Morgunblaðið - 04.04.1963, Síða 13

Fimmtudagur 4. apríl 1963
MORCUISBLAÐID
13
Þórður Jónsson, Látrum:
purningum svarað
Á 13. SÍÐU Morgunblaðsins 6.
jnarz sl. voru tvær greinar sem
Vöktu athygli mína, þó sín á
hvern hátt. Þar skrifaði Sigurð-
ur Þórðarson á Laugabóli um frið
un arnarins, og segir að lokum,
að við Vestfirðingar skulum
vernda öminn og afkvæmi hans,
eins og við getum og sönnum
heiðursmönnum sætmi, ég er Sig
Urði sammála um það.
Hin greinin er skrifuð af
Bjarna Andréssyni, og heitir: „Á
að banna íslendingum að veiða
fisk?“ Að baki þessara tveggja
greina virðast liggja tvö ólík
sjónarmið. Get ég ekki að því
gert, að mér fellur betur sjónar-
mið Vestfirðingsins á Laugabóli,
enda er ég sjálfur Vestfirðingur,
sem hefir lítilsháttar umgengist
dýra- og jurtalífið, bæði til sjós
og lands í okkar harðbýla lands-
hluta.
Ég mun því fyrir mitt leyti,
svara þeim spurningum sem
Bjarni Andrésson leggur fyrir
lesendur blaðsins með grein sinni.
1. spurning: „Á að banna fs-
lendingum að veiða fisk?“ Þessu
svara ég neitandi, vonandi kom-
umst við aldrei í þá aðstöðu, að
okkur verði bannað að veiða fisk
á miðum okkar, hitt vitum við
þegar, að við einstaklingarnir fá
um. ekki að ráða veiðitækinu á
ákveðnum svæðum, og tel ég það
skynsamlegt.
2. spurning: „Á að ala upp
fiskistofna hér við ströndina
handa öðrum þjóðum, seim fisk-
veiðar stunda í Norður-Atlants-
hafi?“ Þessari spurningu svara ég
eindregið játandi. Þegar við færð
um út fiskveiðitakmörkin í fjórar
mílur, voru það megin rökin fyr
ir málstað okkar að allar þjóðir
sem fiskveiðar stunda í Norður-
Atlantshafi mundu njóta góðs af
útfærzlunni, þetta reyndist líka
svo og það í svo ríkum mæli að
einnig Bretar viðurkenndu það.
Þetta var og ein megin röksemd
in fyrir útfærslunni í 12 mílur, og
Við svíkjum bæði sjálfa okkur
og aðra, ef við gerum ekki allt
sem við getum til að halda við og
auka fiskistofnana í Norður-At-
lantshafi. Mér finnst því all ein-
kennilegt að þessi spuming skuli
yera borin fram af sjómanni.
3. spurning: „Menn vilja banna
þorskanetaveiðar, aðrir vilja
banna dragnótaveiðar, og enn aðr
ir vilja takmarka síldveiðar, og
nú síðast banna þorsknætur. Er
þetta heilbrigður hugsunarhátt-
ur?“ Ég tel að hann sé ekki óeðli-
legur, þegar þess er gætt hvað
mikið er í húfi fyrir okkur sem
byggjum þetta land, ef við eða
aðrir göngum of nærri þeim fiski
stofnum, sem lífsafkoma okkar
byggist ennþá svo mikið á,- og
mun gera í náinni framtíð, og um
alla framtíð.
Engum mun detta í hug að
banna okkur að veiða fisk í sjó
eða vötnum. Um vatnafiska er
það að segja, að almennt mun þar
ræktunar aðferðin tekin upp varð
andi þær veiðár, svo virðist, sem
betur fer, að rányrkju muni þar
svo til lokið. Þær veiðiaðferðir,
6em líklegar eru til að vera stofn
inum hættulegar eru bannaðar
með öllu, eða þá mjög takmarkað
er. Árangurinn verður, meiri og
árvissari veiði.
