Morgunblaðið - 15.11.1963, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ
Fostu&agur 15. nóv. 1963
BRJALADA HÚSID
ELIZABETH FERRARS --------
— 1. apríl ! ! !
Toby klappaði honum á öxl-
ina. — Þú ert nú svo mikilvæg
persóna, Vanner, að ég vildi
helzt alltaf hafa þig hjá mér.
Hugsaðu þér, hvað það væri hent
ugt, ef þú fengir nú einhverjar
upplý3ingar, sem kollvörpuðu úr
skurðinum algjörlega.
Vanner urraði: — Eg treysti
þér ekki. Eg held þú sért bara
að eyða fyrir mér tímanum.
— Ef ég er að því, þá er ég
líka að eyða honum fyrir sjálf
um mér.
Vanner virtist ekki vera nein
huggun í þessum fróðleik.
Þeir gengu upp eftir snyrti-
legum malarstígnum saman. Þeg
ar Toby hringdi, kom Fry gamli
sjálfur til dyra. Hann leit á Vann
er eins og steinhissa.
Toby sagði: — Mér datt í hug,
að yður mundi vera sama þó að
fulltrúinn . . .
En Fry veifaði aðeins hendi.
— Þetta er merkilegt . . . mjög
merkilegt. Líklega hugsanasam-
band. Það er einmitt þetta sem
ég hef verið að óska eftir, þar
sem ég sat í stofunni minni.
Komið þér inn, fulltrúi, og ver-
ið velkominn.
Hann fór með þá gegn um lít
inn gang með hellugólfi, og inn
í stofu, sem var bakatil í hús-
inu.
— Konan mín er úti í garði,
sagði hann. — Við skulum ekki
ónáða hana.
Hann dró fram stóla og sett-
ist sjálfur við skrifborðið. Út
um gluggann sást enn grasflötur
og enn rósir, og lengst í burtu,
bak við lága girðingu, sá á út-
saumaða hattinn á frú Fry.
Fry hafði mikið af blöðum fyr
ir framan sig á skrifborðinu,
einnig glas með mjólk í og disk
með heilhveitikexi á. Sjálfur var
hann næstum hressilega fjörleg-
ur í hreyfingum og framkomu,
og óeðlilegur gljái í augunum.
— Eg bauð yður hingað, hr.
Dyke, sagði hann, — af því að ég
hugsaði sem svo, að ef ég hefði
dálítið næði heima, gæti ég kom
ið vissum atriðum á blað. Þér
munuð sjá, að það var hyggi-
legt, þegar þér lesið þessi blöð.
Eg hef verið mjög órór í hugan-
um, síðustu dagana. Eg hef átt
afskaplega bágt með að greina
sundur starfsemi huga míns og
það, sem þér munduð vafalaust
kalla raunveruleika. En í gær-
kvöldi tók mig að gruna, að í
rauninni væri kannski engin
þörf á að gera þennan greinar-
mun. Og er hann nokkur? Sekt
hjartans, sekt handarinnar —
geta' þessi í raun og veru ekki
verið eitt og það sama? Hvað
finnst yður?
Vanner iðaði í sætinu. — Eg
held ekki, að nokkur maður hafi
verið hengdur fyrir að vera sek
ur í hjarta sínu, hr. Fry, en þar
með er ekki sagt, að hann hafi
ekki átt það skilið.
— Nei, nei, nei, það var ekki
það, sem ég átti við, sagði Fry
og var óþolinmóður. Eg átti við
það saraa, bókstaflega sagt það
sama. Að huganum er einbeitt að
öðruhvoru — hvað þýðir það?
Toby horfði á handritið á borð
inu. — Þér viljið láta okkur lesa
það, sem þér hafið verið að
skrifa, hr. Fry?
Gamli maðurinn kinkaði kolli.
— Já. Eg hef hreinsað huga minn
mjög með því að skrifa það nið-
ur, og það mun einnig hreinsa
ykkar huga. Þið munuð verða
margs vísari af því, sem ykkur
hefur aldrei órað fyrir. Því
hvernig ættuð þið, úr fjarlægð,
að hafa skilning á drauminum og
raunveruleikanum? Hvernig.
gátuð þið nokkuð vitað? Hvern
ig gat sannleikurinn og skelfing
in gert vart við sig hjá ykkur?
