Morgunblaðið - 01.05.1964, Blaðsíða 17

f Föstudagur 1. maí 1964
MORGU NBLAÐIÐ
17
r
Ábyrgð og skyldur
verkalýðssamtakaiDna
I>AÐ sem hsest t>er í dag er vafa-
lítið efnahagsmál þjóðarinnar,
efkomu'horfur og möguleikar.
Þetta er ekkert nýtt og þarf eng-
an að undra. Þegar þess er gætt,
að efnaleg afkoma þjóðarbúsins
er hornsteinninn undir ölluim
einstökum þáttum þjóð'lífsins.
Þar er ek'ki minnstur sá hlutur,
sem snýr að launþegasaimtökun-
um. Eða er þeim nokkuð dýrmæt
ara en atvinnu- og afkomuör-
yggí?
Um áraraðir hefur 1. maí verið
haldinn hátíðlegur. Tileinkaður
verkalýðssamtökunum. Þá hafa
eins og vera ber verið settar
fram kröfur og baráttumál, sem
tryggi bætt lífsskilyrði alþýð-
unni til handa, sem betur fer
hefur oftast nökktið áunnizt,
(þokast nær settu marki. Þó
eegja megi að endamarkið sé
alltaf jafn fjarri. Þetta stafar af
því, að verkefnin eru svo til
óþrjótandi, og verða það svo
lengi sem eðlileg framför og upp-
Ibygging á sér stað í ört vaxandi
þjóðfélagi. Nýir tímar, breyttir
atvinnuhættir og fjölgun starfs-
greina, samfara fullkomnari
fækni og vélvæðingu. Þetta gerir
KÍnar kröfur til launlþegasamtak-
enna, sem þýðir, að verksviðið
verður stærra, fjölþættara og
ébyrgðameira en áður var.
Það stóra stökk uppbyggingar
©g framfara, sem óneitanlega
hefur á undanförnum fáum árum
átt sér stað hjá okkur íslending-
um, hlýtur að gera nokkrar kröf-
ur til þróunar og starfshátta laun
þegasamtakanna. Þó sum bar-
óttumálin séu sígild, þá er ekki
evo um önnur. Enda væri það
óeðlilegt, ef allar scmu starfs-
aðferðir væru í fullu gildi í dag,
sem fyrir áratugum síðan. Eða
hver myndi í dag álíta skynsam-
legt eða lífvænlegt, ef bóndinn
væri enn í dag með orf og ljá
berjandi þýfð tún og forblauta
úthaga. Eða útgerðarmaðurinn
léti sér nægja árabátinn með til-
heyrandi frumstæðum veiðar-
færum.
Deilur og átök um skiptingu
þjóðarteknanna er gömul og ný
saga, eða allt frá því að samtök
launþegastéttanna voru viður-
kennd, sem samningsaðilji um
kaup og kjör, svo ekki sé lengra
seilzt. Þetta er eðlilegt í lýðræð-
isþjóðfélagi, þar sem allir eiga
að hafa sama rétt til lífsgæð-
anna. Á þessum vettvangi er
deilan háð milli þeirra, sem at-
vinnutækin reka og hins vegar
laimþegasamtakanna. Þá hefur á
seinni árum farið sífellt meira í
vöxt, að ríkisvaldið hefði bein
eða óbein afskipti af vinnudeil-
um. Þegar sýnt hefur verið að
deiluaðilar gátu ekki náð sam-
komulagi. Þetta telja margir
öfugþróun og afturför. Alla vega
verður þetta að teljast óæskilegt.
Þess ber þó að gæta, að undan-
farna tvo áratugi hafa aðalat-
vinnuvegirnir sífellt orðið háð-
ari ríkisvaldinu, vegna síauk-
innar styrkja og hvers konar
uppbóta. Þetta mun vera ein meg
in orsökin aukinna afskipta
þess opinbera af vinnudeilum.
Hinu er síður haldið á lofti, að
auknir styrkir til atvinnuveg-
anna þýða venjulega auknar
álögur á fólkið sjálft. Þann veg,
að nokkur prósent kauphækkun
umfram það sem framleiðslan
getur borið óstudd. Þetta þýðir,
að ríkið gerist milliliður, sem að
færir framleiðslunni aftur það
sem oftekið var af henni.
