Morgunblaðið - 14.02.1961, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 14. febr. 1961
Myrkraverk
^ eftir Beveriey Cross
í þýðingu Bjarna Arngrímssonar
„Kúla?“ spurði hún og var
hvorki óstyrk né forvitin. Eg
kinkaði kolli. Hún kom með vatn
og bindi og byrjaði að hreinsa
og binda um rispuna-. Handtök
hennar voru róleg og örugg og
hún spurði engra frekari spurn
inga. Hún var eldri en ég hafði
ímyndað mér í fyrstu. En vissu-
lega aðlaðandi. Svart hárið var
vel greitt, augun kolsvört og
sorgmædd. Hvort sem litið var
á föt hennar eða snyrtingu sást
einungis snyrtileiki og hreinlæti.
Eg ályktaði af framkomu hennar
og hinni fullkomnu umbindingu
á fæti mínum, að hún hefði rit
að á nafnspjaldið við dyrnar.
Málverkin, sem héngu um alla
veggi vinnustofunnar, voru aug
sýnilega hennar verk, mjúkar
landslagsmyndir og ljósleitar
vandlega málaðar andlitsmyndir,
í rólegum en þó fallegum litum.
Herbergið var langt og með
bröttu glerþaki, svo annar vegg
urinn var um það bil 20 feta i»ár,
en hinn ekki nema sex. Inngang
urinn var á miðjum háa veggn
um, sitt hvoru megin voru skot
sem tjaldað var fyrir. Tjöldin
voru aðeins dregin til hálfs fyrir
annað þeirra, ég gat séð á endann
á rúmi, sem loðfeldur var breidd
ur yfir, og ég ímyndaði mér að
bak við hitt tjaldið væri eld-
húsið. Húsbúnaðurinn var einfald
ur, armstóll, lágur sófi og tveir
þykkir púðar, er nota mátti sem
stóla, troðfuíl bókahilla og í
miðju herberginu var þungt tré-
borð, fagurlega glansandi. Á því
voru skálar með ávöxtum og disk
ur með ólífum. í hinum endan
um á herberginu málaði hún ber
sýnilega. Á borði á hjólum stóðu
krukkur og burstar og þarna var
sæti fyrir fyrirmynd, sömuleiðis
trönur og stórt léreft sem breitt
var yfir, svo að ég gat ekki séð,
hvað á því var. Herbergið allt
hafði sömu töfrandi áhrifin og
leiksvið, jafn rúmgott og laust
við ryk. Það var viðkunnanlegt
en um leið var eins og enginn
ætti þarna í raun og veru heima.
Þegar maðurinn kom aftur,
hafði hún rétt lokið við að
binda um mig og leit upp áhyggju
full um leið og hún kom inn í
vinnustofuna.
„Er nokkuð að þér?“ spurði
hún, gekk hvatlega til hans og
kyssti hann á kinnina.
Eg leit undan og hann hló.
Konan hellti yfir hann flóði af
spurningum, sem hann svaraði
kæruleysislega og brosti í kamp
inn, meðan hann fór úr regnfrakk
anum. Hann var um það bil 38
ára, fölleitur grannur og meðal-
maður á hæð. Hrukkurnar
niður með munnvikunum voru
undarlega djúpar eins og þær
hefðu verið málaðar með svört
um blýanti. Þegar hann var al
varlegur eða valdsmannslegur,
varð andlit hans ákveðið, hörku
legt og svört augun hvöss sem í
höggormi. En þegar hann hló eða
stríddi Franeoise, varð svipur
hans hrekkjalegur eins og á Sí-
gauna. Kímnigáfu hans svipaði
einnig tatara, hún var oft
hæðnisleg, stundum beinlínis ill
girnisleg.
Hann kynnti sig sem Lucien
Carnac og við tókumst í hendur.
