Morgunblaðið - 15.03.1963, Qupperneq 8

8
WORCVTSBLAfíiB
r
FSstudagur 15. marz 196*
Lífeyrissjóðir verða viðbdtar-
sjdðir við aimannatryggingar
Ekkjulífeyrir stóraukinn, fjöl-
skyldubætur með öllum börnum
A FUNDI efri deildar Alþinffis
I gær gcrði félagsmálaráðherra,
Emil Jonsson, grein fyrir frum-
rarpi ríkisstjórnarinnar um al-
mannatryg^ingar.
Helztu breytingarnar, sem í
frumvarpinu felast, eru þessar:
Lífeyrisgreiðslur al-mannatrygg
inganna ná til allra, hvort sem
þeir eru aðilar að sérstökum líf-
eyrissjóðum eða ekki. Sérsjóð-
irnir verða viðbótarsjóðir og
munu þurfa að endurskoða regl-
ur sínar í samræmi við það.
Greiddar verða fjölskyldubæt-
ur með öllum börnum, sem nem-
nr 5.000 kr.
Faeðingarstyrkir hækka um
56% í 4 000 kr.
Mæðralaun, sem greidd eru
ekkjum, ógiftum mæfrum og
fráskildum konura með tvö börn
eða fleiri, hækka um 7%.
Ekkjulífeyrir stórhækkar. 50
ára ekkja fær 25% af örorkulíf-
eyri í stað 10%; 60 ára ekkja fær
75% í stað 58%; 65 ára ekkja
100% í stað 88%.
Dagpeningar eftir slys verða
greiddir í allt að 52 vikur í stað
26 og hækka um 7%.
Dánarbætur eftir þá, sem far-
*st af slysförum, hækka mjög;
í stað einnar greiðslu, 106.516 kr.,
koma 192.000 kr., greiddar mán-
aðarlega á 8 árum. Hækkun verð
nr einnig á skyldum og sam-
bærilegum bótum.
Sjúkradagpeningar v e r 5 a
greiddir í allt að 52 vikur í stað
26 og ákvæði rýmkuð, ekki sízt
U! bóta fyrir húsmæður.
Fjölskyldubætur verða greidd
mr án tillits til annarra bóta.
Greiðsla sjúkrasamlaga fyrir
röntgenmyndir hækkar úr 50%
í 75% kostnaðar.
BREYTINGAR
UNDANFARINNA ÁRA
Emil Jónsson (A) félagsmála-
ráðherra hóf mál sitt með því að
rekja þær veigamiklu breyting-
ár, sem orðið hafa a almanna-
tryggingarlögunum undanfarin
þrjú ár og hófust með hreiyting-
unum árið 1960, sem gerðar
voru vegna efnahagsraðstafana
ríkisstjórnarinnar, og m. a. fól-
ust í því, að þeim fjölgaði,
er bótanna nutu, auk þess ^ sem
bæturnar voru hækkaðar. f*á var
árið 1960 einnig gerð sú breyting,
mð skerðingarákvæðið var af-
numið, en það hafði verið illa
þokkað af öldruðu fólki. í þvi
felst, að lífeyris-
greiðslu til aldr-
aðs fólks skert-
ust, ef lífeyris-
þegi hafði til-
teknar tekjur,
unz þær féllu
niður, ef á-
kveðnu hámarki
var náð. Var
breytingin á
þessu ákvaéði í því fólgin, að
gömlu fólki var heimilað að
vinna eftir því sem það mátti,
án þess að ellilífeyrisgreiðslurn-
ar yrðu skertar, sem var mikil
bót og vel séð.
Þriðja stórbreytingin var gerð
á þessu þingi, er skipting lands-
ins í verðlagssvæði var afnumin.
En hún var á sínum tíma stutt
þeim rökum, að framfærslukostn
aður væri mismunandi í dreif-
býli Og kaupstöðum. Hafi svo
einhvern tíma verið, er sá mis-
munur að mestu eða öllu leyti
niður fallinn, og þess vegna ekki
réttlátt að gera bótaþegum mis-
bátt undir höfði.
