Morgunblaðið - 03.03.1964, Síða 8

8
MORCUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 3. marz 1964
Sigurður A. lUagnússon:
Erin um Leiklistarskóla
Þjóðleikhússins
Frá leiksýningunni Fri vinstri O. G. Hansen fullmegtugur
(Ingólfur Jónsson), Lára ísaksen (Svanhildur Björgvinsdóttir)
og Bör (Hjálmar Júlíusson). — Ljósm. Heimir.
Leikfélag Dalvíkur 20 ára
MÉR þykir í sannleika sagt
leitt, að Guðlaugur Rósinkranz
þjóðleikhússtjóri skyldi ekki
nenna „að leiðrétta fleiri mis-
sagnir S.A.M. í skrifum hans um
Þjóðleikhúsið og leikskóla þess“
því „leiðréttingar" þjóðleikhús-
stjóra á meintum missögnum
mínum eru naesta fátæklegar, að
ekki sé meira sagt. „Missagnirn-
ar“ sem hann vill þó fyrir hvern
mun leiðrétta eru tvær, og hljóð-
ar hin fyrri svo: „Leiklistarskóli
Þjóðleikhússins virðist ekki
vera annað en hégómleg skraut-
fjöður, sem hvorki kennarar né
nemendur geta tekið alvarlega,
af því öll starfsemi hans ein-
kennist af káki og fúski.“ Hin
„missögnin" hljóðar svo: „Fróð-
legt væri að fá tölur yfir það,
ihve margir af nemendum skól-
ans á liðnum 13 árum hafa lagt
fyrir sig leiklist að námi loknu.
Ég er hræddur um, að hlutfalls-
talan sé lág, og það getur ekki
stafað af neinu öðru en slæle®-
um vinnubrögðum.K
Hvað missagt kann að vera í
þessum setningum, er mér ekki
fullkomlega ljóst eftir „leiðrétt-
ingar“ þjóðleikbússtjóra, og lái
mér hver sem vill.
Sé það missögn, að Leiklistar-
skólinn virðist ekki vera annað
en skrautfjöður o.s.frv., ja, þá
er því til að svara, að það er
alténd ekki mismæli mitt: ég
þykist enn sem fyrr líta þann-
ig á málið, og það getur naum-
ast stafað af öðru en því, að ég
sjái skólann með annars konar
g'leraugum en skólastjórinn.
Hvor gleraugun séu gagnsam-
legri, er svo aftur annar hand-
leggur.
Ekki sök kennara
Það er alger óþarfi að tína
til nöfn allra þeirra manna, sem
einhvern tíma hafa kennt við
skólann til að hrekja ummæli
mín, því ég var í grein minni
að fjalla um skólann eins og
hann er nú, ekki eins og hann
kann að hafa verið í fortíðinni.
Vitneskju mína hafði ég m.a. frá
þeim manni, sem einna lengst
hefur kennt við skólann, Haraldi
Björnssyni, og ætti hann að vera
flestum dómbærari á það sem
er að gerast. í grein minni vék
ég ekki einu orði að viðleitni
einstakra kennara, heldur benti
á, að námstilhögun væri þann-
ig, að hvorki nemendur né kenn
arar virtust geta tekið námið al-
varlega. Við skólann kenna nú
Benedikt Árnason, Gunnar Eyj-
ólfsson, Klemenz Jónsson og
Kristín Magnús, og efast ég ekki
um að þau geri það sem í þeirra
valdi stendur. En það er ekki
mergurinn málsins, heldur hitt
að hvorki eru kenndar þær náms
greinar, sem reglugerðin mælir
fyrir um, né heldur er náms-
tími nægilega langur til að nokk
urs verulegs árangurs sé að
vænta. Þar við bætist, að í þess-
um fiámenna kennarahópi eru
menn sem verða að leggja nið-
ur kennslu svo mánuðum skipt-
ir vegna anna við stór hlutverk
í Þjóðleikhúsinu, eins og gerðist
bæði í vetur og fyrravetur, og
hvað er hægt að kalla slíka
námstilhögun í tveggja vetra
skóla annað en kák og fúsk?
