Morgunblaðið - 04.06.1964, Blaðsíða 17

Fimmtuda'gur 4. júní 1964
MORGUNBLAÐID
17
100 ára minning séra Jóns
Árnasonar prests á Bíldudal
í DAG þann 4. júní, eru 100 ár
liðin frá fæðingu hins ástsæla
prests séra Jóns Árnasonar,
prests fyrst í Otradal og síðar á
Bíldudal. Hann er fæddur að
í>verá í Hallárdal í Húnavatns-
sýslu 4. júní 1864. Foreldrar hans
voru Árni, bóndi og hreppstjóri
á í>verá í Hallárdal, f. 26. nóv.
1831, d. 6. okt. 1918, Jónsson bónda
á Helgavatni í Vatnsdal (f. um
1791, d. 12. marz 1859 Ólafssonar
móðurbróðir séra Jóns á Stafa-
felli Jónssonar), og kona hans
Svanlaug (f. 7. okt. 1834, d. 6.
jan. 1916 Björnsdóttir b. á Þver-
á f. 4. sept. 1807, d. 19. júlí 1858
Þorlákssonar).
Árni faðir séra Jóng var hrepp
stjóri, merkisbóndi og einn mesti
máttarstólpi sveitar sinnar. Svan
laug kona hans var mesta rausn-
ar og gæðarkona. Var heimili
þeirra Þverá rómað fyrir rausn
og góðgerðastarfsemi.
Séra Jón lærði undir skóla hjá
merkisprestinum, prófasti séra
Hjörleifi Einarssyni á Undirfelli
í Vatnsdal.
Hann varð stúdent 30. júní
1887 og cand. theol úr Presta-
skólanum 22. ágúst 1890. Hann
var við kennslustörf á Eskifirði
1887-1888 og á Sauðánkrók 1890-
1891. Veittur Otrardalur 29. maí
1891, vígður 7. júní sama ár.
Sat á Bíldudal frá fardögum 1906,
er gerður var að prestssetri 1914.
Nágranna'þjónusta í Selárdals-
prestakalli frá 1907 til 1. júní
1928. Var Selárdalsprestakall
gert að annexíu frá Bíldudal 1909.
Kona séra Jóns 27. júlí 1891
var Jóhanna (f. 20. júní 1866,
d. 14. sept. 1949) Pálsdóttir hrepp
stjóra og bónda fyrst á Dynjanda
og síðar að Stapadal í Arnar-
firði (f. 17. des. 1826, d. 21. marz
1898, 71 árs að aldri Símonar-
sonar skipstjóra og hreppstjóra
Sigurðssonar á Dynjanda). Frú
Jóhanna var glæsilegasta mynd-
arkona og skörungur eins og hún
átti kyn til. Talið er að Símon á
Dynjanda hafi verið fyrstur ís-
lendiniga, er tóku fullkomið skip-
stjórapróf í Danmörku og fyrst-
ur íslendingur, er stýrði skipi
á milli landa á seinni öldum.
Hann var æfður sela- og hvala-
skutlari, íþróttamaður og hraust-
menni, sem ekki lét sér allt fyrir
brjósti brenna. Símon kom frá
Grund í Eyjafirði og fæddur Ey-
firðingur. Kona hans var Þor-
björg Bjamadóttir fædd í Auð-
kúluhreppi í Arnarfirði. Hún var
mesta myndarkona og manni sín-
um samhent. Þau giftust 11. ág-
úsl 1823. Er Símon þá talinn skip
6tjóri á Flateyri. Hefir hann þá
sezt að sem bóndi á Dynjanda í
Arnarfirði og gjörst hreppstjóri
hreppsins .Hann dó á Dynjanda
1859, 71 árs að aldri. Þorbjörg
kona hans dó 1871, 69 ára göm-
ul. Synir þeirra hjóna voru hinir
þekktu Dynj anda-bræður fimm
að tölu: Páll, Bjarni Kristján,
Sigurður og Friðrik. Allir voru
bræður þessir víkings duglegir
xnenn .Pall var eins og fyrr er
sagt bóndi og hreppstjóri fyrst
á Dynjanda eftir Símon föður
sinn og síðar í Stapadal. Hann
var af öllum sagður hinn mesti
gæðamaður, prúðmenni, dugnað-
armaður og sjóhetja. Kona hans
var Sigríður Jónsdóttir, Bjarna-
sonar og konu hans Kristínar
Bárðardóttur, sem lengi bjuggu í
Stapadal. En þegar áin skemmdi
túnið í Stapadal rétt fyrij: 1850,
fluttu þau sig í Hringsdal í Ketil
dalahreppi og bjuggu þar til
dauðadags. Jón dó 17. júlí 1862,
63 ára en Kristín kona hans dó
2. mai 1863, 63 ára gömul. Þau
voru hin mestu merkis- og dugn-
eðarhjón. Sigríður giftist Páli 21.