Frumvarpið er samið af stjórn
skipaðri nefnd, er skipuð var
hinn 12. september 1960, bil þess
að endurskoða í heild lögin um
almannatryggingar. í henni áttu
sæti Hjálmar Vilhjálmsson ráðu-
neytisstjóri, sem jafnframt var
form. nefndafinnar, Gunnar J.
Möller, forstj. Sjúkrasamlags
Reykjavikur, frú Jóhanna Egils-
dóttir, frú Sigríður J. Magnús-
son og Sverrir Þorbjörnsson, for-
stjóri Tryggingarstofnunar ríkis-
ins, en auk þess starfaði Björg-
vin Sigurðsson framkvæmdar-
stjóri Vinnuveitendasambands-
ins með nefndinni, er rætt var
um slysatryggingar. Með nefnd-
inni starfaði og Guðjón Hansen
tryggingarfræðingur.
LÍFEYRISSJÓÐIR
VERÐI VIÐBÓTARSJÓDIR
Meginbreytingin, sem í frum-
varpinu felst, er sú, að allir líf-
eyrissjóðir verða viðbótarsjóðir
við almannatryggingarnar, þann-
ig að iðgjöld manna til lifeyris-
trygginga og réttindi þar verði
hin sömu, hvort sem þeir eru
tryggðir hjá sérsjóðum" eða
ekki. En í almannatryggingalög-
unum hefur hingað til 'verið
gert ráð fyrir, að lífeyrissjóðir
gætu tekið að sér verkefni al-
mannatrygginga, þannig að fé-
lagar þeirra ættu ekki rétt á
elli-, örorku-, ekkju- né barna-
lífeyri almannatrygginga, en í
stað þess skuldbyndu sjóðirnir
sig til að veita aldrei lægri bæt-
ur én þær, sem almannatrygg-
ingar myndu ella veita, en í stað-
inn hefur komið 70% lækkun ið-
gjalds til almannatrygginga.
1 frumvarpinu er skýrt ákvæði
um, að allir þessir sjóðir greiði
lífeyristryggingunum með vöxt-
um iðgjöld þau, er sjóðfélagar
hafa fengið undanþágu frá að
greiða, að frádregnum þeim líf-
eyri, sem sjóðirnir hafa sparað
tryggingunum að greiða. Náttúr-
lega verða erfiðleikar á því fyrir
sjóðina, að greiða mismuninn
upp, en í frumvarpinu er gert
ráð fyrir, að dreifa megi greiðsl-
unum með jöfnum ársgreiðslum
á 10 ára bil.
FJÖLSKYLDUBÆTUR
MED ÖLLUM BÖRNUM
Önnur meginbreytingin felst í
því, að lagt er til, að fjölskyldu-
bætur skuli greiddar með öllum
börnum án tillits til annarra
bóta, en nú hefur ekk-i ver-
ið greitt með þeim börnum,
sem barnalífeyrir er greidd-
ur með eða hafa átt með-
lagsskyldan föður. Er lagt tií, að
3000 kr. skuli greiddar með
hverju bami. Ekki var talið rétt
að lækka barnalífeyrinn um f jöl-
skyldubótaupphæðina, en í þess
stað lagt til að barnalifeyrir og
fjölskyldubætur haldist því sem
næst óbreytt, en mæðralaun
með einu barni falli niður. Nauð
synlegt þótti og að leiðrétta það
misræmi, að nú fá börn, sem
njóta meðlags, fjölskyldubætur
eins og hin, sem ekki hafa notið
þess.
Kvað ráðherrann þessar breyt
ingar tvær aðalefnisbreytingar,
en til viðbótar væru nokkur
atriði, að vísu þýð'’" ""T-rnikil en
þó ekki eins.
HÆKKUN EKKJULÍFEYRIS,
FÆÐINGARSTYRKS O. FL.
