Morgunblaðið - 07.03.1962, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 7. marz 1962
Fangelsisvist liggi við stórfelldum
og endurteknum skattsvikum
Á FUNDI efri deildar í gær urðu
íöluverðar umræður um frum-
varp ríkisstjórnarinnar um tekju
og eig-naskatt, er það var tekið
til 2. umræðu og tókst ekki að
ljúka þeim, áður en venjulegur
fundartími deildarinnar var út.
Komið höfðu fram margar breyt
ing-artillögur, þar á meðal um, að
við stórfelldum og endurteknum
skattsvikum varði allt að tveggja
ára fangelsisvist.
Hert á eftirliti með framtölum.
Ólafur Björnsson (S), fram-
sögumaður meirihluta fjárhags-
nefndar, skýrði frá þvd að þótt
nefndin hafi ekki getað orðið
sammála í öllum atriðum, hafi
hún þó orðið ásátt um að bera
fram ýmsar breytingartillögur
um frumvarpið. Yfirleitt er þar
eklki um mikilvægar efnisbreyt
ingar að ræða, heldur miða flest
ar að því að gera ákvæði skýrari
að orðalagi.
M.a. er lagt til, að hámarksfrá
dráttur, sem leyfður er vegna
greiðslu til lífeyrissjóða, verði
hækkaður úr 7 þús. kr. í 10 þús.
kr., sem alþingismaðurinn kvaðst
aðeins skoða sem
leiðróttingu
vegna verðlags-
breytinga. Þá
eru og ákyæði,
um að skattar
lægri en 100 kr.
verði ekki inn-
heimitir. Lagt er
til, að niður falli
ákrvæði um, að
skatturinn hækkj að sjáltfu sér
um 15%, hafi hann verið áætlað
ur og skattþegn kærir ekki. Hugs
imin á bak við þetta hjá þeirri
nefnd, sem samiþykkti frumvarp
ið, var sú, að koma þannig í veg
fyrir þaoð, að menn gætu hagnazt
á því að telja ekki fram. En með
tilliti til þess, að óviðráðanlegar
orsakir geta oft legið til þess, að
menn kæri ekkf slíkar áætlanir
skattstjóra, þótti nefndinni rétt
að fella þetta ákvæði niður.
Þá er það nýmæli, að heimilað
er að dæma menn 1 allt að
tveggja ára varðhaldsvist, sé um
endurtekin og stórfelld skattsvik
að ræða. Hingað til hefur aðeins
verið um sektarákvæði að ræða,
en hér er gert ráð fyrir þyngri
viðurlögum í þeim tilfellium, sem
vikið hefur verið að. í þessu sam
bandi benti alþingismaðurinn á
breytingartillögu þess efnis, að
gera eftirlit meö skattaframtöl-
um strangara. Það mátti deila
um það, meðan skattarnir voru
svo háir, sem raunin var á, áður
en skattalagabreytingin frá 1960
kom tiíl framlkvæmda, hversu
þimg viðurlög ættu að vera við
þvi, þótt menn teldu ekiki rétt
fram. Mátti líta á það sem nauð
vörn borgaranna og e.t.v. hæpið
að hafa þung refsiákvæði, ef vit
að er, að verulegur hluti borgar-
anna er brotlegur við tiltekin lög.
En í þessu efni er viðhorf nú
breytt, eftir að skattarnir hafa
verið lækkaðir. Þá má gera meiri
kröfur tl borgaranna í þessurn
efnum og liggur það sjónarmið
að baki þeim breytingartillögum,
sem um er að ræða.
Loks er ákvæðj um, að skatt-
frelsi Mjólkursamsölunnar og
Sambands ísl. saltfiskframleið-
enda standi óbreytt.
Þessi skattstofn mundi hæfa.
Þá vók ræðumaður nokkuð á
því, að frumvarp þetta ber að
Skoða sem rökrétt framhald
þeiirra breytinga, sem gerðar
voru á skattalögunum 1960, en
þær voru fólgnar í því, að afnurn
inn var tekjuskattur á alrnenn-
um launatekjum, þannig að tekju
skattur til rikisins í heild lækk
uðu verulega. Rökin fyrir því
voru tvenns konar. Annarg veg
ar þau, að stighækkandi skattar
draga mjög úr hvöt manna til
að afla sér tekna; hins vegar
hafði reynslan sýnt, að ekki var
unnt að hafa fullkomið eftirlit
með því, að rétt sé talið fram, og
þess vegna hætta á, að tekj-u-
skattar komj ranglátt niður, séu
þeir verulegur liður í tekjuöfl
un ríkissjóðs.
