Morgunblaðið - 24.10.1961, Blaðsíða 12

12
MORGVNBL 4ÐIÐ
Þriðjudagur 24. okt. 196r
IITAN UR HEIMI
Dagur Sam-
einuðu þjúðanna

ÍJtgefandi: H.f Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: íVðalstræti 6.
Auglýsingar Og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 55.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
NÝR FORMAÐUR OG VARAFOR-
MAÐUR í SJÁLFSTÆÐÍSFLOKKNUM
í SUNNUDAGINN fór fram
formanns- og varafor-
mannskjör Sjálfstæðisflokks-
ins á landsfundi flokksins.
Kjörið var leynilegt og án
tilnefningar. Úrslitin voru
samt svo eindregin, að eng-
um getur blandazt hugur um,
að Sjálfstæðisflokkurinn
stendur einhuga að baki
hinnar nýju íorystu.
Bjami Benediktsson, for-
maður Sjálfstæðisflokksins,
vék að því, er kunngjörð
höfðu verið úrslit formanns-
kosningar, að sér væri mik-
ill vandi á herðar lagður
með þessu kjöri, og Gunnar
Thoroddsen, varaformaður
Sjálfstæðiáflokksins, sagði,
er hann þakkaði traust það,
sem sér hefði verið sýnt, að
hann ætti þá ósk helzta að
sér og hinum nýja formanni
flokksins mætti auðnast að
ráða fram -úr málum hans á
sama hátt og Ólafi Thors,
fyrrverandi formanni Sjálf-
stæðisflokksins, og Bjarna
Benediktssyni sem varafor-
manni hefði tekizt um langt
skeið.
Sjálfstæðismenn um land
allt fagna hinni nýju for-
ystu. Þeir gera sér grein fyr-
ir því, að þeir hafa lagt
mikla ábyrgð á herðar þess-
ara tveggja manna, en þeir
munu líka auðvelda störf-
in. Hinn óbreytti flokksmað-
ur mun hvar sem hann er
búsettur, vinna þrotlaust fyr
ir hugsjónir Sjálfstæðis-
flokksins, svo að forysta
hans mun hvarvetna finna
þann samhug og traust, sem
bezt mun endast henni til
afreka í þágu lands og þjóð-
ar. —
STEFNAN
MÖRKUÐ
i ÖÐRUM stað í blaðinu er
■**• birt í heild stjórnmála-
ályktun landsfundar Sjálf-
stæðisflokksins. Þessi fundur
er haldinn á miðju kjör-
tímabili og þess vegna var
ekki talin ástæða til að af-
greiða tillögur um einstaka
þætti þjóðmálanna, eins og
venja er til á þeim lands-
fundum, sem marka kosninga
stefnuskrá flokksins. Hins
vegar var samþykkt almenn
ályktun um þjóðmálin, þar
sem jafnframt eru raktir
þeir þættir stjórnmálanna,
sem í nánustu framtíð þarf
að taka afstöðu til.
Um einstaka þætti þessar-
ar ályktunar verður nánar
rætt síðar, en ályktunin í
heild túlkar bjartsýni þá og
þrótt, sem eirikenndi öll
landsfundarstörfin. Þar er
áherzla á það lögð, að hvergi
sé hvikað frá stefnu þeirri,
sem ríkisstjórnin hefur mark
að í efnahagsmálum. Sam-
staða okkar með öðrum lýð-
ræðisþjóðum skuli treyst og
meginkapp lagt á að sem
allra flestir einstaklingar
hins íslenzka þjóðfélags verði
fjárhagslega sjálfstæðir. Í
því efni skilur milli Sjálf-
stæðisflokksins og annarra
íslenzkra stjórnmálaflokka.
Sjálfstæðisstefnan boðar það,
að fjármagn þjóðfélagsins
skuli vera hjá þegnunum í
sem rikustum mæli. Því
þurfi að dreifa meðal borg-
aranna í stað þess að safna
hinu fjárhagslega valdi stöð-
ugt meir á hendur hins op-
inbera.
Meginatriðið er það að
landsfundur Sjálfstæðisflokks
ins hefur lýst því einróma
yfir, að ekki komi til mála
að hvikað sé um hársbreidd
frá viðreisninni. Þeirri stefnu
verður fylgt fram, svo að ís-
lendingar fái ár frá ári að
búa við bætt lífskjör og
blómlegt þjóðlíf nái að þró-
ast.
AFMÆU
BÝLTINGARINNAR
¥TM þessar mundir er 5 ára
afmæli ungversku bylt-
ingarinnar. Þess atburðar er
minnzt um allan hinn frjálsa
heim og vart mun til sá ís-
lendingur, sem um þessar
mundir leiðir ekki hugann
að harmleik þeim, sem fyrir
fimm árum snart svo hjörtu
íslenzku þjóðarinnar, að fá
eða engin dæmi munu um
jafn almenna samúð.