Öðru máli gegnlr um þá fiska,
6em lifa eingöngu í sjó, og eru
veiddir þar. Við höfum nú í notk
un mörg veiðitæki, og eru einkum
tvær gerðir þeirra sem margir
telja, að með ótakmarkaðri notk
un á ótakmörkuðum svæðum,
gætu orðið þess valdandi að fiski
6tofnar okkar gengju til þurrðar.
Það eru net, einkum nælonnet, og
hverskonar botnvörpur. Netin
vegna þess að þau eru helzt notuð
og með beztum árangri. þegar
fiskur er að ganga á hryggningar
svæðin, og á hrygningarsvæðun-
um sjálfum, auk þess talið að ef
net tapast, að þá haldi það áfram
að veiða engum til gagns, um
lengri eða skemmri tíma. Öllum
er ljós sú staðreynd, sem Bjarni
Andrésson bendir á í grein sinni:
„Sá fiskur, sem veiddur er, hann
hrygnir aldrei framar",
Þess vegna er það, að margir
eru þeirrar skoðunar, að friða
beri ákveðin svæði, þar sem fisk
urinn fær að hrygna í friði, áður
en hann er veiddur. Mér finnst
ekki óeðlilegt þótt menn láti sér
detta þetta í hug, hitt firinst mér
óeðlilegra, að menningarþjóð sem
á jafn mikið undir því að sjávar
afli haldist og okkar þjóð, að hún
skuli ekki koma þessu í fram-
kvæmd, meira en orðið er.
Hitt tækið er botnvarpan, hún
er talin hættuleg vegna þess að
hún eyði miklu af ungviði .engum
til gagns, og spilli lífsskilyrðum
þess við botninn, enda hefir svo
sem kunnugt er, stærsta gerð
hennar, togvarpan verið bönnuð
innan landhelgi, aðrar gerðir
liennar, svo sem humartroll,
rækjutroll og dragnót, hafa verið
leyfð með takmörkunum innan
landhelginnar. Allt tel ég þetta
byggt á eðlilegum hugsunar-
hætti. Hitt tel ég óeðlilegan hugs
unarhátt, að ef eitthvað af þess-
um tækjum, reyndist öðrum frem
ur vera skaðlegt fiskistofnum okk
ar, mikið umfram það sem afla-
magnið sem það veiðir gefur til-
efni til, að það skuli þá ekki með
öllu bannað, eins og til dæmis
dragnótin, því sennilega höfum
við ekki enn þá í notkun, nokkurt
tæki sem jafn skaðlegt er okkar
framtíðar fiskveiðum og dragnót
ina. Með henni hefir tekizt að
gjoreyða fiski af svæðum við
ströndina, þar sem skilyrði voru
fyrir hendi að beita henni með
fullum árangri, á litlum svæðum,
ekki af því að magnið, sem veidd
ist væri svo mikið, heldur að
ungviðið var drepið í hrönnum,
og lífsskilyrðum fyrir það sem
eftir lifði spillt, eða eyðilögð.
Fiskurinn flúði, sá er undankomu
var auðið. Þessari skaðsemi drag
nótarmnar segir Bjarni Andrés-
son að enginn sjómaður trúi. Að
vísu veit ég ekki hvað hann káll
ar „sjómenn", en hér á Vest-
fjörðum eru margir menn, sem
hafa stundað og stunda sjó sem
trúa þessu, enda hafa þeir öðrum
fremur dýrkeypta reynzlu af
þessu eyðingartæki. Aðalvíkin,
þessi gullkista, sem var, hygg ég
að sé eitt ljósasta dæmið um eyð
ingarmátt dragnótarinnar. Þar
eru nú eydd fiskimið og eydd
byggð. Hér var hún svo til búin
að eyða Patreksfjörð og flóa af
fiski, á fáum árum, en líkur
benda til, að hann ætlaði að ná
• sér upp aftur að nokkru, eftir
nokkurra ára hvíld frá dragnót-
inni, einkum með ýsuafla. En það
hvarf fljótlega þegar dragriótih
var leyfð aftur. Þannig mætti
lengi telja. Að þetta sé aðeins
tilviljanir, af allt öðru tilkomn
ar vil ég ekki trúa, fyrr en fiski
fræðingar okkar sanna að svo sé.
