Morgunblaðið - 26.05.1963, Blaðsíða 16

16
MORGVNBL 4 Ðlh
Surinudagur 26. mal 1963
Nemendur á fyrsta starfsfræðslu-námskeiðiuu
Fyrsta starfsfræðslu
námskeiðið hér á
landi
* KVIKMYNDIR
a
a
55
>•
>
4- KVIKMYNDIR 4- SKRIFAR ITM:
KVIKMYNDIR *

NYLEGA voru blaðamenn boð-
aðir á fund hjá fræðsluráði Kópa
vogskaupstaðar og var tilefnið að
segja nokkuð frá starfsfræðslu-
námskeiði, sem haldið var í
gagnfræðaskólanum í vetur og
er hið fyrsta sinnar tegundar hér
á landi. Var þar mættur Andrés
Kristjánsson ritstjóri, sem er
formaður fræðsluráðsins, bæjar-
stjórinn, Hjálmar Ólafsson, Ólaf
ur Gunnarsson, sálfræðingur og
fleiri.
Verður nú að nokkru skýrt frá
upphafi starfsfræðslunnar og
síðan frá námskeiðinu. Sá, sem
ötullegast hefir unnið að þess-
um málum er Ólafur Gunnars-
ÞEIR fiskifræðingarnir Jón Jóns
son og Aðalsteinn Sigurðsson rita
grein í Morgunblaðið 11. maí sl.
um dragnótaveiðar í Faxaflóa.
Tilefnið er grein frá mér ur-
sama efni nokkru áður í blaðinu.
Þeim fellur það ekki, Jóni og
Aðalsteini, að ég skuli hafa orð
á því, að hið vísindalega eftir-
L„ hefði mátt vera meira, og
firrtast svo heiftarlega, að þeir
kalla þetta óverðskuldaða árás á
íslenzkar fiskirannsóknir, sem er
mér þó fjarri skapi. Umsögn mín
byggðist á orðum Jóns sjálfs, og
hvenær má þá taka mark á hon-
um, ef ekki þegar hann er marg-
búinn að lýsa þvi yfir, að hann
geti ekkert fullyrt um áhrif
dragnótarinnar í Faxaflóa, vegna
oflítilla eða ónógra rannsókna,
og sem svo sjálf bæjarstjórn
Reykjavíkur tekur afstöðu til
málsins útfrá. Við umræður á
Alþingi kom hið sama fram.
Ég gat þess, að ráðherra hefði
á Alþingi getið þess, að farnar
he'ðu verið 4 rannsóknarferðir
á ári, sem ekki væri talið nóg
til haldbærra ákvarðana, og tók
það jafnframt fram, að enginn
skyldi álasa fiskifræðingunur’,
þótt þeir ekkert geti fullyrt af
4 stikkprufum á ári.
Nú taka þeir Jón og Aðal-
steinn það fram, að í skjrslu
sinni hafi hvergi verið sagt að
of fáar rannsóknarferðir hafi ver
ið farnar, sem kemur að vísu
ekki máli við, því ég vísaði ekki
eins og þeir þó segja í þá
skýrslu. En vilji þeir þar með
segja, að 4 ferðir á ári sé nóg,
þá dofnar víst yfir mörgum að
son, sem frá upphafi hefir starf-
að hér mest að starfsfræðslu.
Það var fyrst árið 1960, að bor-
in V£.r fram á Alþingi þings-
ályktunartiZIaga um starfs-
fræðsludag af Sigurði Bjarna-
syni, og var hún einróma sam-
þykkt. Síðan hafa árlega verið
haldnir slíkir dagar í Reykja-
vík við stöðugt vaxandi þátt-
töku og vinsældir.
Frumkvæði að námskeiðinu í
Kópavogsskóla í vetur átti Hjálm
ar Ólafsson, bæjarstjóri, sem
kynnt hefir sér slík námskeið
í Kaupmannahöfn, en starfs-
fræðslunámskeið eru í flestum
löndum og þykja ómissandi.
berjast fyrir þvi, að þeir fái nýtt
rannsóknarskip.