Ungverska þjóðin hafði
sem einn maður risið upp
gegn kúgurum sínum. Hún
hafði tekið stjórn sinna mála
í eigin hendur. Ríkisstjórn
var sett á laggirnar og röð
og reglu komið á. Frelsið
hafði verið endurheimt.
Þá dynja yfir heimsbyggð-
ina þau hryllilegu tíðindi, að
öflugar sveitir rússneskra
bryndreka leggi til atlögu
við ungversku þjóðina. Fall-
byssuskothríð skekur höf-
uðborgina. Fólkið snýst van-
búið til varnar, þótt fyrir
fram væri vitað að þessi
ójafni leikur gæti ekki endað
nema á einn veg. Borgar-
arnir verjast um nokkurt
skeið og fjöldi fórnar lífi
FYRIR sextán árum gerðu full-
trúar 50 ríkja, sem áttu sameig-
inlegar minningar um hörmung-
ar heimsstyrjaldarinnar og sam-
eiginlegan ásetning um að koma
í veg fyrir ítrekun þeirra, með
sér sáttmála um alþjóðlega hegð-
un sem átti að útiloka styrjaldir,
varðveita friðinn og tryggja öll-
um þjóðum betra líf.
Þessi sáttrháli var Stofnskrá
Sameinuðu þjóðanna. Hún tók
gildi 24. október 1945, og síðan
hefur þessa atburðar verið
minnzt á ári hverju um allan
heim með sérstökum hátíðahöld-
um á Degi Sameinuðu þjóðanna.
Margar breytingar hafa átt sér
stað í heiminum síðan Stofnskrá-
in var undirrituð. Ein hin mikil-
vaegasta hefur verið síhækkandi
alda þjóðemisvitundar sem fært
hefur mörgum þjóðum sjálfstæði.
Hin nýstofnuðu ríki hafa fengið
upptöku í Sameinuðu þjóðirnar
og breikkað grundvöll þeirra,
aukið siðferðilegan mátt þeirra
og sameiginl'jgan vísdóm. Á síð-
asta ári fengu 17 ný ríki — 16
þeirra í Afríku — upptöku í sam-
tökin, og er meðlimatalan komin
upp í 100 ríki. Önnur lönd, sem
brátt munu hljóta sjálfstæði, fá
aðild að samtökunum jafnskjótt
og þau eru reiðubúin.
Ýmsar aðrar breytingar hafa
átt sér stað, svo sem hin gífur-
lega fólksfjölgun í heiminum og
hin ævintýralega framvinda vís-
indanna sem fært hefur mann-
inum vald yfir kjarnorkunni og
gert honum kleift að kanna óra-
víddir geimsins
Þessar breytingar og aðrar,
sem minna láta yfir sér, hafa sett
mark sitt í Sameinuðu þjóðirnar,
því þær eru í senn spegilmynd
og snar þáttur hins alþjóðlega
lifs. Samtökin hafa orðið að
semja sig að breytingunum, því
þær hafa fært út verksvið þeirra
og í mörgum tilfellum lagt þeim
á herðar nýja ábyrgð.
sínu. Ungverska útvarpsstöð-
in sendir stöðugt út neyðar-
kall til hins frjálsa heims, að
reyna að gera eitthvað til að
koma til hjálpar. En lýðræð-
isþjóðirnar treystast ekki til
að gera neitt það, sem til
bjargar gæti orðið, því að
heimsstyrjöld er hótað.
Skothríðinni lyktar, en eft-
Með árunum hafa Sameinuðu
þjóðirnar vaxið að reynslu. Að-
ferðum þeirra í alþjóðlegu sam-
starfi hefur verið beitt með góð-
um árangri við lausn margvís-
legra vandamála. Þær hafa tak-
markað og haft hemil á atburð-
um sem leitt gátu til alvarlegra
átaka; þær hafa stöðvað árásir.
Viðleitni þeirra á vettvangi mann
úðarmála hefur dregið úr hörm-
unum flóttamanna og bjargað
milljónum barná frá sjúkdómum
og hungri. Þær hafa komið á og
stjórnað víðtæku kerfi gagn-
kvæmrar hjálpar millf hinna há-
þróuðu svæði heimsins og þeirra
svæða sem vanrækt hafa verið.
Sameinuðu þjóðirnar eða sér-
stofnanir þeirra hafa gegnt al-
þjóðlegu hlutverki lögregluþjóns,
hagfræðings, vísindamanns, lög-
fræðings, læknis, bankastjóra,
fátækrafulltrúa o. s. frv.