Bjarni Andrésson segir í
grein sinni, að hann hafi aldrei
séð sjóinn óhreinkast við drag-
nótaveiðar. Eg rengi hann ekki
um það, en smávegis gæti þó
ruglast við botninn, þó ekki gætti
á yfirborði á 20—40 faðma dýpi.
Hann segist heldur aldrei hafa
orðið var við nokkurn botngróð-
ur á sandi eða leir. Eg rengi hann
heldur ekki um það. En samt sem
áður á það sér stað, þar sem
honum er ekki spillt, og þar úir
og grúir af smá lífverum, sem eru
æti fiskanná, en maður getur get-
ið sér til um, hvernig umhvorfs
■ muni vera þegar búið er að draga
dragnótina aftur og fram um stað
inn dag eftir dag, viku eftir viku,
mánuð eftir mánuð, og ár eftir ár.
Vitánlega er þá ekki lengur um
nokkurn botngróður eða lífverur
að ræða nema fiskana sem synda
um yfir auðnirihi, í leit að þeim
lífsskilyrðum, sem þar áttu að
vera og þeir þekktu. Afleiðingin
verðvu: sú að smásaman yfirgefur
fiskurinn staðinn og leitar eitt-
hvað annað.
Eg veit ekki hvort við Bjami
Andrésson lifum það, að fiski-
Þórður Jónsson
fræðirtgar skýri það fyrir mönn-
um á óvefengjanlegan hátt, hvers
vegna dragnótin er svo gífurlegt
eyðingartæki, sem raun ber vitni
um. En ég er sannfærður um að
þeir eiga eftir að gera það.
Bjarni Andrésson segir að vin-
ur sinn Jón Árnason á Akranesi
hafi borið fram á Alþingi frum
varp um að friða Faxaflóa fyrir
veiðum með dragnót undir því
„yfirskini að Faxaflói sé svo þýð-
ingarmikil uppeldisstöð fyrir ung
viðið“, en telur þó að tilefnið
muni vera hagsmunir nokkurra
trillubáta. Ja, margur sjómaður-
inn mundi nú ætla að það væri
ekkert yfirskin að Faxaflói væri
uppeldisstöð.
Eg efast ekki um, að Jón Árna-
son alþingismaður, með flutningi
þessa frumvarps eignist marga
vini, einnig meðal þeirra, sem
hann hefir aldrei séð eða heyrt,
og að sjónarmið hans sé það
eitt að vinna þjóðarheildinni gagn
með þessu frumvarpi, ven ekki
noklcrum trillubátum, þótt þeir
njóti einnig góðs af. Vona ég að
fieirí þingmenn fari að dæmi hans
og afbiðji dragnótina frá strönd-
um sinna kjördæma.
Bjarni Andrésson kemst að
þeirri niðurstöðu í grein sinni, að
dragnótin _og við íslendingar eyð
Um ekki fiskistofnunum í Norður
Atlantshafi nema að litlu leyti.
Stórþjóðirnar eigi þar miklu
meiri hlut að, með sínum hundr-
uðúm togara og þúsundum ann-
arra skipa. Ekki rengi ég þetta.
ÍEn viði sem fiskveiðiþjóð, sú
mesta í heimi pr. mann, ættum
að setja metnað okkar í það, að
eiga þar engan hlut að, heldur
gera okkar bezta til að efla fiski
stofnana, svo þeir geti gefið okk
ur og öðrum þjóðum sívaxandi
arð. Kjörorð okkar til sjós og
lands á að vera, ræktun í stað
rányrkju, þá mun okkur vel
vegna.