Toby rétti út hönd. — Kannski
vilduð þér lofa mér að sjá . . .
Fry sló lófanum niður á ark
irnar. Hann stökk upp. Með
hverri hreyfingu jókst æsing
hans.
— Hvernig gætuð þér skil-
ið þessi blöð? Hvernig gætuð þér
séð inn í hjarta leyndardómsins?
hverju ég hef komizt með því
að gefa mig á vald kvölinni,
skelfingunni og sannleikanum?
Hann hækkaði röddina í æsingi.
Hvernig gætuð þér vitað, að
— Hvernig gætuð þið vitað það,
sem ég veit?
Vanner svaraði ólundarlega: —
Eg er reiðubúinn til að athuga
hverjar þær upplýsingar, sem
þér getið gefið . . .
— Upplýsingar? Röddin í Fry
sprakk er hann æpti upp. Hann
greip eftir mjólkurglasinu. Upp
lýsingar! Eru þær það eina, sem
þið haldið mig geta gefið ykkur?
Þetta er það, sem ég get gefið ykk
ur: Allt! Allt sem þið viljið
Vita . . . það er skrifað hérna!
Lesið þið það! Lesið það! Hann
ýtti handritinu til þeirra. Um
leið bar hann mjólkurglasið upp
að vörunum.
Þá heyrðist brothljóð. Mjólk-
in skvettist út um allt borðið.
Glasið lá í þúsund molum á gólf
inu. Stór steinn lá á gólfábreið
unni. Toby leit forviða á stein-
inn og svo út um gluggann, sem
hann hafði komið inn um, en
hljóp síðan til og greip gamla
manninn, sem lá út af í yfirliði,
náfölur.
Vanner greip arkirnar upp af
gólfinu og raðaði þeim síðan
eftir blaðsíðutali.
Það var fyrir tilviljun, að hún
hitti Profumo, og það var Astor
lávarði að kenna ,að hún hitti
hann aftur. Eg ætla ekki að taka
á mig þá sök lengur.
Að ég var andvígur þessu
sambandi, er skjalfast í hermála
ráðuneytinu.
Sir Godfrey Nicholson, sem
hefur verið vinur minn í 25 ár,
hefur í höndum flestar stað-
reyndir málsins, síðan ég ráð-
færði mig við hann, snemma á
umræddu tímabili.
Má ég fara fram á, að sú per-
sóna, sem hefur komið fram með
ósannar upplýsingar gegn mér,
veðri ákærð.
Yðar einlægur
/ Stephen Ward“.
(Stephen Ward sendi inntak
þessara bréfa blöðunum, en þau
birtu það ekki).
Þetta bréf fékk viðeigandi .svar
næsta dag:
„Innanríkisráðherrann hefur
beðið mig að geta þess, að lög-
reglan fremur þær rannsóknir,
sem henni finnst við eiga, en
starfar ekki undir stjórn hans“.
Hinn 20. maí skrifaði Ward
þingmanni einum (Sir Wavell
Wakefield), langt bréf. Þar í er
þetta:
„Ef til vill kann rannsókn að
vera nauðsynleg þegar ráðherra
hefur ekki sagt þinginu sannleik
ann“.
Sir Wavell Waæefield lét þetta
bréf ganga til siðameistarans.
Hinn 20. maí skrifaði Ward
einnig hr. Harold Wilson þing-
manni, og sagði þar:
„Það er greinilegt, að tilraunir
mínar til að leyna því, að hr.
Profumo hefur ekki ságt þinginu
Hann las upphátt: — „Játning
þriggja morða“. Síðan stikaði
hann út að glugganum. — Hver
kastaði þessum steini?
Efri parturinn af Georg kom
upp fyrir gluggakistuna.
— Hvað ert þú að gera hér?
spurði Vanner.
Toby leit upp. Hann hafði lok
ið við að leggja gamla manninn
á legubekkinn.
— Kallaðu á frú Fry, sagði
Toby. Þá kom hann auga á Ge-
org. — Halló!
— Halló sjálfur, sagði Georg.
— Hvað ertu að gera hér? end
urtók Vanner. — Og til hvers
varstu að kasta þessum steini?
