Morgunblaðið - 24.10.1961, Blaðsíða 2

2
MORCV1SBLAÐ1Ð
Þriðjudagur 24. okt. 1961

4
r
Hammarskjöld og Luthuii
veitt Friðarverölaun Nðbeis
Ósló, 23. okt. (NTB)
NÓBELSNEFND norska
Stórþingsins tiLkynnti í dag,
að hún hefði úthlutað Frið-
arverðlaunum Nóbels fyrir
árin 1960 og 1961. Friðar-
verðlaunin 1960 hlýtur Al-
bert John Luthuli, leiðtogi
Þjóðþingsflokksins í Suður-
Afríku, en frið arverðlaunin
1961 voru ve>*' Oag Hammar
skjöld, fyrr idi aðalfram-
kvæmdastj . ameinuðu þjóð-
anna, að honum látnum. —
Verðlaunin eru 226 þúsund
og 250 þúsund sænskar krón-
ur (ísl. kr. 1.883.000,00 og 2.-
083.00 ,00).
Fulltrúar á þingi Sameinuðu
þjóðanna og starfsmenn samtak-
anna hafa í dag látið í ljós á-
nægju- sína yfir því að minn-
ingu Hammarskjölds hafi verið
sýndur þessi sómi. Eru menn
sammála um að ekki hefði önn-
ur sæmd betur hentað minn-
ingu þess manns, sem ætíð var
forvígismaður í baráttu fyrir
friði í heiminum.
1 dag var haldin minningar-
hátíð um Dag Hammarskj öld í
Westminster Abbey í London
að viðstöddu fjölmenni. Meðal
gesta voru fulltrúar Breta-
drottningar, Harold Macmillan,
forsætisráðherra, fulltrúar Verka
mannaflokksins og Frjálslynda
flokksins auk sendiherra ýmissa
erlendra ríkja.
Albert John Luthuli
Andstæðingur Verwoerds
Albert John Luthuli, forseti
Þjóðþingsflokksins í Suður-
Afríku (ANC), er fyrsti blökku-
maðurinn, sem hlýtur Friðar-
verðlaun Nóbels. Hann er fædd-
ur í Suður-Ródesíu 1898, en
fluttist með fjölskyldu sinni til
Suður-Afríku árið 1906. Lut-
huli gekk í kristniboðsskóla í
Natal og seinna í kennaraskóla.
Árið 1935 var Luthuli kjörinn
höfðingi ættflokks síns, sem er
grein af Zulu-ættbálkinum. —
Hann hefur barizt ötullega gegn
kynþáttastefnu Verwoerds, for-
sætisráðherra. Á síðasta ári var
ANC-flokkurinn bannaður eftir
langvarandi baráttu gegn vega-
bréfaskyldu blökkumanna í S-
Afríku og Luthuli handtekinn.
Honum var seinna sleppt og
býr nú með ættflokki sínum í
þorpi nofekru í Natal og er bann-
að að ferðast eða taka þátt í
fundarhöldum.
Á ÖÐRUM tímanum aðfaranótt
sunnudags var fiskbill á leið inn
í Reykjavík, hlaðinn af góðýsu,
lúðu, gaddaskötu o fl. ferskmeti
úr fiskaríkinu. Þegar bíllinn var
að komast yfir Kópavogsbrúna,
opnaðist afturhurð á honum, og
út rann fiskfarmurinn. Kr ekki
að orðlengja það, að fiskurinn
dreifðist upp alla brekkuna á
Digraneshálsi, en bílstjórinn
varð ekki missis síns var, fyrr
en inn í höfuðborgina var komið.
Þetta var á einum mesta um-
ferðatímanum, þegar prúðbúið
fólik var að halda heim úr sam-
kvæmum og skemmtihúsum í
Reykjavík. Margir farþegar
FRA Suður-Grænlandi til
Hjaltlandseyja liggur mikið
lægðardrag, og austast í því
er kröpp lægð, sem stefnir í
áttina til Islands.
Fylgir henni mikið regn-
svæði, sem mun hafa gengið
vestur yfir landið í gærkvöldi
og nótt.
Sunnan við dragið er vest-
anvindur, kalt loft frá norð-
uprsvæðum Kanada. Vestast í
því er éljagangur, en skúrir
og hagl, jafnvel þrumuveður,
þegar kemur austur undir
Bretlandsey j ar.
höfðu hug á að birgja sig upp í
sunnudagsmatinn, námu staðar
og tóku að iðka fiskveiðar á
þurru landi. Kom þarna að um
síðir múgur og margmenni, og
hafði það verið ógleymanleg sjón
að sjá pelsklæddar hefðarfrúr á
háum hælum vaðandi í fisfekös-
Veðurspáin kl. 10 í gærkvöldi i
SV-land til Breiðafjarðar og
miðin: Norðan stinningskaldi
og rigning öðru hverju fram
eftir nóttu, austan eða SA
kaldi og skúrir á morgun.
Vestfirðir og miðin: Hvass
NA, stormur á miðunum, rign- í
ing einkum í nótt.
Norðurland, NA-land og mið t
in: Hvass austan og rigning í
nótt, léttir til með SA kalda
í fyrramálið.
Austfirðir, SA-land og mið-
in: Allhvass austan og rign-
ing í nótt, SA stinningskaldi
og skúrir á morgun.
inni og tínandi upp siorugar ýs-
ur, sem settar voru aftur í skott.
Aðrir voru á annars konar
fiskiríi inni í bílum og máttu
ekki vera að því að nema staðar,
enda hugur í mönnum til stór-
ræða eins og hjá hinum fiski-
mönnunum. Ófeu þeir yfir afl-
ann, sem kramdist ofan í götuna.
Gerði af því slífca hálku, að
vekja varð upp vinnuflokk til að
hreinsa götuna svo að ekki hlyt-
ust af slys.
Danskt skip strand-
aði í Hornafj.ósi
Fiskirí á þurru landi