Verkfallsvopnið hefur verið
talið af mörgum áhrifamesta
tækið í vinnudeilum, enda óspart
notað, oft af óhjákvæmilegri
nauðsyn. í öðrum tilfellum ’hefur
orkað nokkuð tvimælis um rétt-
mæti þess og það svo að greina
hefur mátt pólitískan lit á sum-
um verkföllum. Þessa skoðun
styðja atvik eins og það, þegar
forseti A. S. í. lét sig haifa það á
s. 1. sumri eftir alþingiskosning-
arnar að boða Lslenzku þjóðinni
stríð í stað samstarfs. Tilefnið
virtist vera aðeins það, að 56%
kjörfylgi vottaði stjórnarflokk-
unum traust sitt:
Þegar litið er á kjarabaráttu
okkar í dag kemur í ljós, að sum
ir þættir hennar eru orðnir úr-
eltir ef ekki þjóðfélagslega skað-
legir, enda meira en hálfrar
aldar gamlir. Hér á ég fyrst og
Magnús Guðmundsson, formaðui
matsveinafélags S. S. L:
Raunhæfar
kjarabætur
1. MAÍ hefur verið haldinn há-
tíðlegur af verkalýðssamtökun-
um í tugi ára. Þá hafa samtökin
borið fram kröfur sínar um betri
kjör og meira öryggi um leið og
þau hafa minnst liðins tíma.
Verkalýðssamtökin eru í dag
eitt sterkasta aflið í þjóðfélaginu
©g er því nauðsynlegt að þessu
íd'li sé beitt á réttan hátt til þess
að bæta kjör launastéttanna á
raunhæfan hátt og tryggja vax-
endi velmegun þeirra.
Ölluni er orðið það ljóst fyrir
löngu, að víxlhækkanir kaup-
gjalds og verðlags leiða ekki til
neinna kjarabóta heldur aðeins
Krúsjeff sjóleiðis
til Egyptalands
1 Moskvu, 30. apríl (AP)
HAFT var eftir áreiðanlegum
heimildum í Moskvu í dag, að
Krúsjeff, forsætisráðherra Sovét
ríkjanna, héldi sjóleiðis frá
Svarta hafi til Egyptalands 6.
maí n.k. til þess að vera viðstadd
ur, þegar fyrsti áfangi Aswan-
slíflunnar verður tekinn í notk-
un.
Gert er ráð fyrir að Krúsjeff
komi til Alexandríu 9. maí, á-
6amt föruneyti sínu. í því verða
tn.a.: frú Nína Krúsjeff, Andrei
Gromytoo, utanríkisráðh. Sovét-
ríkjanna, tengdasonur Krúsjeffs,
Alexei Adsjuibei og dióttix hans
Rada.
til ófarnaðar og niðurstaðan verð
ur sú, að þeir sem verst eru sett-
ir í þjóðfélaginu tapa mestu. —
Þess vegna tel ég nauðsynlegt
verkalýðsins vegna að breytt
verði um stefnu og reynt að koma
á meiri festu í kaupgjalds- og
verðlagsmálum, t.d. með Verð-
tryggingu kaupgjalds.
Verkalýðurinn hlýtur á hverj-
um tíma að krefjast réttlátrar
tekjuskiptingar, en aldrei er
hægt að skipta meiru heldur en
aflað er og er því aukning fram-
leiðslunnar það sem mestu máli
skiptir. Það er skoðun mín, að
með meiri hagræðingu væri hægt
að auka framleiðnina að miklum
mun og þá yrði að tryggja laun-
þegum réttlátan hagnað af því
skipulagsstarfi.
Ljóst er að gera þarf stórt á-
tak í húsnæðismálunum, en þau
eru mörgum launamönnum alger
lega ofviða, eins og nú er háttað.
Mikið hefur verið gert á sviði
tryggingamála síðustu árin. At-
hugandi er þó, hvort ekki væri
hægt að endurskoða tryggingar-
löggjöfina með það fyrir augum
að auka aðstoð til þeirra sem
verst eru settir, en draga úr
greiðslum til þeirra sem mest
bera úr býtum.
