Morgunblaðið - 11.11.1961, Qupperneq 2

2
MORCVTSBLAÐIÐ
Laugavdagur 11. nðv. 1961
y
4
UTAN UR HEIMI
IHerkur fundur í Finnlandi:
Forsætisráðherrar Norður-
landa ræöast viö
Kampmann
Bjarni1
Gerhardsen Erlander
um moguleika þess að mynda „eina
ríkisheild á Norðurlondum — á eins
morgxun sviðum og unnt er“
1 DAG og á morjun sitja for-
sætisráðherra Norðurlandanna
fimm á ráðstefnu í Finnlandi
til þess að f jalla um uppkast
samnings milli. landanna, sem
miðar að nánari samvinnu
þeirra á ýmsum sviðum — og
raunar felst í samningi þess-
um (eða uppkastinu, eins og
það liggur fyrir) að landamæri
skuli ekki lengur vera hindr-
un í vegi víðtæks samstarfs
Norðurlanda á ýmsum sviðum
félags- og efnahagsmála. Eða
eins og segir í fréttagrein
þeirri frá AP, sem hér fer á
eftir: í íormála fyrir uppkast-
inu segir . .. að stjórnir (land
anna) vinni að því að mynda á
Norðurlöndum eina ríkisheild
á eins mörgum sviðum og
unnt sé.
★ t SKUGGA ÁDEILU
BÚSSA
Helsinki, 10. nóv. (Einka-
skeyti til Mbl. frá AP. —
Carl O. Bolang).
Porsaetisráðherrar Norður-
landa — Danmerkur, Finn-
lands, íslands, Noregs og Svi-
þjóðar — koma saman hér í
dag til þess að hefja viðræður
um nánara samstarf og tengsl
Norðurlanda — viðræður, sem
fara fram í skugga „diplómat-
ískrar“ ádeilu Rússa á Skand-
inavíu (í orðsendingunni til
Finna um sl. miánaðamót).
Hinir fimrn forsætisráðherr-
ar munu halda fundi um hel'g-
ina í Hanko (Hangö), sem er
7800 manna bær um 160 km
suðvestur af Helsinki, höfuð-
borg Finnlands. — Hankoskag
inn, sem er við miynni Finnska
flóa, var á sínum tíma sovézk
flotastöð — 1940—’'41.
Forsætisráðherramir, Viggo
Kampmann, Danimörtku; Tage
Erlander, Svíþjóð; Martti Miat
tunen, Finnlandi; Bjarni Bene
diktsson, íslandi, og Ejnar
Gerhardsen, Noregi, munu
koma saman hér í Helsinki
seint i kvöld og aka síðan sam
an til Haniko snemma í fyrra-
málið. Viðræður þeirra fara
fram í Regatta-hótelinu, við
sjóbaðstaðinn í Harnko —
frammi á odda skagans.
Orðsending Sovétríkjanna
til Finnlands frá 30. Okt. sl.,
þar sem farið var fram á við-
ræður varðandi samstarf urn
varnarmál landanna, er ekki á
dagskrá forsætisráðherrafund-
arins, en embættismaður 'úr
sænSka utanríkisiáðuneytinu
lét svo um mælt í dag, að
orðsendingin „hljóti að koma
til athugunar í óformlegum
viðræðum ráðherranna“. —
Fundurinn, sem er haldinn á
vegum Norðurlandaráðs, hafði
verið ákveðinn löngu áður en
Rússar sendu Finnum um-
rædda orðsendingu.
* FJALLAR UM VÍÐTÆKT
SAMSTARF
Meginviðfangsefnl ráð-
herraf undarins er að ræða upp
kast að samningi um nánara
samstarf hinna fimm þjóða
(sem telja samtals rúmar Z0
milljónir manna) á sviði menn
ingarmála, löggjafar og efna-
hagsmála. — Auk ráðherranna
og ráðgjafa þeirra, sitja ráð-
stefnuna nú um helgina for-
menn sendinefnda hvers lands
í Norðurlandaráiði. Umrætt
samningsuppkast hefir sérstök
nefnd í Stokkhólmi gert.
Því er ætlað að vera grund-
völlur frekari umræðna ríkis-
stjórna landanna. Er þess
vænzt, að nokkrir fundir og
ráðstefnur verði haldnar áð-
ur en samningsuppkastið verð
ur lagt fyrir þing viðkomandi'
þjóða til staðfestingar.
í formála fyrir uppkastinu
— en það tekur yfir tólf blað-
síður — segir, að stjórnir Dan
merkur, Finnlands, íslands,
Noregs og Svíþjóðar vinni að
því að mynda á Norðurlönd-
um eina rikisheild á eins mörg
um sviðum og unnt sé. Enn
fremur segir, að ríkisstjórnir
Iandanna vilji, þegar er þvi
verður við komið, samræma
atvinnuhætti þeirra og koma
á hagnýtri skiptingu vinnu-
afls.