Lúðvík neitar að svara
Friðardúfur starfa bara á \ etrum eins
og saumaklúbbar
MORGUNBLAÐIÐ hringdi til
nokkurra þekktra manna í
gær og lagði þessa spurn-
ingu fyrir þá:
„Hvert er álit yðar á kjarn
orkusprenginkum Sovétrikj-
anna nú með sérstöku tilliti
til ákvörðunarinnar um að
sprengja 50 megatonna
sprengju?"
Viðbrögð þeirra, er hringt
var til, voru sem hér segir:
Lúðvík Jósefsson, formaður
þingflokks Alþýðubandalags-
ins: ,JÉg óska ekki eftir að
svora þessari spumingu“.
Hannibal Valdimarsson, for
seti Alþýðusambands Islands:
„Ég er algerlega andvígur
slíku tiltæki. Hef annars ekki
meira um málið að segja,
svona paa staaendi Fod“.
Jóhannes úr Kötlum, rit-
Ihöfundur: „Ég er á móti öll-
um kjarnorkusprengingum.
Þetta er allt sama vitleysan.
Ég er algerlega andvígur
kappakstri stórveldanna í
þessu efni, og hvað viðvíkur
50 megatonna sprengjunni,
þá er ég auðvitað ekki sízt
á móti slíkum heljarspreng-
ingum“.
Eðvarð Sigurðsson, formað-
ur Dagsbrúnar: „Ég er and-
vígur öllum kjarnorkusprengj
um yfir höfuð. Nei, ég veit
ekki til að hliðstæð mál hafi
verið á dagskrá hjá Dags-
brún, svo að ég geri alls ekki
ráð fyrir að félagið geri
neina samþykkt um kjam-
orkusprengingar Rússa. —
Nei, ég vil ekkert segja um
afstöðu okkar pólitísku sam-
taka. jAlls ekkert".
Frú Sigriður Eiríksdóttir,
meðlimur „Alheimsfriðarráðs
ins“ og hinna íslenzku „Menn
ingar- og friðarsamtaka
kvenna": „Hafið þið einhverj
ar sannanir fyrir því að
Rússar hafi sprengt stóru
sprengjuna? Annars er ég á
móti öllum kj arnorkuspreng-
ingum — hvort sem þær eru
í austri eða vestri". Aðspurð
hvers vegna Menningar- og
friðarsamtök kvenna hefðu
ekki mótmælt sprengingum
Rússa kröftuglega: „Um það
skal ég ekkert segja. Ég er
ekki í stjórninni. Hins vegar
er þetta nú fyrst og fremst
vetrarstarfsemi — og fyrsti
fundurinn verður núna í vik-
unni“.
Hverjum eru fslendingar
hlekkjaðir?
Morgunblaðinu voru send-
ar í gærdag samþykktir, sem
gerðar voru á fundi miðnefnd
ar svokallaðra „samtaka her-
námsandstæðinga“ á sunnu-
dag, svó og afrit af orðsend-
ingu sömu samtaka til sendi-
herra Sovétríkjanna á Is-
landi.
I upphafi samþykktanna
segir, að samtök þessi vilji ■
nú „kunngera mótmæli sín
gegn þeirri fyrirætlun stjórn-
ar Sovétríkjanna að láta nú

