Morgunblaðið - 26.06.1962, Síða 13

Þriðjudagur 26. júní 1962
MORCTJNBLAÐIÐ
13
i
wynwkMi
Eflir Dr. Abra-
ham Marcus
SÍÐUSXU tvö ár hafa læknar
í mörgum löndum verið, og
eru enn, vitni að öldu fæð-
inga vanskapaðra barna. I
allri hinni löngn sögu lækn-
isfræðinnar hefur ekkert hlið
stætt átt sér stað. Orsökin
hefur verið lyf, thalidomide,
sem mæðurnar hafa tekið -
snemm.a á meðgöngutiman-
um.
Baga tihalidomides og hin
sorglegu endalok hennar hafa
ekki aðeins skelft búsundir 6-
gæfusamra foreldra, heldur
lika læknastéttina, lyfjafram
leiðendur og almenning.
Hi® fullkomna svefnlyf.
Tihalidomide var uppgötvað

Thalidomide-börn eru með óeðlilega stutta fætur og hendur,
vansköpuð eyru og munn og galla á meltingarfærum og
hjarta.
Svefá'Jyfið thalidomide
hvert efni item notað væri við
matargerð eða lyf.
Sllik vandamál rann®aka
læknar með því að rekja sig
til baka, en það er ekki auð-
veV. þegar maður veit ekki
nákvæmlega að hverju er
verið að leita. Þessir gallar
gáiu aðeins átt rætur sínar
að rekja til tímabilsins fra
4—8. viku meðgöngutímans,
þegar umræddir vefir og líf-
færi eru að myndast. Lækn-
ir þessi sneri sér því til allra
þeirra mæðra vanskapaðra
barna, sem hann gat náð til.
Hnr. spurði þær um fyrstu
imánuði meðgöngutlmans,
hvaða sjúkdóma þær hefðu
fengið, hvaða mat þær hefðu
borðað og hvaða lyf Þ*r
hefðu fengið, hvað mat þær
hefðu borðað og hvaða lyí
þær hefðu tekið.
Það er erfitt að muna smá-
olli vanskapnaði þúsunda barna
í Þýzkalandi 1955 Tilraunir
á dýrum leiddu í ljós, að það
hafði svæfandi og róandi á-
hrif. En vísindamönnunum til
mikillar undrunar reyndist ó
mögulegt að gefa dýrunum
nógu stóran skammt til að
leiða þau til bana. Þótt hundi
væri gefið eins mikið af lyf-
inu og líkami hans gat tekið
í sig, allt að einn tvöhund-
raðasti hluta af líkamsþunga
anum, sofnaði hann aðeins,
og auðvelt var að vekja hanr
á ný. Það virtist sem hið full
komna svefnlyf hefði fund-
ist. Lyf. sem aðeins gæti fram
kallað rólegan svefn, án þess
að skilja eftir sig höfuðverk,
og ekki framkallað eitrun í
sjúklingnum.
Hið nýja undrunarlyf tihali
domide var sett á markaðinn
í Þýzkalandi, og selt bæði
með og án lyfseðla. í árslok
1958 kom það á markaðinn í
Bretlandi, en fékkSt aðeins
gegn lyfseðli.
Orðstír tihalidomides jókst
þegar frásagnir komu af sjálfs
morðstilraunum með því. Það
hafði verið tekið inn í mjög
stórum skömmtum, sem
höfðu þau ein áhrif að sj álfs-
morðinginn sofnaði djúpum
svefni. Ekkert dæml fannst
um dauða af völdum þess,
hvorki viljandi né af slysni.
Nokkrum sinnum kom fyrir,
að börn gleyptu kynstrin öll
af því, án þess að vei'kjast.
Þetta varð aðalinnihald aug
lýsinga í læknatímaritum —
mynd af litlu barni, sem stóð
meg krukku — sennilega und
an thalidomide — í hendinni
framan við tóman meðala-
skáp. „Það er svo hættulaust“
virtist auglýsingin segja, „að
maður þarf ekki einu sinni að
óttast að börnin komist í það“.
Framleiðendur sáu hreinustu
gullnámu í því, og þá dreymli
um, að það kæmi í stað allra
annarra algengra svefnlyfja,
einkum barbituratanna, sem
eru notuð í hundruðum sjálfs
morða á hverju ári.
Aukaverkanir koma i Ijós.
En skjótt tók að skyggja á
dýrðina. Læknir skrifaði bréf
til tímarits og sagði í því, að
einn af sjúklingum hans, sem
notaði thalidomide, væri þjáð
ur af taugabólgu, sem hefði
valdið kraftamissi og minnk-
uðu húðskyni á útlimum.
Hann spurði, hvort aðrir
hefðu rekist á nokfcuð svip-
að. Brátt fóru að koma bréf,
sem lýstu svipuðum tilfell-
um, og ljóst varð, að þegar
allt kom til alls, gilti hlð
sama um tihalidomide og önn-
ur lyf: Það hafði sínar auka-
verkanir.