Bjarni telur að það sé fleira
en mannshöndin, sem verður ung
viði fiskanna að grandi. Það er
alveg rétt, og nefnir hann Haf-
súluna í Eldey og svartfuglinn
við Látrabjarg, sem hann telur
að hafi fjölgað mikið síðan 1928.
í því sambandi vil ég benda hon
um á, að fuglinn við Látrabjarg
hefir fækkað verulega síðan 1928.
Á stórum svæðum, þar *m áður
var alsetið af fugli, er nú aðeins
fugl og fugl á stangli. Kemur
fækkunin aðallega fram á Nef-
skeranum (Stuttnefju). Getur þar
margt hjálpað til. Lífsskilyrði
þessa fugls hafa stórlega versnað
við bjargið á síðustu árum. Múkk
anum fjölgar verulega, en honum
fylgir gras og gróður, sem Nef-
skerinn getur ekki liðið, auk þess
sem allir fuglar forðast sambýli
við múkkann. Fækkunin almennt
getur einnig stafað af því, hversu
mikið ferst af fugli í olíu, sem
rekur um höfin. Annars er það
staðreynd, að aðalfæða svartfugls
ins við Látrabjarg er ekki þorsk
seiði, þótt svo kunni að vera í
einstökum tilfellum með fugla,
sem flækjast inn á fjörðum.
Hvort Súlunni fækkar eða
fjölgar veit ég ekki um. En hér
er ekki um neitt nýtt fyrirbæri
að ræða, eða aukna ágengni þess
ara fugla, riema síður sé, heldur
hafa þeir verið til og þurft að
borða, svo lengi sem við höfum
sagnir af, og á þeim tíma sem
hver fjörður og flói moraði af
fiski, svo ef um rýrnun á fiski-
stofnunum er að ræða, þá benda
allar líkur til þess að manns-
höndin og hennar tæki, eigi þar
mestan hlut að.
Fiskifræðingar okkar telja nú,
að þorskstofninn sé um það full
nýttur. Sé svo, sem ég hef enga
ástæðu til að rengja, hvað á þá
að gera til að mæta vaxandi veiði,
Valtýr minn.
ÞVI oftar sem ég les menn-
ingarpistla þína í Mbl. verður
mér betuir ljóst, hvílíkur grán-
isti þú ert — og þó mistækur
eins og allir húmoristar. í síð-
asta pistli varstu diálítið gust-
meiri í skopinu, en þú átt að þér,
og talaðir bæði um leikmanns-
sjónarmið og svo hitt, að almenn-
'ingur væri oft lengi að átta
sig. í þessu samibandi varstu svo
eitthvað að minnast á sýning-
una hans Kára, kollega þíns, og
þú tókst það fram að þú gæt-
ir ekki „tekið við henni“ með
neinum sérstökum fögmpði. En
í þetta umrædda skipti vildi nú
svo til, að „almenningurinn“
þinn var svo fljótur að átta sig,
að hann var búinn að kaupa
hana alla áður en þú komst til
að veita henni „viðtöku“. Þú
varst m.ö.o. of seinn — og það
varð ég líka! Ég ætlaði nefni-
lega að kaupa eina mynd.
Þegar þú hélzt þína ágætu sýn-
AKRANESI, 2. aprfl — Slysa-
varnardeildin Hjálpin á Akra-
nesi hélt aðalfund sinn 28. marz
sl. Fundurinn var óvenju vel
sóttur og mætti erindreki Slysa-
varnafélagsins þar.
Björgunarsveit hefur verið starf
andi um langt árabil til björg-
unar úr sjávarháska undir for-
ustu Axels Sveinbjörnssonar,
kaupmanns. Hefur hann unnið
þar miikið og fórnfúst starf um
nær 3 áratugi. Hann hefur nú
beðist undan að þurfa að gegna
því lengur. Var honum þökkuð
gifturík þjónusta fyrir slysa-
varnir.
