Morgunblaðið - 26.03.1961, Blaðsíða 12

12
MORGUNTtLAÐlÐ
Sunnudagur 26. marz 1961
Nashyrningur í
Þegar þeir Haraldur og Rúrik
fara út um gluggann í leikn-
um koma þeir þarna niður að
tjaldabaki.
Það er eins gott að tefla ekki á tæpasta vaðið, þegar leikurinn á að fara fram á annarri hseð!
Þar uppi eru Rúrik, Herdís, Valur, Haraldur og Lárus í öðrum þætti. (Ljósm.: Ól. K. M.)
hyrningarnir í leikritinu, sem
verið er að æfa, eru bara tákn
fyrir það mannfólk, sem lætur
sefjast í eina hugsunarlausa
hjörð, og ganar áfram án þess
að líta til hægri eða vinstri.
Það dugar því víst enginn speg-
fil, nema spegillinn í hjarta
hvers og eins. Flest þekkjum
við sjálfsagt sessunaut okkar í
nashyrningnum, eða áð minnsta
kosti brot af honum. En hver
um sig þykist auðvitað úr allri
hættu.
Þetta var fyrsta æfingin með
leiktjöld og búninga á sviðinu
í Þjóðleikhúsinu á leikritinu
Nashyrningnum eftir Ionesco. —
Það var tilefni þess að frétta-
maður frá blaðinu leit þar inn
og horfði á fyrsta þátt og fyrra
atriði seinni þáttar — eða létt-
ari og fyndnari hluta leikrits-
ins, áður en meiri alvara fer að
færast í leikinn.
★
Nokkrum dögum áður hafði
ég rekizt upp á loftið, þar sem
brezki leiktjaldamálarinn Dis-
ley Jones var að mála geysi-
svið, bætti hann við. En því
miður get ég ekki verið á frum-
sýningunni 3. apríl. Henni seink
aði og ég var búinn að lofa og
reyndar teikna leiktjöld í ann-
að stykki í London, sem upp-
fært verður kvöldið áður, auk
án þess að nokkurn tíma þurfi
að skipta um. Kona nýlendu-
vörusalans (Guðbjörg Þorbjarn-
ardóttir) stendur t.d. í skrif-
stofunni úr öðrum þætti, þegar
hún sést stinga höfðinu út um
gluggann á húsinu sínu í fyrsta
þætti. Þessi litli blettur, hring-
sviðið, snýst bara, svo að hver
fleki snýr í hverju tilfelli rétt
við áhorfandanum.
Ýms vandamál komu upp á
þessari fyrstu sviðsæfingu. Ræf-
ilslegi jakkinn hans Lárusar
Pálssonar reyndist t.d. -úr svo
góðu ensku efni, að ógerlegt
reyndist að krumpa hann.
Emilía veifaði í kringum sig
aukapilsi, alveg eins og því
sem hún var í. — Þegar ég rif
utan af þér pilsið, fara þá ekki
plisseringarnar úr? spurði Lárus
hana. — Af hverju þarf hún
tvö pils? spurði blaðamaðurinn
skilningssljór. —• Eitt verður
auðvitað að verða eftir — vegna
senumannanna, var svarið. —
Hvað leikur hún Emilía? —
Hún leikur konu mannsins, sem
fyrst verður að nashyrningi.
Hún ríður á honum heim.
— En hvað leikur þú, Lárus?
— Ég er sá eini vesalingur, sem
ekki getur orðið að nashyrningi.
Nú, Lárus leikur þá hlut-
verkið, sem Sir Laurence Oli-
vier hafði í London.
— Hvemig er að vera í pilsi
svona hátt uppi? kallar Herdís
niður á áhorfendabekkina og
spásserar um brúnina á skrif-
stofunni á annarri hæð eða í
hálfs þriðja meters hæð frá
svíðsgólfinu. Það reynist þó
ekki mesta vandamálið, heldur
hitt að hún situr fyrst í stað svo
innarlega á sviðinu að varla sést
af fyrstu bekkjunum. — Þeir
sem ekki sjá Herdísi verða að fá
miða fyrir hálfvirði, stingur
einhver upp á. — Þjóðleikhús-
ráð fær þá frítt, við sitjum á
fyrsta bekk, bætir þjóðleikhús-
stjóri við. Eftir miklar Vanga-
veltur er vandinn leystur með
því að Disley Jones er falið að
smíða flelta undir borðið henn-
ar og hækka hana upp.
Þannig halda áfram að leys-
ast öll smávandamál, sem koma
í ljós í sambandi við búninga
og svið.
★
Og æfingin heldur áfram.
Allir tala á sviðinu, tvö eða
fleiri samtöl eiga sér stað í
einu, dofna á víxl og skýrast,
Smellt af út í sal, þaðan sem Benedikt. Lárus Ingólfsson og
Disley Jones fylgjast með æfingunni.
— Þetta er flóknasta og marg
þættasta leikritið, sem við höf-
um fengið til meðferðar, segir
leikstjórinn, Benedikt Árnason.
— Stíllinn á því er alveg stór-
kostlegur. Þó það sé svona erf-
itt í æfingu og flókið, er niður-
staðan mjög einföld og endan-
lega formið verður að vera það.
