Morgunblaðið - 23.04.1964, Qupperneq 8

3
MORCU NBLABIB
Fimmtudagur 23. april 1964
— Sumarspjall
Framh. af bls. 6.
fólks við hugsanlega óhollustu
mjólkurfitu vera mjög svo að
hjaðna síðustu árin eða svo. Yfir
helmingur af þeirri mjólk, sem
berst til mjólkurstöðva, fer til
vinnslu, svo að eðlilegt er að
leggja áherzlu á að auka þurr-
efnin í mjólkinni.
— Er ekki fituframleiðsla að
verða of mikil í nútíma þjóð-
félagi?
— Ég er þessu ekki nógu kunn-
ugur til að geta svarað því ákveð
ið. í okkar þjóðfélagi minnkar
þörf fólksins eflaust með betri
upphitun húsa og minni hreyf-
ingu. En að sjálfsögðu eru tak-
mörk fyrir því, hve lítil neyzlan
má verða bæði fyrir menn og
skepnur. Svo er alls konar fita
að sjálfsögðu notuð til iðnaðar.
— Þú fórst til Parísar í vetur.
Var það á vegum Búnaðarfélags
íslands?
— ísland er aðili að Efnahags-
og framfarastofnun Evrópu (OE
CD), sem hefur aðsetur í París.
Fastafulltrúi íslands þar er Tóm-
as A. Tómasson. Stofnunin starf-
ar í deildum, og er landbúnaðar-
deildin ein þeirra. Búnaðarfélag-
ið hefur að tilhlutan stjórnarráðs
ins mikil samskipti við þá deild,
og hafa þau verið að smáaukast
undanfarin ár. Við sendum sér-
fræðinga héðan á fundi, þar sem
fjallað er um fagmál og sam-
vinnu aðildarríkjanna á vissum
sviðum búvísinda, og er mjög
mikilvægt að geta fylgzt með og
tekið þátt í þeim málum. Það,
sem gert hefur okkur þetta kleift,
er, að stofnunin greiðir venju-
Iegast kostnað við för eins manns
á hvern fund eða námskeið. Þá
hefur stofnunin sent hingað sér-
fræðinga til Ieiðbeininga fyrir
okkur. Merkast af slíkum land-
búnaðarmálum tel ég vera áhuga
stofnunarinnar um leiðbeiningar
um tilhögun aeðri búnaðarmennt-
unar hérlendis. I>ar virðist ekki
annað koma til álita en sérstök
deild innan háskólans, enda er
það fyrirkomulag ráðandi víðast
ast hvar nema á Norðurlöndum
og í Hollandi, þar sem sérstak-
ir landbúnaðarháskólar starfa
enn. í>á hefur stofnunin veitt
styrki til náms- og kynnisferða,
og höfum við þar notið áhrifa
fulltrúa íslands hjá OECD í
París.
Ég hef oft séð um skýrslugerð-
ir til stofnunarinnar og stundum
sótt fundi hennar, m.a. nokkra
á sl. ári.
í sambandi við samfærslu eða
tilfærslu byggðarinnar í landinu
er óhjákvæmilegt að eitthvað af
jörðum fari í eyði. Með því verð-
ur sumum lítið úr eignum sín-
um, bæði jörðum og mannvirkj-
um. Telur þú að ríkið ætti að
kaupa þessar jarðir ef eigendurn-
ir óska að selja þær?
Vandamál dreifbýlis eru fyrir
hendi í mörgum löndum. Þar sem
byggðin hefur þynnzt svo af ein-
hverjum ástæðum, að of kostnað
arsamt hefur þótt að halda uppi
almennari þjónustu, hefur ríkið,
a.m.k. í sumum löndum, keypt
eignir þeirra, sem hefðu viljað
vera kyrrir, en ekki haft tök á
því. Sé byggð þannig lögð niður
á einhverju svæði, þarf að hjálpa
fólki að koma sér fyrir annars
staðar. Nóg eru sárindin samt.
Hitt hygg ég, að sé afar hæp-
ið og kynni að skapa upplausn
og verða misnotað, ef ríkið keypti
einstakar jarðir í byggðum sveit-
um eða sveitarhlutum.
— Hvað finnst þér vera mest
aðkallandi í islen/kum landbún-
aði nú á timum?
— Nú á tímum eru hinir ein-
stöku þættir í efnahags- og at-
vinnumálum svo samanslungnir,
að oft er erfitt að greina, hverja
þeirra þurfi helzt að styrkja.
Þetta á einkum við í þróuðum
löndum og þar með í íslenzkum
landbúnaði, sem stendur á háu
stigi.
