Morgunblaðið - 22.01.1964, Blaðsíða 6

6
MORGU N BLAÐIÐ
Miðvikudagur 22. jan. 19(34
IViaglar í snjódekk
auka öryggi l umferðinni
Þarna sýna þeir fréttamonnunum negldu snjódekkin, Bjöm Páls-
son (t. v.), Seeomatic-séifræðingurinn Lennart Landgren (fyrir
miðju) og fulltrúar Fagersta-verksmiðjanna, verkfræðingarnir
Lennart Odseil og Wiliielm Kúetschi.
A BLAÐAMANNAFUNDI í Þjóð
leikhússkjallaranum á mánu-
daginn var kynnti Björa Páls-
son nýjung þá í umferðarmái-
um, sem Secomet kallast, en
það eru hjólbarðanaglar sem
gefið hafa góða raun þar sem
þeir hafa verið reyndir og eru
m.a. sagðir gera þeim kleift, sem
aka á bílum með negld snjódekk,
að hemla á helmingi styttri vega
lengd en þeir, sem aðeins hafa
venjuleg snjódekk á bílnum.
Með Birni voru þama fulltrú-
ar Fagersta stálverksmiðjanna,
verkfræðingamir Wilhelm Rú-
etschi og Lennart Odsell, ásamt
Lennart forstjóra Landgren,
sem er sérfræðingur í öllu er
að Secomatic lýtur. Fjórði mað-
urinn er kvikmyndatökumaður
og ljósmyndari, Lennart Carlén,
sem komið hefur til íslands
sextán sinnum og segist eiga
eftir að korna enn oftar, hér sé
svo margt sikemmtilegt á seyði.
Björn Pálsson kynnti blaða-
mönnum Svíana, sagði frá Fag-
ersta-verksmiðjunum og þessum
einstöku nöglum sem svo mikið
öryggi væri að, sagði að sér hefði
litisit mjög vel á þá strax í
upphafi og sýnzt tilvalið, að fá
eitthvað af þeim hingað til
reynslu, ekki veitti okkur af,
með okkar vondu vegi og mörgu
umferðarslýs. Sagðist Björn hafa
ekið upp í Mosfellssveit þá um
morguninn, við mjög slæmar að
stæður, og það hefði verið eins
og að vera skaflajárnaður þar
sem aðrir bílar snerust eins og
skopparakiringlur.
Tóku þá Svíarnir við, sýndu
kvikmynd um Secomatic-aðferð-
ina og öryggi það er negld snjó-
dekk veita í umferðinni, svöruðu
spurningum blaðamanna og
sýndu skuggamyndir til frekari
skýringar og sýndu svo kvik-
myndina einu sinni enn, ef ske
Á þessarri mynd sést greinilega
lögun og staerð Secomet-nagl-
anna. Það skal tekið fram, að
dekkið á myndinni er kappakst-
ursdekk., og þess vegna svona
þétt neglt.
kynni að nokkuð hefði farið
framhjá nokkrum.
Secomatic-aðferðin er einföld
og auðlærð og krefst ekki mikils
útbúnaðar. Það tekur um 15 mín.
að negla í dekk á venjulegum
fólksbíl, ef miðað er við 10
nagla á hver 100 kg. þyngdar
bílsins sjálfs, eða 100 nagla í
hvert dekk á 1000 kg. þungan
bíl. (Fyrir stærri og þyngri bif-
reiðir þarf fleiri nagla ef sam-
bærilegur árangur á að fást, allt
að 200 nagla í hvert dekk.).
Við ísetninguna er notaður
vibrator, sem raðar nöglunum
svo þeir rati rétta leið niður
slöngu, sem liggur í sjálfa ísetn
ingarvélina, sem er lítál og hand
þæg.
Naglamir slitna ekki fyrr en
gúmmíið á hjólbarðanum, sem
þeir eru i, og er reiknað með
20.000 km. endingu í Svíþjóð,
en Landgren taldi vairlegra að
áætla eitthvað skemimri endingu
vegna veganna hér.
Sviairnir höfðu eitthvað með-
ferðis af nöglum til aðstoðar við
sýnikennslu á ísetningu þeirra
og gerð hefur verið pöntun, sem
von er á í vikunni. Ætíunin er,
að hjólbarðaverkstæði þa.u sem
það vilja geti boðið viðskípta-
vinum sínum þessa þjónustu
og munu Svíaornir dvelja hér
nokkra daga en.n að kenna Se-
comatic-aðferðina.