Nú þegar ég er búinn að skýra
þetta fyrir þeim, Jóni og Aðal-
steini, á hverju ég byggi mína
umsögn, þá vefst það væntanlega
ekki lengur fyrir þeim, að það
þarf ekki fiskifræðing til að kom
ast að mínum niðurstöðum; það
getur þá ekki verið flókið mál
fyrir aðra en þá-
í skýrslu þeirra Jóns og Aðal-
steins segir, að með tilraunaveiði
í Garðsjó með botnvörpu hafi
fengizt 800 fiskar á togtíma árið
1959, en 146 fiskar á togtíma
1962, en báðar tilraunirnar gerð-
ar í ágústmánuði hvort ár. Þessi
mikli veiðimunur veldur þeim
þankaveltum og þeir segja: „Vita
skuld á dragnótaveiðin einhvern
þátt í umræddri rýrnun, merk-
ingatilraunir, sem nú eru í gangi,
munu skýra það atriði nánar“.
Þarna er þá um beina viðurkenn
ingu hjá þeim Jóni og Aðalsteini
að ræða um að dragnótin valdi
þessari rýrnun að einhverju
leyti. Þeir stramma sig samt
strax upp aftur og segja: „Hins
vegar er ekkert, sem bendir til
þess, að hart sé gengið að stofn-
unum, og má geta þess, að í til-
raunum, sem gerðar voru í nóv.
1962 á sama stað, fengust 458
ýsur á togtíma, og var það mjög
vænn fiskur, meðallengd 51 cm.“.
Einhvern tíma hefði það ekki
þótt stórtíðindi eða saga til
næsta bæjar, þótt 458 ýsur hefðu
fengizt í holi eða á togtíma í
Faxaflóa, og má ég nú aftur taka
svo til orða án þess að særa
um of stolt Jóns og Aðalsteins
að næsta lítið sannar það um
Hjálmar bæjarstjóri, sem nú
hefir gert fyrstu tilraun hér á
landi með starfsfræðslunám-
skeið, gat þess í stuttri ræðu við
lok þess, þar sem m.a. voru við-
staddir nemendurnir, að hann
hefði fundið til þess, sem kenn-
ari á annan áratug, að hrein til-
viljun hefði ráðið því hvaða
störf unglingar færu í að námi
loknu. Og fjöldi nemenda, sem
Lann hefði kynnzt, hefði skort
starfsfræðslu, er sparað hefði
þessu unga fólki mörg víxl-
spor og dýrmætan tíma. Hér í
Kópavogi hefðu 44 nemendur
þriðja bekkjar gagnfræðaskól-
ans tekið þátt í námskeiðinu, sem
hófst í febrúar s.l. Dreift hefði
verið spurningalistum, og nem-
endumir fyllt þá út í samráði
við foreldra sína. Spurt var um
störf foreldra og hvað nemend-
ur langaði til að verða. Á nám-
skeiðinu var hægt að velja úr
12 starfsgreinum, og vann bæj-
arstjórinn og aðrir fagmenn
endurgjaldslaust á þessu fyrsta
námskeiði.
Aðrir, sem töluðu við lok þessa
fiskigengd eða annan fisk í Fló-
anum, þótt þeir reki í nóvember
í 458 ýsur í holi í honum Garð-
sjó. Öðru vísi mér áður brá, þeg-
ar fiskur var þar svo mikilþ að
ekki hafðist undan að taka á
móti þeim afla, sem þar fékkst-
Mér blöskrar því ekki veiðin
hans Jóns, en hefði hann bætt
einu núlli aftan við, þá hefði
dæmið ekki sannað eins áþreif-
anlega eins og það gerir ördeyð-
una okkar gamla og góða Faxa-
flóa eða á grunnmiðum innan
hans.
„Dragnót og botnvarpa eru
ekki hættulegri fiskistofnunum
en lína og net, sé þeim beitt á
réttan hátt“, segja þeir Jón og
Aðalsteinn. Hér er um eftirtekt-
arverða fullyrðingu að ræða í
gömlu deilumáli. Ef til vill búa
þeir félagar yfir meiru en ég
hefði haldið í þessum efnum. En
mir er ekki kunnugt um faglega
þekkingu þeirra á beitingu veið-
arfæra eða fiskveiðum yfirleitt.
Þeir Jón og Aðalsteinn ljúka
máli sínu með því að segja: „Það
sem vitað er um fiskistofnana í
Faxaflóa í dag gefur ekki tilefni
til þess að ætla, að þeir séu of-
veiddir". Fiskimennirnir, sem
nota önnur veiðarfæri en drag-
nót, eru ekki á sama máli, og
þeir hlaupa ekki í kringum hlut-
ina á þennan hátt. Þeir segja,
við fáum ekki sömu veiði og
áður á grunnmiðum- Ef það er
ekki dragnótinni að kenna,
hverju öðru er þá um að kenna?
