Morgunblaðið - 20.10.1960, Qupperneq 15

Fimmtudagur 20. okt. 1960
MUKGUiyBLAÐIÐ
15
Kristmann Guðmundsson skrifar um„
BÓKMENNTIR
Nú ern aðeins eftir þrjár sýningar á gamanleik Rattingans, „Ást
og stjórnmál“, sem Þjóðleikhúsið sýnir um þessar mundir. —
Leikurinn var frumsýndur á sl. leikári og var svo tekinn upp
aftur nú í haust. Aðalhlutverkin eru leikin af Rúrik Haralds-
syni, Ingu Þórðardóttur og Jóhanni Pálssyni og er myndin af
þeim í hlutverkum. Leikstjóri er Benedikt Árnason en hann
dvelst um þessar mundir austur í Tyrklandi og leikur þar i
enskri kvikmynd. Næsta sýning verður í kvöld.
Pennaslóðir
eftir 11 höfunda.
Útgefandi: Hlaðbúð.
SÖGUR þessar eru allar eftir
konur, enda undirtitill bókarinn-
ar: Rit kvenna. Ritstjóri er Hail-
dóra B. Björnsson, og Jóhannes
Jóhannesson hefur gert kápu-
teikninguna, sem virðist vera
xnynd af hundasvipu og hvítum
trefli á blóðugu baktjaldi.
Ritið hefst á sögu, er nefnist
,,Yfirflutningsskrifstofan“ eftir
Steinunni Eyjólfsdóttur. Hún
fjallar, eins og nafnið bendir til,
um skrifstofu eina, sem hefur það
úlutverk að flytja menn — yfir
um. Söguhetjan er Jón Jónsson
forstjóri, sem er nýlega orðinn
fimmtugur, en samt tiltölulega
ungur maður, því að á þeim tíma,
8em sagan gerist, geta menn lif-
«ð a. m. k. tvö hundruð ár. Eigi
að síður fær Jón Jónsson á þess-
um morgni tilkynningu, að hann
eigi að flytjast yfir um daginn
eftir. Tilkynningn kemur auð-
vitað frá Yfirflutningsskrifstof-
unni. Jóni verður illa við, sem
von er, og hringir þegar í St.
Pétur í þeim tilgangi að fá frest,
en faer neitun. Þá vill hann vita,
í hvorum staðnum hann muni
lenda. Pétur vill ekki segja það,
en telur þó, að jafnvel þótt hann
lenti í kjallaranum, ætti hann að
kunna dável við sig, því að þar
séu allflestir vinir hans og kunn-
ingjar. Jón unir þessu illa og spyr,
(hvort hann geti fengið að tala
við forstjórann, þ. e. Guð almátt-
ugan, en svo bölvanlega stendur
ó, að Drottinn er þá nýfarinn til
Reykjavíkur til að athuga bók-
haldið hjá Jóni nokkrum Jóns-
syni. Svona langt er sögukornið
skemmtisaga, en úr því fer hún
að verða rómantísk og endar á
ökuferð í lofti yfir ísland með
Drottin sjálfan við stýrið, unz
komið er að sólgylltri strönd, þar
sem gamall ferjumaður bíður
með bátinn sinn, og í skutnum
situr ung og lagleg stúlka. Drott-
inn kynnir herrana, Jón Jónsson
og Dauðann. Þeir brosa hvor til
annars. En stúlkan er gömul ást-
mær Jóns, og allt er í þessu fína.
— Skemmtilegt viðhorf til dauð-
ans og sagan öll bæði frumleg og
snoturlega gerð.
Hið sama er ekki hægt að segja
um .Fimmtíu sterlingspund" eft-
ir Líneyju Jóhannesdóttur, sem
er harla lítill skáldskapur og ein-
hver óheiðarleikablær yfir henm
allri.
„Tveggja saga“ eftir Valborgu
Bentsdóttur er bráðvel gerð smá-
saga og fjallar um það, hvernig
smás-aga verður til. Ég held, að
þessi höfundur geti orðið skáld,
því að í þessu litla listaverki
koma fram ýmsir eiginleikar, sem
benda til þess.
„Lausn-1 eftir Rósu B. Blön-
dals er lagleg saga, óvenjulega
gerð — og aðeins kona hefði get-
að skrifað hana.
,,Fegurð“ eftir Vilborgu Dag-
bjartsdóttur er ekki ómerk, sál-
fræðileg stúdía og allvel skrifuð.
En nafnið finnst mér út í bláinn.
„Helgur skuggi byssusnagans"
eftir Arnfríði Jónatansdóttur er
í stuttu máli sagt della.
„Fransí, biskví" eftir Guðfinnu
Þorsteinsdóttur (Erlu) er dágóð
__________
þjóðlífslýsing án skáldlegra til-
þrifa.
„Höll þagnarinnar“ eftir Sig-
ríði Einars frá Munaðarnesi er
góð saga, slungin nokurri dul.
Höf. tekst að skapa óvenjulega
stemmingu í frásögn sinni, sem
er lifandi og hófsöm og þannig
gerð, að lesandinn gleymir henni
ekki.
„Sápukúlurnar" eftir Steingerði
Guðmundsdóttur er laglegt riss,
en reynir fullmikið á trúgirni
lesandans og mætti vera styttra.
Þankastrikin mættu líka vera
færri! Þau eru alls 259.
„Bergnumin“ eftir Halldóru
B. Björnsson er frískleg smásaga,
dável gerð.
„Konan í Dalnum" eftir Odd-
nýju Guðmundsdóttur er ein
bezta sagan í ritinu, vel byggð og
snoturlega skrifuð. Þar er ágæt-
lega farið með frumlega séð
efni.
