Morgunblaðið - 12.08.1961, Blaðsíða 16

16
MORCZJNBLAÐIÐ
Laugardagur 12. ágúst 1961
smm
mmt
kæliskdpsins
versu o
11687>g%
sM&BpnM
sþ.-cunar
§X Kelvinator kæliskápurinn ej árangjjr
U!D«PÖI.E
UUMBER co
TOWER tva 2
EVÉRVTHING '
SEEWtS TO BE OKAV
BLA2E...WE MIGHT AS
WELL GO OVER AND
SEE THE NEW FIRE
TOWER MAN ... T“
■'*“ WHV HELLO,
MR.TRAIL...GLAO TO
SEE YOU HOME...HOW
ABOUT COMING IN FOR
r A CUP OF COFFEE/
1*0 UKE
THAT, BERT.
THANKS/
iunihaldið virtist breytast eftiir
því hvemig lá á mér. Stundum
gerði platan mig svo hrygga, að
ég fór að hágráta. í næsta sinn
varð é kannski svo hamingju-
söm, að ég steingleymdi, hversu
mikið af peningum, sem ég hafði
erfiðað fyrir, þessi stund í veit-
ingastofunni kostaði mig.
En mamma var ekki ánægð
með a|5 dóttir hennar væri að
slæpast í húsinu á horninu. Einfc
um xannst henní óskiljanlegt, að
ég kom ekki með neina peninga
þaðan. „Ég þekki Kleanóru,“
sagði hún, ég var nefnilega skírð
Kleanóra, „og hún fer ekki að
vinna fyrir fólk fyrir ekkert.“
fegar hún komst að því, að ég
notaði peningana, sem ég þræl-
aði fyrir til að borga fyrir að
hlusta á djass í stofunni hjá
Alice, lá við að hún yrði bandóð.
Ég býst við, að fleiri en ég
hafi heyrt góðan djass í fyrsta
skipti í hóruhúsi en ég braut
heilann ekki mikið um það, mér
hefði þótt alveg jafn gaman að
honu-m þó að ég hefði heyrt
hann á kvenskátamóti. En fjöldi
hvítra manna heyrðu djass fyrst
■í húsum eins og þessu, og þeir
gáfu djassinum nafnið „Hóru-
húsamúsík".
Það gleymist þá oftast, hvern-
ig ástand var um þetta leyti.
Hóruhúsin voru einu staðirnir,
þar sem hvítir og svartir gátu
mætzt sem jafningjar. Kirkjurn-
ar voru ekki að gera mönnuru
jafnhátt undir höfði. Og í Balti-
more voru hús eins og hjá Alica
Dean einu staðirnir, sem voru
nógu íburðarmiklir til að hafa
glymskratta og höfðu vit á að
kaupa beztu plöturnar.
Mér er óhætt að bölva mér
uppá, að þetta er rétt. Hefði ég
heyrt Pops og Bessie góla út um
stofugluggann hjá einhverjum
presti myndi ég hafa farið í
ókeypis sendiferðir fyrir hann.
1 Baltimore voru engir prestar
eins og faðir Norman O’Connor
í Boston, sem dáir djass og hefur
stóran útva-rpssöfnuð, sem hlust-
ar á djasskynningar hans.
Annars voru dan-sleikir einu
tækifærin til að hlusta á músifc
á þessum árum. Þessvegna fór
ég á eins marga dansleiki og ég
gat. Ekki til að dansa, bara til
að hlusta á hljómsveitina. Ida
frænka vildi nú samt ekki trúa
þvi. Hún ásakaði mig um að
halda mér frá dansgólfinu til að
geta hangið einhversstaðar af-
síðis og klófest strákana. Þess
vegna barði hún mig fyrir það
líka.
Hún hafði alltaf áhyggjur af
mér og strákunum. Við bjuggum
við hliðina á fornsölu og flutn-
ingavagninn þeirra stóð alltaf
framan við dyrnar hjá okkur að
loknu dagisverki. Strákarnir í ná
grenninu voru vanir að hýma £
vagninum og spila dómínó og
teningaspil. Ég hékk þarna með
þeim spilaði eins og þeir og slóst
við þá, en ebki meir. Dag einn
stakk forvitin gömul kona hausn
um út um glugga á annarri hæð
og fór að benda á mig. Svo kom
gHÍItvarpiö
Lauearðagur XZ. ágúst
8:00 Morgunútvarp (Bæn. — 8:05 Tón
leikar. — 8:30 Fréttir. — 8:35
Tónleikar. — 10:10 Veðurfr.).
12:00 Hádegisútvarp (Tónleikar —
12:25 Fréttir og tilk.).
12:55 Oskalög sjúklinga (Bryndís Sig-
urjónsdóttir).
14:30 I umferðinni (Gestur Þorgríms-
son).
14:40 Laugardagslögin. (Fréttir kl.
15:00 og 16:00).
16:30 Veðurfregnir.
18:30 Lög leikin á ýms hljóðfæri.
18:55 Tilkynningar.
19:20 Veðurfregnir,
19:30 Fréttir.
