Morgunblaðið - 24.10.1961, Blaðsíða 16

16
MORCVMtLAÐIÐ
ÞriðjUdagur 24. okt. 1961
- Ræða Jóhanns
- Hafstein
Frh. af bls. 14
lausn landhelgisdeilunnar. sem
við íslendingar áttum í, einkum
og sér í lagi við Breta og horfði
til stórra vandræða. Engum
blandast nú hugur um farsæla
lausn þess máls á síðasta Al-
þingi. enda þótt stjórnarandstað
an hafi talið hána þá til land-
ráða og svika við þjóðina en al-
menningur hefir fagnað úrlausn
málsins. og stjórnarandstaðan þá
jafnframt þagnað.
íslenzka þjóðin í heild hefir
fagnað mjög þeirri úrlausn hand
ritamálsins. sem nú er raunveru
lega fengin fyrir framsýni og
bræðraþel ríkisstjórnar Dana og
danska ríkisþingsins, í samráði
við íslenzku ríkisstjórnina. Þó að
framkvæmdin frestist í bili. er
nú fengin raunveruleg úrlausn
þessa gamla deilumáls og hefir
hér verið farsællega að unnið.
Enn vil ég nefna nokkra sér-
staka málaflokka sem verið hafa
og eru til meðferðar.
Umbætur í réttargæzlu
og dómsmálum.
Fyrrverandi dómsmálaráðherra,
Bjami Benediktsson. beitti sér
fyrir margháttuðum umbótum á
lögum um réttargæzlu og dóms-
mál. Eitt merkasta nýmæli á
þessu sviði var lögfest á síðasta
þingi með lögunum um saksókn-
ara ríkisins, þar sem ákæruvald-
ið í opinberum málum er flutt
frá pólitískum ráðherra til hlut-
lauss, opinbers starfsmanns. Al-
gjör einhugur var um afgreiðslu
þessa máls á þinginu síðasta og
létu ýmsir stjórnarandstæðingar
þá orð um það falla. að hér væri
um að ræða eina merkustu lög-
gjöf á sínu sviði. sem Alþingi
hefur afgreitt á undanförnum
áratugum. Nú heyrist það úr
sömu átt, að hér sé verið að eyða
og bruðla og hið nýja saksókn-
araembætti kosti svo og svo mik
ið. Var þó engin dul á það dreg-
in af dómsmálaráðherra á síð-
asta þingi, að af þessu myndi
lelða nokkum kostnað.Hitt er
svo rangt, að sett hafi verið upp
nýtt embætti með nýju manna-
haldi. án þess að nokkur breyt-
ing hafi orðið á mannahaldi í
sjálfu dómsmálaráðuneytinu.
Þaðan hafa verið fluttir menn til
hins nýja saksóknaraembættis í
fullu samræmi við. að af ráðu-
neytinu var létt störfum með
binni nýju skipan. Lögð verða
bráðlega fyrir Alþingi frumvörp
um nýja einkamálalöggjöf og
endurbætta löggjöf um hæsta-
rétt, sem fyrrverandi dóomsmála-
ráðherra hefur látið undirbúa. í
athugun er ný löggjöf um félaga
samsteypur, sem allmikið hefir
verið rætt um á síðari árum og
komið hefur verið á í nágrann-
arlöndum okkar og víðar til þess
að koma í veg fyrir einokun og
óeðlilega hringamyndun, sem
svo er kölluð. Vænti ég. að þessu
máli geti á næstunni skilað
nokkuð áfram, en það þarfnast
nú líka íhugunar og undirbún-
ings.
Lagfæring í heilbrigðis-
málum.
Mér finnst ástæða til að geta
þess hér, að heilbrigðisráðuneyt-
ið hefir haft til meðferðar mikið
vandamál sem hefir farið sívax-
andi síðari árin. Á ég hér við
læknaskortinn í héruðum lands-
ins. Síðasta Alþingi beindi því til
ríkisstjórnarinnar í samráði við
landlæbni, að leita úrbóta í
þessu máli. Þetta er vandamál
fámennrar þjóðar. sem lifir þó
i miklu strjálbýli. en keppist við
að sýna menningu og þroska, eft
ir því sem verða má.