Þetta er ekki sök kennaranna
fyrst og fremst, heldur þeirra
íorráðamanna skólans,, sem virð
ast láta sig einu gilda, hvaða
fræðslu nemendurnir fá.
Hvar eru þeir?
Hin „missögnin“ var í því fólg
in, að fróðlegt væri að fá tölur
yfir það, hve margir nemendur
hefðu lagt fyrir sig leiklist að
námi loknu, og kvaðst ég vera
hræddur um að hlutfallstalan
væri lág. Sér er nú hver mis-
sögnin! Þjóðleikhússtjóri hefur
auðvitað trompin á hendinni og
upplýsir, að 44 af 47 útskrifuð-
um nemendum Leiklistarskólans
stundi eða hafi stundað leiklist-
arstörf. Orðalagið er vert fyllstu
athygli. Ég er satt að segja hissa
á, að þrír skuli vera undanskild-
ir. Ég þurfti ekki að fá að; vita
hve margir stundi eða hafi
stundað leiklistarstörf, heldur
hve margiir hafi lagt fyrir sig
leiklist að námi loknu, þ.e.a.s.
helgað leiklistinni krafta sína.
M.ö.o. hve margir þeirra eru
leikarar nú?
Þjóðleikhússtjóri nefnir 17
manns í upptalningu sinni, og
eru 3 þeirra við nám og því ekki
útskrifaðir. Af leikurunum 14,
sem þá eru eftir, nefnir hann
sjö hjá Leikfélagi Reykjavíkur,
sem hafi að miklu leyti „bor-
ið uppi leiklistarstarfsemi þess“.
Ég á von á, að það komi leik-
húsgestum spánskt fyrir sjónir,
að Erlingur Gílsason, Kristín
Anna Þórarinsdóttir og Margrét
Ólafsdóttir, sem öll eru góðir
leikarar, hafi borið uppi leik-
listarstarfsemi Leikfélagsins á
síðustu árum. Við Þjóðleikhús-
ið nefnir hann aðra sjö, og að
þrem þeim fyrstu undanteknum
fæ ég ekki heldur séð, að hér
sé um blómann af leikurum
Þjóðleikhússins að ræða.
En hvar eru svo nemendurnir
33, sem útskrifazt hafa úr Leik-
listarskólanum og þjóðleikhús-
stjóri nefnir ekki á nafn?
Það er einkennandi fyrir starf
rækslu Leiklistarskólans, að
Þjóðleikhússtjóri telur fram þrjá
nemendur og segir þá alla hafa
leikið stór hlutverk á þessu leik
ári, og ekki nóg með það, held-
ur eru þeir meðal þeirra sem
bera uppi leiklistarstarf höfuð-
staðarins, „hvað ungu kynslóð-
ina snertir“. Mér er spurn, hve-
nær skyldi þetta unga og ó-
reynda fólk fá tóm til að sinna
skyldunámi sínu?
Ófullnægjandi kennsla
Ég benti á ófullnægjandi
kennslu í mörgum námsgrein-
um skólans, en þjóðleikhússtjóri
telur upp mörg nöfn í þessu sam
bandi. Kennsla í taltækni hefur
ekki farið fram í Leiklistarskól-
anum árum saman, eins og ég
benti á, enda er Björn Guð-
mundsson löngu hættur að kenna
þar. Jón Sigurbjörnsson hefur
lítilsháttar fengizt við að kenna
nemendum raddbeitingu í sam-
bandi við söng, en hann fór ut-
an um áramót. Símon Jóhann
Ágústsson hélt stutt námskeið
í sálfræði fyrir jól, en sú náms-
grein var alls . ekki kennd í
fyrravetur. Leiklistarsaga hefur
ekki verið kennd við skólann í
mörg ár, en Steingrímur J. Þorst
einsson byrjaði í síðustu viku
misseris-námskeið í íslenzkri
leikritunarsögu, sem er allt ann-
að en leiklistarsaga. Þetta nám-
skeið heldur Steingrímur fjórða
hvert misseri, þ.e. annað hvert
ár, enda er efnið ekki meira en
svo, að vel má komast yfir það
með tveggja stunda vikulegri
kennslu á fjórða hverju misseri.