Eg varð eilítið undrandi, er hann
rétti fram höndina. Eg hafði
haldið að hann væri rithöfund
ur, leikari, blaðamaður eða eitt
hvað í þá áttina, en hendur hans
voru hnúaberar og sigggrónar,
neglurnar svartar og brotnar. Þó
talaði hann um þýðingar fyrir
ensk og amerísk tímarit meðan
við sátum og sötruðum koníak og
Francoise var önnum kafinn í
eldhúsinu. Mér skildist hann
væri í rauninni nokkurs konar
sjálfstæður blaðamaður. Hann
fylgdist greinilega vel með og gat
sagt mér, eins og ég hefði getið
upp á, að við hefðum lent í
kröfugöngu sjálfstæðishreyfingar
Alsírmanna, sem nokkrar vinstri
sinnaðar sálir hefðu einnig tekið
þátt í.
„Þetta var nokkurs konar
verkamanna og frelsisvinaskrúð
ganga“, útskýrði hann. ,jfetta er
alvanglegt í París á Bastilludag
inn“.
„Og hver er Tisson?“ spurði
ég, „mér finnst ég hafi séð nafn
hans allsstaðar. Og Marot? Hvar
er Marot?“
Það skrölti í pottum í eldhús
inu og indæl lykt af heitri olífu
olíu lagði til okkar. Lucien hafði
komið sér vel fyrir á sófanum og
var að elta tóbak í hörðum hönd
um sínum til að fylla bogna
pípu.
„Tisson var blaðamaður", sagði
hann. „Eg hitti hann nokkrum
sinnum. Hann gerðist erlendur
fréttamaður fyrir Humanité. í
stríðinu var hann í hersveit Le
Clerc. Þá kynntist ég honum. Við
hittumst þegar menn Le Cleres
sameinuðust her andspyrnuhreyf
ingarinnar“.
„Varst þú í henni?“ spurði ég,
og hann kinkaði kolli.
„Og nú hefur hann verið fang
elsaður fyrir fyrirlitningu á dóm
stólunum. Hann neitaði nefnilega
að svara nokkrum spurningum“.
„Hvað hafði hann gert?“
„Hann hafði ritað greinaflokk
í vinstri sinnað vikublað. Sagt
var að greinarnar hefðu haft að
innihaldi leynilegar upplýsingar
og auk þess verið ærumeiðandi.
Kíkisstjórnin féll en það er nú
ekki svo óvanalegt hér. Hann
neitaði að segja hvar hann hefði
fengið upplýsingar, neitaði að
taka til baka það sem verið hafði
ærumeiðandi og neitaði að svara
spurningum ákærandans. Svo var'
hann fangelsaður. Það eina, sem
þeir gátu dæmt hann fyrir, var
fyrirlitning á dómstólunum".
„Og Marot?“
„Þeir vilja að hann sé hengd
ur. Hann var lögreglustjóri hjá
Þjóðverjunum. Hann var sagður
vérri en SS-sveitirnar. En hann
fannst ekki fyrr en ’49 og þá var
reiði hins opinbera afstaðin, hann
fékk einungis lífstíðarfangelsi".
„Nú, þeir vilja frelsa annan
og hengja hinn?“
Og við hlógum báðir.
Máltíðin var ánægjuleg í þess
ari töfrandi vinnustofu. Lucien
talaði af mikilli þekkingu um alls
konar málefni, alltaf skemmti-
lega og fjörlega. Eg gleymdi
drengnum og gleymdi sárum mín
um, var ánægður með að hlusta
á tal hans og horfa á andlit
Francoise. Augljóst var, að hún
elskaði hann. Öðru hvoru greip
hún fram í og talaði fyrir hann
eins og hún hefði heyrt rök-
semdafærslu hans ótal sinnum
áður. Þá varð hann mjög stuttur
í spuna við hana, næstum dóna-
legur. Hann kallaði hana France
og stríddi henni sífellt með að
hún væri eins frönsk og nafn
hennar, sagði að hún væri sveita
leg og kjánaleg, en henni virtist
sama. Aðeins einu sinni sá ég
henni þykja miður og það var
þegar hann sagði, að málverk
hennar væri miðlungsmennska.
Hún roðnaði og sagði ekki neitt.
Gott skap og góður matur breiddi
fljótlega yfir orð hans.