Því takmarki er svo til náð,
að allar sveitir séu komnar í
sæmilegt vegasamband, sími er á
flestum býlum og stefnt er að
stóraukinni rafvæðingu. Tækni
við jarðrækt og heyöflun er mik-
il, en ekki komin eins langt í
búfjárhirðingu. Smáu búin þurfa
þó að stækka til að geta staðið
straum af tilkostnaði við vél-
væðinguna.
Okkur varitar tilfinnanlega vel
menntaða búnaðarhagfræðinga.
Þeim þætti hefur verið of lítill
sómi sýndur. Okkur vantar menn
til að rannsaka þessi mál frá
þjóðfélagslegu sjónarmiði, en
þeir þurfa að hafa sérmenntun í
búvísindum. Við þurfum að geta
veitt bændum og húsmæðrum
leiðbeiningar um búskaparáætl-
anir og hagkvæma tilhögun fram
leiðslunnar. Og loks þarf að
tryggja, að hagkvæmari búrekst-
ur borgi sig fyrir bændur, en það,
sem ávinnst, komi ekki eingöngu
fram í lækkuðu vöruverði. Tvö
fyrrnefndu verkefnin eru hlut-
verk Búnaðarfélags íslands, en
hið síðasta Stéttarsambands
bænda.
Samhliða hagfræðirannsóknum
og leiðbeiningum þarf að efla

Hús Þórunnar og Ólafs í byggingu við Bessastaðatjörn.
rannsóknir á jarðvegi, nytja-
gróðri og í búfjárrækt og koma
hagnýtum niðurstöðum áleiðir til
bænda.
Hagnýting vísinda, jafnvel við
hina algengustu búvörufram-
leiðslu, er orðinn fastur liður í
starfi hvers bónda, en jafnframt
verða þeir háðari rannsókna- og
leiðbeiningastarfseminni. Það er
því mikið fagnaðarefni, að Bún-
aðardeild Atvinnudeildar Há-
skólans er að fá varanlegan sama
stað í Keldnaholti og ágæta að-
stöðu til rannsókna.
Hefði ég svarað þessari spurn-
ingu í einni málsgrein, hefði það
orðið eitthvað á þá leið, að und-
irstaða blómlegs landbúnaðar í
framtiðinni væri góð menntun
bændastéttarinnar sjálfrar og
allra starfsmanna hennar. Með
því getur hún bezt haldið virð-
ingu sinni og áhrifum.
Nú látum við þessu spjalli lok-
ið og þökkum Ólafi Stefánssyni
góð og greið svör. Og af því að
þetta samtal upphófst suður á
Álftanesi er bezt að það endi
þar líka.
Þótt Eyvindarstaðir hafi i raun
inni alltaf verið bændabýli hjó
hér eitt sinn lærður maður —
einn mesti snillingur orðsins, sem
íslenzka þjóðin hefur átt —
Sveinbjörn Egilsson. Hér bjó
hann í 12 .ár, þá hann var kenn-
ari við Bessastaðaskóla. Þegar
hann var að alast upp þótti föð-
ur hans hann líklegri til bók-
náms heldur en búsýslu og lét
hann læra. En Eyvindarstaði sat
hann vel, byggði þar upp, girti
túnið og sléttaði eins og fram-
farabónda sæmdi. Hér ólst Grön-
dal upp og segir frá því í Dægra-
dvöl. Þegar hann stálpaðist, fór
rann á fætur með vinnumönn-
unum kl. fjögur á nóttinni til
að nota rekjuna. Einu atviki,
sem gerðist um sláttinn á Ey-
vindarstaðatúni, lýsir Gröndal á
þessa leið:
Einu sinni vorum við að binda
hey úti á túni. Ég var þá eitt-
hvað sextán vetra og vel þrosk-
aður. Vinnumaður var hjá okk-
ur, sem hét Þorkell, langur og
luralegur og átti ég að láta upp
á móti honum. Gekk mér illa að
koma sátunni á klakkinn og stóð
hann undir sinni á meðan og kall
aði mig löðurmenni. En mér rann
í skap og einþenti ég þá sátunni
yfir hestinn og á Þorkel svo hann
datt og brenglaðist eitthvað í
fætinum. Bjóst hann nú til að
staulast heim til að klaga mig,
en ég tók á rás og henti mig
heim í loftinu og sagði móður
minni frá því sem gerzt hafði og
klagaði mig sjálfan. Varð svo
ekkert úr neinu.
Það er langt síðan þetta var.
Mikið hefur heyskaparmátinn
breytzt síðan Gröndal var að
binda með Þorkeli kaupa á Ey-
vindarstaðatúni fyrir 120 árurrt.