Þaff er von mín aff samkomu-
lag megi takast um stöðvun dýr-
tíffarinnar og meiri festu í kaup-
gjalds- og verðlagsmálum heldur
en veriff hefur. Þaff er þjóðinni
allri fyrir beztu og launþegum
nauðsynlegt.
Jóhann Sigurffsson.
fremst við síendurtekna tog-
streitu að spenna tímakaupið
einhæft sífellt hærra miðað við
krónutölu. Það eru sífellt fleiri
innan og utan launþegasaimtak-
anna, sem nú orðið sjá og skilja,
að þessi aðferð hefur á s. 1. ár-
um eklki reynzt einhlít og oft á
tíðum engin kjarabót. Þar ber
hæst sífelldar víxlhækkanir
kaupgjalds og verðlags, sem allir
hugsandi menn viðurkenna að sé
þjóðfélagslega stórskaðlegt. Enda
má hver sjá, að það skiptir ekki
megin máli hversu margar krón-
ur launþeginn fær greitt í kaup,
hitt er aðalatriðið hversu mikið
af lífsnauðsynjum er hægt að fá
fyrir hverja krónu.
Nú ber ekíki að skilja það svo,
að ég sé að kenna lauþegasam-
tökunum einum þess öfugþró-
un. Þar kemur fleira til. - Það
skal játa, að þetta er í fram-
kvæmd viðameira en svo að því
verði breytt á notokrum dögum
eða vikum. Hins vegar breytir
það etoki því, að þetta er eitt
mest aðkallandi verkefnið í dag.
í þessu sambandi hafa á síð-
ustu árum komið fram hugmynd
ir til úrbóta, þar hefur verið
bent á aukið ákvæðisfyrirkomu-
lag, vinnuhagræðingu, starfsmat
og samstarfsnefndir launlþega og
atvinnurekenda. Nefnd sem að
hefði með höndum að fylgjast
með framleiðslu- og gjaldþoli at-
vinnuveganna á hverjum tíma.
Þetta gæti án efa eytt þeirri tor-
tryggni, sem virðist ríkja milli
launþega og atvinnurekenda, að
minnsta kosti þegar að samninga
borðinu er komið. Þá ekki síður
stytt undirbúningstimann fyrir
nýja samninga, en hann er nú
orðinn skaðlega langur.
Þegar litið er yfir síðasta ár
kemur í ljós, að þrátt fyrir
óæskilega röskun á efnahagskerf
inu, þá hefur aldrei áður verið
um jafn mitola og stöðuga vinnu
að ræða fyrir alla. Það má segja
að slegizt hafi verið um hverja
vinnandi hönd. Þetta þýðir að
Einar Jónsson, form. MúraraféL Rvíkur:
Vinna þarf bug
á verðþenslunni
f DAG fagna reykvískir Iaunþeg-
ar því samstarfi, sem tekist hef-
ur að ná um hátíðahöld dagsins.
Hún þakkar þeim forystumönn-
um sínum, sem hafa lagt til hlið-
ar pólitísk sjónarmið, til þess að
sameina alla launþega borgarinn-
ar 1. maí þegar þeir til áherzlu
aðalkröfu dagsins fylkja liði og
lyfta þeirri kröfu hátt, svo allir
megi sjá, að þeir krefjast þess að
fá aukinn kaupmátt launanna, en
ekki hærri krónutölu í launaum-
slagið og svo aukna dýrtíð í kjöl-
farið.
Reykvískir launþegar fagna
því, ef nú tekst að halda pólitísk-
um ofstækismönnum í skefjum,
mönnum, sem engin tengsli hafa
við neitt launþegafélag í dag og
sumir hverjir aldrei haft þau og
aðrir, sem lafa á löngu liðnum
tengslum og standa eins og nátt-
tröll innan verkalýðshreyfingar-
innar í dag.
Það er von okkar i dag, að
þeir menn, sem forystuna hafa í
verkalýðshreyfingunni og ráða
þar málum, að þeir haldi áfram
Einar Jónsson.
að settu marki, eftir 1. maí, með
sama hugarfari og samstaðan í
dag byggist á, að fyrst og fremst
ráði gerðum þeirra hagsmunir
launþegans, en ekki pólitískur,
en hagur launþegans í dag er að-
vinna bug á verðþenslunni.
afkoma almennings má eftir at-
vikum teljast góð.