Landlæknir, dr. Sigurður Sig-
urðsson, hefir lagt fyrir heilbrigð
ismálaráðherra mjög ýtarlega og
rökstudda greinargerð um þetta
vandamál og gert tillögur um úr-
lausnir £ málinu. Ríkisstjórnin
mun mjög skjótlega taka ákvarð-
anir í þessu mikla vandamáli og
leggja fyrir Alþingi og það er
von mín að takast megi að koma
hér til leiðar í löggjöf og á ann-
an hátt þeim lagfæringum er við-
unandi séu.
1 heilbrigðismálunum að öðru
leyti — og þá einkum skipan
sjúkrahúsmálanna þarf að vera
sífellt á verði. en hér á lítil þjóð
við mikinn vanda að glíma. Það
á ekki að þurfa að kvíða pólitísk
um deilum í þessum mannúðar-
málum. Núverandi landlæknir
hefir mótað farsæla stefnu í
skipan sjúkrahúsamálanna. en á
þvi veltur, hvað þjóðin getur fjár
hagslega lagt af mörkum.
Ég harma þá deilu, sem upp
hefir risið milli Læknrafélags
Reykjavíkur og Sjúkrasam-
lags. Ríkisstjórnin taldi sig
w
Ef þér kaupið
FLUORECENTPERUR
HITAPERUR
LJÓSMYNDAPERUR
FLUORECENTSTARTARA
FLUORECENET
FATNINGAR
RADIOLAMPA
EÐA
TRANSISTORA.
F R Á
SYLVANI\
Pá er öruggt að þér hafið það bezta.
G. Þorsteinsson & Johnson hf.
Grjótagötu 7 — Sími 24250.
firra vandræðum í bili með
bráðabirgðalögunum, sem
frestuðu málinu um sinn í því
trausti. að með nokkru tómi
til frekari íhugunar mætti
Ieiða deiluna til lykta, eins og
hægt er að leysa allar deilur,
ef vilji er fyrir hendi.
Endurbætur húsnæðismála
löggjafar.
Mér þykir rétt að víkja að
því hér að ríki&stjómin tól
sérstakri nefnd athugun hús-
næðismálanna á árinu 1SÖ0.
Nefndin hefir ekki ern lokið
störfum og liggja því ekki að
svo stöddu fyrir tillögur til úr-
báta, enda er um mikið vanda
mál að ræða. Það er brýn
nauðsyn, ekki aðeins að lag-
færa hina almennu húsnæðis-
málalöggjöf frá 1955 með síð-
ari breytingum — heldur er
einnig mjög aðkallandi að lag
færa lögín um verkamanna-
bústaði og ýms ákvæði lag-
anna um samvinnubyggingar-
félög.
Það má segja að mjög mikið
hafi áunnizt með hinni al-
naennu húsnæðismálalöggjöf
frá 1955. Bygging íbúðahús-
næðis hafði verið í mikilli aft-
urför á árunum 1950—1953. T.
d. voru íbúðabyggingar um
40% minni árið 1951 en verið
hafði á árunum 1947—1948. Á
þessú varð mjög mikil breyt-
ing og íbúðabyggingar þre-
földuðust árin 1955—1956
miðað við byggingar á árun-
um 1951—1952.
Á árunum 1955 til 1960. að
báðum meðtöldum er talið að
byggðar hafi verið um 8800
íbúðir. Miðað við 4—5 manns
að meðaltali í hverri íbúð er
með þessu byggt fyrir nærri
40 þúsund manns. En það er
um tvöföld tala fólksfjölgunar
innar í landinu á sama tíma.
Hinar öru íbúðarbyggingar
siðari ára hafa líka verið út-
lendingum. sem hér hafa kom
ið, eitt mesta undrunarefni.
Það hefir líka verið byggt
mjög mikið umfram áður
áætíaða íbúðaþörf.
En megingallinn er að bygg-
ingarnar hafa orðið of dýrar
og meðfram af því. að þær
hafa verið of lengi í smíðum.
Virðist því að takast mætti að
ná nokkurnveginn jafnvægi í
húsnæðismálum, ef lögð væri
áherzla á, að ljúka mætti fyrr
en ella öllum þeim íbúðuni.
sem í smíðum eru. Miða ætíi
ráðstafanir hins opinbera við
að stuðla að þessu.