Georg lagði báða olnboga á
gluggakistuna. — Nú, ég hélt,
að ég gæti fundið hann Tobba
hérna; ég minntist þess, að Fry
gamli hafði boðið honum hingað
klukkan ellefu.
Toby var kominn út að glugg-
anum. — Frú Fry! kallaði hann.
•— Hún er ekki hér, sagði Ge-
org. — Þetta er bara hattur-
inn hennar á skófluskaftL
— Hefurðu verið að hlusta
hérna fyrir utan? sagði Vanner.
— Rétt segir þú. Eg kastaði
þessum steini . . . jæja . . . mér
datt það bara svona í hug En
þegar ég sá hann afhenda þér
þessa játningu og lyfta um leið
glasinu til að drekka úr því, þá
datt mér rétt si svona í hug, að
mjólkin í því væri kannski ekka
holl fyrir hann.
Vanner beygði sig yfir mjólk
urpollinn á borðinu og þefaði af
honum. — Eg er ekki frá því,
að þetta sér rétt hjá þér, sagði
hann.
sannleikann hafa gefið það í
skyn að ég hefði eitthvað að fela.
Það er nú alveg greinilegt að
þeir vilja að staðreyndirnar
komi fram og ég mun gera mitt
til að svo verði“.
Hinn 23. maí sendi Harold
Wilson afrit af þessu bréfi til for
sætisráðherranns.
Þetta bréfaflóð frá hendi
Wards hafði sín áhrif. Fyrir-
spurnir komu fram í þinginu frá
hr. Ben Parkin og hr. Chuter
Ede sem innanríkisráðherrann
skyldi svara. Þau voru stíluð upp
31
á það að spyrja hann um hvaða
upplýsingar hann hefði fengið
frá Stephen Ward í sambandi
við rannsóknina sem borgar-
lögreglan hafði með höndum —
og áttu vafalaust við upplýsing
arnar í bréfi hans frá 19. mai
18*03 — en þessar spurningar
voru síðar teknar aftur. Einnig
voru mikil heilabrot hjá blöð
unum í Fleet Street. Allir höfðu
það á meðvitundinni að sögurn
ar sem gengu um Profumo væru
sannar. Málið var komið á úr-
slitastigið.
(IV) Hr. Harold Wilson víkur
að öryggisþættinum.
Hinn 9. apríl 1963 sendi Wil-
son minnisgrein hr. Wiggs sem
áður er getið til forsætisráðherr
ans fyrir milligöngu siðameist-
arans. Forsætisráðherrann svar-
aði 17. apríl:
„Siðameistari minn hefur
Toby var að líta frá Georg til
mannsins, sem lá í dái á legu-
bekknum, með spurningarsvip á
andlitinu. — Síðan hvernær ertu
orðinn svona löghlýðinn, Georg,
að þú viljir ekki lofa morðingj-
um að drepa sjálfa sig?
— Það skulum við tala um
seinna, sagði Georg.
— Það væri víst betra að lífga
hann við, sagði Toby.
Vanner sló fingrum á arkirn-
ar, sem hann hélt á. — Bjóstu við
þessu, Dyke?
— Já, jafnvel.
— Það er ekki víst, að það sé
neitt að marka það, skilurðu.
— Það veit ég. Toby gekk til
hans. — Við skulum líta á það.
Þetta var það sem Fry gamli
hafði veiið að skrifa, meðan
hann beið þess, að hugsanaflutn
ingur kæmi með lögregluna að
dyrum hans:
Játning þriggja morða.
Eg ætla að byrja á byrjuninnþ
afhent mér bréf ásamt fylgi-
skjali frá yður, dags. 9. apríl,
sem fjallar um viðtal hr.
Wiggs við Stephen nokkurn
Ward. Eg mun biðja viðeig-
andi yfirvöld að láta fram
fara rannsókn á þessum upp-
lýsingum og hafa samband
við yður, ef nauðsynlegt þyk-
ir“.
(Orðin „Stephen nokkurn
Ward“ hafa síðar verið gagn-
rýnd sem óviðeigandi).