Fagersta-verksmiðjurnar eru
gamlar í hettunni, svo gamlar
„að þegax fyrirtæki eitt í
Bandaríkjunum skrifaði og
spurði hvenær þær hefðu verið
stofnaðar, svöruðum við,“ sagði
Odsell, „að Fagersta hefði tekið
til starfa áður en Kólumbus
fann Ameríku“. Nú vinna hjá
Fagersta um 7000 manns, þar af
um 4000 í Svíþjóð, en fyrirtæk-
ið rekur verksmiðjur m. a. í
Mexico, Kanada, Frakklandi og
Suður-Afríku og hefur skrif-
stofur í fjölda annarra landa.
Fagersta byrjaði framleiðslu
á Secomet-nöglunum árið 1960
og er nú svo komið að verksmiðj
urnar anna ekki eftirspuminni,
þó framleiðslan sé komin yfir
100 rríilljónir nagla. Ekki er áhugi
á Secomet eingöngu bundinn
við norélægar breiddargráður,
því m. a. fá P irel! i-h j ól ba rða-
vérksmiðjui'nar ítölsku nagla frá
Fagersta.
Við prófanir sem fram fóru
veturinn 1926—63 og sumarið
1963 á vegum sænsku vegamála-
stofnunarinnar, reyndust Seco-
met-naglarnir svo vel, að stofn-
unin samþykkti, að bílar þeir
er hefðu Secomet-negld snjó-
dekk mættu bera sérstakt rnerki
til auðkenningar í umferðinnL
En hvað kom til að Björn
Framhald á bls. 8.
íslenzkt frímerki með
Kennedy
Velvakanda hefur borizt
eftirfarandi bréf:
„New York Times“ segir frá
því, að póststjórnir margra
landa undirbúi nú útgáfu frí-
merki með myndum af John
F. Kennedy. Þetta gætum við
líka gert. Sjaldan eða aldrei
hefur fráfall eins manns snort-
ið jafnmarga, ekki síður á ís-
landi en annars staðar. Mörg
þúsund manns rituðu nöfn í
minningarbókina í bandaríska
sendiráðinu þann stutta tíma,
sem hún lá frammi. Það fór
vissulega ekki milli mála hver
hugur íslendinga var. Flestir
mundu fagna útgáfu frímerkis
með mynd af Kennedy forseta.
Við erum ekki vanir að gefa
út frímerki með myndum af er
lendum mönnum. Einmitt þess
vegna mundum við heiðra minn
ingu hins látna forseta eftir-
minnilega með því að helga
honum frímerki. Ekkert, sem
við sendum frá okkur, fer víð
ar en frímerkin — og jafnvel
eitt frímerki getur flutt boð-
skap minnt á merka sögu eða
speglað hug þjóðar, þegar það
flýgur milli landa og heims-
álfa. Póststjórnin ætti að at-
huga þetta gaumgæfilega.
Sumir eiga bágt
Blaðamannafundurinn með
prófessor Dungal í útvarpinu í
fyrrakvöld var fróðlegur í
hæsta máta og geri ég ráð fyrir
að margir hafi hlustað og sum
ir orðið æði áhyggjufullir.
Vandamál reykinganna snert
ir nú fleiri einstaklinga í þessu
landi en nokkurt annað vanda
mál. Þess vegna er eðlilegt,
að margir hafi spurt sjálfa sig
undir svörum Dungals, hvort
þeir væru komnir yfir strikið
hvort það þýddi nokkuð að
reyna að hætta eftir svo og svo
margra ára reykingar. En þessi
spuming kom einmitt fram í
lokin og gladdi það sjálfsagt
marga að heyra, að aldrei væri
of seint að hætta.
Þegar um er að ræða vanda-
mál, sem snertir alla, er það
blátt áfram furðulega mikið
sambland af heimsku og minni
máttarkomplex, sem kemur
fram í því hjá einstökum mönn
um, er þeir neita að viðurkenna
skaðsemi reykinga eftir allt,
sem komið er fram, einungis
vegna þess að þeir hafa reykt
svo og svo lengi — og geta ekki
viðurkennt fyrir neinum, að
reykingar séu eitthvað, sem
skynsamlegra væri að forðast.
Ég fór að hugleiða þetta, þeg-
ar ég las í einu dagblaðanna í
gær viðtöl við nokkra reykinga
menn, þar sem þeir voru spurð
ir að því hvað nú væri til ráða.