Guð'ijáfur og nám
En svo kemur þá rúsínan!
Sjálfur þjóðleikhússtjóri lýsir
því yfir, að ekki sé nein þörf á
fullgildum leikskóla í Reykjavík
að svo komnu máli, vegna þess
að hann kynni að skapa stétt
atvinnulausra leikara! Sem
sagt, hálft nám eða þaðan af
minna (öðru nafni: kák og fúsk)
fullnægir þeim kröfum sem gera
verður til íslenzkrar leiklistar
eins og nú standa sakir. Hvað
á þá að segja um það tiltæki
manna eins og Haraldar Björns-
sonar, Indriða Waage og Lárusar
Pálssonar að leggja út í rándýrt
og erfitt leiklistarnám erlendis,
þegar ekkert ríkisleikhús var hér
til og atvinnumöguleikár is-
lenzkra leikara mjög takmarkað
ir? Og hvað um hinn fríða hóp
ungra leikara sem lagði út í nám
erlendis fyrir og eftir stofnun
Þjóðleikhússins? Var þetta bara
fordild eða stórbokkaskapur?
Var þessum mönnum ekki nóg
að treysta á þá guðsgáfu, sem
þjóðleikhússtjóri telur svo miklu
mikilsverðari en skólanám og
þjálfun leikara? Vel á minnzt,
ég vék hvergi að því, að hægt
væri „með fjölmargra ára
menntun" að „framleiða leikara
af mismunandi gerðum, rétt eins
og hverja aðra verzlunarvöru“.
Hafi þjóðleikhússtjóri skilið
skrif mín svo, væri honum ráð-
legt að fá sér ný gleraugu eða
hefja allsherjarhreingerningu í
heilabúi sínu. Ég benti einungis
á, að fullgildur leikskóli með
þriggja vetra ströngu námi væri
nauðsynlegur, og að þar ættu
ekki aðrir að fá inngöngu en
þeir, sem stundað hefðu undir-
búningsnám og fengið meðmæli
viðurkenndra leikara. Mér hefur
aldrei til hugar komið, að skóla-
nám geti komið í staðinn fyrir
meðfædda hæfileika, en hitt er
mér jafnljóst, að meðfæddir
hæfileikar nýtast ekki til fulls
nema með strangri skólun og
þjálfun. Það er í sannleika sagt
undravert, að forstjóri eina rík-
isleikhússins á íslandi skuli láta
að því liggja, að rækileg mennt-
un leikara sé í rauninni auka-
atriði, sem varla þurfi að taka
mjög alvarlega.
Guðlaugur Rósinkranz upplýs-
ir, að dómarar við lokapróf Leik
listarskólans séu leikistjórar Þjóð
leikhússins, ein leikkona, formað
ur þjóðleikhúsráðs og þjóðleik-
hússtjóri. Mér er enn spum,
hvaða erindi eiga tveir hinir síð-
astnefndu í dómnefnd Leiklistar-
skólans?
Er nemendum bannað að
gagnrýna?
Frumsýningarmiðar Haraldar
Björnssonar eru mál, sem mér
kemur ekki við, að öðru leyti
en því, að hann virðist hafa ver
ið sviptur þeim í hegningarskyni
fyrir tímabæra gagnrýni, eins
og ég benti á. Skýring þjóðleik-
hússtjóra á því dularfulla máli
fær ekki staðizt af þeirri ein-
földu ástæðu, að Haraldur hélt
þessum frægu frumsýningarmið-
um löngu eftir að hann hætti í
þjóðleikhúsráði, og þeir voru
ekki af honum teknir fyrr en á
liðnu hausti.