sept. 1852, þá 22 ára. Hún var
falin rausnar og gæðakona. Ég
*á hana einu sinni, er hún kom
í Hringsdal, til að sjá æskustöðv-
arnar, var hún þá komin með
inanni sínum í Otradal til tengda
sonar síns og dóttur. Þar sem
þau dóu. Bjarni bróðir Páls, varð
bóndi að Baulhúsum. Hann gift-
ist Sigríði Markúsdóttur, dóttir
séra Markúsar prests á Álfta-
mýri. Var Markús prestur lang-
afi Ásgeirs Ásgeirssonar, forseta
ísiands, Ragnars Ásgeirssonar
ráðunauts og þeirra merku syst-
kina. Bjarni var faðir Markúsar
skipstjóra og skólastjóra Stýri-
1896), bankaritari í Reykjavík,
ógift. Anna Guðrún (f. 8. nóv.
1900), gift 16. júlí 1932 Gunnari
skólastjóra í Reykjavík Bjarna-
syni. Svanlaug (f. 9. des. 1903),
gift 4. júní 1924 Gísla lækni Páls-
syni í Reykjavík. Árni (f. 4. nóv.
1906) heildsali í Reykjavík, gift-
ur 9. jan. 1930 Stefaníu Stefáns-
dóttur. Marínó (f. 4. nóv. 1906)
fortjóri í Reykjavík giftur 1.
okt 1931 Soffíu Wed'holm.
Frú Sigríður, ekkja Sigurðar
Magnússonar yfirlæknis ,hefir
Jón Arnason og kona hans, Jóhanna Pálsdóttir
mannaskólans. Bjarni drukknaði
vorið 1866 nálægt Kópaflögunni,
með tveimur sonum sínum, Sí-
moni, Þorbergi Sveini og mági
sinum Þorvaldi Markússyni. Var
að þeim hinn mesti mannskaði
og þau hjón hin mestu dugnaðar
og sómahjón. Sigúrður varð 'skip
stjóri í Reykjavík, og einn af
dugmestu og þekktustu skipstjór
um þar. Bogi Ólafsson mennta-
skólakennari, var á sínum yngri
áium háseti hjá Sigurði Símonar
syni. Sagði hann mér að Sigurð-
ur hefði verig dugmikill skip-
stjóri og hældi honum mikið. Var
þó Bogi ekki gefinn fyrir að
hlaða oflofti á menn eða hrósa
mönnum um skör fram. Kona
Sigurðar var Jóhanna Daníels-
dóttir. Friðrik Símonarson, skip
stjóri giftist Guðrúnu Ólafsdótt-
ur. Kristján Símonarson skip-
stjóri, giftist Þóru Jónsdóttur,
ekkju Odds Sveinssonar, prests
á Hrafnseyri. Þau fluttust suð-
ur á Akranes. að var vorið 1896,
að ég var viðstaddur fermingu
í Otrardalskirkju, tveim árum
áður en Páll Símonarson andað-
ist, að ég sá hann við messu í
kirkjunni. Ég man einlægt eftir
síðan, hvað mér varð starsýnt á
þessa öldungskempu mjög þrek-
lega á vöxt, með geysimikið
dökkjarpt skegg, sem huldi allt
brjóstið, og mér sýndist mjög
lítið farið að skjóta hærum. Þessi
maður skar sig úr og bar af öll-
um, sem í kirkjunni voru. Minn-
ist ég ekki, að hafa augum litið
jafn glæsilegan öldung eins og
Pál Símonarson. Hann var líka
sviphreinn og göfugmannlegur.
Plann var þá fluttur frá Stapa-
dal að Otradal til dóttur sinnar.
Börn þeirra séra Jóns og frú
Jóhönnu konu hans voru: Sig-
ríður (f. 5. júní 1892), gift 8. ág.