Þar var þetta haft eftir einum:
„Annars er mitt álit, að það
sé alrangt, að hinir lærðu menn
sem allt þykjast vita, séu að
reyna að hræða fólk með
krabbameini".
Já, sumir éiga bágt.
Hvers getum við vænzt?
Ef mikið er af sams konar
fólki í landinu er ekki við góðu
að búast. Hvorki hvað snertir
baráttu gegn sjúkdómum, sókn
í menningarlegu tilliti eða á
öðrum sviðum. Annars hafði
enginn aðspurðra manna hug á
að hætta reykingum. En þrátt
fyrir að ýmsir reykingamenn
geti eða vilji ekki láta allt of
mikið á móti sér, þá er það lág
markskrafa, sem verður að
gera til fullorðins fólks í því-
líku hámenningarþjóðfélagi,
sem við segjum okkur lifa i,
að það leggist á sveif með heil-
brigðisyfirvöldum til þess að
reyna að forða unglingum frá
því að verða nikotínistar — eft
ir að sannanirnar liggja á borð
inu. Þess er hægt að krefjast af
fullorðnu fólki, enda þótt það
sjálft hafi ekki kjark eða áhuga
á að hætta reykingum. Við ber
um ábyrgð gagnvart unga fólk-
inu.
Er hægt að skella allri skuld
inni á fermingardreng, sem
byrjaður er að reykja? Hefur
hann þetta ekki eftir þeim full
orðnu? Og þegar svo fullorðna
fólkið getur ekki viðurkennt
staðreyndirnar — til hvers á
þá að ætlast af börnunum?
Til lítils að fara í leik-
fimi, ef . . .
í þessu sambandi er vert að
geta þess, sem fram kom í Mbl.
um helgina, er blaðamaður átti
tal við nokkur ungmenni um
reykingavenjur þeirra. Þar
sagði einn unglinganna, að
hann hefði ekki lesið um
skýrslu bandarísku læknanna
í blöðunum, ekki hefði verið
minnzt á hana í skólum, hann
hefði aðeins heyrt talað um
hana. Hve margir skyldu þeir
vera, sem aðeins hafa heyrt tal
að um þetta — eða alls ekki
heyrt neitt? Unglingurinn sagði
að miðsvetrarprófin stæðu nú
yfir og það getur verið fullgild
afsökun. En prófunum lýkur —
og þá er það beinlínis hlut-
verk og skylda skólanna að
að fræða unglingana um skað-
semi reykinga. Það er til lítils
að vera að halda uppi kennslu
— kenna heilsufræði og líkams
rækt, skylda börnin til að fara
í leikfimi og sund sér til heilsu
bótar, ef ekki er reynt að hamla
gegn reykingum _barna og ungl
inga, reykingum, sem geta orð
ið þeim til ævarandi heilsu-
tjóns.
Hér er um að ræða svo al-
varlegt mál fyrir upprennandi
kynslóð, að þörf er mjög rót-
tækra ráðstafana. Eg hef trú á
að góðar fræðslukvikmyndir
gætu haft mjög mikil áhrif. Og
svo ætti auðvitað að gefa út
bækur um reykingahættuna,
bækur, sem hæfðu börnum inn
an við fermingu. En það duga
engar biblíumyndir í þvilíkar
bækur. Þar á að sýna áhrif reyk
inganna á líffærin — með lit-
myndum. Ekkert hrífur betur.
Og börnin verða að læra þetta
nógu snemma. En það tekur
sinn tíma að undirbúa slíkt —
og á meðan mætti vel byrja aS
vinna að málinu •— t.d. meS
því að girða algerlega fyrir að
börn og unglingar komist upp
með að reykja á salernum
skóla eða á umráðasvæði skól-
anna.
Hvar bezt er að byrja
Þannig mætti auðvitað halda
áfram að bollaleggja. En þótt
rætt sé um ýmsar aðgerðir af
hálfu skólanna, þá ættu allir
að hafa það hugfast, að það er
ekki hægt að ætlast til að skól-
arnir lyfti einhverju grettis-
taki án utanaðkomandi aðstoð-
ar. Og það, sem er í rauninnl
mikilvægast af öllu, það eru
álirifin, sem unglingarnir verða
fyrir heima hjá sér. Læknar
staðhæfa, að börn leiðist frek-
ar út í reykingar, ef annaS
hvort eða bæði foreldri reyki.
Við vitum þá hvar bezt er að
byrja.