Að lokuim lítil athugasemd.
Mér skilst að farið hafi fram
könnun meðal nemenda Leiklist
arskólans, etftir að grein mín
birtist í Lesbókinni, til að ganga
úr skugga um, hver þeirra hefði
veitt mér upplýsingar um nám-
ið og afflutt skólann í mín eyru,
Slíkt háttalag er svo lang/t fyr-
ir neðan allar hellur, að ég fæ
ekki orða bundizt. í öllum þeim
skólum, sem ég hef sótt eða
kennt við, veit ég ekki betur
en það hafi þótt sjálfsagður rétt-
ur (ef ekki skylda) nemenda að
gagnrýna námstilhögun, kennslu
og einstaka kennara, etf þeim
bauð svo við áð horfa, jafnt inn
an skóla sem utan. Þetta frelsi
hefur engin skólastjórn leyfi til
að hefta, ef lýðfrelsið sem við
státum af á að vera annað en
orðið tómt. Nú vill svo til, að
upplýsingarnar, sem ég fékk
frá nemendum, voru aðeins hlut
laus frásögn af tilhögfun náms-
ins, og verður því umrædd könn
un ennþá furðulegri. En jafnvel
þó þeir hefðu gagnrýnt skólann
harðlega, hafði hvorki skóla-
stjórn né kennarar neina heim-
ild til að láta þá svara til saka
fyrir það. Við erum nefnilega
vestan járntjalds. herra þjóð-
leikhússtjóri!
LEIKFÉLAG Dalvikur er um
iþessar mundir 20 ára. — Af því
tilefni frumsýndi félagið gaman-
leikinn Bör Börsson eftir Johan
Falkberget í Samkomuhúsinu í
Dalvík sl. laugardagskvöld fyrir
félaga og gesti.
Með hlutverk Börs fór Hjálm-
ar Júlíusson og þótti leikur hans
með afbrigðum góður. Leikstjóri
var Kristján Jónsson og er þetta
annað leikritið, sem hann svið-
setur fyrir Leikfélag Dalvikur.
Húsið var þéttskipað áhorfend
um, sem skemmtu sér hið bezta
og hylltu leikendur og leikstjóra
að lokinni sýningu.
Þá hélt Aðalsteinn Óskarsson
oddviti ræðu og færði félaginu
BJÖRK, Mývatnssveit 20. febr.
HÉR sem annars staðar er hið
dásamlegasta tiðarfar, svo að
elztu menn muna vart annað
eins. Oftast logn, hreinviðri og
sólfar mikið, aðeins frostkæli um
nætur; annars þýtt. Heita má,
að engin úrkoma hafi komið all-
an Þorrann.
• Sumarfæri er á vegum, og
jafnvel fjallavegir eru sveUlaus-
ir.
• Góð veiði er nú í Mývatni í
net undir ís. Er ísinn þar speg-
ilsléttur. Áður fyn var slíkur ís
mikið notaður, bæði af ungum
og öldnum, til þess að þreyta
skautahlaup. Þótti það holl og
góð skemmtun. Er vissulega illa
farið, að svo þjóðleg íþrótt skuli
að mestu lögð niður hér. Þess í
stað þjóta bílar nú eftir isilögðu
vatninu.
• Eins og að líkum lætur, hefir
hið góða tíðarfar auðveldað
mönnum margvísleg störf og
mannfundi. Hér var fyrir nokkru
haldið Þorrablót. Hófst það með
sameiginlegu borðhaldi. Á borð
voru bornir hinir girnilegustu
réttir og raunar rammíslenzkir.
Skemmtu menn sér lengi nætur.