Þó kvað hann nokkuð annað
koma til, er rætt væri um þau
rök, er hníga að því að lækka
tekjuskatta félaga. Benti hann
m.a. á, að þar sem flest starfandi
hlutafélög hér á landi eru yfir-
leitt lítil félög, hafa eigendur
þeirra yfirleitt í hendi sér, hvort
þeir láta tekjur myndast í félag
inu eða hjá sjálfum sér sem ein
staklingum. Það sé því Ijóst, ef
tekjuskattar á félögum verða
látnir standa óbreyttir, eftir að
þegar hafa verið lækkaðir tekju
skattar á einstaklingum, að sama
og engar tekjur verða látnar
myndast hjá félögunum, þannig
að þessi skattstofn til ríkiisins
mundi þá hverfa.
Annað meginatriðið, sem ræðu
maður taldi mæla með þvi og
jafnvel gera óhjákvæmilegt, að
tekjuskattar á félögum verði
lækkaðir, er það, að félagaskatt
ar eru nú svo háir, að að öllu
óbreyttu verður félögunum ó-
mögulegt að leggja nokkuð fyrir
til aukningar þeirra framleiðslu
tækja, er þau ráða yfir.
Eðlilegt að taka tillit til endur-
nýjunarinnar.
Þá vék alþingismaðurinn nokkr
um orðum að hinum nýju ákvæð
um um fyrningarafskriftir. Varla
ætti að vera ágreiningsmál, að
hinar eldri afskriftareglur hafa
í rauninni gert fyrirtækjunum
það ókleift að leggja fyrir pen-
inga til þess að endurnýja fram
leiðslutæki sín vegna hinna stöð
ugu verðhækkana, sem átt hafa
sér stað síðustu tvo áratugina.
Nú ber í fyrsta lagi að líta
svo á, að endurnýjun framleiðslu
tækjanna er kostnaður við at-
vinnufyrirtækin, sem eðlilegt er
að taka tillit til, þegar skatt-
skyldar tekjur þeirra eru ákveðn
ar. Séu menn sammála um þetta,
virðist það leiða af sjálfu sér,
að þennan kostnað eigi að reikna
á raunverulegu verði, en ekki,
broti af því, sem þessi kostnað
ur nemur.
í öðru lagi, og kvað ræðumað
ur það jafnvel skipta öllu meira
máli, er það á fullkomnum mis
skilningi byggt, að með því að
skattleggja þá sjóði, sem fyrir-
tækin mynda til að endurnýja
framleiðslutæki sín, sé hægt að
létta verulega skattbyrðina af
almenningi. Þótt það sé að vísu
rétt, að með skattalögunum hef
ur verið unnt að koma í veg fyr
ir, að fyrirtæki hafi getað safnað
fjármagni til endurnýjunar fram
leiðslutækjanna, hefur eftir sem
áður orðið að endurnýja þessi
framleiðslutæki. En þar s-m fyr
irtækin hafa ekkj sjálf getað lagt
f-ramt það fjármagn, sem til end-
urnýjunarinnar þurfti, hafa bank
ar og aðrar fjárstofnanir í mörg
um tilfellum orðið að leggja
fram að fulilu eða svo að segja
fullu það fé, sem til þess þurfti.
Ekki leikur vafi á því, að þessi
auknu útlán bankanna hafa svo
átt verulegan þátt í verðbóig-
unni. Kostnaðinum við endurnýj
unina hefur þannig að verulegu
leyti verið velt yfir á almenning
í aukinni verðbólgu. Að nokkru
hefur verið farin sú leið, að leitað
hefur verið ríkisábyrgðar til þess
að afla þess fjár, sem til endur
nýjunarinnar þurfti. Rikisábyrgð
irnar hafa svo að meiru eða
minna leyti fallið á ríki-ssjóð og
almenningur komið til með að
borga brúsann í hærri sköttum.
Það er því fullkominn misskiin
ingur, að verið sé að velta byrð
um yfir á almenning, þótt fyrir
tækjum sé gert kleift að mynda
sjóði til að standa undir endur-
nýjun framleiðslutækjanna.
í hiff fyrra far.
Karl Kristjánsson (F) k-vað
frumvarp ríkisstjórnarinnar ætl-
ast til, að öll-um félögum verði
heimi-lt að fá undanþegna frá
skatti upphæð, er nemi aiilt að
fjórðungi hreinna tekna, sé hún
lögð í varasjóð. Eigi með þessum
nýju ákvæðum að au-ka vara-
sjóðshlunnindi venjulegra félaga
en minnka varasjóðshlunnindi fé
laga, sem hafa sjávarútveg sem
aðalatvinnurekstur, og samvinnu
fólaga. Kvað
hann eðlismun
varasjóðanna
krefjast munar
í skattlangningu
og flutti breyt-
ingarti-llögu þess
efnis, þar sem
gert er ráð fyrir,
að skattfrjálst
framlag í vara
sjóð samvinnufélaga og féjaga,
sem hafa sjávarútveg sem aðal
atvinnurekstur, megi nema
þriðjungi af hreinum telkjum,
sem verið hefur.