1913 Sigurði yfirlækni á Vífils-
stöðum Magnússyni (prests í
Laufási Jónssonar), bróður Jóns
Magnússonar forsætisráðherra.
Páll (f. 2. ág. 1893), drukknaði
23. apríl 1910, er fiskiskipið
Gyða frá Bíldudal fórst á Arnar
firði. Árni (f. 25. maí 1895), dó
ungbarn. Ragnheiður (f. 25. nóv.
verið 17 ára forseti Kvenfélags
íslands. Hefir 'hún oft á þeim ár-
um haldið útvarpserindi Kvenfé-
lagsstarfinu viðkomandi. Hafa
erindi þessi verið prýðilega vel
samin og flutt. Sigurður yfirlækn
ir maður hennar dó 20. júlí 1945,
75 ára gamall. Þess er mér ljúft
að minnast að Árni Jónsson
heildsali, og sem að ofan hefir
verið nefndur, hefir látið sér
vera mjög annt um að hlynna
mjög höfðinglega að Bíldudals-
og Selárdalskirkjum, sem faðir
hans þjónaði og flutti messur í.
Hann var lífið og sálin í því, að
Selárdalskirkja var endurbyggð
1961, en í þessari kirkju flutti
faðir hans messur í um 20 ára
skeið Hefir Árni gefið til kirkj-
unnar talsvert háa peningjagjöf,
sem mun stórlega hafa vaxið
síðan hann gaf hana. Einnig hef-
ur hann látið sér vera annt um
kirkjuna á ýmsan hátt t.d. með
því ag gefa málningu til að mála
kirkjuna með o.fl. Hann réð líka
Davíð Jensson yfirsmið til end-
urbyggingar kirkjunar. Bíldudals
kirkju hefir Árni gefið stórmikði
fé og hlynnt að henni á ýmsan
hátt. Með þessu sýnir Árni, hvað
minning hans við hina vinsælu,
ástríku góðu foreldra er honum
kær.. Ber öllum í söfnuðunum
þessum, að votta honum þakk-
læti fyrir þetta mannkærleiks-
verk.
Eins og að ofan er sagt var
séra Jóni veittur Otrardalur 29.
maí 1891, og vígður 7. júní s. ár.
Þá um sumarið fluttist hann til
Otrardals, þá nýgiftur. Þá var ég
sem þessar línur rita 10 ára gam
all. Frá þessum tíma og þar til
sumarið 1928, er séra Jón með
fjölskyldu sinni fluttist til
Reykjavikur, eða í 37 ár, hefi ég
haft talsvert náin kynni af þess-
um heiðursklerki, sem voru með
ágætum.
Hann var sóknarprestur minn
um 20 ára skeið. Hann jarðsöng
föður minn. Hélt hann við það
tækifæri tvær hjartnæmar ræður.
Hann gifti mig, skírði öll börn
mín átta að tölu, og fermdi þrjú
þau elztu þeirra. Séra Jón var
að mínu áliti og fleiri ágætux
prestur. Hann hélt oft mjög hjart
næmar ræður, sem báru vott um
örugga trú og traust á guði og
lausar við allar efasemdir og van
traust á almættinu, og því engar
trúarringlsræður. En hitt var
þó ekki minna í varið, að segja
mátti um hann með fullum sanni
af hann með ljúfmennsku sinni,
sérstöku prúðmennsku, kærleiks
ríku framkomu og eftirminni-
legu breytni, kenndi jafnt söfnuð
um sínum á stéttunum sem í
kirkjunni. Hann var framúrskar
andi embættismaður og trúr
drottinsþjónn. Hann var sam-
kvæmt stöðu sinni sáttarnefndar-
maður. Þar var hann á sinni
réttu hillu, því hann var sáttar
semjari sannarlega af guðsnáð,
því allsstaðar reyndi hann af
fremsta megni, að koma fram
sem sættandi friðarengill, og öll
um ófrið og deilum hafði hann
megna andstygigð á.
Hann var í mörg ár hreppS'
nefndaroddviti, og rækti það
starf eins ag önnur störf, er
hann hafði á hendi, með góðvild,
göfuglyndi og skyldurækni. Al-
drei heyrði ég orð hjá neinum,
falla í þá átt er hallað gæti hans
kennimannlega heiðri, né per-
sónu hans sem sannkristins
manns. Heldur lofuðu allir hans
mannikærleika.