Klukkan var orðin tvö um nótt
ina áður en búið var að ganga frá
síðasta diskinum og við hölluð
um okkur aftur með stórar krús
ir af rjúkandi kaffi. Koníaki var
skenkt og Lucien kom með aðra
pípu, en áður en ég gat troðið í
hana og kveikt í, bað France mig
að syngja. Hún hringaði sig á
gólfinu við fætur Luciens og bað
næstum um að sér yrði strokið.
En hann togaði aðeins í slétt hár
hennar og bölvaði henni fyrir að
skvetta kaffinu sínu. Eg söng
írskt lag, en þau áttu erfitt með
að fylgjast með, svo ég sneri
mér að frönsku þjóðlögunum.
France kunni sum þeirra síðan
hún var barn og reyndi að raula
undir en ég held að Lueian hafi
leiðzt. Hann var samt kurteis
og klappaði með henni, en ég
er viss um að honum leiddist.
Eg söng Le Prisonnier de Chart-
res, stutt og klæmið, til að reyna
að hressa hann upp, en hann
brosti aðeins lítillega og bankaði
í stólinn sinn með kaffikrúsinni.
Síðan söng ég fyrir þau ljóðið
um gröfina í Be 11 e a u - k a.s t a I a.
Skyndilega fékk Lucian áhuga.
Ljóðið er dapurlegt og átakan-
legt, betra er að leika undir á
gítar en banjó. Undirleikurinn á
að vera mjúkur og í moll, d-moll
eða a-moll. Það segir frá því,
hversu ástfanginn konungur
Frakka var af hinni fögru eigin-
konu markgreifans af Belleau og
krafðist þess að hún yrði hjó
kona sín. Veslings markgreifinn
varð að láta undan. í sárabætur
var hann hækkaður í tign og
gerður marskálkur af Frakk-
landi. Þau kysstu hvort annað í
kveðjuskyni:
Adieu m’amie adiu mon coeur,
Adieu mon espérance!
Puisqu’il te faut servir le Roi,
Séparons-nous d’ensemble!
Drottningin varð afbrýðissöm
og sendi markgreifafrúnni eitr
aðan blómvönd. Ilmurinn drap
hana, og hún liggur grafin í litlu
kapellunni í Belleau-kastalanurru
Le Roi lui fit faire un tombeau.
Tout en fer de Venise —
Sur sa tombe mit un ecrit:
„Adieu belle Marquise!"
Það er fallegur söngur, en ég
var hissa á áhuga Luciens.
„Þú syngur mjög vel af stúd-
ent að vera. Hefurðu aldrei sung
ið opinberlega?“
Eg hristi höfuðið.
„En þú gætir grætt á því, ef
þú syngir réttu söngvana að
segja“, sagði hann, en ég sagði
honum að söngurinn og tónlistin
væru aðeins í öðru sæti, á eftir
sögunni, og menn mundu aldrei
vilja hlusta á þjóðlög. Hann vildi
ekki trúa því og hélt áfram að
spyrja um kastalana, einkanlega
Belleau. Hann logaði allt í einu
af áhuga.
Sillltvarpiö
l>riðjudagur 14. febrúar
8.00 Morgunútvarp (Bæn — 8.05 Morg
unleikfimi — 8.15 Tónleikar —
8.30 Fréttir — 8.35 Tónleikar
9.10 Veðurfregnir — 9.20 Tónleik*
ar — 10.00 Veðurfregnir.
12.00 Hádegisútvarp. (Tónleikar. —■
12.25 Fréttir og tilk.).
12.50 ,,Við vinnuna": Tónleikar.
14.40 ,,Við, sem heima sitjum“ (Dagrún
Kristjánsdóttir).
15.00 Miðdegisútvarp: Fréttir. — 15.05
Tónleikar. — 16.00 Fréttir og til-
kynningar — 16.05 Tónleikar.
18.00 Tónlistartími barnanna (Jón G.
Þórarinsson).
18.25 Veðurfregnir.
18.30 Þingfréttir. — Tónleikar.
19.30 Fréttir.
19.50 Avarp frá Rauða krossi Islands
(Geir Hallgrímsson borgarstj.).
20.00 Erindi: Ofdrykkjuvandamál þjóð
arinnar (Esra Pétursson læknir.
Flutt á bindindisviku sl. haust).
