Morgunblaðið - 23.02.1963, Blaðsíða 17

Laugardagur 23. febrúar 1963
woRCvisnr. Aðíb
17
ÖTGEFANDI: SAMBAND UNGRÁ SJÁLFSTÆÐISMANNA

—— 'r-y— XmA

o. BITSTJÓRAR: BIRGIR ÍSL GUNNARSSON CX5 ÓLAFUR EGILSSON
ALDIMIR OG EIIMAIMGR-
AÐIR POSTULAR
NÝLEGA varð bókaútgáfufé-
lag kommúnista hér á landi,
Mál og menning, 25 ára gam-
alt. Afmælis þessa var minnzt
með allmikilli viðhöfn. Gef-
inn var út sérstakur hóka-
flokkur með 12 hókatitlum,
haldið var hóf mikið og ekki
má gleyma, að nýlega var tek-
ið í notkun stórhýsi félagsins
við Laugaveg. Sú húsbygging
hlýtur að hafa verið allmikið
átak og það jafnvel þótt í hús-
inu hafi oplnber sambúð verið
upp tekin við fjársterka aðila
eins og austur-þýzk verzlun-
aryfirvöld.
En f öllum þessum fyrir-
gangi virtist þó vera nokkuð
tómahljóð. Höfundarnir að
bókunum 12 voru t. d. flestir
gamlir menn, sömu gömlu
kommarnir og Mál og menn-
ing hefur hampað frá upphafi.
Ungt blóð fyrirfannst þar ekki.
Vissulega ber það vott um
stöðnun og það er forsprökk-
unum áhyggjuefni. Mál og
menning er hætt að gegna
eins þýðingarmiklu hlutverki
og hún átti að gera í bar-
áttunni fyrir „alræði öreig-
anna“ á íslandi.
í Tímariti Máls og menn-
ingar, afmælisritinu, kemur
þetta glögglega fram. Þar
skrifar einn af forsprökkun-
um, Gísli Ásmundsson, kenn-
ari, mæðulega afmælisþanka.
— Hann segir m. a.: „Það hefði
mátt ætla, að alþýðan hefði
haldið áfram að efla Mál og
menningu svo sem hún gerði
svo rösklega í upphafi. Þá
hefði félagið getað færzt enn
stærri viðfangsefni í fang og
mundi nú á aldarfjórðungs-
afmæli sínu telja tugi þús-
undan félagsmanna. Því miður
hefur raunin ekki orðið sú.
Mál og menning hefur oft
orðið að sníða sér þrengri
stakk en félagið hefði viljað,
og meðlimaf jöldinn hefur ekki
aukizt um all langt skeið“.
Þessum staðreyndum reynir
greinarhöfundur síðan að
finna orsakir í jafn fráleitum
staðhæfingum og þeim, að al-
þýðan vinni svo mikla eftir-
vinnu, að hún gefi sér engan
tíma tii lesturs eða annarrar
menningarstarfsemi og láti þvi
brauðstritið fæla sig frá því
að ganga í Mál og menningu.
Segir höfundur um þetta
m. a. á þessa leið: „Setjum
svo, að megninu af þeim tíma,
sem farið hefur á s.l. tuttugu
árum í eftirvinnu, hafi verið
varið til félagsstarfsemi, menn
ingarstarfs hvers konar, þar
á meðal lestrar góðra bóka
að gömlum og góðum sið, þá
mundu alþýðusamtökin (þ. á.
m. Mál og menning) nú tví-
mælalaust voldug og sterk“.
Vera kann að þetta sé sú
skýring, sem hinir einangruðu
menningarpostular í Máli og
menningu dunda við að gefa
hver öðrum og að þeir sætti
sig við hana. Almenningur,
sem ekki hefur fengizt til að
ganga í félagið, veit þó betur.
Rétt er að viðurkenna, að
margt góðra bóka hefur verið
gefið út hjá forlaginu, en allt
hefur það virzt eiga' að vera
eins konar hula yfir hinn
eiginlega tilgang félagsins —
að uppfræða menn um dá-
semdir kommúnismans, þ. e.
að vera áróðursmið'stöð hins
alþjóðlega kommúnisma. Og
oft hefur félagið lotið lágt í
lotningu sinni fyrir „flokkn-
um“ og þá hefur bókmennta-
gyðjan verið sett út í horn.
Þetta hefur almenningur
fundið'. Hann hefur séð í gegn
um huluna og hann hefur ekki
viljað láta beita sér fyrir vagn
inn, heldur snúið sér annað.
Fólki hofur leiðzt að vera
meðlimir i þessu flokksfélagi.
— BÍG.