Brezkir framleiðendur voru
gagnrýndir af læknum fyrir
að halda áfram að leggja á-
herzlu á öryggi lyfsins í aug
lýsingum sínum. Deilan náði
hámarki sínu í nóvember í
fyrra, þegar framkVæmda-
stjóri framleiðendanna ritaði
til The LANCET og tilkynnti
að hinni umdeildu auglýsingu
'hefði verið breytt og í þriggja
síðna grein í sama hefti af
LANCET var rætt um tihali-
domide og taugabólgu. í
næstu viku ritaði hann aftur
og tilkynnti að lyfið hefði
verið tekið af markaðnum
vegna þess að tvær skýrslur
erlendis höfðu bent á það
sem orsök vanskapnaðar á
börnum mæðra, sem höfðu
tekið það snemma á meðgöngu
tímanum.
Á milli þess sem hann sfcrif
aði þessi tvö bréf höfðu hinar
skelfilegustu afleiðingar kom
ið í ljós. Barnalæknir í Ham-
borg, sem hafði sérstafcan á-
huga á útibreiðslu vanskapn-
aðar á börnum, hafði farið að
gerast áhyggjufullur, ásamt
öðrum þýzkum læknum, um
mitt árið 1961 vegna hins si-
aufcna fjölda barna, sem fædd
ust alvarlega vansköpuð, með
óeðlilega stutta fætur og
hendur, vansköpuð eyru og
munn og galla á meltingar-
færum og hjarta. Fyrir 1960
voru slí'kir vanskapnaðir afar
sjaldgæfir. Hann ályktaði því
að einhver ný og sameiginleg
orsök væri þarna að verki, ef
til vill veira, því vitað er að
veirur geta orsafcað slíka
galla, geislun, ef til vill eitt-
vægileg atvik löngu á eftir,
en nokkrar mæðranna minnt-
ust á tihalidomide. Har.n rarm
sakeði þetta, spurði nú aftur
og spurði beint: „Tókuð þér
tihalidomide á fyrstu mánuð-
um meðgöngutímans? “ Svör-
in sem hann fékk sannfærði
han num að þarna væri or-
sökin. Hann tilkynnti niður-
stöður sínar á læknaráðstefnu
í Diisseldorf 18. nóvember og
'hafði þá þegar sent hinum
þýzku framleiðendum skýrslu
sína. Nokkrum dögum síðar
birtist frá lækni í Ástralíu,
sem einnig benti á tihalidom-
ide sem orsök vanskapnaðar.
Lyfið var tekið af markaðn-
um í Þýzkalandi 27. nóvem-
ber og nokkrum dögum síðar
í Bretlandi.
Nú fóru læknar í mörgum
löndum, sem einnig höfðu tek-
ið eítir aukningu á meðfædd-
um iíkamslýtum imgbarna, að
atihuga spjaldskrár sínar.
Læknir í Skotlandi hafðj feng
ið t:l meðferðar tíu slífc ti1-
felli, en áður hafði hann al-
drei séð neitt þviumlíkt, og
hafði ekki tekizt að finna or-
sökina. Nú hafði honum tek-
izt að hafa upp á lyfseðlum,
sem viðkomandi mæður höfðu
fengig fyrst á meðgöngutím-
anum, átta þeirra höfðu tekið
lyfið.
Áætlað hefur verið, að
milli 3000 og 5000 thalidom-
ide-börn hafi fæðzt í Þýzka-
landi. í Bretlandi eru þau
talin um 500 en sú tala er
sennilega heldur lág. Enn
eiga mörg börn eftir að fæð
ast vansköpuð af völdum
þessa lyfs. Ekki er búizt við
að þessi „farsótt" taki enda
í Bretlandi fyrr en um miðj
an ágúst 1962. Mæður, sem
eiga börn í vændum og
minnast að hafa tekið thali-
domide, búast við því að
barnið fæðist vanskapað. —
Því miður hafa þær yfirleitt
rétt fyrir sér.
Svipuð tilfelli hafa komið
fyrir í Svíþjóð, Frakklandi,
Sviss og ítalíu. Lyfið var
tekið í notkun í Kanada í
apríl 1961 og síðan í janúar
í ár hafa samskonar tilfelli
komið fyrir þar. fsrael hef-
ur líka orðið fyrir barðinu
á lyfinu. Bandaríkin sluppu.
Matvæla- og lyfjaeftirlitið
var í þann veginn að leyfa
sölu þess, þegar hinsir vá-
legu fréttir bárust þangað.
Af einhverjum unndarlegum
ástæðum er enn hægt að fá
það í sumum löndum.
