Morgunblaðið - 14.02.1961, Blaðsíða 10

10
MORGL’NBLÁÐIÐ
Þriðjudagur 14. febr. 1961
Greta Garbo
—„einhver leiðinlegasta
persóna okkar tíma44
Tj1 IN S og blaðalesendur vita manna bezt, er sænska
^ leikkonan fræga, Greta Garbo, enn mjög umtöluð
og þykir hinn bezti blaðamatur, enda þótt nú séu liðin
nær tuttugu ár síðan hún hætti að leika og settist í
helgan stein að kalla. — Um hana spinnast sífellt
margar sögur, svo að hún hefir verið kölluð „hin lif-
andi þjóðsaga“ og annað álíka — og sífellt klingja í
eyrum lýsingaorð eins og „dularfull“ og „fjarræn“,
þegar hástemmdir blaðamenn skrifa um „konuna með
sólgleraugun“, konuna, sem alltaf er að leynast, en all-
ir þekkja — einmitt á sólgleraugunum!
— ★ —
Fyrir nokkru skrifaði Her-
bert nokkur Kretzmer, blaða-
maður við brezka blaðið
„Sunday Dispatch“, greir. um
Gretu Garbo í blað sitt —
kveður þar óneitanlega við
nýjan tón. Blaðamaðurinn
heldur því fram, að hin xræga
„mannfælni" Garbo sé í raun
inni aSeins þaulhugsuð aðferð
hennar til þess að vekja á
sér eftirtekt — og lætur sig
ekki muna að kalla hana
„einhverja leiðinlegustu per-
sónu okkar tíma!“ — Þar sem
ekki er ólíklegt, að ýmsum
aðdáendum Gretu Garbo þyki
forvitnilegt að kynnast því,
hvaða rök maðurinn færi fyr
ir slíkri fullyrðingu, birtist
hér lauslega endursagður út-
dráttur úr umræddi grein:
★ ENDURSKOÐUN
Sænsk dama, hálfsextug að
aldri, hefir nýlega heimsótt
London — og enn einu sinnj
sannað, að hún er einhver leið
inlegasta persóna okkar tíma.
— Nafn hennar er Greta
Garbo, og ef þér skylduð,
þrátt fyrir framanskráð,
halda, að ég ætli nú að falla
fram og tilbiðja guðdómlegt
aðdráttarafl hennar, þá ætt-
uð þér strax að fletta upp
i annari síðu í blaðinu.
Ég hefi enga löngun til þess
1 að troða skóinn niður af kon-
I unni, — en hins vegar finnst
| mér tími til kominn, að þær
1 fáránlegu sögusagnir, sem
J spunnizt hafa um hana — og
1 hún sjálf hefir haldið vakandi
• af mikilli natni — séu endur
í skoðaðar í ljósi raunveru-
/ leikans.
I * EITT SÉRSTAKT
„fá að lifa í friði“ eins rækL
lega og opinberlega og hún.
Engin kvikmyndastjarna hef
ir nokkru sinni látið í ljós slík
an ótta og kvöl við það eitt, að
fólk beri kennsl á ’nana. —
Komi hún auga á Ijósmynda-
vél einhvers staðar í ná-
munda við sig, liggur henni
samstundis við móðursýkis-
kasti. Umhverfis hús hennar á
Miðjarðarhafsströndinni er
heill skógur af skiltum með
áletruninni: „Óviðkomandi
bannaður aðgangur". En slíkt
tiltæki hefir auðvitað orðið
til þess eins, að þetta
„fylgsni" hennar laðar að sér
forvitna ferðamenn frá öll-
um heimshornum.
★ „UPPFINNING"
Hvernig byrjaði þetta allt
Skoðun brezka
bladamannsius
Herberts
Kretzmers
saman? Hver voru upptök
„þjóðsögunnar"? Og er hún
sönn?
Þær heimildir, sem ég hefi
við að styðjast, benda ein-
dregið til þess, að þessi afstaða
Gretu Garbo, sem borið gæii
einkunarorðin „ég vil fá frið‘“,
Sumum finnst hún fögur enn
í dag. Anthony Beauchamp,
sem tók myndir af henni fyr
ir tíu árum, sagði: „Sú kona
er ekki til í víðri veröld, sem
ekki vildi gjama skipta á sínu
eigin andliti og andliti
Garbo“. — Og auðvitað var
hún gædd miklum hæfileik-
um, sérstæðum hæfileikum,
sem vörpuðu ljóma á ýmsar
kvikmyndir MGM-félagsins á
3. og 4. áratug aldarinnar. —
Já, Greta Garbo var fögur
og miklum hæfileikum búin.
En sama er að segja um leik
konur eins og Norma Shearer,
Lilian Gish og Joart Craw-
ford — og þó hurfu þær
þegjandi og hljóðalaust inn
á svið gleymskunnar, þegar
þeirra tími kom.
★ BARNALEG UMMÆLI
Það var Stiller, sem gerði
Garbo að hinni dularíuilu
„fair lady“ kvikmyndanna.
Hann vissi, að hún var feimin
og ómannblendin að eðlisfari
— því að það hefir hún vissu
lega verið. Hann vissi líka, að
þegar fréttamenn sóttu að
henni með margvíslegar
spurningar sínar, átti hún það
til að segja ýmislegt, sem
ekki gat talizt heppilegt, að
gengi út á þrykk.