Lagt er til, að fæðingarstyrk-
ur hækki úr 2500 kr. í 4000 kr.,
sem á að nokkru rætur sínar að
rekja til þess, að daggjöld á
sjúkrahúsum og fæðingarstofn-
unum hafa hækkað, en einnig
hefur þessi styrkur verið talinn
tiltölulega lár.
Þá hefur ekkjulífeyrir verið
hækkaður verulega, enda hefur
hann verið með því lægsta, sem
almannatryggingar hafa greitt.
Greiðslu dánarbúa er breytt svo,
að hingað til hefur greiðslan far-
ið fram í einu lagi, en í stað þess
er lagt til, að hann verði greidd-
ur mánaðarlega í 8 ár, auk þess
sem bæturnar hækka verulega.
Sjúkradagpeningar h æ k k a
mjög verulega og eru ákvæðin
rýmkuð. Fram að þessu hafa ein-
hleypir menn fengið 28,40 kr.,
en 7,10 kr. til viðbótar með eigin
konu og hverju barni allt að
þrem börnum. Greiðslurnar
hækka í 68 kr. fyrir kvænta
menn en 60 kr. fyrir. aðra, en
það er um tvöföld hækkun.
Verksvið héraðssjúkrasamlag-
anna er aukið, en einn megin-
erfiðleikinn hefur verið sá, að
fámennustu félögunum hefur
verið um megn að taka á sig
háar bótagreiðslur. En með því
að jafna byrðarnar milli systra-
félaga og láta þau bera sameigin-
legan kostnað þess, ef til hárra
bótagreiðslna þarf að koma, mun
það verða hinum fátækustu til
hjálpar.
Þá er það nýmæli, að slysa-
bætur greiðist atvinnurekendum,
ef hlutaðeigandi er á launum hjá
honum, en tíðkast hefur að
semja um, að laun greiðist, ef
starfsmaður hefur veikzt eða
orðið fyrir slysi, og hafa þá bæt-
urnar fallið niður á meðan. Hafa
atvinnurekendur borið fram þá
ósk, að þeir njóti dagpeninganna,
sem sýnist eðlilegt, þar sem hinn
sjúki nýtur þeirra ekki hvort eð
er.
54,1 MILLJ. KR.
ÚTGJALDAAUKNING
Allar þessar breytingar hafa
eðlilega í för með sér allveru-
legan kostnað, sem alls nemur
54,1 Tnillj. kr., sem skiptist svo,
GYLFI Þ. Gíslason, menntamála-
ráðherra, gerði á fundi neðri
deildar i gær grein fyrir frum-
vörpum um nýja heildarlöggjöf
um höfundarétt og um heimild
til handa ríkisstjórninni til að
staðfesta mitliríkjasáttmála um
vernd listflytjenda, hljóðritara-
framleiðenda og útvarpsstofn-
ana.
Á EFTIR TÍMANUM
Gylfi Þ. Gíslason, mennta-
málaráðherra, gat þess í upphafi
máls síns, að ákvæði gildandi
laga um réttindi rithöfunda og
tónskálda væri á eftir tímanum
og væri óhætt að fullyrða, að í
engu Bernarsambandsríki sé
höfundalöggjöfin svo áfátt sem
hér á landi.
Hinn 2. júlí
1959 hefði hann
falið dr. Þórði
Eyjólfssyni,
hæstaréttardóm-
ara, að semja
nýtt frumvarp
til höfundalaga,
en hann er sá
íslendingur, sem
hefur dýpsta
fræðiþekkingu á höfundarrétti.