Þær hafa látið deiluaðilum í té
hlutlausan vettvang þar sem
andi hógværðar og sáttfýsi hefur
stuðlað að því að draga úr alvar-
legum viðsjám og mynda breið-
ari grund\ öll fyrir samkomulag.
Á fundum þeirra hafa þjóðir
heimsins saniið og sent frá sér
yfirlýsingar eins og Mannrétt-
indaskrána, Yfirlýsinguna um
réttindi barna og hina nýsömdu
Yfirlýsingu um veitingu sjálf-
stæðis til handa nýlendum, en
þær munu allar sín áhrif á þró-
un mannlegs réttlætis.
Á síðustu mánuðum hefur Sam
einuðu þjóðunum verið lagt á
herðar erfiðasta verkefni þeirra
— aðgerðirnar í Kongó. Þróunin
þar hefur orðið svo flókin og
valdið þvílíkum deilum, að á-
stæða er til að leggja áherzlu á
nokkur gnmdvallaratriði sem
ýmsir hafa haft tilhneigingu til
að gleyma eða stinga undir stól.
Kongó-lýðveldið fór fram á
hjálp Sameinuðu þjóðanna. Þeirri
umleitun var svarað þegar í stað.
Sameinuðu þjóðirnar skipulögðu
ir standa blóði drifnar götur
Búdapestborgar og mann-
virki í rústum. Á ný er hel-
fjötrunum smeygt á þessa
hugdjörfu þjóð. Miklum
fjölda tekst að vísu að flýja
land, en flestir verða á ný
að búa við kúgun.
Um leið og við minnumst
þessarar harmsögu, þá hljót-
í snatri bæði hernaðarlega og
almenna aðstoð. Aðildarríkin
sendu hersveitir til að koma á
lögum og reglu, eins og beðið var
um, og skyldu þær vera til taks
þangað til Kongó-búar sjálfir
væru þess umkomnir að varð-
veita innanlandsöryggi. Fjár-
framlögum frá aðildarríkjunum,
sem Sameinuðu þjóðirnar veittu
viðtöku og ráðstöfuðu, var varið
til víðtækrar almennrar hjálpar-
starfsemi, sem brýn þörf var á.
Aðgerðir Sameinuðu þjóðanna
hafa frá upphafi miðazt við á-
kvæði Stofnskrárinnar og við
umboðið sem fólst í ályktunum.
Öryggisráðsins og Allsherjar-
þingsins. Einasta markmið þeirra
var að gera Kongó-búum kleift
að hafa á hendi fulla stjórn eigin
móla.
í þeim margvíslega vanda, sem
Sameinuðu þjóðirnar hafa staðið
gagnvart á síðustu árum, hafa
þær verið knúðar til að viður-
kenna og fást við þann bitra veru
leik alþjóðamála, að etórveldin
eru tvístruð. En í heimi, sem
sundrað er af andstæðum hug-
myndakerfum, er þörfin fyrir
stofnun eins og Sameinuðu þjóð-
irnar meiri en ekki minni.
Sameinuðu þjóðirnar veita
stjórnarerindrekum tækifæri til
órofins sambands árið um kring
og til opinberra umræðna um öll
vandamál; þær skapa ómetanleg-
ar aðstæður fyrir smáríki og hlut
laus ríki til að hafa jákvæð áhrif
á umræðurn?" og ályktanir; þær
eru sameiginlegur fulltrúi allra
þjóða heims: af öllu þessu leiðir
að þær eru tilvalin brú milli
andstæðra valdablakka og hags-
munahópa.
Á sama tíma halda Sameinuðu
þjóðirnar og sérstofnanir þeirra
áfram að færa út kvíar efnahags-
legrar og félagslegrar þróunar,
og stuðla þannig jafnt og þétt
að því að draga úr misrétti og
bæta lífskjör manna víða um
heim. Með þessu móti ryðja þær
úr vegi einni meginorsökinni
fyrir alþjóðlegri misklíð.
Dagur Sameinuðu þjóðanna er
í senn tákn og hvatning. Hann
táknar félagsskap þjóða sem
vinna að sameiginlegri velferð
sinni. Hann er hvatning um að
gera þennan félagsskap svo mátt
ugan, að friður og velmegun
megi ríkja.
um við að láta í ljós þá von
og ósk, að þessari ógn megi
lykta og ungverska þjóðin og
aðrar þær þjóðir, semhneppt
ar eru í fjötra, megi öðlast
frelsi á ný. Jafnframt strengj
um við þess heit að koma í
veg fyrir að aðrir verði of-
urseldir ógnarstjórn komrn-
únismans.