Breytingin varð, þegar hún var
tekin í notkun. Jón og Aðal-
steinn segja, að við eigum að
kappkosta að hafa af fiskstofn-
unum hámarksafrakstur, eins og
bóndinn af túninu sínu. Það er
skíma í þessu hjá þeim, og þá
neita þeir varla því, að það sé
Nýja bíó:
PIPARSVEINN
I KVENNAKLÓM
SUMAR amerískar kvikmyndir,
sem hingað berast eru svo yfir-
gengilega ómerkilegar og vit-
lausar, að maður fer út úr bíóinu
eíns og halaklipptur hundur eft-
ir að hafa eytt allt að tveimur
tímum í að horfa á þær, og
þannig fór fyrir mér, þegar ég
sá þessa mynd. Efnið er í stuttu
máli þetta:
Prófessor nokkur, Bruce að
nafni, er í þann veginn að kvæn-
ast. Ungu stúlkurnar við háskól-
ann taka þessari fregn illa því að
þær vilja ekki missa þennan vin-
sæla kennara sem þeim lízt öll-
um mæta vel á. — Prófessorinn
veit ekki að konuefni hans á 17
ára dóttur, en einmitt hana ber
að garði hjá prófessornum og
veldur honum þvílikra vand-
ræða að mannauminginn veit
ekki sitt rjúkandi ráð. Hún legg-
ur undir sig svefnherbergi hans
og breiðir nærföt sín til þerris
þar sem þau blasa við allra aug-
starfsfræðslunámskeiðs, voru
Andrés Kristjánsson ritstjóri og
Ólafur Gunnarsson sálfræðingur.
Bar þeim öllum saman um að
hér væri stefnt í rétta átt og
góður árangur hefði náðst þótt
um byrjunarerfiðleika hefði ver-
ið að ræða. Væri augljóst, að
hér eins og í öðrum menningar-
löndum, yrði tekin upp starfs-
fræðsla í skólum. Það hefði sýnt
sig, eftir áhuga og þátttöku í
síðustu starfsfræðsludögum, að
næsta skrefið væri að koma hér
á lögskipaðri kennslu í starfs-
fræðslu.
hagkvæmt að stofninn sé stór og
mætti vera stærri en hann er,
og að því var stefnt með lokun
Flóans. Skyldleikinn er mikill,
þ gar rætt er um afrakstur
til sjós og lands, en þá
er Ijósara að miða við sjálfan
bústofninn, sem stendur í stað,
vex eða minnkar eftir ákvörðun
bóndans og eftir því, hvað hann
telur sér heppilegast fyrir sína
afkomu.
Fiskistofnarnir í Faxaflóa skild
ist mönnum að væri í æskilegum
vexti eftir að friðunin komst á,
en þó engan veginn orðnir það
stórir að ástæða væri til að
stöðva þá þróun með stórvirkum
vLðarfærum. Okkur sem töldum
það eiga langt í land, að Flóinn
væri búinn að ná sér, eða nógu
miklu af sinni fornu frægð, eftir
tuga ára rányrkju en stutta frið-
un, ætluðum varla að trúa því,
að úr hópi fiskifræðinga kæmu
meðmæli með nýrri rányrkju
og þótti þar höggva sá er hlífa
skyldi.
Það hefur verið minn skiln-
ingur og sennilega flestra ann-
arra, að á bak við Jón Jónsson
stæðu fiskifræðingarnir að mikl-
um meiri hluta eða allir, en svo
er ekki. Strax eftir að grein mín
birtist bárust mér fregnir, að
hún hafði valdið úlfaþyt meðal
fiskifræðinga, því einn þeirra
hringdi til mín og sagðist vilja
leiðrétta þann misskilning, að
fiskifræðingarnir stæðu sameig-
inlega að opnun Flóans með Jóni
Jónssyni, Jón hefði verið þar
einn að verki- Hann hefði því
einn veg Oig vanda af því máli,
en þeir hinir vildu ekki láta
blanda sér í það mál. Þetta kom
flatt upp á mig, og svo mun um
fleiri. Jón hefur þá verið með-
reiðarsveina laus, þegar hann
fói til og tók hliðgrindina úr
fyrir dragnótina inn á grunn-
miðin í Faxaflóa. Nú koma mér
þá enn í hug vinnubrögð og
spyr; er þetta hægt Jón Jónsson?