f þessum mánuði sprengja
50 megatonna risavetnis-
sprengju“. Meginmál og að
því er virðist aðalatriði sam-
þykktanna fjallar hins vegar
um það, að íslendingar eigi
að hverfa frá samstöðu sinni
með vestrænum þjóðum.' Sér
staklega er það fordæmt, að
íslenzka þjóðin sé „hlekkjuð"
þeim aðila, sem „mestar til-
raunir“ hafi gert með kjarn-
orkuvopn. Virðist miðnefnd
samtakanna álita, að íslend-
ingar séu hlekkjaðir Sovét-
ríkjunum, því að síðustu
sprengingar þeirra eru lang-
mestar allra slíkra tilrauna,
eins og kunnugt er. Að lok-
ixm er því beint „til allra ís-
lendinga að gera kröfur frið-
samra milljóna mannkyns“
að sínum kröfum.
I orðsendingu sinni til
sendiherra Sovétríkjanna
segja fulltrúar samtaka þess-
ara, að „tilraunir með kjama
vopn sé beint tilræði við
mannkynið“. Þar segir og:
„Tilkynning stjómarvalda
Sovétríkjanna þess efnis, að
þau hyggist sprengja 50 mega
tonna kjamasprengju í til-
raunaskyni hefur vakið undr
un og skelfingu um allan
heim og kallað fram hin hörð
ustu mótmæli“.
Samtökin mótmæla síðan
þessari óhæfu og „skora ein-
dregið á stjómarvöld Sovét-
ríkjanna að hætta við þessa
ómannúðlegu helsprengjutil-
raun“. Sendiherrann er að
lokum beðinn um að koma
orðsendingunni áleiðis.

Skipstjórinn bað ekki um hafnsögumann
HORNAFIRÐI. 23. október. —
Dansfet flutmngaskip tók niðri í
Hornafjarðarósi snemma í gær-
morgun. Hefur ekki verið hægt
að ná því út enn vegna veðurs.
ÖUu er óhætt um borð í skipinu.
Hér er um að væða danska
skipið Ansula, sem er með 300
lestir af sementi og annan vam-
ing handa varnarliðinu á Stokks
nesi. Skipstjórinn á skipinu ósk-
aði efeki eftir hafnsögumanni,
iþegar hamn kom í fyrrinótt, og
lagði hjálparlaust í ósinn
snemma í gærmorgun.
Þegar skipið var komið klakk-
laust inn fyrir. tók skipstjórinn
stefnu á Melabryggju. en hún er
aðeins ætluðu trillubátum í sam
bandi við flugvöllina, fyrir vest-
an ósinn.
Skipið tók niðri rið Óslandið,
áður en það kæmist að Mela-
bryggju, _ og situr þar enn. Það
stendur á leirbotmi. svo það mun
ekki hafa skemamst. en sennilega
verður að losa eitthvað úr því,
^ALÞINGIS
áður en reynt verður að ná þvi
út aftur.
Skipstjórimm kallsCi é hafn-
sögumamn í morgun og bað um
aðstoð, en efcki er hægt að at-
hafma sig við skipið vegna veð-
urs, svo hanin verður að sitja
þama um sinn. eða þar til veðr-
ið lagaist. — G. S. , , .
DAGSKRA á fundum Alþingis i dag »r
sem hér segir:
Sameinað Alþingi: — Vantraust á
ríkisstjórnina, þáltíll. — Hvemig ræða
skuli.
Efri deild: _ 1- Dómsmálastörf, lög-
reglustjóm, gjaldheimta o. fl., frv. —
1. umr. — 2. Almannatryggingar, frv.
— 1. umr. — 3. Skemmtanaskattur
1962, frv. — 2. umr.
NeSri deild: — 1. Lausaskuldir
bænda, frv. — Frh. 1. umr. (Atkvgr.).
— 2. Aburðarverksmiðja, frv. — 1.
umr. — 3. Atvinnubótasjóður, frv. —
1. umr. — 4. Ferðaskrifstofa rikisins,
frv. — 1. umr. — 5. Landsútsvör, frv.
— 1. umr.
Fundur 1 Sameinuðu þingi hefst kl.
13:30 og deildafundir strax að honum
loknum, væntanlega aðeins litlu siðar.
litringsins;
gætti hér
TITRINGURINN frá hlnni
hrikalegu kjamorkuspreng
ingu Rússa í gærmorgun
kom fram á landskjálfta-
línuriti á einum jarð-
skjálftamæla Veðurstofu Is
lands. Klukkan 8.36 eftir
Greenwich-tíma (7.36 eft-
ir núverandi tíma hér)
kom daufur titringur fram
á mælinum, sem mun
stafa frá sprengingu 50
megalesta kjarnorku-
sprengjunnar norður og
austur af íslandi, sennilega
einhvers staðar í hafinu
milli Svalbarða (Spitzberg-
en), Franz Jósefs-Iands og
Novja Semlja. 50 mega-
lesta sprengjukraftur jafn-
gildir sprengj umætti 50
milljóna lesta af TNT-
sprengiefni. — Þessi tími
kemur heim og saman við
tímann, sem Svíar segja
sprengjuna hafa verið
sprengda á. Þegar þessi
æ g i 1 e g i eyðingarmátttur
leysist úr læðingi, hefur
jarðskorpan skolfið svo
mjög, að jarðhræringin
kemur fram sem léttur
landskjálfti víða um heim.
t