Raddir hafa heyrzt um það,
að þetta atvinnuástand sé skað-
legt, hefur meira að segja verið
nefnt vinnuþrælkun, sem fólk
yrði að leggja á sig til að vega
á móti aukinni dýrtíð, svo tekju-
urnar hrykkju fyrir brýnustu
lífsnauðsynjum. Hvað sem um
það er, þá vita allir miðaldra og
eldri, að það hefur verið fyrr
unnið á íslandi og engum fund-
izt ástæða til að orða það við
þrældóm. Og smeykur er ég um,
að þeir sem kynntust atvinnu-
leysi fyrirstríðsáranna, þegar
móðuharðindapostularnir báru
ábyrgð á stjórnarfarinu, þeir
kæra sig áreiðanlega ekki um að
skipta í dag.
Stjórnarandstaðan hefur mikið
fjargviðrast um þrautpíningu
verkalýðsins, síðan þeir sjálfir
gáfust upp við að leysa vand-
ann' 1958, en kenna núverandi
ríkisstjórn um allan ófagnaðinn.
Þeir virðast vera búnir að
gleyma því, ag þeir eiga sjálfir
sinn kapitula í stjórnarsögunni.
Þar er blað verkalýðsins síður
en svo óskrifað.
Á miðju sumri 1956 var illu
heilli „vinstri" stjórninni hleypt
af stotokunum. Kjölfestan var
með fleiru héstemmd loforð
verkalýðnum til handa, nú
Skyldi etokert vera gert, nema
með fullu samráði við verkalýð-
inn. Eitt fyrsta verk þessarar
stjórnar var að ræna með vald-
boði 6 vísitölustigum af kaupi
launþega, og svo mikið lá við,
að þáverandi viðskiptamálaráð-
herra, Lúðvík Jósepsson, var
sendur gagngert á Dagsbrúnar-
fund, til að telja fundarmönnum
trú um, að þessar aðgerðir væru
óhjékvæmilegar og nauðsynleg-
ar til að ná jafnvægi. Enda væri
þetta kjarabót, ef höfð væri hlið-
sjón af því sem á eftir kæmi,
svo sem stöðvun verðlags o. fl.
Þetta nefndist einu orði „verð-
hjöðnunarstefna". Vísitölustigin
liafa ekki sézt enn þann dag í
dag. Verðhjöðnunarstefnan hef-
ur kannski birzt í því, að eftir
rúman tveggja ára stjórnarferil,
Skildi vinstri stjórnin við þjóð-
ina með á annað þúsund milljóna
nýjar álögur. • Síðast á árinu
1958 getok þáverandi forsætis-
ráðherra, Hermann Jónasson, á
þing A. S. í. þeirra erindi að fá
framlengdan hengingarvixil
ríkisstjórnar sinnar verkalýðnum
til handa, bara örstuttan tíma.
Svör A. S. í. þings voru þau, að
verkalýðurinn væri búinn að fé
nóg, treysti ríkisstjórninni ekki
til neins, segði því nei.
Þetta m. a. varð til þess, að
vinstri stjórnin hrötoklaði'st frá
völdum í desember 1958 og
skyldi eftir sig ásamt fleiru
óðaverðbólgu og hengiflug í
efnahagsmálum þjóðarinnar, svo
notuð .séu orð þeirra sjálfra.
Að endinu óska ég öllum laun-
þegum til hamingju með daginn
og óska þess bezt um ókomna
tíma, að kjarabaráttan megi efl-
ast og þroskast, svo alltaf sjáist
jáfcvæður og raunhæfur árangur.
Hitt sé liðin tíð, að fyrir komi
atvik eins og í samningum
haustið 1958, þegar þáverandi
viðskiptamálaráðherra gaf at-
vinnurekendum það skriflegt, að
þeim væri heimilt að fleygja
strax inn í verðlagið verðandi
•kauphætokun.
Jóhann Sigurffsson.
Samkomur
Kristileg samkoma
á bænastaðmum Pálkagötu
10, kl. 4, sumnud. 3. maí. —
Karl Adolfsson talar.
Allir velkominir.
Kartöflumús — Kakómalt
Kaffi — Kakó
Híðarkjör, Eskihlíð og Brœðraborgarstíg