Sú breyting var nú gerð á til
högun deildarinnar í Slysavörn-
um, að stofnuð var sérstök björg
unarsveit fyrir slysavarnir á
landi. Og hefur þá hvor sveitin
sínu ákveðna hlutverki að gegna,
og vaxandi þörf fyrir þennan
íisk? Er það skynsamlegt að
ganga á stofninn, sem þá vitan-
lega gefur minnkandi arð með
hverju ári sem líður? Það virðist
alveg fráleitt, það mundi_ skyn-
samlegra, meðan stofninn er tal
inn enn óskertur, að gera þær
ráðstafanir, sem liklegar þætti
til þess að ungviðið kæmist sem
mest á framfæri, nægi það ekki
án mikillar skerðingar á afla-
magni, en við því megum við
varla, en sem komið er, liggur
ekkj annað fyrir en klekja út
þorskseiðum í uppeldisstöðvum.
Á því ætti ekki að vera nein
vandkvæði hér á íslandi með nú
tímatækni.
Bjami Andrésson segir að lok
um að hann og aðrir sem veiðar
hafa stundað með dragnót undan
farin sumur 1 Faxaflóa, vilji fá
að stunda þær áfram, og mótmæli
því harðlega frumvarpi Jóns
Árnasonar um friðun Faxaflóa
fyrir dragnót. Það var haft eftir
einum skipstjóra þegar bátur
hans var tekinn í þriðja sinn á
nokkrum dögum, að ólögleguxn
veiðum í landhelgi, að hann
hefði þarfara að gera en elta
varðskipin í höfn. Þannig viljum
við stundum ráða okkur og gerð
um okkar sjálfir, án afskipta ann-
arra, og þarf ekki að vera neitt
óheilbrigður hugsunarháttur, en
„Með lögum skal land byggja“,
Látrum, 23. marz 1963.
Þórður Jónsson.
ingu í vetur hafði ég sízt minni
ánægju af henni en sýningu
Kára — en eina mynd fékik ég
þó hjá þér áður en allt var upp-
urið — og er ég þaklklátur fyrir
það.
Ég hef orðið fyrir þeirri lífs-
reynslu að kynnast við marga
málara, og þegar hugurinn reik-
ar með breiðfylkingu íslenzkra
listmálara finnst mér einhvern
veginn þið Kári vera svo
skemmtilega áþekkir hvor öðr-
um. Ekki þó sérstaklega sem
málarar, heldur sem persónu-
leikar. Þið eruð báðir kátir og
hressilegir piltar, heilsuhraustir
átakamenn, — og alltaf boðnir
og búnir til að dæma uin ann-
arra manna verk, þó að það kosti
ykkur bæði tíma og erfiði. Leyfi
ég mér þvi að benda Tímanum
á að náða Kára sem fastan mál-
verkaskrlbent blaðsins — á með
an þú leikur þér í Morgunblað-
inu. S.R.
önnur á sjó og hin á landi. Rílkti
mikill áhugi á því að skipuleggja
sveitirnar sem bezt, og búa þær
nauðsynlegum og góðum tækj-
um. 1 þvi sambandi má geta þess
að slysavarnadeild kvenna gaf
björgunarsveitunum vandaðan
sjónauka. Er hann gefinn í til-
efni af því hörmulega slysi þegar
þriggja ára drengur varð úti
fyrir skömmu í Flókadal í Borg-
arfirði og í minningu um hann.
Formaður beggja björgunar-
sveitanna verður Þorsteinn Þor-
valdsson, en nýtur þó aðstoðar
sérstakrar sveitastjóra.
Núyerandi stjórn slysavarna-
deildarinnar skipa Bergur Arn-
björnsson, bifreiðaeftirlitsmað-
ur, formaður, Karl Helgason,
símstjóri, ritari, og Þonsteinn
Torfason vélstjóri, gjaldkeri. —
Oddur.
„Að kynnast við
marga málara66
Hjálp á Akranesi stofnar
björgunarsveit á landi