Sigurjón Einarsson.
skipstjórL
um. Það vill prófessornum þó til
happs að ungur vinur hans, sem
er gestur hans, fær mikinn á-
huga á stúlkunni og hún á hon-
um, en þar með er þó ekki öllum
þjáningum prófessorsins lokið.
Hann álpast til að drekka sig
draugfullann (og er þó ótrúlega
stöðugur á fótunum), þegar
konuefnið kemur að heimsækja
hann, og liggur við að allt fari
út um þúfur á milli þeirra. En
allt fer þó vel að lokum. Hann
fær konuna og ungu hjúin fallast
í faðma. — Þetta er sem sé gam-
anmynd — þ.e.a.s. ófyndin og
leiðinleg gamanmynd.
— Raunv'isinda-
sjóður
Framhald af bls. 9.
lands 18 þús. kr. til þess að fylgj
ast með magni af brennisteins-
samböndum í jökulvatni undan
Mýrdals- og Skeiðarárjöklum.
27. Sama félag 30 þús. kr.
vegna veðurathugana og leys-
ingamælinga á Tungnaárjökli.
28. Landspítalinn, lyfja- og
barnadeild 50 þús. kr. vegna
kostnaðar við rannsókn á með-
fæddum hjartasjúkdómum.
29 Landspítalinn, rannsókna-
deild í meinafræði 75 þús. kr.
Til þriggja rannsóknarefna:
1) nýrnarannsóknir.
2) rannsóknir á magni og
dreifingu vef javatns.
3) rannsóknir á áhrifum ým-
issa þarategunda á kopar-
nýtingu í þörmum.
30. Náttúrugripasafn, dýra-
fræðideild 30 þús. kr. vegna þátt
töku í brezk-íslenzkum rann-
sóknum á grágæsum.
31. Safnritið ZOOLOGY OF
ICELAND 15 þús. kr. vegna und
irbúnings að veðurfarshefti rits-
ins, úrvinnsla tölfræðilegra
gagna og gerð línurita og korta.
II. VERKEFNASTYRKIR
Til einstaklinga.
32. Egegrt Jóhannesson, yfir-
læknir 25 þús. kr. til rannsókna
á haptoglobia og transferrinvari-
öntum og öðrum proteinavari-
öntum í blóði íslendinga.
33. Elsa G. Vilmundardóttir,
fil. kand. 30 þús. kr. til jarðfræði
rannsókna á Tungnáröræfum.
34. Gunnlaugur Snædal, lækn-
ir, 80 þús. kr. til þess að ljúka
rannsóknum sínum á krabba-
meini í brjósti.
36. Helgi Hallgrimsson og Hörð
ur Kristinsson 30 þús. kr. til
rannsókna á fléttuflóru hálendis-
ins umhverfis Eyjafjörð.
36. Jens Pálsson, mannfræð-
ingur 40 þús. kr. vegna mann-
fræðirannsókna á íslandi.
37. Dr. Jóhannes Björnsson,
læknir, 25 þús. kr. til rannsókna
á Colitis ploerosa á íslandi árin
1950—59.
38. Dr. Ivka Munda 31 þús. kr.
til rannsókna á þörungum á
svæðirru milli Ölfusár og Þjórsár.
39. Páll V. G. Kolka, læknir,
15 þús. kr. vegna rannsókna á
útbreiðsluháttum berklaveikinn-
ar 1800—1814.
40. Ófeigur J. Ófeigsson, lækn-
ir, 30 þús. kr. til framhalds rann-
sókna sinna á bruna.
41. Ólafur Bjamason, læknir,
45 þús. kr. til ónæmisrannsókna
í sambandi við skjaldkirtilsjúk-
dóma.
42. Sveinn Hallgrímsson, bú-
fræðingur 45 þús. kr. til rann-
sókna á arfgengi frjósemi hjá
sauðfé og öðrum þáttum, er á-
hrif hafa á frjósemina.
43. Dr. Georg Walker, 20 þús.
kr. til rannsókna á Austfjarða-
blágrýtinu.
44. Dr. Þorleifur Einarsson,
jarðfræðingur, 10 þús. kr. til
greiðslu á kostnaði við aldurs-
ákvaraðnir sýnishorna á forn-
skeljum og mó.
Dragnótaveiðin
og fiskifræðingarnir Jón Jónsson
og Aðalsleinn Sigurðsson