Forsætisráðherrann lét raun-
verulega rannsaka öryggisþjón-
ustuna. Hinn 25. apríl tilkynnti
hún viðtöl sín við Ward og að-
vörunina til Profumo. Hún sagði:
„Við höfum enga ástæðu
til að halda, að hr. Profumo
þarfnist frekari ráðlegg-
inga viðvíkjandi örygginu“,
og bætir við: „Það er ekkert
til satt í sögunni um, að ör-
yggisþjónustunni hafi verið
tilkynnt um dagsetningar eða
neitt annað í sambandi við
meintar heimsóknir hr. Pro-
fumos til Wards eða ungfrú
Keeler“.
Hinn 14. maí sendi forsætis-
ráðherrann hr. Wilson svolát-
andi svar:
,Eg afhenti öll gögn Viðeig
andi yfirvöldum, sem athug-
uðu þau gaumgæfilega. Það
virðist ekkert vera í skjölum
þeim, er þér senduð mér, sem
krefjist þess, að ég láti málið
til mín taka“.
Hr. Wilson þótti nauðsynlegt
að halda málinu lengra áfram.
Mánudaginn 27. maí 1963, var
samkvæmt kröfu hr. Wilson,
fundur haldinn í herbergi for-
sætisráðherra í þinginu. Hr.
Wilson kvaðst hafa orðið óróleg
sem gerðist endur fyrir löngu.
Eg var einu sinni önnum kafinn
maður með vænlegar framavon
ír. En svo gekk ég að eiga
konu, sem átti eignir, litlar að
vísu, en nægilegar handa okkur
tveimur að lifa á með sparsemL
Hún var hneigð til afbrýði og
þoldi ekki að ég hefði áhuga á
neinu öðru en henni sjálfri. Hún
gerði æ meira til þess að fá mig
til að sleppa starfi mínu og sefcj
ast að í ró, úti í sveit, og beina
áhuga mínum að listum, nátt-
úruvísindum og heimspeki. Eg
lét loksins undan. Eg vil bæta
því við, að mér hefur þótt þetta
líf að flestu leyti fullnægjandL
En ég er einn þeirra manna,
sem verða að hafa eitthvað að
gera fyrir hendurnar, engu síð-
ur en heilann. Eg hef alltaf haft
eitthvert áhugamál, af ein-
hverju tagi. Eg hef verið trésmið
ur, bókbindari, vefari, og jafn
vel fengizt við útsaum — og síð
ast af öllu — morðingL
ur við bréf forsætisráðherrans,
og að Ward væri yfirlýstur sovét
erindreki. Hann sagði að ef rílc
isstjórnin væri ekki reiðubúin
til að hafast eitthvað að, áskildi
hann sér rétt til að reifa málið
í þinginu. Forsætisráðherrann
svaraði, að öll gögn hefðu verið
athuguð af öryggisþjónustunru,
sem væri sannfærð um, að engin
öryggisatriði hefði orðið þar út
undan. Samt mundi hann biðja
embættismenn öryggisþjónust-
unnar að athuga gögnin betur og
tilkynna sér árangurinn.
Þetta gerði forsætisráðherr-
ann. Hann bað öryggisþjónustuna
að athuga málið betur. Og mið-
vikudaginn 29. mai 1663, gaf
yfirmaður öryggisþjónustunnar
forsætisráðherra skýrslu og op
inberaði honum (það sem hann
og skrifstofa hans hafði ekki áð-
ur vitað), að
„í skýrslu, sem Christina
Keeler gaf lögreglunni í janú
ar 1963, sagði hún, að í eitt
skipti, þegar hún ætlaði að
fara að hitta Profumo, hafi
Ward beðið hana að komast
að hjá honum, hvenær tiltelc
in kjarnorkuleyndarmál ættu
að afhendast Þjóðverjum frá
Bandaríkjamönnum. Svo virð
ist sem ungfrú Keeler hafi
aldrei lagt neina þvílíka
spurningu fyrir hr. Profumo
. . . Mér skilst, að þessar upp
lýsingar séu ekki líklegar til
árangursríkrar ákæru á hend-
ur Ward, samkvæmt lögun-
um um ríkisleyndarmál. Það
er ekki vitað, að hann hafi
haft neitt samband við Rússa,
síðan Ivanov hvaxf úr landL
Mér virðist Ward nú vera lítt
hættulegur öryggi landsins".
Skýrsla Dennings um Profumo-málið