20:00 Tónleikar: Pfanðkonsert í F-dúr
eítír Gershwin (Leonard Penn-
ario og Sinfóníuhljómsveitin í
Pittsburgh leika; William Stein
berg stjórnar).
20:30 Leikrit: „Sara" eftir Gordon
Daviot. — Leikstjóri og þýðandi:
Erlingur Gíslason.
21:00 Tónleikar:
a) Cesare Siepi syngur ftölsk iög.
b) Mstislav Rostropovitch lei-kur
smálög á knéfiðlu. Við píanó-
ið: Alexander Dedjukhin.
21:30 Upplestur: „Líkkistusmiðurinn",
smásaga eftir Alexander Púsjkin,
þýdd af Þórarni Guðnasyni —
(Indriöi Waage leikari).
22Æ0 Fréttir og veðurfregnir.
22:10 Danslög.
243)0 Dagskrárlok.
ég að hún myndi fá kast. Ég
benti h-enni á, að verðið hækk-
aði, af því að ég kæmi með sápu
og áhöld sjálf. Ég býst við að
henni hafi fundizt ég vera
frekjudolla, en meðan hún var
að hugsa sig um sagðist ég
skyldu þvo eldhúss- eða bað-
herbergisgólfið fyrir. sama verð.
Það gerði út um það. Ég var
ráðin.
í tíu ár hafði hún sofið í stól-
um. Læknirinn hafði sagt henni,
að hún myndi deyja ef hún legð-
ist nokkru sinni niður, en það
vissi ég ekki. Eitt sinn, er ég var
búin að skipta um á henni bað
hún mig um að lofa sér að
leggjast niður. Ég 'vildi það ekki,
en hún þrábað mig. Það var
aumkunarvert að heyra.
Á endanum lét ég undan og
breiddi ábreiðu á gólfið og hjálp
aði hennj til að teygja úr sér.
Svo bað hún mig að leggjast hjá
sér, af því að hana langaði til
að segja mér sögu. Ég var líka
þreytt, ég hafði farið eldsnemma
á fætur um morguninn til að
þvo dyraþrep. Ég lagðist því hjá
henni, en ekkert man ég úr sög-
unni sem hún sagði, því að ég
sofnaði strax.
Ég vaknaði fjórum eða fimm
stundum seinna. Handleggurinn
á ömmu var ennþá utan um háls
minn og ég gat ekki losað mig.
Ég reyndi og reyndi, og loksins
varð ég hrædd. Hún var dáin,
og ég fór að æpa. Nágrannarnir
koma á harðahlaupum. Það varð
að brjóta handlegginn á ömmu
til að losa mig. Svo var farið
með mig á spitalann. Þar var ég
í mánuð. Mér var sagt að ég
hefði fengið taugaáfall.
Dag nokkum vorum við í
kylfubolta, og á eftir settist ég
á stéttina. Eg var hrædd við
minnstu pöddn, allt sem skreið,
og það vissi Henry. í þetta
skipti kom hann til mín, og hélt
í skottið á stærstu andskotans
rottunni, sem ég hef séð, og
sveiflaði henni framan við and-
litið á mér.
„Vertu ekki að þessu, Henry,"
bað ég.
„Hvað er að, ertu hrædd?“
— Guð, hvað þú ert sætur. Kærastinn minn verður gasa-
lega hrifinn af þér. Þú sparar honum svo mikla peninga!
Mer þóttj lang vænst um lang-
ömmu, sem var mamma afa.
Henni þótti afar vænt um mig
og ég elskaði hana mest allra.
Hún hafði verið ambátt á stór-
um búgarði í Virgíníu og sagði
mér oft frá 1 ví. Hún hafði búið
í litlu húsi bak við aðalhúsið.
Hinn glæsilegi plantekrueigandi,
herra Charles Fagan átti hvíta
konu og börn í stóra húsinu. Og
langömmu hafði hann afsíðis.
Hún hafði átt sextán börn með
honum, og þau voru öll dáin,
nem-a afi.
Hún var orðin nítíu og sex eða
sjö ára, þegar ég man eftir, og
var með vatnssýki. Ég hjúkraði
henni á hverjum degi eftir að ég
kom úr skólanum. Engir aðrir
skiptu sér af henni. Stundum
baðaði ég hana, og alltaf þurfti
að skipta um bindi á fótunum á
henni og þvo þau óhreinu.
Við töluðum oft um lífið, og
hún sagði mér, hvernig væri að
vera ambátt, eign hvíts manns
á líkama og sál, manns sem var
faðir barnanna hennar. Hún
kunni hvorki að lesa né skrifa,
en hún kunni biblíuna utanbók-
ar, spjaldanna á milli, og hún
var alltaf reiðubúin að segja
sögur úr ritningunni.
Þegar ég kom heim aftur
byrjaði Ida frænka strax að
berja mig. í þetta skipti fyrir
að hafa hleypt ömmu úr stóln-
um. Læknirinn reyndi að banna
henni það. Hann sagði, að ég
yrði taugaveikluð þegar ég
stækkaði. En hún var ekki á
þeim buxunum að hætta.
