Morgunblaðið - 08.10.1963, Síða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 8. okt. 1963
BRJÁLAÐA HÚSID 9
ELIZABETH FERRARS -------
— Ég hélt ég hefði sagt þér
að fara ekkert að tala ,við hann
fyrr en ég væri kominn, sagði
Toby.
•— Var það kannski skipun?
spurði Vanner hæðnislega.
— Nei, bara hollráð. Og svo
skait þú, Gillett, hætta að haga
þér eins og bölvaður asni. Við
kunnum að vera sammála um
það, að Vanner kallinn ætti bezt
heima i Gestapo, en það er morð
inu á henni Lou Capell algjör-
lega óviðkomandi.
■— Og hvar ég var í gærkvöldi
er því álíka óviðkomandi, sagði
Coiin Giilett.
— Þú varst í Hildebrand-stofn
uninni í gærkvöldi?
— Já, í vinnustofunni minni.
— Annars skiptir það meiru
máii, hvar þú varst seinnipart-
inn í gær.
— Seinnipartinn í gær. Fas
unga mannsins tók snöggri breyt
ingu. og það kom allt í einu í
ljós, að svipurinn á honum var
óvenju gáfulegur, skarpur og
hugsandi. En þegar hann svar-
aði, beindi hann orðum sínum
til Vanners en ekki til Toby.
— Það gætu tíu manns sagt
yður, hvar ég var seinnipartinn
í gær.
— Og hvar var það? sagði
Toby.
f Wilmers End svaraði hinn og
beindi enn orðunum til-Vanners
— Og á hvaða tíma? spurði
tiltekinni persónu tiltekin skila-
boð.
— Hvern fjandann sjálfan ertu
að dylgja? sagði Colin Gillett.
— Hversvegna geturðu ekki sagt
það berum orðum?
— Við erum ekki með annað
en beinar spurningar, sagði
Toby.
Vanner skaut 'fram höfðinu í
áttina til Gillétts. — Þér gerið
ekki sjálfum yður néitt gagn,
ungi maður, með þessum undan-
slætti. Hversvegna stunguð þér
af í gærkvöldi. Ég hef ekki enn
fengið fullnægjandi svar við því.
Fyrirlitningarsvipurinn, sem
átti að líta út eins og ofurmann-
leg þolinmæði, kom nú á and-
lit unga mannsins í staðinn fyrir
gretturnar. — Hlustið þér nú á,
sagði hann með settum, kulda-
legum rómi. — Ég er að at-
vinnu plöntulíffræðingur. Ég er
á eitt hundrað og fimmtíu punda
ársstyrk við Hildebrand-stofn-
unina, og starfa þar að rannsókn
um. Hann þagnaði og spurði: —
Skiljið þið mig enn Sem komið
er?
Vanner kinkaði kolli.
— Jæja, sjáum til. Unlanfarin
tvö ár hef ég fengizt við rann-
sóknir á.þessu sviði . . .
— Já, gott og vel, sagði Vann-
er, — en það, sem ég vildi vita,
var, hvort ....
Colin Gillet kom með svo
hávísindalega romsu, að hinir
botnuðú hvorki upp eða niður
í henni. en Gilett setti upp sigri-
hrósandi svip. — Þér getið af
þessu skilið, lögregiustjóri, að
það var ekkert undarlegt þó að
ég væri alla7 nóttina að vinna í
vinnustofunni minni.
Augun í Vanner voru orðin
hvít. Toby vildi ekki bíða eft-
ir rokunni, sem hann vissi að
mundi koma, og sagði því: —
Það sem ég get ekki skilið er,
að það skyidi vera einmitt í
nótt sem þú þurftir að vinna
fram úr.
— Það vildi bara svo til, að
ég var búinn að ákveða það.
Toby sneri sér að Vanner. —
Það er ekki að spyrja að vís-
indaáhuganum, sagði hann. —
Jæja, nú veiztu allt.
— Já, allt sem er að vita, sagði
Colin Gillett.
— Þetta er ekki annað en
tímaeyðsla, Vanner.
Vanner horfði á hann þreytu
legum augum. — Já, þú h'efur
lengi verið iðinn við að eyða
fyrir mér tíma, Dyke. Kannski
þú látir mig þá í friði við mína
vinnu næst. Hr. Gillett . . .