Afgreidd íbúðalán húsnæð-
ismálastjórnar (A- og B-lán)
hafa verið þessi frá því í
nóvember 1955 er húsnæðis-
málalöggjöfin kom til fram-
kvæmda og til 15. ágúst 1961.
Ár. 1955
— 1956
— 1957
— 1958
— 1959
— 1960
27.4 millj. kr.
63.7 — —
45.7 — —
48.8 — —
34.5 — —
52,2
— til 15/8 ’61 52,5 — —
Arið 1960 og fram að miðjum
ágúst í ár hafa þvi verið af-
greidd hærri lán í heild en nokk
urt ár annað að 1956 undanskildu.
En í fyrra hafði húsnæðismála-
stjórnin um 72 millj. kr. til lán-
veitinga. hærri fjárhæð en
nokkru sinni áður — en sumt af
veittum lánum. Þá kemur til af-
greiðslu á þessu ári — og flytzt
jafnan svo á milli ára.
Stórmiklar breytingar þarf að[
gera á löggjöfinni um verka-
mannabústaði, sem ættu þá í
meginatriðum að miðast við að
iögin næðu raunverulega hinum
upphaflega tilgangi sínum, að
koma þeim til hjálpar. sem lang-|
minnsta fjárhagsgetu hafa. en að
þessu leyti er löggjöfin komin úr j
böndunum.
Verður það mjög vandasamt
verkefni Alþingis, sem nú situr,
að lagfæra þessi mál og mun rík-
isstjórnin beita sér fyrir því.
Varnir borgaranna og öryggi.
Að endingu vil ég hreifa hér
einu máli:
Bjarni Benediktsson. forsætis-
ráðherra, gerði í ræðu sinni við
íundarsetningu ýtarlega grein
fyrir, hversú mikla þýðjngu þátt-
taka okkar íslendinga í varnar-
samtökum Atlanshafsbandalags-
ins hefði fyrir örgygi landsins og
stuðlaði að því með öðru að
varna því, að hafin væri árás og
ófriður brytist út.
Eg skal ekki lengja mál mitt
með því að endurtaka hinar al-
varlegu aðvaranir og hvatningar
forsætisráðherra til fundar-
manna og reyndar landsmanna
allra, að láta ekki glepjast af
fagurgala um varnarlaust hlut-
leysi.
En ég vil ekki láta hjá líða að
vekja athygli á þeirri alvarlegu
staðreynd að við Islendingar höf-
um verið ótrúlega andvaralausir
hin síðari ár hvað snertir ráð-
stafanir og undirbúning til þess,
að hinn almenni borgari geti sér
sjálfum einhverjar varnir veitt
með aðstoð þess opinbera ef ófriðj
ur brýzt út og ísland verður
fyrir árás.
Loftvarnarnefnd, sem starfaðii
að tilhlutun Reykjavíkurbæjar í
samráði við ríkisstjórn, hefir að
vísu unnið allmikið undirbún-
ingsstarf með öflun hjúkrunar-
gagna — rúma — teppa og tækja
til viðvörunar og áætlunum um
bráðabyrgðasjúkraskýli í neyð-
arástandi. En fjárveiting til þessa
starfs var felld niður á fjárlög-
um 1957 — í tíð vinstri stjórnar-
innar og ári síðar var fjárveit-
ingum hætt frá Reykjavíkurbæ,
þar sem ekkert kom á móti frá
ríkinu — og eftir það var ekkert
hægt að aðhafast.
Er þetta ver.jandi?
Allar nágrannaþjóðir okkar
leggja geysi kapp á svokall-
aða borgaravarnir — eða
„civil defence“ eiirs og það er
kallað. Og gífurlegar ráðstaf-
anir.hafa verið gerðar á Norð-
urlöndum, einkum Svíþjóð. til
þess að treysta öryggi borg-
aranna gegn loftárásum. Eru
þær taldar hinar mikiivæg-
ustu — og ekki síður mikilvæg
ar þó að atomsprengjur séu
notaðar.
Ég hefi hafið máls á því !
ríkisstjórninni að við verðum
að varpa af okkur andvara-
leysinu í þessum efnum.
Reykjavík. Kópavogur og j
Hafnarfjörður eru í þessu efni]
samfelld byggð. Og ef rýma
þarf borgina og bæina —
hvert á þá. að fara og með
hvaða ráðum?
