Morgunblaðið - 27.04.1963, Side 12

12
MORCUNTILAÐIÐ
Laugardagur 27. apríl 1963
birgik gudgeirsson skrifar um
HLJÓMPLÖTUR
ÓPERUR Richards Wagners
er sameiginlega nenfnast „Der
Ring des Nibelungen“ eða
„Niflungaihxingurinn“ eru
„Rinargullið“ „Valkyrjan“,
„Siegfried" og „Ragnarrt>k“.
Verk þessi eru oft flutt
ein sér, en þó hugsaði
Wagner sér þau sem eina
heild. Árið 1848 er Wagn-
er kominn að ákveðinni niður
stöðu um efni það, sem hann
ætlaði að semja verk sín við,
þó ekki lyki hann við þau fyrr
em 1874. Kom þar margt tiL
Upphaflega ætlaði hann aðeins
að semja eina óp>eru við þetta
yrkisefni, en eftir því, sem
hann vann meira að textanum,
varð honum ljóst, að málinu
yrði ekki gerð viðumamdi skil
í einni óperu. Það yrði alltof
langt mál að rekja sköpunar-
sögu þessara verka, svo marg-
slungin og umfangsmikil er
hún. Óperuunnendur um heim
allan hafa beðið með óþreyju
eftir því, að verk þessi yrðu
fáanleg á hljómplötum. Og nú
í apríl kom sú seinasta, er á
vantaði, út á vegum Decca
Þess ber þó að geta að „Ranga
rök“ er aðeins fáanleg í
nokkuð gamalli upptöku og
ekki í stereo. Væntanlega
verður ekki langt að bíða,
að „Ragnarök" verði gefin út
í nýrri upptöku með fullkomn
ustu tækni. Þessi ópera, sem
var að koma út hjá Decca, er
næst seinasta óperan í „Hringn
um“, „Siegfried", og hefur það
verk aldrei verið til í heildar-
útgáfu fyrr.
Efnið í þessum óperum
Wagners er sótt í þýzka, og
norræna goðafræði og æfin-
týri. í óperunni „Siegfried"
styðst Wagner m. a. við æfin-
týrið um drenginn, sem ekki
kunni að hræðast. Fyrstu tveir
þættir þessarar óperu eru
samdir frá 22. sept. 1856 til
30. júlí 1857, en seinasti þátt-
urinn frá 1. marz 1869 til 14.
júní sama ár. Fullgert var
verkið 5. febrúar 1871. Ópera
þessi hefur, a.m.k. efnislega,
marga þá eiginleika, sem okk
ur íslendingum hafa löngum
verið hugstæðir. Siegfried elst
upp hjá dverginum Mími og
búa þeir í helli langt út í
skógi. Er Mímir að r'eyna að
smíða sverð, sem samboðið sé
hinu unga ofurmenni. En jafn
óðum og hann er búinn að
smíða nýtt sverð fyrir Sieg--
fried, reiðir hann það til höggs
af slíkum mætti, að það brotn
ar. Veldur þetta dverginum
hinu mesta hugarangri, því að
ætlan hans er að fara með
hinn unga fullhuga til drekans
Fáfnis, sem liggur á gulli í
helli sínum og láta Siegfried
drepa hann, svo hann, Mímir,
geti náð frá drekanum ger-
semum þeim, sem gætu veitt
honum ótakmörkuð völd. Ger-
ist nú margt, sem of langt mál
yrði upp að telja. En Siegfried
drepur drekann og Mími og
vekur Valkyrjuna Brynhildi
af dásvefni. Það er ekki of-
sögum sagt, að strax frá og
með forleiknum af fyrsta
þætti nær Wagner fram svo
sterkri stemmningu, að manni
finnst maður næstum lifa og
hærast í þeim furðulega heimi,
er hann lýsir.
Siegfried er hér sunginn af
Wolfgang Windgassen. Hann
flytur hlutverk sitt frumúr-
skarandi músikalskt og nýbur
sín hvað bezt í lyriskum köfl-
um verksins. Röddin 'hefði
mátt vera meiri og í lok fyrsta
þáttar dregur hljómsveitar-
stjórinn niður í hljómsveit-
þegar Siegfried smíðar sverð-
ið, til þess að eðlileg hlutföll
haldist. Hér hefði kraftmeiri
tenor svo sannarlega verið
æskilegur. Gerhard Stolze
syngur Mími af mikilli snilld
og túlkar þennan ógeðslega
persónuleika þannig að manni
hrýs hugur við. Frægasti
Óðinn seinni tíma, Hans Hott-
er, er trúlega, að öðrum ólösit-
uðum, sá söngvarinn sem frá-
bærastur er í þessari upptöku.
Þó syngur hann ekki alltaf
hreint, einkum í 1. og 2. þætti,
en það eru smámunir. Einnig
er textaframburður nokkuð
þykkur. En yfir túlkun hans
er sú reisn og sá göfugleiki,
sem Guðinum er samíboðinn.