Hann þagnaði, en þegar hann tók
til máls aftur var tónninn ein-
kennilega kæruleysislegur. —
Hr. Gillett! Notið þér nokkurn-
— Dóftir yðar hringdi og sagði, að þið gætuð komið heim.
tíma svokallað brúsín við rann-
sóknir yðar
Toby leit snöggt við og horfði
í sviplaust andlit lögreglustjór-
ans.
Gillett svaraði með alvöru og
áhuga: — Já, það geri ég.
— Til hvers notið þér það?
— Það munuð þér finna í flest
um vinnustofum lifeðlisfræð-
inga. Þó er það ekki neitt sér-
staklega algengt.
— Það er nokkurnveginn sama
og stryknín, er ekki svo?
— Jú, mér gæti dottið í hug,
að það hefði mjög svipuð verk-
unareinkenni.
— Og er unnið úr sömu jurt-
inni, er ekki svo? Sthryohnos
nux vomica?
Colin Gillett jánkaði því.
— Þakka yður fyrir, hr. Gill-
ett. Þá var það víst ekki fleira
rétt í bili.
Ungi maðurinn stóð upp. Hreyf
ingarnar voru eins og eitthvað
hikandi, er hapn gekk til dyra.
Það var rétt eins og hann ætl-
aði að nema staðar, koma aftur
og segja lögreglustjóranum frá
einhverju, sem hann hefði á
samvizkunni. En úr því varð
ekki, og Toby varð einn eftir
með Vanner.
Toby
— Og hvers vegna fóruð þér
þangað? spurði Vanner.
Það var eins og Gillett væri
skemmt. — Sannast að segja hef
ég enga hugmynd um, hvers
vegna ,ég fer þangað, því að
þarna er leiðinlegt fólk og eng-
inn veit neitt í sinn haus.
Skýrsla Dennings um Profumo-máliö
— Á það líka við Max Pott-
er? spurði Toby.
Collin Gillett yppti öxlum. —
O, hann er nú heldur einhæft
gáfnaljós, sagði hann. — Jú,
Potter kallinn er vel gefinn á
sinn hátt, en hvað persónúleik
snertir, er hann algjörlega óþrosk
aður. Og því er það einkenni-
legt, að hann spilat prýðisvel á
píanó, einkum þó ef hann er
hálfur. Þið ættuð að heyra hann
leika Schumann, hálfan.
Vanner tók fram í: — Ég var
nú ekki að spyrja, hversvegna
þér farið til Wilmers End og
heldur ekki, hvort þér farið þang
að til að leika á píanó eða fífl.
Ég spurði, hversvegna þér fóruð
þangað í gær.
— Og hvenær. Ekki gleyma
því, sagði Toby.
■ Coiin Gillet leit á þá á víxl.
Svo svaraði hann dræmt, rétt
eins og hann velti fyrir sér
hverju orði: — Ég fór þangað
einhverntima eftir hádegisverð.
Ég er ekki viss um, hvað klukk-
an var. Þessi klukka sem ég hef
í kofanum er hér um bil alltaf
vitlaus.
— Jæja, svona nokkurnveg-
inn hvenær, sagði Toby.
— Líklega Svona upp úr hálf
þrjú.
— Og til hvers? spurði Vann-
er.
— Æ, guð minn góður, til
hvers er maður að fara hitt og
þetta? sagði Gillett. — Ég þoli
vel að vera einn, en einstöku
sinnum vill maður fá einhverja
tilbreytingu, jafnvel þó hún sé
ekki betri en þessi félagsskapur,
*ern þarna er að hafa í Wilmers
£nd.
—■ Og þú hafðir engan sérstak-
an tilgang með því að fara þang-
•ð í gær? spurði Toby.
Aftur kom hugleiðingasvipur
á andlitið áður en hann svaraði:
— Ég veit ekki hversu sérstak-
vr tilgangurinn þarf að vera til
þess að þú kallir hann því nafni.
— Ég kalla það sérstakan til-
gang, ef þú hefðir ætlað að flytja
Það næsta sem hann gerði var
að fá sir Godfrey Nicholson, þing
mann, til að hitta Ivanov.. (Sir
Godfrey þekkti vel Stephen
Ward og hafði verið sjúklingur
hans, árum saman — og hafði
mælt með honum við marga
aðra. (Auðvitað er sir Godfrey
þjóðhollur Englendingur).
