Morgunblaðið - 19.09.1962, Page 13

Miðvíkudagur 19. sept. 1962
MORCV1SBL 4Ð1D
13
Sýning Gerðar og
Leduc í Bogasalnum
áferð, ef svo má segja, en smíða
GERÐUR Helgadóttir mynd-
(höggvari hefur eklki haldið sýn-
ingu á verkum sínum hér heima
síðustu sex árin. Hún er nú hú-
sett í Fraklandi og gift þarlend-
um listmálara, Jean Leduc. í>au
hjónin hafa nú opnað sýningu á
thöggmyndum og málverkum í
Ðogasalnum, og er skemmtilegt
að kynnast því, er þau hafa unn
ið að undanförnu.
Maður Gerðar, Jean Leduc,
hefur ekki sýnt hér áður. Hér
getur að líta fulltrúa fyrir „París
arskólann“ svonefnda, og er það
litameðferðin, sem sérstaklega er
einkennandi fyrir Frakka. Og
hér gefst tækifæri til að gera sér
grein fyrir, hvað íslenzkir lista-
menn nota yfirleitt allt annan
litaskala en franskir starfsbræð-
ur þeirra. Svo segja sumir, að
abströkt list hafi ekki þjóðar-
ein'kenni. Sannleikurinn er ein-
faldlega sá, að óviða speglast
sérein'kenni þjóða eins vel og ein
mitt í abstrakt list. Þar sem lit-
urinn og formið tjáir tilfinningar
listamannsins. Al'þjóðlegt mál,
sem heldur séreinkennum hvers
einstaklings.
Höggmyndir Gerðar Helga-
dóttur hafa nú fengið allt annan
svip en fyrri verk hennar. Hún
vinnur á annan hátt, en áður og
notar minna heilleg form. Nú
gerir hún verk sín í fíngerðum
vírbútum og brýtur meir heild-
ina en áður var. Hún notar oft
snöggav hreyfingar, sem falla í
xnótaða h"ynjandi og nálgast oft
imeira sjálft form mannsins en í
fyrri ver' um, er hún vann í
járn, og það er allt annar skiln-
ingur á sjálfu efninu, er hún vinn
ur í, enda auðskilið, þar sem eir
og kopar hafa annað eðli og
A LÝÐHÁSKÓLANUM í Sönder-
by við Liileá í Norður-Svíþjóð
var haldið norrænt lýðháskóla-
uiót dagana 20.—28. ágúst. Mótið
var sótt af 300 rektorum frá
Norðurlöndum og auk þess voru
þátttakendur frá Vestur-Þýzka-
landi og Frakklandi. Mikið var
rætt um skólamál og þá ábyrgð
sem hvílir á lýðháskólum nú-
tímans. Fyrr á tímum voru þeir
að miklu leyti sveitaskólar, en
nú eru þeir sóttir meir og meir
af fólki úr þéttbýlunum og borg-
unum. Foreldrar æskunnar í bæj-
unurn koma stöðugt betra auga
á það, að æskulýður þéttbýlisins
sækir miklu meira til undirbún-
ings lífinu í nám við aðhald og
aga þess skólaheimilis, sem ekki
járn. Gerður byggir verk sín
miklu léttara en áður, og það er
meira líf og gleði, sem speglast í
myndbyggingu hennar. En ég er
ekki viss um að hún hafi náð
eins sterkum tökum á þessum
viðfangsefnum og sums staðar í
fyrri verkum sínum. Gerður veit
vel, bvað hún er að gera, og ég
er ekki í neinum vafa um,. að
hún á eftir að ná meiri spennu
og sannfæringariknafti í þessa
myndibyggingu, en hún hefur
þegar gert. Hún virðist standa á
vegamótum, sem sýna, hve lif-
andi og áræðin lista'kona hún er.
Gerður Helgadóttir hefur vfir að
ráða merkilegri reynslu og
tækni, er hún notar af mikilli
elju. Hún hefur skipað sér í
raðir fremstu myndhöggvara
okkar, og það má mikils vænta
af henni á ókomnum árum ekki
síður en áður. Eg sakna nokkuð
meiri átaka í þessum verkum
Gerðar, og hún á það til að yfir-
vinna sum af verkum sínum. En
Gerður er síung listakona, sem
jafnan veltir fyrir sér nýjum og
nýjum viðfangsefnum.