Gustaf Neidlinger syngur hér
eins og í „Rínargullinu" hlut-
verk dvergsins Alberich. Er
það magnaður flutningur Kurt
Böhme fer með hlutverk drek-
ans. Böhme hefur mikla og
djúpa rödd, sem í þessari upp
töku er gerð svo hrikaleg, að
slíks munu ekki dæmi. Reynd-
ar má segja, að atriði þau, sem
dreikinn Fáfnir tekur þátt í,
séu svo kyngimögnuð, að
maður sitji sem lamaður af
því að hlusta á þau. Margt
hefur heyrzt vel gert tækni-
lega í hljóðritunum hingað til,
en þessi upptaka er svo ofboðs
leg, að það hvarflar að manni,
hvort hægt muni að gera bet-
ur. Joan Sutheriand syngur
hlutverk fuglsins ágæta vel,
þó ómögulegt sé að skilja orð
af því, sem hún syngur. Marga
Höffgen fer með hlutverk
Erdu. Röddin er fögur á neðra
sviðinu, en miður örugg á því
efra. Birgit Nilsson syngur
Brynhildi mjög svo vel en
nokkuð kalt.
andi og rytmiskur, en tæpast
nægilega lyriskur Höfuðgall-
inn á flutningi hans á verkum
Wagners, bæði á þessari upp-
töku og öðrum, eru hin snöggu
cresoendi sem vilja höggva
verkin dálítið í sundur og gefa
klimiöxunum ekki nægilega
breidd né tíguleik. En hvað um
það, Solti er sjaldan og jafnvel
aldrei leiðinlegur, og það er
meira en hægt er að segja um
marga aðra hljómsveitarstjóra.
Það má furðulegt teljast, ef
þessi úpptaka færi ekki
„Grand Prix du Disque“ verð
launin sem bezta óperuupp-
taka ársins 1963. Hér fer sam
an framúrskarandi flutningur
og hljóðritun, sem er tækni-
legt furðuverk. Númer eru:
MET 242—2 (m), SET 242—6
(s).
Þess má að lokum geta, að
Siegfried Wagners er sama
persónan og við þekkjum úr
íslenzkum fornbókmenntum
sem Sigurð Fáfnisbana. Wagn-
er lagaði hina fornu goðafræði
í hendi sér, þannig að sem bezt
færi í óperum sínum, en hann
hafði mjög næma tilfinningu
Philharmoniuhljómsveitin í
Wien leikur undir stjórn ung-
verska hljómsveitarstjórans
Georg SoltL Erfitt er að finna
lýsingarorð um þessa stórkost
legu hljómsveit, sem er örugg
lega einhver sú bezta í heimi.
Um hljómsveitarstjórn Solti á
þessu verki mætti segja margt
og mikið, en hér verður aðeins
stiklað á stóru. Flutningur
hans er fyrst og fremst út-
hverfur og óhemju glæsilegur.
Hárnákvæmur, spenntur og æs
og smekk fyrir þeirri hlið
óperunnar, er að leikhúsinu
snýr. Við skulum aðeins rifja
upp, hvað stendur í Snorra-
Eddu (Skáldskaparmál) og
munum við þá sjá að efni óper
unnar „Sigfried" er grundvall
arlega hið sama og frá greinir
í okkar íslenzku goðafræði.
.... Fáfnir hafði þá tekit
hjálm, er Hreiðmarr háfði átt,
ok setti á höfuð sér, er kallaðr
var ægishjálmr, er öll kvik-
vendi hræðask, er sjá ok sverð
þat, er Hrotti hoitir. Reginn
hafði þat sverð, er Refill er
‘kallaðr; flýði hann þá braut,
en Fáfnir fór upp á Gnita-
heiði ok gerði sér þaæ ból ok
brásk í ormslíki ok lagðisk á
gullit, en Reginn fór þá til
Hjálpreks konungs á Þjóði ok
gerðisk þar smiðr hans. Þá tók
hann þar til fóstrs Sigurð, son
Sigmundar, sonar Völsungs, og
son Hjördísar, dóttur Eylima.
Sigurðr var ágætastr allra her
konunga af ætt ok afli ok
hug. Reginn sagði honum tiL,
hvar Fáfnir lá á gullinu, ok
eggjaði hann at sækja gullit.