Ennfremur lagði hann til, að
felld verði úr frumvarpinu á-
kvæðj um nýja tilhögun skatt-
veika, þar sem hann taldi hæpinn
ávinning að henni og rétt væri
að hugsa það mál betur.
Rökstudd dagskrá.
Björn Jónsson (K) lagði til, að
frumvarpið yrði afgreitt m-eð
svofell-dri rökstuddri dagskrá:
Þar eð framlkomið frumvarp til
laga um tekju-
skatt og eignar-
skatt stefnir að
því að auka
mjög skattfrjáls
an gróða fyrir-
tækja að nauð-
synjalausu og
mundi, ef sam-
þykkt yrði,
valda enn
þyngri óbeinni skattheimtu af al
menningi og verðhækkunum, en
aðkallandi er hins vegar, að
skattalögin í heild verði ^ndur-
skoðuð með því markmiði, að
óbeinni skattheimtu verði stillt
í hóf, geta eignamanna og fyrir
tækja til skattgreiðslna metin að
nýju, skattsvik hindiruð og hag
kvæmn; í framkvæmd skattalag
anna aukin og í því trausti, að
ríkisstjórnin tryggi slíka endur
skoðun á vegum nefndar skipaðr
ar fulltrúum allra þingflokka,
visar d-eildin frumvarpi þessu
frá og tekur fyrir næsta mál á
dagskrá.
.■.':-.-.-.v.‘.v/X'.v/... ...fí
Nóbelsverðlaunahafinn í bók-
menntum á þessu ári Júgóslav-
inn Ivo An.dric, þykir mjög
líti-llátur og hlédrægur maður.
Þegar loftárásirnar voru mestar
á Belgrad. er Þjóðvérjar réðust
á Júgóslavíu, voru götumar full-
ar af fólki, sem reyndi með öllum
ráðum að flýja þetta logandi
Víti. — En Ivo Andric sat bara
kyrr í stofu sinni og hélt áfram
að skrifa bók. Seinna spurði einn
af vinum hans hann, hvers vegna
í ósköpunum hann hefði ekki líka
reynt að flýja — Það skal ég
segja þér, svaraði Andric. Ég
gekk út að glugganum og horfði
á allt þetta flóttafólk. Hver mað-
úr var að reyna að bjarga ein-
hverjum, eiginkonu, barni eða
einhverri gamalli manneskjú.
Fyrir utan mitt eigið líf hafði ég
engu að bjarga, svo ég komst að
þeirri niðurstöðu, að það væri
vesælt hlutskipti að flýja aðeins
til að bjarga sínu auma lífi.
B reiðfi rskar-hafnir
EINS og allir vita sem komnir
eru til vits og ára, þá hefur bæði
fyrr og síðar verið rekin mikil
útgerð við Breiðafjörð, og hinir
vösku og dugmiklu breiðfirzku
sjómenn sótt gull í greipar Ægis
oft og tíðum við hin verstu skil-
yrði, að minnsta kosti fyrr á öld-
um, enda voru þau alltof mörg
„Bláu Leiðin“ breiðfirzkra úrvals
drengja sem misstu lífið í hinni
hörðu lífsbaráttu fyrri alda. Eins
og sagan kennir okkur, sóttu
landsmenn víðsvegar af 1-andinu
skreið sína til útgerðarstaða und
ir Jökli eins og það var kallað,
og voru helstu útgerðar-staðirnir
Dritvík, Hellissandur, Rifsós og
Ólafsvík.
Eins og að líkum lætur voru
hafnarskilyrði á þessum stöðum
og öðrum útgerðar-stöðum undir
Jökli hin verstu og í vondum
veðrum stórhættuleg eins og
sagnir fyrri alda sín-a og sann-a,
það var því ekki heiglum hent að
stunda sjóróðra frá þessum út-
gerðar-stöðum, enda völdust
venjuleg úrvals Breiðfirðin-gar
til sjómensku á þessum árum og
sóttu þeir sjóinn með harneskju
og dugnaði sem ávalt hefur ein-
kennt breiðfirzka sjómannastétt.