Loks eru stutt æviágrip höf-
undanna og grein eftir ritstjór-
ann, er nefnist „Fáein orð að
auki“. Fæ ég ekki séð, að þau
auki gildi bókarinnar.
— ★ —
Sólúr og áttaviti
eftir Kristján Röðuls.
Útgefandi: Hrímnir.
ÞETTA er fimmta bók Kristjáns
Röðuls og sú bezta. Einhver sagði
um síðustu bók hans: „Þaðan sem
lagt var af stað, og þangað sem
nú er komið, er svo langur veg-
ur, að með ólíkindum má telja“.
Þetta er hverju orði sannara:
Kristján Röðuls hefur sýnt fá-
dæma dugnað og viljastyrk á
listabraut sinni. Hann byrjaði
ekki efnilega, en nú verður ekki
framhjá honum gengið: hann er
orðinn skáld.
Kvæði hans eru nýtízkuleg og
eru þó laus við galla nýtízkuskáld
skapar. Mörg þeirra eru djarfiega
gerð, en öfgalaus með öllu, og
höf. setur sér strangar, listrænar
skorður. Nokkuð hefur hann lært
Framh. á bls. 16.
4
LESBÓK BARNANNA
49. Nú leið að aðfanga-
dag jóla. Glámur i;tóð
snemma upp og kallaði tii
matar síns.
Húsfreyjan sagði það ekki
kristinna manna hátt að
malast þann dag.
Hann svarar: „Marga
hindurvitni hafið þér. Þótti
mér þá betri siður, er menn
voru heiðnir kallaðir, og vil
ég hafa mat minn, en cngar
ref jar“.
Húsfeyja mælti: „Víst veit
ég, að þér mun illa farast í
dag, ef þú tekur þetta ill-
brigði til“. Hún þorði eigi
annað, en að gera sem hann
vildi, og er hann var mettur,
gekk hann út og var heldur
gustillur.
L,eið nú fram að dagsetri.
Eigi kom Glámur heim. Þá
var hríð á og niðamyrkur,
svo hans varð eigi leitað.
50. Á jóladag fóru menn í
leitina og fundu féð víða í
fönnum. Því næst komu þeir
á traðk mikinn ofarlega í
dalnum. Þótti þeim því. líkt,
sem þar hefði glímt verið
heldur sterklega, því að grjót
ið var .víða upp leyst og svo
jöðin. Þeir sáu, hvar Glám-
ur lá skammt í brott frá
þeim. Hann var dauður og
blár sem hel, en digur sem
naut. Þeim hraus hugur við
honum, en leituðust þó við að
færa hann til kirkju og gátu
ekki komið honum nema á
einn gilsþröm þar skammt
frá. Fóru þeir lieim við svo
búið og sögðu bónda þennan
atburð.
Sl. Annan dag jóla var far-
lð að leit&st við enn að færa
Giám til kirkju. Váru eykir
fyrir beittir, og gátu þeir
kvergl fært hann, þegar slétt
tendi var og eigi forbrekkis
að fara gengu nú frá við
fvo búið. Hinn þriðja dag fó-r
prestur með þeim, og leituðu
ullan daginn, og fannst Glám
ur eigi. Eigi vildi prestur oft-
ar til fara, en sauðamaður
fannst, þegar prestur var eigi
í ferð. Létu þeir þá fyrir vinn
ast að færa hann til kirkju
og dysjuðu hann þar, sem þá
var hann kominn.
52. Litlu síðar urðu menn
varir við það, að Glámur lá
eigi kyrr. Varð mönnum að
þvi mikið mein, svo að marg-
ir féllu i óvit, ef þeir sáu
hann, en sumir héldu eigi
vitinu. Stukku þá margir
menn i brott. Því næst tók
Glámur að ríða húsum um
nætur, svo að lá við brotum.
Gekk hann þá nálega nætur
og daga. Varla þorðu menn
að fara upp í dalinn, þó að
ættu nóg erindi. Þótti mönn-
um þar i héraðinu mikið
mein að þessu.
4 árg. ★ Ritstjóri: Kristján J. Gunnarsson ★ 20. okt. 1960
Þú getur búið til
Brúðu-
leikhús
Pabbi var úti að vinna
og mamma þurfti nauð-
synlega að sikreppa í bæ-
inn.
Það kom því í hlut
Diddu stórusystur að
gæta Lillu eins og venju
lega, — ekki þurfti svo
sem að búast við hjálp
frá Jóa. Hann var úti að
leika sér við strákana
eins og vant var.
Ég veit ekki hvort þið
kannist við svona tveggja
ára stelpur, eins og hana
Lillu. Það vantar svo sem
ekki, að hún geti verið
góð og elskuleg, sérstak-
lega þegar hægt er að
vera með hana úti, sýna
henni köttinn, sem á
heima í næsta húsi,
kenna henni að hoppa í
parís, eða þeytast með
hana í kerrunni.
En ef það er rigning og
þú neyðist til að vera
með svona stelpur inni,
þá getur nú farið að
kárna gamanið. Það veit
enginn, nema sá sem
reynir, hvað þær geta
verið óskaplega óþægar
og þreytandi. Þarna
heimta þær stöðugt að fá
þetta eða hitt og sé ekki
strax látið undan þeim.,
öskra þær svo að þakið
ætlar af húsinu. Og |>eg-
ar þær svo fá það sem
þær heimta, grýta þær
öllu í gólfið, skemma og
rífa, svo að stórasystir er
á nálum allan timann.
Því auðvitað fær stóra-
systir skammirnar fyrir
allt sem aflaga fér.;
En svo við hvérfum
aftur að sögunni, þennan
dag, sem mamma fór í
bæinn, hittist einmitt
svo á, að það var úrhell-