Hin Norðurlöndin hafa haft
með sér samvinnu um endur-
skoðun höfundalöggjafar og hef-
ur hún verið lögð til grundvallar
frumvarpinu, en einnig höfð
hliðsjón af nýjum, frönskum
höfundalögum og frumvarpi til
höfundalaga Vestur-Þýzkalands
frá 23. marz 1962.
að ríkissjóður greiðir 31,4 millj.,
hinir tryggðu 10,7 millj. kr.,
sveitarsjóðir 5,8 millj. og at-
vinnurekendur 6,2 millj. Þess
ber þó að gæta, að á móti hin-
um aukna kostnaði úr ríkissjóði,
sem gæti sparast á 18. gr. fjár-
laga, vegna þess, að þess má
vænta, að ekki verði jafn mikil
þörf á viðbótargreiðslum úr
ríkissjóði, er lífeyrisgreiðslur al-
mannatrygginga koma til við-
bótar greiðslum úr lífeyrissjóð-
um.
í frumvarpinu eru þær breyt-
ingar teknar með, sem gerðar
hafa verið á undanförnum árum
auk þeirra breytinga, sem af
þeim hefur leitt. Gildistaka lag-
anna er 1. janúar 1964 og koma
þau þar af leiðandi ekki fyrr til
fulls til framkvæmda, sem er
fyrst og fremst vegna þess, að í
fjárlögum þessa árs er ekki ætl-
að fé til að mæta hinum auknu
útgjöldum frumvarpsins.
Á BORÐ VIÐ ÞAÐ, SEM BEZT
ÞEKKIST ERLENDIS
Loks kvað ráðherrann óþarft
að fjölyrða um það, hve geysi-
þýðingarmikil almannatrygginga
löggjöfin væri, ekki aðeins fyrir
þá, sem njóta bótagreiðslnanna,
heldur og fyrir alla efnahagsaf-
komu þjóðarinnar. Bótagreiðsl-
urnar nema í dag um 830 millj.
kr., sem er mesta tilfæring á
fjármunum, sem þekkist hér á
landi, til sjúkra, aldraðra og
annarra, sem aðstoðar þurfa Við,
Og má segja, að lögin um al-
mannatryggingar, eins og þau
verða með frumvarpinu, verði á
borð við það bezta, sem þekkist
hjá öðrum þjóðum.
GAGNMERKAR
OG VERULEGAR UMBÆTUR
Alfreð Gíslason (K) kvað sér
RÉTTURHÖFUNDA
1 1. kafla frumvarpsins eru á-
kvæði um þau réttindi, sem höf-
undar hafa á verkiim sínum, ef
þau verða talin til bókmennta
eða lista, og er þar ekki um efnis-
breytingar að ræða. í 2. kafla eru
gerðar ýmsar takmarkanir á
réttindum höfunda samkv. 1.
kafla, sem flestar eru hinar
sömu, beint eða óbeint, en ýtar-
legri. Veigamesta takmörkunin
er sú, að mönnum er heimilað að
gera eintök af vernduðum vetjc-
um höfunda án samþykkis þeirra,
ef eintökin eru höfð til einka-
nota eingöngu. Engin ákvæði eru
um, að hindra frjálsa upptöku
á segulbandstæki til einkanota
og fylgt þar fordæmi norrænu
laganna. Að vísu er talið, að
slíkar upptökur dragi úr sölu á
hljómplötum og skerði þannig
að einhverju leyti réttindi höf-
unda, en ekki kemur til greina
að banna upptöku af þeim sök-
um. Ekki virðist heldur fram-
kvæmanlegt að leggja árleg af-
notagjöld á segulbandstæki. —
Annað mál er hins vegar, hvort
innflutningur á segulbandstækj-
um yrði skattlagður til hags-
muna fyrir höfunda, en þá yrði
fé það að ganga í sérstakan sjóð,
sem úthlutað væri úr eftir til-
teknum reglum. Ættu slík á-
kvæði heima í sérlögum en ekki
almennum höfundalögum.