Nú er töðufengur ísl. bænda um
3,5 milj. hestburða. Af þeim
mikla heyskap mun ekki einum
einasta kapli lyft til klakks, ekki
einu sinni bundinn í reipi. Nú
liðast engar lestir eftir hlykkjótt-
um heybandsgötum utan af engj-
um heim í heygarðinn, þar sem
bóndinn tekur á móti og hleður
úr. Nú bruna traktorar með
hlaðna heyvagna eftir eggslétt-
um nýræktum .Þegar að hlöðu-
opinu kemur, tekur blásarinn við
og þeytir hálfþurru grasinu inn
í gafl á súgþurrkunarhlöðunni.
En hvernig svo sem heyskap-
araðferðin er, og hvernig svo sem
hvert sumar reynist, þá koma
hver sumarmál til okkar með
fangið fullt af fögnuði og fyrir-
heitum og enn í dag tökum við
á móti sumrinu á sama hátt og
Sveinbjörn Egilsson kvað:
Fósturjörðin fyrsta sumardegi
fagna vildi börnum sínum með.
Honum fylgdi fjöldinn margvís-
legi
fuglar, ormar, hestar, menn og
féð.
Furðu kyrr að fósturjarðar vilja
fjöldi slíkur allur þögull stóð.
Móðir jörð bað manninn fram að
þylja
móti sumri hjartalaginn óð.
G. Br.
Með vordögum
kólnaði í Breiðdal
BREIÐDAL, 22. april — Eins
og undanfarin ár hefur brugðið
til kaldari veðráttu með vordög-
unum og kom dálítið snjóföl,
sem ennþá helzt til fjalla og
talsvert frost á hverri nóttu.
Viðgerð á vegum í Breiðdal
stendur nú yfir og er það mun
fyrr en áður hefur þekkzt.
Útigcngið lamb
13. apríl fannst útigengið lamb
á Gilsárstekk. Lambið kom að
í haust og var bóiusett, en fannst
svo ekki þegar fénaður var tek-
inn á hús. Lamibið var í sæmi-
legum holdum og kominn liður
á horn, sem sýnir hve snemma
gróður var á ferð að þessu sinni.

Fasteignamatsnefnd skoðar lóðir
og hús
Fasteignamatsnefnd Suður-
Múlasýslu hefur unnið að skoðun
og lýsingu húsa og lóða í þétt-
býli Suður-Múiasýslu, en alla
eru 7 þorp í sýslunni með rúm-
lega 3000 íbúum. Er þessum
þætti starfsins r.úna lokið, en
með vorinu hefst skoðun jarða í
sýslunni. í fasteignamatsnefnd
Suður-Múlasýslu eru: Einar
Stefánsson, byggingarfúlltrúi,
Lúðvík Ingvarsson, fyrrv. sýslu-
maður og Páll Guðmundsson,
Gilsárstekk. — P.G.
FUNDUR var í gær í samein-
uðu Alþingi. Vegna rúmleysis í
blaðinu verður frásögn af fundi
þessum að verða í knappara lagi.
Fyrsta mál á dagsl.rá var fyr-
irspurn Gils Guðmundssonar um
síldarleit. Mælti fyrirspyrjandi
nokkur orð fyrir erindi sínu og
lagði áherzlu á nauðsyn þess, að
slídarleit verði efld og skipu-
legri og væri nauðsyn á skipa-
kaupum í þvi skyni.
Sjávarútvegsmálaráðherra svar
aði fyrirspuminni og kom fram
í svari hans, að vel er á málum
haldið, enda eftir megni farið að
tillögum og óskum fiskifræðinga.
Eysteinn Jonsson taldi og aug-
ljóst að síldarleitin hefði verið
stóraukin, en samt mætti betur
ef duga skyldi.
Gils þakkaði svörin og Ragn-
ar Arnalds lagði einnig orð í
belg.
Matthias Bjarnason mælti fyr-
ir neíndaráliti um þingsályktun-
artillögu um atlhugun á hag-
kvæmari skipan og aukningu
stofnlónasjóða sjávarútvegsins.
Nefndin leggur einróma til að til
Iagan verði samþykkt og var svo
gert.
Mælt var fyrir ályktun um
bankaútibú á Sauðárkróki og
tæknistofnun sjávarútvegsins.
Guðlaugur Gislason mælti fyr-
ir ályktun um ,að Alþingi skori
á ríkisstjórn að láta fara fram
könnun á því, hvort unnt sé að
breyta núverandi sjómannatrygg
ingum í eina heildartryggingu.