★
Ég var orðin kona, þegar ég
var sex ára. Ég var stór eftir
aldri, brjóstamikil og stórbein-
ótt, semsé stór, feit og hraust
skessa. Þessvegna byrjaði ég að
vinna, fyrir og eftir skólatíma,
passa börn, fara í sendiferðir og
þvo þessi fjárans hvítu þrep út
um alla Baltimore.
Hvíta fólkið í nágrenninu
borgaði mér venjulega tíu aura
fyrir að skúra tröppurnar. Ég
vildi komast yfir meiri peninga,
og fann leið til ,þess. Ég keypti
mér eigin bursta, fötu, eitthvað
af tuskum og grænsápu, og stóra
hvíta stöng af sápudrullu, sem
ég aldrei get gleymt — Bon Ami.
í fyrsta skipti, sem ég stóð á
hvítum útidyratröppum og
krafðist 15 aura af konunni, hélt
-skólanum voru stelpunum kennd
ir hnefaleikar. En ég hætti af
því, að einu sinni sló ein stelpan
mig næstum í rot, og ég tók af
mér hanzkana barði hana niður.
Leikfimikennarinn va-rð svo
reiður, að ég kom aldre, nálægt
leikfimisalnum upp frá því.
Ég söng alla tíð, hvort heldur
ég var á hjóli, eða á hnjánum
að þvo baðherbergisgólf. Mér
þótti gaman að tónlist. Ef ég
vissi um einhvern stað, þar sem
ég gat hlustað, fór ég beinustu
leið þangað.
Á næsta götuhorni við heimili
okkar var hóruhús, sem var rek-
ið af Alice Dean, og ég fór oft
í sendiferðir fyrir hana og
stúlkurnar. Ég var afskaplega
viðskiptalega sinnuð á þessum
árum. Ég fór aldrei í búð fyrir
minna en tíu eða tuttugu og
fimm aura, en ég endasentist
um alla borgina fyrir Alice og
stelpurnar, þvoði skálar og lagði
fram sápu og handklæði. Svo
þegar átti að borga mér var ég
vön að segja, að hún gæti haldið
peningunum, ef hún vildi lofa
mér að sitja inn í veitingastof-
unni og hlu-sta á Louis Arm-
strong og Bessie Smith á glym-
skrattanum.
Glymskrattar voru sjaldgæfir
á þessum árum, og eina veitinga
stofan, sem hafði slíkt tæki var
hjá Alice. Ég átti margar dá-
samlegar stundir þar við að
hlusta á Pops og Bessie. Ég man
eftirplötu, þar sem Pops lék
„West End Blues" og því hvað
ég hrærðist af henni. Þar heyrði
ég í fyrsta skifti sungið án þess
að hafa texta. Ég vissi ek-ki, að
hann var að syngja það, sem
honum da-tt í hug, þegar hann
mundi ekki textann. Mér fannst
ég skilja ba-ba-ba-ba alveg
prýðilega, að minnsta kosti eins
vel og þau orð í textanum, sem
ég vissi ekki hvað þýddu. En
spurði hann glottandi og sveifl-
aði rottuni sífellt nær.
„Allar stelpurnar eru hrædd-
ar við rottur og pöddur,“ svaraði
ég.
Hann hélt áfram. Loksins sló
hann mig í andlitið með rott-
unni. Ég greip boltakylfuna og
sendi hann beint á Johns Hop-
kins spítalann.
Ég held, að amma hafi held-
ur aldrei botnað neitt í mér, en
hún barði mig þó ekki eins og
Ida frænka gerði, og það var
ekki svo lítils virði. -Afa þótti
vænt um mi-g, hann var hálf
írskur og hét eftir föður sínum,
Charles Fagan, sem hafði komið
beint frá írlandi.
Allar þessar dækjur voru húð-
latar. Það vissi ég, og það not-
færði ég mér. Þeim var sama
hversu skítugir húskofarnir
vcru að innan, meðan hvítu úti-
dyraþrepin voru hrein. Stund-
um hafði ég níutíu aura á dag.
einu sinni komst ég meira að
segja upp í 2.10 — fjórtán eld-
hús eða baðherbergi, og jafn-
margar tröppur.
Þegar ég byrjaði á þrepaþvott-
inum hætti ég að fara á hjóla-
skautum, hjóla og slást. Mér
þótti gaman að hnefaleikum. I
r eaaiwv
HOPING TO FIND
SOME CLUE TO
MISSING LOST
FOREST
ANIMALS,
MARK TRAIL
HAS BEEN
CHECKING
THE PENSAND
FENCE LINES
OF THE BIG
WILDLIFE
SANCTUAOV
T Markús lítur eftir girðingunum vera.
Í Týndu skóg-um í von um að kom — Allt virðist í lagi, Blesi
brunavörðinn . . . Ef til vill getur að koma innfyrir
hann gefið okkur upplýsingar! sopa?
ast að því hvernig stendur á Við skulum fara yfir að bruna- — Komdu sæll Markús, og vel- — Það væri
livarfi dýranna, sem þar áttu að varðstöðinni og tala við nýja kominn heim . . . Hvernie væri ba.kka bér f-vrirl
og fá sér kaffi-
yndælt Berti,