Sömu sögu er að segja um
bækur til útlána úr bókasöfnum,
en á vegum menntamálaráðu-
neytisins starfar nú nefnd að at-
hugun á þeim málum.
ljúft að viðurkenna, að í frum-
varpinu fælust gagnmerkar og
verulegar umbætur, enda hefði
það verið undirbúið af mikilli
vandvirkni. Hins vegar taldi
hann, að heppilegra hefði verið,
að þingkjörin nefnd hefði unnið
að samningu þess. Sérstaklega
kvaðst hann fagna því, að það
nýmæli fælist í frumvarpinu, að
heimilishjálp handa gömlu fólki
væri greidd sem uppbót við líf-
eyrinn. Hækk-
un sjúkradag-
peninga og það,
að greiðsla með
öllum börnum
skuli vera hin
sama, væri mik-
ið réttlætismál.
Hins vegar
þætti sér miður,
að fjölskyldu-
bætur og barnalifeyrir skuli
lækka að krónutölu, en öllu al-
varlegra væri þó, að mæðralaun
með einu barni skuli falla niður.
Hins vegar væri aðalgallinn sá,
að ekki er gert ráð fyrir verð-
tryggingu bótanna, sem væri
mikið réttlætismál vegna minnk-
andi verðgiildis peninga. Loks
taldi hann, að einnig væri þörf
á að endurskoða lögin um sjúka
menn og örkumla.
GEGNA MIKILVÆGU
HLUTVERKI
Ólafur Jóhannesson (F) lét i
ljós ánægju sína með frumvarp-
ið, þar sem í því fælust ýmsar
breytingar til bóta. Ekki þyrfti
orðum að því að eyða, hve þýð-
ingarmikil löggjöfin um almanna
tryggingar væri. Hún hefði veitt
og veitti öldruðu fólki og ör-
yrkjum ómetanlegan stuðning og
gegndi mjög mikilvægu þjóð-
félagslegu hlutverki.
Engum blandaðist hugur uih,
að setning laganna um almanna-
tryggingar hefði verið mjög
merkilegt spor, en sú löggjöf
hefði verið sett fyrir atbeina
Alþýðuflokksins og Framsóknar-
flokksins, enda væri Framsókn-
arflokkurinn fylgjandi þeina
breytingum á lögum um almanna
tryggingar, sem til bóta horfðu,
þótt að sjálfsögðu séu stundum
skoðanir um, hvort nógu langt
sé gengið, en þar á móti komi
spurningin um það, hvað getan
leyfi. Tók hann undir það, að
Framh. á bls. 23
f III. kafla eru ákvæði um það,
hvernig höfundaréttur getur
flutzt úr hendi höfundar og í IV.
kafla ákvæði um gildistíma höf-
undarréttar, en núgildandi regla,
sem miðuð er við 50 ár, er látin
haldast. En væntanlega mundi
ísland fylgja reglu um 80 ár, ef
um hana kæmi alþjóðleg sam-
þykkt.
í V. kafla eru þau ákvæði, sem
mestu máli skipta fjárhagslega,
bæði fyrir Ríkisútvarpið og at-
vinnu- eða skemmtistaði, sem
láta flytja tónlist á hljómplötum
eða eftir útvarpi til viðskipta-
manna eða starfsmanna. Sam-
kvæmt núgildandi lögum er bæði
Ríkisútvarpi og atvinnu- eða
skemmtistöðum skylt að greiða
höfundi þóknun fyrir flutning
tónlistar af hljómplötum. Verði
frumvarpið að lögum bætast við
greiðslur til listflytjenda og
hljóðritaframleiðenda og skal þá
greiða þóknun til þeirra í einu
lagi. Á síðustu áratugum hefur
hvert landið af öðru sett í höf-
undalög sín ákvæði um rétt list-
flytjenda og hljóðritaframleið-
enda til þóknunar. Er auðsætt,
að slíkt er að verða að alþjóð-
legri reglu.
Kvað ráðherrann tvímælalaust
um hinn merkasta frumvarps-
bálk að ræða, og mætti hiklaust
fullyrða, að ísland kæmi í tölu
þeirra menningarríkja, sem hafa
fullkomnasta og vandaðasta höf-
undalöggjöf, ef það yrði að lög-
um. —
Frumvarp til höfundalaga