Stephen Ward reyndi að' nota
sir Godfrey sem verkfæri til að
ná í upplýsingar fyrir IvanoV
frá utanrikisráðuneytinu um fyr-
irætlanir Breta varðandi afvopn
un og Berlín. Og sir Godfrey,
náði tali af ráðuneytinu og meira
að segja utanríkisráðherranum
sjálfum; og hann ritaði Ivanov
þrjú bréf um Berlínarmálið og
Oder-Neisse-línuna. En hann við
hafði þá varúð að sýna utanríkis-
ráðuneytinu uppköst af þessum
bréfum og fá þau samþykkt, áð-
ur en hann sendi þau. (Home lá-
varður gekk svo langt að aðvara
sir Godfrey um að tala ekki við
Ivanov, en sir Godfrey hélt því
fram, að sem þingmanni væri sér
frjáls að tala við hann)-. En Steph
en Ward lét ekki hér við sitja.
Hann vildi ná tali af sir Harold
Caecia, ráðuneytisstjóra (per-
manet Under-Secretary of
State) í utanríkisráðuneytinu,
og 5. apríl 1962 efndi sir Godfrey
til hádegisverðar, þar sem Ward
hitti sir Harold. Ward bauðst til
að koma sir Harold í beint sam-
band við Ivanov, en það boð af-
þakkaði sir Harold. Utanríkis-
ráðuneytið gerði sér engar glæsi-
myndir af Stephen Ward.
II. Kúbu-Uppreisnin
Seint í október 1962 var Kúbu-
upreisnin, þegar rússnesk skip
voru á leið til Kúbu með kjarna
vopn. Stephen Ward lá ekki í
letinni um þessar mundir. Hann
virðist hafa starfað eftir fyrir
mælum Ivanovs. Hugmynd
Wards var sú, að Sovétstjórn-
in, mændi til Samveldisins, sem
einustu vonar um milligöngu í
þessum deilum — og að Samveld
ið ætti að kalla saman fund
æðstu manna til að leysa hana.
Hinn 24. október hringdi Ward
til utanríkisráðupeytisins og
sagði, að Astor lávarður hefði
gefið sér meðmæli til að ná tali
af sir Harold Caccia — og hann
lagði fram tillögu um fund æðstu
manna. Hinn 25. október 1962
fékk hann sir Godfrey Nicholson
til að tala við Ivanov og síðan
— samkvæmt beiðni Ivanovs —
6
til að fara til utanríkisráðuneyt-
isins með sömu tillögu. Seinna
hringdi Ward sjálfur í ráðuneyt-
ið sömu erinda. Sama dag fékk
hann Astor lávarð til að tala
við Arran lávarð. Astor lávarð-
ur tjáði Arran lávarði, að rússn-
eskur maður (vafalaust Ivanov
höfuðsmaður), væri að reyna að
koma áríðandi upplýsingum til
Bretlandsstjórnar. Tveim dögum
síðar, hinn 27. október 1962, fór
Ward með Ivanov heim til Arr-
ans lávarðar. Ivanov tjáði lávarð
inum, að hann óskaði eftir að
koma boðum til Bretlandsstjórn-
ar, eftir krókaleiðum, þess efn-
is, að hún kallaði saman fund
æðstu manna tafarlaust. Hann
hélt því fram, að Krúséff myndi
taka fundarboðinu með miklum
áhuga, og þannig mundi Sam
veldið leysa úr sjálfheldunni.
Arran lávarð grunaði, að þetta
væri tilraun til 'að reka fleyg
milli Samveldisins og Banda-
ríkjanna. Hann gerði því bæði
utanríkisráðuneytinu og flota-
málaráðuneytinu viðvart.
Allar þessar tilraunir Wards
misheppnuðust. Nú vildi svo til
að sunnudaginn 28. október 1962
var aftur samkvæmi í Cliveden.
Meðal gesta Astors lávarðar var
Arran lávarður. Stephen Ward
og Ivanov komu til hallarinnar.
Meðan þeir voru þar staddir,
bárust þær fréttir gegn um út-
varpið, að rússnesku skipin
hefðu snúið við á leið sinni til
Kúbu. Ivanov gat ekki leynt
gremju sinni og vonbrigðum.
Allir gestirnir tóku eftir þessu.