Þá gerði Reginn sverð þat, er
Gramr heitir, er svá var hvast,
at Sigurðr brá niðr í rennanda
vatn, ok tók í sundr ullarlagð,
er rak fyrir strauminum at
sverðsegginni. Því næst klauf
Sigurðr steðja Regins ofan í
stokkinn með sverðinu. Eptir
þat fóru þeir Sigurðr ok Reg-
inn á Gnitaheiði; Þá gróf Sig-
urðr gröf á veg Fáfnis ok
settisk þar .. En er Fáfnir
skreið til vats ok hann kom
yfir gröfina, þá lagði Sigurðr
sverðinu í gögnum hann, ok
var þat hans bani. Kom þá
Reginn at ok sagði, at hann
hefði drepið bróður hans, ok
bauð honum þat at sætt, at
hann skyldi taka hjarta Fáfn-
is ok steikja við eld, en Reg-
inn lagðisk niðr ok drakk blóð
Fáfnis ok lagðisk at sofa. En er
Sigurðr siteikði hjartat ok hann
hugði, at fullsteikt myndi, ok
tók á fingrinum hvé hart var;
en er frauðit rann ór hjartanu
á fingrinn, þá brann hann ok
drap fingrinum í munn sér; en
er hjartablóðit kom á tunguna,
þá kunni hann fuglsrödd ok
skilið, hvat igðurnar sögðu, er
sátu í viðnum; þá mælti ein:
Þar sitr Sigurðr
sveita stokkinn,
Fáfnis hjarta
við funa steikir;
spakr þætti mér
spillir bauga,
ef fjörsega
fránan æti.
Þar liggr Reginn —
kvað önnur,
ræðr umb við sik,
vill tæla mög,
þann es trúir hánum;
berr af reiði
röng orð saman,
vill bölvasmiðr
bróður hefna.
Þá gekk Sigurðr til Regins
ok drap hann, .... Þá reið
Sigurðr til þess er hann fann
á fjallinu hús, þar svaf inni
ein kona ok hafði sú hjálm
ok brynju; hann brá sverðinu
ok reist brynjuna af henni;
þá vaknaði hon ok nefndisk
Hildr; hon er kölluð Bryn-
hildr, ok var valkyrja.........
Verzlunarmaður Ungur maður óskast til verzlunarstarfa. Upplýsingar í búðinni á morgun (mánudag). — Framleibslu- ráðslögin Framhald af bls. 7. Einkunnarorð nútímaþjóðfé- lags er að strita með viti. öll löggjöf þarf að hafa þetta megm markmið. Inn í framleiðsluráðs- lögin þarf að koma ákvæðið um að bændur hafi til nokkurs að vinna í bættum hag, með því að beita viti sínu og striti til meiri hagkvæmni í framleiðsl-
Verzlunin Aðalstræti 4 h/f.. .

Nauðuir.garuppboð IHAIMN VAIMTAR
verður haldið að Síðumúla 20, hér í borg (bifreiða- Á Smurstöðina, Sætúni 4, — Sími 16227.
geymslu Vöku), eftir kröfu Gjaldheimtunnar í Reykja- Upplýsingar á föstudag og laugardag.
vik o. fl. föstudaginn 3. maí n.k. kl. 1,30 e.h.
Seldar verða eftirtaldar bifreiðir: R-348, R-635, R-894, R-1737, R-2834, R-3555, R-3601, R-3631, R-3654, R-3788,
R-5321, R-6839, R-7015, R-7094, R-7098, R-7820, R-7922, R-8647, R-8649, R-8658, R-9534, R-9751, R-9845, VerzlunarmaSur
R-10203, R-10625, R-10829, R-11189, R-11528, R-12201, R-12208, R-12260, R-12267, R-12422, R-12624, R-13218, R-13363, R-13589, R-13946, V-139, X-397 og X-651. Greiðsla fari fram við hamarshögg. Borgarfógetaembættið í Reykjavík. L Við óskum eftir að ráða ungan en dálítið vanan afgreiðslumann í sölubúð til aðstoðar öðrum. Nánari uppl. í síma 10033. H. F. OFNASMIÐJAN, Reykjavík.
unni. Helmingaskipti af þeim ár»
angri milli bænda og neytenda
eru byggð á fyllstu sanngirni og
ákvæði um það að minnkandi
‘hagkvæmni komi á sama hátt
hér eftir niður að hálfu á hvor*
um, framleiðendum og neytend-
um, í stað þess sem nú er að það
kemur eingöngu niður á neyt-
endum, slær niður öll rök f.yrir
því að þessi breyting okkar
Björns Þórarinssonar — geti
ekki samrýmzt grundvallarhugs-
un framleiðsluráðslaganna um
verðlagninguna. Hún samrýmist
þeim fullkomlega af því að frá»
vikið er jafnt til beggja hliða.
En arðsvonin fyrir að gera vel
ætti að verka sem lífdögg á blóm,
í stað þess, sem nú er að verða
mikil hætta á að verðlagningar-
ákvæði framleiðsluráðslaganna
verki sem dauð hönd ofskipu-
lagsins á athafnaþrá og sjálfs-
bjargarhvöt bænda.
Að þessu sinni mun Aiþingi
ekki fjalla frekar um þetta máh
En það er æskilegt að sem flest-
ir geri sér grein fyrir eðli máls-
ins. Ég held að þessi breyting
á framl.ráðslögunum hljóti al-