Jean Leduc hefur mjúka og
stundum rómantíska litameð-
ferð, sem er mjög hefðbundin í
franskri málaralist og tjáir vel
franskar tilfinningar. Hann er
ekki frumlegur í verkum sínum,
en inn kann þá list að gera
málverk aðlaðandi og hugnæm
að frönskum sið. Hann er hvorki
ástríðufullur málari né átaka-
maður í list sinni, en fínlegur og
mjúkur, og kann að takmarka
verk sín í lit og formi. Hann
hef ir Irikandi tækni, og tján-
ing hans er einföld, en ekki nægi
lega sannfærandi á stundum. —
lætur sér nægja að fylla æsk-
una með tröllatrú á próf, heldur
gefur henni hugsjónir. Upplýsing
ar komu fram um það, að iýð-
háskólum fjölgaði stöðugt á
Norðurlöndum. og einnig í Þýzka
landi og Frakklandi var verið að
byggja lýðháskóla, sem eiga að
starfa í anda Grundtvigs.
Meðal ræðumanna á mótinu
voru Gösta Vestlund, lýðháskóla-
rektor frá Stokkhólmi, dr. fil.
Erica Símon, sem ritað hefur
doktorsritgerð mikla ( 800 blað-
síður) um Grundtvíg á frönsku.
Þá hélt Bjarni M. Gíslason rit-
höfundur þar tvær ræður, en
'honum var sérstaklega boðið á
mótið vegna hugmynda sem kom
ið hafa fram um lýðháskóla á ís-
Átök og ástríliur hans sannfæra
mann ekki um að yerk hans séu
stórkostleg. Jean Leduc er vel
þess vitandi, hvaða hræringar og
uir.öroi samtíð hans be. í sér, og
hann er lifandi og opinn fyrir
því, sem er að gerast. Hann er
sannarlega afkomandi hins fág-
aða „Parísarskóla". Hann er,
eins og vera ber, sérlega fransk-
ur í list sinni. Ef gerður er
samanburður á litameðferð ís-
lenzkra málara yfirleitt og þessa
Parísarbúa, verður niðurstaðan
sú, að við hér heima lifum og
hrærumst í allt öðrum litaheimi
landi. Er mikill norrænn áhugi
á að styrkja þannig skóla hér,
en lýðháskólamenn bíða eftir því,
að komið sé á móti þeim með
stofnun lýðháskólafélags, sem
tryggir framtíðarhlutverk skól-
ans á breiðum grundvelli mennta
og trúarlífs íslenzku þjóðarinnar.
Á myndinni sjást talið frá vinstri:
Mauno Kartunen, rektor, Hels-
ingfors. Heiki Hoisa, fyrrverandi
menntamálaráðherra Finna. —
Bjarni M. Gíslason, rithöfundur.
Poul Engberg, skólastjóri, Snog-
hþj, Danmörku, Knut Mykvill,
rektor, Haugasund, Noregi og
Poul Terning, rektor, Bill-
strömska, Svíþjóð, formaður
sænsku lýðháskólanna.
en Parísarbúinn. Skiljanlegt. —
Það má kalla okkur hreinustu
villimenn í litameðferð við hlið-
ina á Leduc og mýkt hans. En
þetta sýnir einmitt hinar sterku
hliðar beggja aðila, og eitt þeirra
sterku sérkenna sem báðum aðil
um er í blóð borið.
Sýning hjónanna í Bogasaln-
um er eftirtektarverð og
skemmtileg. Það er einhver
ferskur blær yfir verkum þeirra,
og þar getur að líta viðhorf í
nútímalist, sem er oklkur nokkuð
framandi, enn sem komið er.
það er góður fengur að þessari
A FUNDI borgarstjórnar Reykja
víkur hinn 6. sept. sl. skýrði frú
Auður Auðuns, forseti borgar-
stjórnar, frá því, að áætlun sú,
er borgarstjórnin samþykkti ár-
ið 1957 fyrir frumkvæði Sjálf-
stæðismanna um byggingarþörf
skólanna, væri nú í endurskoð-
un með framtíðarþarfir fyrir
augum. Ennfremur skýrði hún
frá því, að við Höfðaskólann
yrði á komanda vetri starfrækt-
ar 4 deildir, en í skóla þessum,
þar sem fram fer kennsla fyrir
börn, er hafa svo lága greindar-
vísitölu, að þau eiga ekki sam-
leið með jafnöldrum sínum i
námi, voru starfræktar 2 deildir
á sl. vetri.
Auk þessa kom m.a. fram í
ræðu frú Auðar — að aukning á
kennsluhúsnæði hefur ár hvert
verið mun meiri en þurft hefur
til þess að mæta árlegri fjölgun
nemenda,
— að þrísetning í kennslu-
stofur er nú að mestu úr sög-
unni, og verður væntanlega al-
veg horfin næsta haust, en stefnt
að því, að einsett verði í kennslu
stofur gagnfræðastigsins 1964 og
í efri bekkjum barnafræðslu-
stigsins 1969.