Þegar Ward minntist þessa
atviks sagði hann mér, að sér
hefði fundizt hann vera að vinna
þýðingarmikið afrek, en síðar
áttaði hann sig á því, að þýðing
þess var raunverulega lítil. Ég
geng inn á það, að enda þótt
þessi starfsemi Wards byggðist
á misskilningi og væri klaufa-
leg, hafi hún ekki verið vísvit-
andi illviljuð, og mér er ánægja
að geta þess, að á þessum hættu
lega tíma höfðu tilraunir þeirra
Wards og Ivanov ekki nokkur
áihrif á þá, sem þeir áttu við-
ræður við — nema er vera
skyldi til að auka grunsemdir
þeirra allra.
III. Nefnir nöfn
' Skömmu eftir Kúbuuppþotið,
31. október 1962, gerðist atvik,
sem sýnir vel þann ávana Wards
að nefna nöfn velþekktra manna,
með þeim afleiðingum, að upp
komu marklausar slúðursögur
um þá. Að kvöldi hins 31. októ-
ber 1962, fór hr. William S.
Shepherd, þingmaður, heim til
Wards. Þar kveðst hann hafa
hitt Ivanov, Christine Keeler og
einnig Marilyn Rice-Davies.
(Hún var ein þeirra stúlkna,
sem Ward hafði safnað að sér,
og átti um þessar mundir heirria
í húsinu). Þau vissu ekki, að
Shepherd var þingmaður. Sam-
talið barst að Kúbuuppreisninni.
Shepherd sagði, að þetta væri
sigur fyrir Bandarikjamenn. Ivan
ov varð ofsareiður. Þegar Shep-
herd stóð upp og bjóst til að
fara, sagði Ward, og átti þar
við sjálfan sig og Ivanov: „Við
verðum að fara líka. Við ætlum
í kvöldverð til Iain McLeod“ —
og það kom Shepherd spánskt
fyrir. En þetta var alvanaleg með
ferð á sannleikanum hjá Ward.
Þeir ætluðu alls ekki í neinn
kvöldverð hjá Macleod.
Sannleikurinn var sá, að þetta
sama kvöld var boð hjá Mac-
leodhjónunum í íbúð þeirra í
Sloane Court West 36. Ward og
Ivanov komu þar beinlínis sem
boðflennur. Annað orð er ekki
til yfir það. Þetta var boð fyr*
ir unglinga, 18—19 ára að aldri.
Um morguninn hafði einn gest*
urinn (sem augsýnilega þekkti
Ward) spurt, hvort hann mætti
taka með sér Ward og einn
kunningja hans. Vitanlega hafði
Ward átt upptökin að þessu sjálf
ur. Macleodhjónin þekktu ekkert
til Wards, en töldu þetta allt i
lagi og sögðu já. Ward kom
talsvert seint til boðsins og hafði
með sér Ivanov höfuðsmann.
Þeir stóðu ekki lengi við, og
hittu alls ekki Iain Macleod.
Hann var í þinginu og kom alls
ekki í samkvæmið. Frú Macleod
kom inn, undir lok samkvæmis-
ins og sá þ^ssa tvo menn, sem
voru svo miklu eldri en allt hitt
fólkið. Hún talaði fáein orð við
Ward (sem hún þekkti ekki),
en alls ekki við Ivanov. Þeir
stóðu svo ekki við eftir þetta
nema fáar mínútur, en fóru
síðan. Enginn af fjölskyldunni
hefur séð þá síðan. Frú Mac-
leod sagði manni sínum frá
þessu daginn eftir.
Hr. Sheperd þótti þetta svo grun
samlegt, að einum eða tveim
dögum síðar, greip hann tæki*
færið til að minnast á það við
Macleod. Hann sagði, að Ward
hefði gefið sér í skyn, að hann
hefði verið boðinn heim til Mae
leod og þekkti hann. Macleod
skýrði Shepherd frá því, sem
gerzt hafði og talaði um það
við utanríkisráðherrann (Hom*
lávarð) og ritaði bréf til að skjal
festa það. Auðvitað vissi utan-
ríkisráðherrann sitt af hverju
um Ward, þegar hér var komiS
sögu.
Það liggur í augum uppi nú.
að Ward var að leita tækifæri*
fyrir Ivanov til að hitta Mae
leod og aðra, líklega til þess að
snapa hjá þeim upplýsingar fyr-
ir Rússa, ef hægt værL Jafn.
augljóst er hitt, að hann haíði
ekkert upp úr þvi kjaisL