Við sunnanverðan Breiðafjörð
eru nú staðsett fjögur grósku-
mikil útgerðarpláss, sem eru
kauptúnin Stykkishólmur, Graf-
arnes, Ólafsvík, Hellissandur. Til
þessara kauptúna hefur verið
varið allmiklu fé hin síðari árin
og hafn-arbætur því orðið tals-
verðar, en þó hvergi nærri að
nægjanlegt megi teljast.
f Stykkishólmi eru allgóð
hafnarskilyrði frá nátturunnar
hálfu, til þeirrar hafnar hefur
verið varið talsverðu fé, þar er
nú ágæt hafskipabryggja og enn-
fremur oflítil bátabryggja. Ef
auka ætti útgerð úr Hólminum
sem er iífsnauðsyn til þess að
hin dugmikla alþýða Stykkis-
hólms- kauptúns geti lifað menn-
ingarlífi í sínu fagra kauptúni,
þá þarf allmikið átak til hafnar-
bóta, þv£ byggja yrði uppfyll-
ingu fram-í Stykkinu til þess að
bátaflotinn hefði sæmilegt svig-
rúm til sinna þarfa. Þess má geta
að í Stykkishólmi var rekin tog-
araútgerð hin síðari ár til mik-
illa hagsbóta fyrir alþýðu manna
á meðan vel gekk með útgerðiníj,
en Hólmarar voru óheppnir með
þessa útgerð sína, því vél togar-
•ans reyndist mjög léleg og varð
iþví stórtap á rekstrinum.
í Stykkishólmi hefur á undan-
förnum árum verið starfrækt
dráttarbraut og skipasmíðastöð,
Mun nú dráttarbrautin mjög úr
sér gengin og þörf á nýrri. í ráði
er nú að byggja nýja dráttar-
braut á hentugri stað og skipa-
smíðastöð í því sambandi. Þessar
framkvæmdir verða áreiðanlega
til þess að auka og efl-a útgerð á
Snæfellsnesi og til mikils hag-
ræðis fyrir hinn breiðfirzka báta-
flota.
Þá kem ég að hinu ung-a kaup-
túni Graf-arnesi við Grundarfjörð
sem nú er rúmlega tuttugu ára
gamalt eða því sem næst. Þar
hefur verið byggð allgóð báta-
bryggja og myndarlegar verbúðir
hin síðari árin enda mun ekki af
veita vegna sívaxandi útgerðar
þaðan. í Grafarnesi eru hin beztu
skilyrði til útgerðar, og þá sér-
staklega vegn-a hafnarinnar sem
telst nokkuð örugg, og hversu
stutt er á hin fengsælu breið-
firzku fiskimið. Áframhaldandi
þróun útgerðarmála í Grafarnesi
mun vera nokkrum vandkvæðum
bundin vegn-a of hægfara fram-
kvæmda í hafnarmálum grund-
firðinga. Áriðandi er því að vel
og dyggilega sé haldið á málum
hinna þróttmiklu Grundfirðinga.
Ólafsvík er nú stærsta útgerð-
arplássið við Breiðafjörð, og
stendur útgerð þar með miklum
blóma miðað við erfiðleika á allri
útgerð og slæmum hafnárskilyrð.
um, brýn nauðsyn er því á meiri
hafnarbótum í Ólafsvík ef hin
þróttmikla útgerð þaðan á ekki
að drag-ast verulega saman.
Frá Hellissandi er nú útgerð að
-aukast vegna framkvæmda við
landshöfnina á Rifi. Nokkur und-
anfarin ár hefur verið unnið að
byggingu landshafnar á Rifi, en
framkvæmdir gengið nokkuð
seint vegna skorts á fé og vegna
ýmsra tæknilegra örðugleika.
Frá Ólafsvík og Rifi, er að sjálf
sögðu lang styttst á hin fengs n
una, hin auðugu síldar og fiski-
mið útaf Jökli.
í sambandi við þessi fáu or8
m-ín um k-auptúnin við Breiða-
fjörð, vildi ég mega benda á eftip
farandi, að mikil útgerð er í besa
um kauptúnum, en mætti vera
miklu meiri með bættum hafnar-
skilyrðum, það er því hin mesta
nauðsyn að þessi mál séu tekin
föstum tökum og að háttvirt Al«
þingi taki þessi mál til nákvæmp-
ar yfirvegunar. í því sambandi
mætti benda á, að það er ekki
vanzalaust að engin full-gerð höfn
skuli vera á þessu svæði, og væri
vel athugandi að fé væri aðeina
veitt til einn-ar hafnar á þessu
svæði, hin næstu árin, og sú höfn
fullgerð hið bráðasta. Það er ósk
og von allra góðra manna, að
þessi mál verði rannsökuð vel og
dyggilega og framkvæmdum
hraðað eftir því sem efni standa
til.
Ámi Ketllbjamar
frá Stykkishólmi,
Jóhannes Lárusson
héraffsdómslögmaffui
lögfræðiskrifst. - fasteignasaU
Kirkjuhvoli — Sími 13842