Texti samningsuppkastsins
er í niu köflum sem heita:
1) Almennar reglur.
2) Samvinna á sviði laga og
réttar.
3) Samvinna um menningar-
mál.
4) Samvinna um efnahags-
mál.
5) Samvinna um þjóðfélags-
mál.
6) Samvinna á sviði umferð-
ar- og samgöngumála.
7) Samvinna á sviði utanrík-
isþjónustu og aðstoðar við
vanþróuð ríki.
8) Stofnanir er stuðli að nor-
rænni samvinnu.
9) Staðfesting samkomulags-
ins.
Þeir ræðast við í Moskvu: —
Karjalainen og Gromyko
★ AFSTAÐAN TIL MARK-
AÐSBANDALAGANNA
Sú þeirra 40 greina samn-
ingsuppkastsins, sem líklegust
er til að valda ágreiningi, fjall
ar um efnahagssamvinnu 1
framtíðinni. Hún hljóðar svo:
— Aðildarríkin ættu að vinna
að því, að tryggja þá sam-
vinnu, sem þegar er hafin og
miðar að því að útrýma höft-
um á frjáisum viðskiptum
milli Norðurlandanna, og í
framtíðinni að efla og færa út
þessa samvinnu, eftir því sem
auðið er.
í athugasemdum fylgir sú
skýring, að með þessu sé átt
við, að aðildarrikin skuli
freista þess að viðhalda þeim
árangri, sem þegar hafi náðst
innan Fríverzlunarsvæðisins
(EFTA) — og korna í veg fyr-
ir, að nýjar hindranir komist á
milli Norðurlanda, ef eitt eða
fleiri þeirra lái ekki aðild að
hinu víðtækara Efnahags-
bandalagi Evrópu. — Dan-
mörk, Noregur og Svíþjóð eru
aðilar að EFTA — en þar hefir
forusturíkið verið Bretland.
Finnland varð aukameðlimur
fyrr á þessu ári, en Island hef-
ir ekki átt hlut að þróuninni
í viðskipta- og markaðsmál-
um Evrópu að undanförnu. —
Jafnframt því sem Finnar gerð
ust aukaaðilar að EFTA-banda
laginu, gerðu þeir sérsamn-
ing við Sovétríkin. 1 þessum
samningi var Rússum tryggð
sama aðstaða á finnskum mark
aði eins Og EFTA-ríkjunum.
A fyrra helmingi þessa árs
voru 35% af utanríkisviðskipt
um Finnlands við EFTA-rilk-
in, 30% við riki Efnahags-
bandalagsins og 19% við Sovét
ríkin og fylgiriki þeirra.
Nefnd sú í Stokkhólmi, sem
gerði uppkastið að samstarfs-
samningi Norðurlandanna, er
niú verður fjallað um á for-
sætisráðherrafundinum í Han
ko, tók sérstakt tillit hinnar
sérstöku aðstöðu Islands, sem
á svo að segja allt sitt undir
útflutningi fiskafurða. Og í
lokagrein samningsins, er lagt
til að eftirfarandi athugasemd
verði gerð, ef hann hlýtur
staðfestingu: — Með tilliti til
sérstöðu Finnlands, getur
hvert hinna landanna, sem
þess óska, sett fyrirvara varð-
andi viss atriði í greinum
samningsins.
A VARÚÐ — VEGNA
RÚSSA
Samningsuppkastið fjall-
ar ekki að neinu leyti um mál
stjórnmálalegs og hernaðar-
legs eðlis. Þrjú af löndunum
fimm, Danmörk, Nöregur og
íslands eru aðilar að Atlants-
hafsbandalaginu, en Svíiþjóð
og Finnland fylgja hlutleysis-
stefnu. Þá eru Danir að sækja
um fulla aðild að Efnahags-
bandalagi Evrópu og búizt er
við, að Noregur taki ákvörðun
fyrir nýár um hvort sækja
skuli um fulla eða takmark-
aða aðild að bandalaginu. Tal
ið er líklegt, að Svíar sæki
um takmarkaða aðild um miðj
an desemibermánuð en Finnar
bíða um hríð eftir að sjá frek-
ari framvindu þessa máls. Hef
ur varúð þeirra enn aukizt
vegna sovézku orðsendingar-
innar.
Utanrí'kisráðherra Finn-
lands, Ahti Karjalainen er nú
á leið austur til Moskvu til
undirbúnings viðræðu við sov
étstjórnina um orðsendingu
hennar. Er búizt við að Karja-
lainen komi til Moskvu með
járnbrautarlest á laugardags-
morgun og ræði við Andrei
Gromyko utanríkisráðherra
Sovétríkjanna strax sama dag.