Þá mæilti Magnús Jónsson fyrir
ályktun sini um könnun á áfeng
isvandamálinu. — Ræðumaður
rakti nokkuð ástandið í þessum
málum og hugsanlegar leiðir til
úrbóta. Nauðsynlegt væri að láta
fara fram gaumgaefilega athugun
á þessu vandamálL
Stýrimannaskóli
í Vestmannaeyjum.
Guðlaugur Gislason mælti fyr
ir frumvarpi sínu um stýrimanna
skóla í Vestmannaeyjum, en þeir
Lúðvík Jósefsson og Gísil Guð-
mundsson, töluðu einnig við um
ræðuna og mæltu með sam-
þykkt. Málinu var vísað til 2.
umræðu og nefndar.
í greinargerð fyrir frumvarp-
inu segir m.a.:
„Á fundi sínum hinn 30. marz
sl. samþykkti bæjarstjórn Vest-
mannaeyja að beita sér fyrir því
að stofnaður yrði stýrimanna-
skóli í Vestmannaeyjum, þar sem
kenndar yrðu sömu námsgrein-
ar og kenndar eru undir fiski-
mannapróf við stýrimannaskól-
ann í Reykjavík. Inntökuskil-
yrði yrðu hin sömu og þar og
prófverkefni við brottskráningu
í engu léttari, þannig að öruggt,
væri, að þeir, sem útskrifuðust
frá fyrirhuguðum stýrimanna-
skóla í Vestmannaeyjum, hefðu
óvefengjanlega hlotið jafna
menntun og þeir, sem útskrifast
frá stýrimannaskólanum í Reykja
vík. En til þess að prófskírteini
frá fyrirhuguðum skóla í Vest-
mannaeyjum veiti fullgild rétt-
indi, þarf um hann hliðstæð lög
og nú gilda um stýrimannaskól-
ann í Reykjavík varðandi fiski-
mannapróf. Af þeirri ástæðu er
frumvarp þetta fram borið.
í Vestmannaeyjum hefur þessi
þróun einnig átt sér stað. Hugur
æ fleiri ungra sjómanna þar
stefnir í þá átt að afla sér auk-
innar menntun-
ar í sinni grein
og réttinda til
skipstjórnar. All
ir hafa þessir
menn stundað
sjómennsku um
nokkurt árabil
og margir komn
ir á þann aldur
og í þá aðstöðu,
að þeir hafa stofnað heimili og
eignazt fjölskyldu. Gerir þetta
mönnum erfiðara fyrir fjárhags
lega að afla sér aukinnar mennt
unar. Menn veigra sér við að taka
sig upp frá heimili sínu og fjöl
skyldu til tveggja vetra náms í
Reykjavík, á sama tíma og þeir
missa möguleika til tekjuöflun
ar. Allt mundi þetta miklu létt-
ara, ef þeir hefðu aðstöðu til að
dveljast á eigin heimili, á með-
an á náminu stendur, en þyrftu
ekki að dveljast utan þess jafn-
hliða því, sem þeir verða að sjá
heimilinu farboða.
— Mao lætur
Framh. af bls. 1.
sex þúsund manns. Þar sagði
KrúsjeÆf m.a., að heimurinn lifði
og hrærðist í leninískri hring.
rás. „Við höfum ekki leyst eitt
einasta meiri háttar vandamál
á sviði þjóðfélags eða efnahags,
án þess að leita ráða hjá Len-
in. Og í baráttu o>kkar fyrir ein-
ingu sósíalistarikjanna otg innan
heimshreyfingar kommúnismans
höfum við jafnan haft kenning-
ar Lenins að leiðarvísi.1*
Flokksritarinn Jarí Andropov
hélt einnig ræðu og sagði, að
Kínverjar væru að koma á hjá
sér Maoisma í stað Leninisma og
þeir gerðu Peking að eins konar
Mekka fyrir alla þá er tæfkju af-
stöðu með stefnu þeirra.
Andropov minnti viðstadda á
heillaskeyti það er Kínverjar
sendu Krúsjeff á sjötugsaifmæl-
inu — en þar sagði m.a., að
kæmi til alvarlegra átaka í
heiminum myndu Kínverjar og
Rússar berjast hlið við hlið gegn
sameiginlegum óvinum.
„Þetta er mikilsverð staðhæf-
ing“, sagði Andropov og bætti
við, „en hvernig getur hún sam-
rímzt þeirri slúðurherferð, sem
Kínverjarnir hafa farið gegn
okkur og byggist á þeim ásök-
unum þeirra, að þjóð okkar eigi
samstarf við heimsveldasinna og
hafi gert við þá samninga. Þelta
sýnir, að leiðtogar kínverskra
kommúnista birta lygaþvætting
um Sovétríkin eina stundina og
bera hann til b°ka nauðugir. þá
næstu.“