Þannig var það t.d. einu
sinni skömmu eftir 1930, að
Garbo tilkynnti það hátíð-
lega á blaðamannafundi, að
hún væri sannfærð um að hún
gæti fengið Hitler til þess að
hverfa frá því að hefja styrj-
öld, ef hún fengi tækifæri til
að tala við hann. Og hún
bætti við: „Ef mér tækist það
ekki, myndi ég bara skjóta
hann!“
Vegna slíkra barnalegra
yfirlýsinga, var Greta Garbo
fengin til að veita aldrei
blaðamönnum áheyrn, ef hún
gat mögulega hjá því kom-
izt, og láta aldrei haía eftir
t*ér neinar yfirlýsingar. Og
upp af þessari ráðleggingu
vina hennar og húsbænda
mun hafa vaxið „ósk“ henn-
— og var allt annað en ð-
ánægð með þau áhrif, sem
krafa hennar um óskorað
einkalíf, hafði á almennings-
álitið. — Bryti hennar, Gust-
af, fékk strangar fyrirskipan.
ir um að sjá svo um, að hún
fengi alltaf samstundis öll
þau kvikmyndarit, sem
út komu. Og Garbo bókstaf-
lega réðst á þau og las aft-
ur og aftur þær greinar, sem
á einhvern hátt fjölluðu um
hana, merkti við viss atriði
og gerði athugasemdir á
spássíur. — Og upp af „ein-
angrunarstefnu" hennar og
ýmsum sniðugum hugmynd-
um þar að lútandi, óx smám
saman stórmennskukennd,
sem síðan hefir aldrei dvín-
að — og skýrir að líkindum
Þegar allt kemur till alls,
er Greta Garbo í sannleika
aðeins ósköp venjuleg, dauð
leg kona — með stóra fætur.
Hún ólst upp í verkamanna-
hverfi í Stokkhólmi, og nú
eru 30 ár liðin síðan hún vann
sín helztu afrek á sviði kvik
myndalistarinnar. — En eitt
er þó a-m.k. sérstakt við hana.
Engin kona í sögunnj hefir
útbásúnað óskir sínar um að
hafi frá byrjun verið „upp-
finning" — áróðursbragð —
liður í þeirri auglýsingaher.
ferð, sem sænski kvikmynda-
maðurinn Maurice Stiller hóf,
en það var hann, sem upp-
götvaði Gretu Gustafsson, eins
og sagt er á kvikmyndamáli,
gaf henni nafnið Garbo og
sá um, að hún kæmist á fram
færi í Hollywood.
— ★ —
Enginn mun neita því, að
Greta Garbo var fögur kona.
ar um að fá „bara að vera í
friði“.
★ STÓRMENNSKUKENND
Olive Snell, brezkur rit-
höfundur, sem kynntist Garbo
árið 1930, staðfestir þetta.
„Hún er afar barnaleg", skrif
aði ungfrú Snell, „óvenjulega
eðlileg og hefir til að
bera hugarfar óspilltrar, 16
ára stúlku“. — En jafnvel
þegar á þessum árum gerði
Garbo sér fulla grein fyrir
Myndirnar:
Þær eru orðnar óteljandi
myndirnar, sem teknar hafa
verið af Gretu Garbo í hinum
fræga „feluleik" — með sól-
gleraugun, barðastóra strá-
hattinn o. s. frv. — Hér á. síð-
linni birtast nokkur sýnis-
horn (stærri myndirnar). —-
Eins-dálks myndin er eldri,
frá frægðarárum hennar í
Hollywood, — i hlutverki
Kamelíufrúarinnar.
nægilega, að hún skuli enn
í dag dyggilega sjá svo um,
að hún sé sá meðal „einsetu-
manna“ heimsins, sem auð-
veldast er að þekkja — hvar
sem hún fer.
SJÁLFSELSKA
Jafnvel ýmsir nánustu vin-
ir Gretu Garbo hafa lýst hín
um sjálfselsku kröfum, sem
hún hefir alltaf gert til lífs-
ins. — Bandariski rithöfund
urinn Mercedesa de Acosta,
sem hefir lýst sér sem
„elztu‘“ og beztu vinkonu
Gretu“, varð eitt sinn að
játa: „Ef ég væri karlmaður,
myndi ég hreint ekki kæra
mig um að kvænast Gretu.
Hún myndi aldrei sleppa eig'
inmanni sínum út fyrir hús
dyr — aldrei leyfa honum að
hitta einn eða neinn . . . “
— Og John nokkur Bain-
bridge, sem ritaði ævisögu
leikkonunnar, sagði árið
1955, að Garbo væri „greind,
sjálfselsk, duttlungafull og
upptekin af engu, nema
sjálfri sér . . . Hún krefst
fullkominnar eftirtektar og
nærgætni af öðrum, og undir
gefni, — annars kemst hún
í vont skap“.
— ★ —
Síðan lýsir greinarhöfund-
ur, hvernig reynt var að
sveipa komu leikkonunnar til
Englands hinni venjulegu,
dularfullu hulu, og hvernig
Cecil nokkur Beaton, sem var
gestgjafi hennar, gat „ekkert
sagt um heimsókn hennar“. —
Það er annars furðulegt, að
hr. Beaton, sem um margra
ára skeið hefir verið gestgjafi
og fylgdarmaður Garbo, þeg
ar hún hefir heimsótt Eng-
land, virðist jafnan taka það
sem persónulega móðgun,
þegar blaðamenn gera tilraun
til að hitta hina flóttagjörnu,
fyrrverandi stjörnu, segir
greinarhöfundur, — ekki
sízt vegna þess, að hann var
sjálfur blaðamaður á yngri
árum. Hann skrifaði langar
greinar um Garbo í sunnu-
dagsblöðin, löngu áður en
hann hitti hana nokkru sinni
sjálfur — og í greinum þess-
um voru ýmsar harðskeyttar,
Frh. á bls. 15.