Verkefni Karjalainens er
ekki að hefja þær formlegu
viðræður, sem Rússar hafa
óskað eftir, heldur að fá ná-
kvæmar upplýsingar um það
hver tilgangur Rússa er með
orðsendingunni.
Svíum var einnig sent afrit
af orðsendingunni. En þar að
auki fókk Tage Erlander for-
sætisráðherra á mánudag bréf
frá Krúsjeff. Bréf þetta, sem
var sex síður, var syar við
stuttu símskeyti frá Erlander
þar sem hann mótmæli risa-
sprengjutilraunum Rússa. 1
bréfi sínu endurtók Krúsjeff
margar þær árásir vegna end
urvopnunar Vestur-Þjóðverja,
sem fram komu í orðsending-
unni til Finna.
— ★ —
(Með þessari grein birtast
myndir af forsætisráðherrum
Norðurlanda — nema Martti
Miettunen, forsætisráðherra
Finnlands, sem blaðinu tókst
því miður ekki að fá mynd af).
Þingaö í Moskvu um Berlín
MO'kvu, Bonn, London,
París og Washington,
11. nóv.
SENDIHEKRAR Breta, Banda-
ríkjanna, Frakka og V.-Þjóðverja
í Moskvu sátu á rökstólum í dag
og ræddu nýjar tillögur Rússa
í Berlínarmálinu, er haft eftir
áreiðanlegum heimildum. Tals
menn ríkisstjórna stórveldanna
vestan járntjalds létu sér fátt
um finnast og töldu ekki ástæðu
til neinnar fajartsýni. Ríkisstjórnt-
uuum baíði ekki borizt neinar
tillögur að austan — og töldu
ekki mikla von um stefnubreyt-
ingu hjá Rússum.
En samkvæmt heimildum frétta
stofana höfðu Rússar sett fram
tillögur í fjórum meginliðum, þó
ekki ýkja frábrugðnar fyrri til-
lögum um samn efni.
Samkvæmt þessum fréttum
voru tillögurnar sem hér segir:
1) Hornárhsveldin fjögur í
Berlín geri samkomulag um riý-
skipan í stjórn borgarinnar og
verði vestui veldunum jafnframt
tryggðar frjáisar samgönguleiðir
við borgina — og frelsi borgar-
búa tryggt.
2) Ráðstjórnin geri samning
við a-þýzku stjórnina þar sem
sú síðarrieínda viðurkennir samn
ing fjórveldanna um Berlín og
heitir að virða rétt vesturveld-
anna.
3) Vesturveldin, þar á meðal
V.-Þýzkaland, viðurkenni full-
veldi A Þýzkalands.
4) Ráðstjóinin undirritar ekki
fnðarsamninga við A.-Þýzkaland
fyrr en samkomulag hefur náðst
um þrjú fyrrgreind atriði.
Talsmaður v-þýzku stjórnar-
innar sagði í dag, að þessar nýju
tillögur, sem blöðin ræddu um, i sátu tveggja stunda viðræðufund
hefðu eKki veiið ræddar á fundi í gær.
sendiheira Bonn-stjórnarinnar í 1 LondOn sagði stjórnartalsmað
Moskvu og Krúsjeff, þegar þeir' Framh. á bls. 23.
NA tS hnúiar / SVSOhnúíar X Snjókoma f 06 i 7 Skúrír K Þrumur Kutíashi Hitaskit H Hasl 1 L Lasq! |
P"" v./"r- ’~c;»rr r
LÆGÐIN fyrir suðaustan
landið eyðist nú ört og sleppir
völdum. En ein kemur þá
önnur fer. Undan strönd
Labrador er vaxandi lægð og
stefnir á Suður-Grænland.
Verður hún sennilega nálægt
íslandi á sunnudag, þá farin
að hægja á sér, og má búast
við suðlægri átt af henni með
þíðviðri og vætu sunnanlands.
Veðurspáin ki. 10 í gærkvöldi
SV-land til Breiðafjarðar
og miðin: Norðan gola eða
kaldi og léttskýjað til fyrra-
máls, þykknar upp með SV
kalda síðdegis, stinningskaldi
og dálítil rigning annað kvöld.
Ves.firðir og miðin: NA og
síðar austan gola, skýjað en
úrkomulítið.
Norðurland til Austfjarða
og niiðin: NA kaldi, þokuloft
og sums staðar rigning í nótt,
léttir til með sunnan golu á
morgun.
SA-land og miðin: Norðan
kaldi, léttskýjað.
4