__ Fréttaritarar blaðanna lögðu
ýmsar spurningar fyrir framá-
menn sveitarinnar. Var það mál
manna, að þeim tækist allvel
upp. Þá var söngur, getraunir
og að lokum dans. Frá Húsavík
voru fengnir hinir færustu snill-
ingar til að skemmta í þeirri
grein, og gerðu þeir það við
mikla hrifningu.
• Þann 12. þ.m. varð áttræður
Jón Jóhannesson á Geiteyjar-
strönd hér í sveit. í tilefni dags-
ins komu nokkrir vinir og
frændur heim til haras. Jón hefir
ætíð átt heima á Geiteyjair-
strönd. Þar hefir hann stundað
búskap fram á síðustu ár ásamt
og í félagi við bróður síraa, Sig-
urð og Jóhannes. Nú eru þeir
að vísu allir hættir að búa og
að gjöf kr. 10.000,00 frá Dalví'kur
hreppi sem viðurkeraningu fyrir
öflugt leiklistarstarf hér á undan
förnum árum. Friðsteinn Bergs-
son þakkaði í fjarveru formanns
og bauð síðan gestum til kaffi-
drykkju, en að því búnu var
dansað til kl. 4 um nóttina.
Var þessi afmælishátíð öll hin
ánægjulegasta enaa til hennar
vandað svo sem tök voru á.
I stjórn Leiikfélags Dalvíkur
eru nú: Rúnar Þorleifsson for-
maður, Bragi Jónsson varafor-
maður, Halla Jónasdóttir ritari,
Helgi Jórasson gjaldkeri ög Frið-
steinn Bergsson, meðstj.
— Kári.
setztir í helgan stein, ef svo mætti
að orði kveða. Þó stunda þeir
enn að nokkru veiðiskap í net,
og skreppa jafnvel á dorg, ef
svo ber undir. Allir eru þeir
bræður andlega hressir og vel
miranugir á gamla tíma. Vel fylgj
ast þeir bræður með öllum frétt-
um og hlusta á útvarp. Þótt sjón
in sé nú nokkuð farin að daprast,
getur þó yngsti bróðirinn lesið
upphátt fyrir hina. Óteljandi eiru
þau málefni hér í sveitinni, sem
þeir bræður hafa stutt með fjár-
gjöfum. Verður slíkt seint full-
þakkað. Þó er sjálfsagt, að sliks
sé minnzt að verðleikum.
• Út er komin Árbók Þingey-
inga, sú fimmta í röðinni, fyrir
árið 1962. Á kápu er málverk
frá Slútnesi eftir Jóhannes Sig-
finnsson á Grímsstöðum. Að út-
gáfunni standa Norður-Þingeyj-
arsýsla, Suður-Þingeyjarsýsla,
og Húsavíkurkaupstaður. Rit-
nefnd skipa: síra Páll Þorleifs-
son, Þórir Friðgéirsson og Bjart-
mar Guðmundsson, sem jafn«
framt er ritstjóri. Árbók Þingey-
inga flytur ýmisiegt efni til fróð
leiks og skemmtunar. í bókina
skrifa margir hinir ritfærustu
menn, svo sem þingeyskir hag-
yrðingar. Vil ég láta í ljóa
ánægju míraa með útgáfu þess-
arar bókar og vona, að áfram
verði haldið.
0 Um síðustu helgi var haldið
Kirkjukvöld í Skútustaðakirkju,
Var það síðasta kirkjukvöldið i
kirkjuviku prófastsdæmisins. í
Skútustaðakirkju töluðu síra
Björn Jónsson á Húsavík, síra
Jón Bjarmann í Laufási og Jóa
Jónsson á Fremstafelli. Kynnir
var séra örn Friðriksson, sem
enn fremur flutti bæn. Kirkju-
kórinn söng undir stjórn Jónasar
Helgasonar á Grímsvatni. Fjöl-
menni var í kirkjunni. Öll var
þessi athöfn mjög hátíðleg.
Kristjáu ÞórhalLsson.
Úr Mývatnssveit