkar af
nýrri meinsemd, sem við teljum
okkur ekki geta læknað. Atburð-
irnir í Ungverjalandi 1956 flytja
okkur eilífan boðskap, sem er
hættulegt að gleyma. Að gleyma
er ekki að lækna.
Leslie K. Munro
New York 16. ágúst 1960.
(Lauslega þýtt).