20.25 Frá tónleikum Sinfóníuhljómsv.
íslands í Þjóðleikhúsinu. Stjórn-
andi: Bohdan Wodiczko. Einleik-
ari á píanó: Hans Jander.
a) ,,Fuglarnir“, svíta eftir Res-
pighi.
b) Píanókonsert í d-moll (K466)
eftir Mozart.
21.20 Raddir skálda: Úr verkum Snorra
Hjartarsonar. Hannes Sigfússon
talar um skáldið, en Andrés
Björnsson og Þorsteinn Ö. Step-
hensen lesa ljóð.
22.00 Fréttir og Veðurfregnir.
22.10 Passíusálmar (14).
22.20 Af vettvangi dómsmála (Hákon
Guðmundsson hæstaréttarritari).
22.40 Frá tónleikum Sinfóníuhljómsv.
íslands í Þjóðleikhúsinu; síðari
hluti. Stjórnandi Bohdan Wodicz-
ko. —
c) Capriccio Espagnol eftir Rim-
sky-Korsakov.
d) Spirituals eftir Morton Gould.
23.15 Dagskrárlok.
Miðvikudagur 15. febrúar
8.00 Morgunútvarp (Bæn — 8.05 Morg
unleikfimi — 8.15 Tónleikar —
8.30 Fréttir — 8.35 Tónleikar —
9.10 Veðurfregnir — 9.20 Tónleik-
ar — 10.00 Veðurfregnir.
12.00 Hádegisútvarp (Tónleikar. —
12.25 Fréttir og tilkynningar).
12.50 ,,Við vinnuna": Tónleikar.
15.00 Miðdegisútvarp (Fréttir. — 15.05
Tónleikar. — 16.00 Fréttir, veð-
urfr. og tilk. — 16.05 Tónleikar).
18.00 Útvarpssaga barnanna: ,,Atta
börn og amma þeirra í skógin-
um“ eftir Önnu Cath.-Westly
XIII. (Stefán Sigurðsson kennari
þýðir og les).
18.25 Veðurfregnir.
18.30 Þingfréttir. — Tónleikar.
19.00 Tilkynningar.
19.30 Fréttir.
20.00 Framhaldsleikrit: ,,Úr sögu For-
syteættarinnar“ eftir John Gals-
worthy; þriðja bók: „Til leigu“;
útvarpsgerð eftir Muriel Levy. I,
kafli. Þýðandi: Andrés Björnsson,
— Leikstjóri: Indriði Waage. —*
Leikendur: Valur Gíslason, Þor-
steinn Ö. Stephensen, Guðbjörg
Þorbj arnardóttir, Margrét Guð-
mundsdóttir, Helgi Skúlason, Ró-
bert Arnfinnsson, Herdís Þor-
valdsdóttir, Hildur Kalman, Jón
Aðils o. fl.
20.35 Tónleikar: Svissnesk þjóðlög,
sungin og leikin.
20.50 Vettvangur raunvísindanna: Örn-
ólfur Thorlacius fil. kand. kynnir
starfsemi fiskideildar Atvinnu-
deildar háskólans.
21.10 Tónleikar: Píanósónata í A-dúr
op. 101 eftir Beethoven (Wilhelm
Backhaus leikur).
21.30 „Saga mín“, endurminningar
Paderewskys; II. lestur (Arni
Gunnarsson fil. kand.).
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Passíusálmar (15).
22.20 Upplestur: „Sveitungar", smá-
saga eftir Valentin Kataév, þýdd
af Regínu Þórðardóttir (Erlingur
Gíslason leikari).
22.35 Harmonikuþáttur (Högni Jóns-
son og Henry J. Eyland).
23.05 Dagskrárlok.
Skáldið og mamma litla
1) Mínar lífskoðanir mótast fyrst
>g fremst af þolinmæði.
2) Þú átt við, að ef ég er á ann-
arri skoðun en þú, þá leyfir þú mér
að halda....
3) .... áfram með mína vitleysu.
a
r
L
ú
á
— Rólegur Aandy . . . Mig I þeir hafa ráðizt á hund! . . . J En þessi gamli riffill minn mun |
langar í mynd af úlfunum! Andy, | I bjarga honum!