Þau fimmtán ár, sem þau hjón
bjuggu í Otradal bjuggu þau
fremur góðu búi. Var þar gest
risni mikil og þar öllum tekið
með opnum örmum án nokkurs
manngreinarálits, hvort sem var
á nótt eða degi. Sama mátti segja
um heimili þeirra þau 22 ár, sem
þau áttu heima á Bíldudal. Þau
voru ekki auðug af þessa heims
.fjármunum, en þess auðugri af
kæríeika og góðvild. En þessi
'heiðurshjón urðu fyrir miklum
sorgum og ástvinamissi. Árna
son sinn misstu þau unigan
barnsaldri. Pál son sinn misstu
þau 23. apríl 1910, en hann
drukknaði með fiskiskipinu
Gyðu frá Bíldudal, er hún fórst
á Arnarfirði með öllum mönnum
sem á henni voru. Var Páll þá
tæpra 17 ára, bráðefnilegur ,pilt-
ur og hið mesta prúðmenni eins
og öll hans systkini. Þessi áföll
skildu eftir sár hjá ástvinunum
En örugg trúarvissa þessara trú'
uðu guðelskandi hjóna um, að
þau fengju að finna þessa ást-
vini sína alsæla í himnesku sælu
ríki, er kæmi yfir móðuna miklu
og fá að lifa þar með þeim
eilifri dýrðlegri alsælu, gaf þeim
huggun og styrk, sem hefir verk
að, sem græðandi smyrsl á sárin
og dregið úr sviðanum á þessum
erfiðu sorgarstundum.
Gömul sögn er um það, að
jegar Jón biskup Vídalín lá bana
leguna í tjaldi upp á Kaldadal,
hafi Ólafur Gíslason kirkju-
prestur hans, síðar biskup, er var
einn í fylgdarliði biskups, tekið
biskupi blóð, sem var eitt af
læknisráðum þeirra tíma. Hafi
biskup þá spurt séra Ólaf hvem
ig honum litist á sjúkleika sinn.
Og þagar prestur taldi mjög litl-
ar líkur til að biskupi mundi
batna. Hafi biskup sagt: „Það er
gott, ég á góða heimvon." Þessi
orð hins fræga biskups, kenni-
rcannaskörujigs og meistara, vil
ég leyfa mér, að leggja saklausa
ljúfmenninu, trúa guðsþjóninum
séra Jóni Árnasyni i munn, því
þannig er ég viss um að hann hef
ir hugsað, er hann fann dauða
sinn nálgast, þegar hann hefur
rennt huganum yfir sinn kær-
leiksríka, flekklausa og hrekk-
lausa æviferil. Sæll er hver sá,
sem deyr með því trúaröryiggi.
Séra Jóni hefur hlotnast sá dýr
mætasti fjársjóður, sem bverju
tignarmerki er dýfmætara, end-
ingarbetra og farsælla, en það er
að vera hreinhjartaður, saklaus
og góður maður. Því það er sá ein
ir fjársjóður, sem fyri guði gild-
ir. Sá sem lifir í kærleika, lifir
í guði, guð er kærleikur."
„Sælir eru þeir, sem friðinn
semja, því þeir munu á himnum
guðsbörn kallaðir verða.“ Þetta
voru hans lífsreglur.
Séra Jón Árnason dó eins og
áður er sagt í Reykjavík 12. april
1944 á 80 .aldursári, eftir að hafa
verið prestur með sóma og prýði
í 37 ár og lifað í ástríku hjóna-
bandi í 53 ár„ Hann var prýði
sinnar stéttar og fyrirmynd í
kristilegu líferni og siðprýði, sem
'hver góður maður virti og bar
lctningu fyrir.
Blessug sé minning þessa hug-
ljúfa ástrika valmennis og hinn-
ar mætu konu hans.
Einar Bogason,
frá Hringsdal.
Húseigendafélag Reykjavíkur
Skrifstofa á Grundarstíg 2 A
Sími 15659. Opin kl. 5—7 alla
daga, nema laugardaga.
LiJ OSM YND ASTOEAM
LOFTUR hf.
lngoltssiræti t>.
Pantið tima ) suna 1-47-72
Málflutningssknístofa
Sveinbjorn Dagfinss. hrL
og Einar Viðar, hdi.
Hafnarstrætj 11 — Sími 19406
UTANB0RÐSMÓT0RAR
Stærðir
hestöfl
Varaliluta- og viðgerðaþjónusta.
r *
Gunnar Asgeirsson hff.