Það sem gerist á sviðinu er í
rauninni eins og tónverk.
Stundum leikur öll hljómsveit-
in, stundum er dúett og stund-
um kvartett. Á þessu er að vísu
svolítill munur. Tónlistarmenn
geta leikið eftir nótum, leikar-
arnir verða að læra allt utanað.
— Mér skilst að uppfærslan
hjá þér sé ólík þeirri í London?
Þar sást t.d. einn maður verða
að nashyrningi á sviðinu.
— Já, mjög ólík. Þegar ég sá
sýninguna þar, en það var áður
en kom til að ég fengi leikinn
til meðferðar hér, þá fannst
mér allt vera þveröfugt við það
sem ætti að vera. Við Disley
Jones hittumst og vorum alveg
á sama máli um að stíllinn væri
algerlega rangur. Þegar ég svo
fékk leikritið til uppfærslu, þá
vissi ég að hann var rétti mað-
urinh í stemmninguna, sem ég
vil hafa. Hvað mashyrningunum
við kemur, þá á þarna að vera
nashyrningurinn í manns eigin
hjarta. Leikritið er alveg nógu
raunverulegt, þó ekki vaxi
horn framan í neinum á svið-
inu.
Uppi á sviðinu er sunnudags.
morgun í frönsku þorpi. Þeir
vinirnir Lárus eg Róbert sitja
úti á kaffihúsi og ræða um
þorsta hins fyrrnefnda. Hinum
megin á sviðinu rökræðir Bald-
vin Halldórsson við Jón Aðils.
„Rökfræðilega séð er hundur-
inn minn köttur, en hið gagn-
stæða er líka rétt“. Inga Þórð-
ardóttir gælir við köttinn sinn.
Bessi og Guðbjörg selja nýlendu
vörur og Ævar og Helga Löve
veitingar. Engan grimar að inn-
an stundar muni þau öll standa
á öndinni: Nashyrningur! Hvert
þó í þreifandi! Og harmleikuí
þeirra byrja.
— E. Pá.
NASHYRNINGUR! Hvert þó í
þreifandi! Nashyrningur! Hvert
þó í þreifandi!
Allir leikararnir uppi á svið-
inu benda út í salinn. Það ligg-
ur við að mann langi til að
draga upp vasaspegil, til að at-
huga hvort litla, netta nefið
sé ekki óbreytt á sínum stað.
Því öll erum við í hættu. Nas-
stóra fleka, rauð tígulsteinsþök
og húshlið með áletriminni „Épi
cerie“, svo ekki virtist leika
nokkur vafi á að sviðið átti að
vera franskt. Mér lék forvitni á
að sjá hvemig hann ætlaði að
koma öllum þessum flekum fyr-
ir á leiksviðinu og ekki sízt
skipta um svona margbrotin
leiktjöld í snarheitum í hléi.
Það var m.a. ástæðan til þess að
ég mætti á þessari fyrstu æf-
ingu.
— Þegar Nashymingurinn
var sýndur í London í upp-
færslu Orsons Welles, var leik-
urinn látinn gerast í London. Við
látum hann gerast í rólegum
sveitabæ, á borð við Akureyri,
þó við gerum hann franskan,
eins og reyndar stendur í hand-
riti höfundarins, segir Jones.
— Nashyrningurinn er ákaf-'
lega skemmtilegt viðfangsefni.
Maður mundi fara hvert sem
er, til að fá tækifæri til að
vera með í að setja hann á
1 þess sem mín bíða störf við
sjónvarpssýningar. En ég kem
fljótlega aftur.
— Þér eruð líka að vinna við
innanhússkreytingu í Klúbbn-
um, er það ekki?
— Jú, ég teiknaði innrétting-
una, en hún var ekki tilbúin,
þegar veitingahúsið opnaði.
Þessvegna erum við nú að betr-
umbæta hana núna, vinna að
ítalska barnum, bæta útskorn-
um munum í fjallakofann og
þessháttar. Seinna verður svo
farið í anddyrið....
Það er í raun og veru furðu-
legt að sjá hvernig allir þessir
stóru flekar falla saman á hring
sviði leikhússins og mynda allar
nauðsynlegar leiksviðsmyndir,
Viðræður um ketti berast frá pallinum (Baldvin og Jón
Aðils) og vefast saman við tal um drykkjuskap fyrir neðan
(Lárus og Róbert). Leikstjórinn (Benedikt) segir til.
Höfundurinn gerir hann svo sem
ekki að neinni hetju. Það er
það skemmtilega við hann. Þetta
er aðeins breyzkur, lítill maður,
sem getur ekki annað. Það er
bara einfaldlega enginn nas-
hyrningur í honum. Annars á
maður aldrei að lýsa hlutverk-
um, niaður á að leika þau.
vefjast hvert inn í annað, verða
stundum að samspili fjögurra og
skilja aftur. Það er mikil kímni
og jafnframt sannleikur í
margri meinleysislegri setningu.
Hvergi virðist mega muna hárs-
breidd svo allt komist til skila
og þó gengur allt hratt fyrir
Ivert
í þreifandi