Ríkisstjórnin hefir ákveðið
að taka þetta mál til nýrrar
meðferðar og ýtarlegrar
rannsóknar.
Satt er það að við íslendingar
erum fákunnandi á þessu sviði
en ekki afsakar það andvara
leysið. Hvað boða þessar stöð-
ugu atomsprengingar Sovétríkj-
anna? Að minnsta kosti er okkur
sagt, að þær einar út af fyrir
sig geti valdið tjóni með helryki
sínu á heilsu og velferð mann i
í fjarlægustu heimshlutum, —
einkum barna og óborinna.
Heilbr igðismálaráðuney tið
mim stuðla að því, að þeir kunn-
áttumenn íslenzkir. sem völ er
á, fylgist eins vel með því sem
er að gerast og kostúr er þó að
ekki sé talið að okkur stafi nein
hætta af að svo komnu máli.
Traustar hugsjónir —
innri kjarni.
Góðir fundarmenn.
Við skulum nú í lokin reyna
að átta okkur á því, sem við blas
ir.
Okkur er Ijóst, að þrátt fyrir
geigvænlega örðugleika.. sem við
blöstu eftir uppgjöf vinstri stjórn
arinnar, hefir ríkisstjórninni og
stuðningsliði hennar tekizt að
komast furðulangt áleiðis út úr
cgöngunum á næsta skömmum
tíma.
Okkur er einnig ljóst að ein-
mitt þess vegna heyja nú stjórn..
arandstæðingar örvæntingarfulla
baráttu til þess að koma í veg
fyrir frekari árangur, — fyrir því
að koma stjórnarliðinu á kné.
Okkur er ennfremur ljóst að
sjálfir hafa þeir ekki reynzt
megnugir að ráða fram úr vand-
anum, þegar á þeim hvíldi ábyrgð
in og hafa heldur ekki í stjóm-
arandstöðunni bent á neinar aðr-
ar leiðir til bjargar.
Okkur er að lokum ljóst, að
stjórnarandstöðunni gengur
tvennt til að vilja umfram allt
fella núverandi ríkisstjórn.
Kommúnistarnir vilja upp-
lausn. efnahagslegt öngþveiti,
Þeir vita að með því er loku fyr-
ir skotið að við Islendingar get-
um átt nokkra samleið með öðr-
um vestrænum lýðræðisþjóðum
i efnahagslegri uppbyggingu til
bættra lífskjara alls almennings,
Við mundum verða viðskila við
þessar þjóðir og vegurinn væri
þá að þeirra dómi varðaður i
rétta átt.
Framsóknarmenn treystu þvl
hins vegar, að með því að eyði.
leggja núverandi stjómarsam-
starf. opnist þeim möguleiki til
einhverskonar stjórnarþátttöku.
Þeir mundú þá ekki setja fyrir
sig samstarf um framkvæmd nú-
verandi stjómastefnu 1 megin.
atriðum eins og þeir höfðu 1950
forystu í ríkisstjórn um að lög.
festa í meginatriðum efnahags-
málatillögur Sjálfstæðismanna,
sem þeir höfðu áður lýst van-
trausti á.
Eigum við ekki að vera sam
mála um, að þegar boðið er
til baráttu á slíkum forsend-
um skal ekki standa á okkuv
Sjálfstæðiamönnum að berj.
ast?
Við búum yfir mótaðrl
stefnu á grundvelli traustra
hugsjóna.
Við trúum á landsins gæðl
og framtíðarmöguleika.
Við treystum okkar sam-
takamætti í Iang-stærsta o*
víðsýnasta stjórnmálaflokki
landsins.
Og þegar við á morgun höf-
um þingað til fulls — er við
höldum hvert og eitt til sína
innis til sjávar og sveita,
í borg og bæ, — þá skulura
við ekki gleyma þeim varma,
því bróðurþeli og samúð, sera
er innri kjami þessa Lands-
fundar, heldur berum þennan
kyndil til félaga og vina. sera
gátu sótt þennan fund — þvl
að „funi kveikist af funa“ —
og þá mun allt okkar mannval
fullbúið til sóknar og varnar
sjálfstæði, frelsi og framför-
um ísienzku þjóðarinnar.