Vanskapaðir kanínuungar
Lokaþátturinn átti sér
stað nokkrum mánuðum síð-
ar, þegar vísindamenn
hinna brezku framleiðenda
gáfuðu þunguðum kaníum
thalidomide og meirihluti
unganna fæddust vanskapað-
ir. Þessi tilraun á nú að
verða fastur liður í rann-
sðkn á nýjum lyfjum.
Hversvegna var þetta ekki
gert áður? Engan grunaði
að lyf gætu haft þessi áhrif.
Þau virðast ekki hafa komið
í ljós fyrr. — Lyf, sem
skemma líkamsfrumur, geta
haft áhrif á ófædd börn, en
thalidomide skemmir ekki
líkamsfrumur. Sennilega hef
ur það valdið vansköpun
með því að hindra áhrif
vaxtarhormóna, sem fóstrið
framleiðir í 4.—8. viku ald-
urs síns og truflað áhrif
þeirra á þá vefi, sem þau
áttu að stjórna.
Getur þetta komið fyrir
aftur? Það sama kemur
sennilega ekki fyrir á ný,
en svo lengi sem við krefj-
umst kröftugra, nýrra lyfja
verðum við að taka afleið-
ingunum. Augljóst er að all-
ir skyldu gera sér ljóst að
um hættu getur verið að
ræða. Fólk ætti að hafa
fyrir reglu að forðast öll
lyf, sem ekki er komin löng
reynsla á, á fyrstu mánuð-
um meðgöngutímans. Lyf,
sem ekki hafa einhverjar ó-
æskilegar aukaverkanir eru
ekki til.
(Observer — öll réttindi
áskilin)

1

Ný tillaga Vesturveldanna:
Fjórveldafundur um úrekstrunu
í Berlín
Austur-þýzkir öryggisverðir hófu skot
árásirnar> sem Rússar kvarta nú yfir
liONDIN, S5. Júni (NXB—AP)
Vesturveldin hafa komið á fram-
færi við Sovétstjórnina tillögu
um að fulltrúar fjórveldanna
haldi með sér fund í Berlín — til
þess að f jalla um hugsanlegar að-
gerðir, er koma megi í veg fyrir
áframhaldandi árekstra og gagn
fcvæmar skotárásir við múrinn á
mörkum Austur- og Vestur-
Berlin.
! Þessi tillaga var sett fram i
mjög avipuðum orðsendingum,
Bem sendiiherrar Vesturveldanna
í Moskvu afhentu sovézka utan
rífcisráðuneytinu í dag. — Er
hér að nokkru leyti um að ræða
■var við orðsendingu, sem Sovét
stjórnin sendi Vesturveldunum
hinn 7. þ.m., en þar voru bornar
fram ým.sar kvartanir og ásakan
ir í garð Vesturveldanna, vegna
ástandsins í Berlín.
Eiga sjálfir sökina.
í orðsendingu brezku stjórnar
innar er því m.a. haldið fram,
að hið erfiða ástand í Berlín
eigi eingöngu rætur að rekja til
hins ólöglega og óréttmæta múrs,
sem austur?þýzk stjórnarvöld
hafi með fullum fullum stuðningi
Sovétveldisins, látið reisa í ágúst
mánuði á sl. ári. Áður hafi slík-
um vandræðum ekki verið til að
dreifa á borgarmörkunum.
Af þessu megi Ijóst vera, að
hinir alvarlegu árekstrar, sem
Sovétstjórnin kvarti yfir, séu
bein afleiðing þeirra ákvörðun-
ar, að stöðva allar frjálsar sam-
göngur í borginni. Upphaf skot
árása hafi verið það, er austur-
þýzkir öryggisverðir tófcu að
skjóta á það fólk, sem reyndi að
flýja yfir til Vestur-Berlínar.
Sumsturf Rússu
og Kínverju
MOSKVA, 25. júní (NTB) —
Sovétveldið og kínverska alþýðu
lýðveldið hafa gert með sér sam
komulag um aufcið samstarf á
sviði vísinda og tækni. Er frá
þessu skýrt í mánudagsblaði
„Pravda“. í tilkynningu um sam
komlagið segir m.a., að milli
samningsaðilja hafi ríkt gagn-
kvæmur sfcilningur á erfiðleik
um hvors annars. Fyrsta skref
samstarfsins verður skipti á vís-
indamönnum.
Nýtt fiskiskip, Náttfari ÞH 60, kom til Húsavíkur sl. laugar-
dag. Þetta er stálskip, 170 lestir, með 660 hestafla Listervél,
ig er smíðaöur í Molde í Noregi, en umboðsmaður skipasmíða-
stöðvarinnar er Fiskiver í HafnarfirSi. — Náttfari er búinn
öllum venjulegum öryggis- og fiskileitartækjum af nýjustu
gerð. Eigendur eru bræðurnir Stefán og Þór Péturssynir og
verður Stefán skipstjóri á skipinu. — Fréttaritari.