S T J Ó R N Sambands ungra
Sjálfstæðismanna hefur ákveð
ið að efna til ráðstefnu utn
íbúðarhúsabyggingar. Verður
ráðstefnan haldin í Kópavogi
helgina 9. og 10. marz n.k.
Flutt verða f jögur erindi og
verða fyrirlesarar þessir: Jó-
hann Hafstein, alþingismaður,
Þorvaldur Garðar Kristjáns-
son, framkvæmdastjóri, Gísli
Halldórsson, arkitekt og Man-
freð Vilhjálmsson, arkitekt.
Nánari dagskrá námskeiðs-
ins verður auglýst síðar.
Þátttaka er heimil öllum fé-
lögum í samtökum ungra
Sjálfstæðismanna. Væntanleg
ir þátttakendur snúi sér til
skrifstofu Sambands ungra
Sjálfstæðismana, Valhöll við
Suðurgötu. Sími 17100.
Ráðstefna SUS um
íbúðarhúsabyggingar
Eðliiegast að ungiingar starfi i
hinum ýmsum grein-
um atvinnulífsins
— Úr nefndaráliti um sumarafvinnu
-fó AÐEINS 89 unglingar í
allri Reykjavík eöa 2.3% voru
atvinnu- eöa vevkefnalausir sl.
sumar.
38% unglinga í Reykjavík
unnu í sveit á sl. sumri.
2440 unglingar töldu sig
hafa unniö 8 klukkustundir eöa
meira á degi hverjum og var
þaö 67% þeirra, sem athugaö
var um.
■&■ Aöeins 95 unglingar eöa
2.5% unnu viö ýmis konar iön-
aöarstörf á sl. sumri.
•£■ 1 Vinnuskóla Reykjavíkur
er nú mikill skortur á mönnum,
er vilja taka aö sér verkstjórn
og leiöbeiningar.
—♦—
Þessar upplýsingar koma m.a.
fram í nefndaráliti um sumar-
atvinnu unglinga, sem var lagt
fram í borgarstjórn sl. fimmtu-
dag. Á fundi borgarstjórnar 20.
sept. sl. var kjörin nefnd til að
athuga og gera tillögur um sum-
aratvinnu unglinga. í nefndina
voru kjörnir: Birgir Isl. Gunn-
arsson, skólastjóri, Þórir Kr.
Þórðarson, prófessor, Hörður
Bergmann, kennari og Kristján
Benediktsson, kennari.
Gerði formaður nefndarinnar
nokkra grein fyrir niðurstöðum
af starfi hennar á borgarstjórnar
fundinum.
Álit nefndarinnar er í tveimur
meginþáttum. Annars vegar um
Vinnuskóla Reykjavíkur og hins
vegar um sumaratvinnu unglinga
almennt.
Vinnuskólinn
1 áliti nefndarinnar um Vinnu
skólann segir m.a. að aðsókn að
skólanum hafi aukizt mjög á sl.
sumri og búast megi við að allt að
720 unglingar leiti eftir vinnu í
skól^num næsta sumar.
Verkefni vinnuskólans á þessu
tímabili hafa verið margþætt, en
það var álit nefndarinnar, að
verkefni skólans hlytu að fara
nokkuð eftir þörfum borgarinn-
ar á hverjum tíma, enda óheppi-
legt frá uppeldislegu sjónarmiði,
að unglingarnir væru settir í
einhvers konar atvinnubóta-
vinnu, sem ekki væri brýn þörf
að inna af hendi.
Skortur á verkstjórum
Nefndin gerði í stórum drátt-
um tillögur að framtíðarverkefn-
um Vinnuskólans, en benti hins
vegar á, að heppilegast væri, að
verkefni hans væru ákveðin sam
hliða því, sem unnið er að fram-
kvæmdaáætlunum borgarinnar á
hverjum tíma og því eðlilegt, að
það starf væri unnið í samráði
við borgarverkfræðing eða und-
ir eftirliti hans.
Eitt af þeim aðalvandamálum,
sem vinnuskólinn hefur átt við
að glíma, er skortur á nógu mörg
um vönum verkstjórum. Til verk
stjórastarfa í vinnuskólanum
hafa mjög gjarnan ráðizt kenn-
arar, sem eru góðir starfskraft-
ar, en þó er rétt að hafa í huga,
að kennsla og verkstjórn eru að
ýmsu leyti ólík störf og oft þarf
verkstjóri að beita öðrum um-
gengisvenjum en kennari. Nefnd
in gerði það að tillögu sinni, að
haldið yrði sérstakt námskeið
fyrir þá ipenn, sem vildu taka
að sép verkstjórn í vinnuskólan-
um og var sú tillaga samþykkt
í borgarstjórn.