— að leitazt er við að auka
fjölbreytni í námi og að kynna
kennurum nýjungar í kensluað-
ferðum, m.a. með árlegum nám-
skeiðum fyrir kennara, og að
reynt er að sjá skólum fyrir
nýjustu og beztu kennslutækj-
um, sem völ er á.
Þessar upplýsingar komu fram
er frú Auður svaraði ræðu Har-
alds Steinþórssonar varaborgar-
fulltrúa kommúnista. Lá fyrir
fundinum til afgreiðslu tillaga
frá honum um skólamál, er fjall-
aði að verulegu leyti um það,
sem verið er að vinna að í þess-
um málum eða er þegar í undir-
búningi.
í ræðu sinni gagnrýndi Harald-"
ur m.a., að ekki skuli hafa verið
hafnar framkvæmdir við bygg-
ingu verknámsskóla. Ennfremur
ræddi hann nokkuð um það leigu
sýningu og nauðsyn að kynnast
henni. Ég vona að þetta sé ekki
í einas* skipti, sem þau hjónm
eiga eftir að sýna okur verk sín,
og þau verða jafnan aufúsugest-
ir í heimalandi frú Gerðar.
Þó ég hafi ýmislegt við þessa
sýningu að athuga og sé ekki
stórihrifinn, þá er heildarblær
'honnar sérlega viðfeldinn og
skemmtilegur, og mér er óhæ t
að fullyrða, að fólk verður ek d
vonsvikið af að skoða þessa sýn-
ingu. Hún er fersk og lifandi og
víkkar sjónhring okkar.
Valtýr Pétursson.
húsnæði, sem skólastarf er nú
rekið í á vegum Reykjavíkur-
borgar.
Frú Auður Auðuns skýrði frá
því, að dráttur sá, sem orðið h >f
ur á því, að bygging verknái is
skóila hæfist, stafaði af ástæð-
um, er ekki væru á valdi forráða
manna Reykjavíkurborgar, sem
legðu á það ríka áherzlu að flý a
þessu máli. í júní 1961 var að
undangenginni athugun send
greinargerð til húsameistara rík
isins um húsnæðisþörf verknáms
skóla, sagði hún. Og á fjárhags-
áætlun Reykjavíkurborgar fyrir
árið 1962 var reiknað með byrj-
unarframlagi til skólans, enda
reiknað með, að framkvsemdir
gætu hafizt á þessu ári. Er skól-
anum ætlaður staður á lóð hins
nýja Kennaraskóla, en af þeim
sökum var talið nauðsynlegt, að
sami arkitekt teiknaði verkmáms
skólann og teiknaði Kennaraskól
-ann. Hann mun hins vegar fram
að þessu hafa verið svo önnum
kafinn við störf vegna síðar-
nefnda skólans, að enn liggia
ekki fyrir neinar teikningar að
verknámsskólanum. Fræðsl i-
stjóri Reykjavíkurborgar og
fræðsluráð hafa hvað eftir anjnð
reynt að fá rnálinu flýtt, en nú
er ljóst, að bygging skólans mun
ekki geta hafizt á þessu ári. En
af hálfu Reykjavíkurborgar verð
ur að sjálfsögðu reynt að
hraða þessu máli eftir því sem
nokkur tök eru á.
Þá skýrði frú Auður frá því,
að með þeim miklu byggingar-
framkvæmdum, sem nú er unn-
ið að og fyrirhugaðar eru, verði
sýnilega á næstunni hægt að
losa það leiguhúsnæði, sem nú
er notað til skólahalds.
Ennfremur tóku til máls Gísli
Halldórsson (S), Björn Guð-
mundsson (F), Óskar Hallgríms-
son (A), Kristján J. Gunnarsson
(S), og Haraldur Steinþórsson
(K) aftur. Að þessum umræðum
loknum var borin undir atkvæði
frávísunartillaga, sem borgarfull
trúar Sjálfstæðisflokksins báru
fram við tillögu Haralds Stein-
þórssonar, og var hún samþykkt
með 9 atkvæðum sjálfstæðis-
manna gegn 5 atkvæðum fram-
sóknarmanna og kommúnista.
Fjórar deildir við Höfða-
skóla í vetur
Skólabyggingaáœtlun trá 457 í endurskoðun
Frá norræna lýðháskólamótinu. Talið frá vinstri: Mauno Kartunen, Finnlandi, Heikki Ilosia,
Finnlandi, Bjarni M. Gíslason, Poul Engberg, Danmörku, Knut Myksviil, Noregi og Poul
Terning, Svíþjóð.
Vilja styrkja lýðháskóla á íslandi