•v
Athugun á sumaratvinnu 'l:'
unglinga
Nefndin lét í samráði við
fræðslustjóra Reykjavíkur gera
athugun meðal unglinga á aldr-
inum 12—14 ára (incl.) á því,
tiltölulega lág. 2592 unglingar,
eða um 70%, telja sig hafa haft
minna en'kr. 7:500.00 í laun yfir
sumarið, þar af 1300 innan við
kr. 2.500.00. Sumaratvinna ungl-
inga virðist því ekki vera fyrst
og fremst fjárhagsatriði fyrir
heimilin í borginni.
4. Athyglisvert er, að litlar
sveiflur virðast vera á milli mán
aða. Unglingarnir virðast hefja
vinnu strax að skólastarfi loknu
á vorin og ekki hætta fyrr en
í september eða stuttu áður en
skólar hefjast á ný.
Sveitirnar gegna miklu ;
hlutverki
5. Sveitirnar taka við miklum
fjölda unglinga og gegna mjög
þýðingarmiklu hlutverki við að
sjá þeim fyrir hollum verkefn-
um yfir sumartímann. 1431 ungl-
ingur var í sveit á sl. sumri eða
38% þeirra, er athugunin náði
til. Er ólíklegt, að sveitirnar geti
í náinni framtíð tekið við aukn-
um fjölda unglinga á þessum
aldri og því verði sú aukning,
sem verða mun í þessum aldurs-
flokkum að leitá sér starfa 1
ýh-
- . - -r ~
Hraustir strákar
hvað þeir hefðu aðallega haft
fyrir stafni á sl. sumri. Athugun-
in fór fram í skólum borgarinn-
ar í einni kennslustund og voru
þátttakendur samtals 3694. Heild
artala barna í þessum aldurs-
flokkum í skólum borgarinnar er
4172. Athugunin tók því til um
89% allra skólabarna borgarinn-
ar í þessum aldursflokkum.
Niðurstaða könnunarinnar gefa
margar og merkilegar upplýs-
ingar. Nefndin benti einkum á
eftirtalin atriði og dró ályktanir
af þeim:
Aðeins 2.3% atvinnulaus
1. Athugunin sýnir, að næstum
allir unglingar á þessum aldri
hafa haft störf á sl. sumri. Að-
eins 84 unglingar töldu sig hafa
verið atvinnulausa eða verkefn-
islausa heima eða 2.3% af þeim,
sem athugunin náði til.
2. Vinnutími unglinga á þess-
um aldri virðist lengri en bú-
ast mætti við. 2440 unglingar,
eða um 67%, telja sig hafa unn-
ið í sumar 8 klukkustundir eða
lengur á degi hverjum. Þess ber
þó að geta, að flestir þeir, er
hafa verið í sveit á sl. sumri, telja
sig hafa unnið 8—10 tíma á degi
hverjum, en draga má í efa, að
um fulla vinnu sé að ræða allan
þann tíma.
3. Miðað við hin langa vinnu-
tíma virðast laun unglinganna
, I
.<. s s f * ' sv;
'■* v' - ^ Jt* •
aö störfum
borginni sjálfri.
6. Það var álit nefndarinnar,
að eðlilegast væri, að sem flestir
unglingarnir kæmust til starfa í
hinum ýmsu greinum atvinnu-
lífsins og að hlutverk Vinnuskóla
Reykjavíkur væri fyrst og fremst
það, að sjá þeim fyrir störfum,
sem umfram væru.
I
Aðeins 95 störfuðu við iðnað
Nefndin gerði tilraun til að
kanna, hvaða greinar atvinnu-
lífsins í borginni tækju nú við
mestum fjölda unglinga og' urðu
niðurstöðurnar þessar:
Verzlanir og skrifstofur tóku
við 477 unglingum.
Sjávarútvegur tók við 298 ungl
ingum.
Verkamannavinna ýmis konar
139.
Iðnaður 95 eða aðeins 2.5% af
þeim, er athugunin tók til.
Nefndin taldi ótrúlegt, að hinn
fjölþætti iðnaður í borginni gæti
ekki tekið við auknum fjölda
unglinga í framtíðinni og gerði
það að tillögu sinni, að samtök-
um iðnaðarins yrði skrifað um
niðurstöður þessara athug^na
með ábendingu um, að þarna
væri um möguleika á vinnuafli
að ræða og vinsamlegri ósk um,
að leitast yrði við að haga starf-
semi einstakra fyrirtækja þann-
ig, að unnt yrði að koma þar fyr-
Framhald á bls. 23.