Morgunblaðið - 24.09.1964, Blaðsíða 6

6
MORCUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 24. sept 1964
Hafliði Jónsson, garðyrkjustjóri:
Iðnþing fslendinga
og
garðyrkjumenn
A
1904,
I.
HRÍMKÖtiDUM haustdeg.
lá leið mán til Akureyrar
Þar stóð þá yfir Iðnþing íslend-
inga og minnst var 50 ára ak
miælis iðnaðarsamtaka Akureyr
ar. Þetta varð að vonum, miki?
fagnaðar og veizlu-þing og var
um tvennt tíðast rætt í skálræð-
um — þ.e.a.s. garðyrkjubæinn
Akureyri, sem var mönnum tii
augnayndis og vottur háþróaðrai
menningar bæjarbúa, en jafi>/
framt var minnst þeirrar hálfral
alda baráttu, sem iðnaðarmeni
á Akureyri höfðu háð fyrir stétt-
arlegri tilveru sinni.
Það var því ekki óeðlilegt, að
við garðyrkj-umenn, væntum okk
ur aukins skilnings hjá þeiro
mönnum, sem þessa haustdaga
voru undir svo hjartnæmri garð*
yrkju-stemmningu á Akureyri
1954. Þá höfðum við í hartnær
áratuig vænzt þess, af þessunj
sömiu mönnum, að þeir virto
störf okkar og nám til jafns vi3
hárgreiðslu og hattadömu-iðnu
En það var kominn haustfölvi
á lauf trjánna og ein frostnótt
hafði fellt fegurð blómanna. í
garðinum uppi á brekkunni, vann
hin aldna frú Margrethe Schiöti
að því, að búa gróðurbeð undif
kaldan norðlenzkan vetur. — Og
mér var þá á að hugsa: — Ef
hún frú Sohiöth væri hattadama,
þá sæti hún trúlega í heiðurs-
sessi á Iðnþingi fyrir alla prjón-
ana, sem hún hefði á langri starfs
ævi, stun-gið í flókafellingar. —
Ég kann ekki að lýsa þeirri gleði
sem á þeirri stundu gagntók mig
vegna þeirrar gæfu íslands, að
hún frú Schiötih, hafði fæðst með
garðyrkju-áhuga, en ekki hatt-
prjóna eða hárliðunar hugsjónir.
Sú gleði hugsun, gerði mér
harðan dóm Iðþings 1954, mun
léttbærari, þegar það kvað upp
þann úrskurð, — að störf okkar
garðyrkjumanna, væru aðeins
verkefni fyrir kvenfólk og lið-
léttinga. Ágætt og hollt verkefni
fyrir börn iðnaðarmanna, að
sumrinu.
Veizluræður höfðu engu breytt
um skilning þessara manna á
starfi frú Margrethe Schiöth og
obkar garðyrkjumanna.
Hinsvegar hafði á Alþingi ís-
lendinga þá nýverið, verið talin
fyllsta ástæða til, að lengja nám
við garðyrkjuskóla ríkisins, um
eitt ár, þannig að námið tekur nú
3 ár í stað tveggja áðúr, en jafn-
framt er krafizt 2. ára verklegs
undirbúnin-gs, áður en skólanám-
ið hefst. Af garðyrkjumönnum er
m.ö.o. krafizt lengra náms en
flestum eða öllum iðnaðarmönn-
um. Slíkt er e.t.v. ebkert óeðli-
legt, þegar þess er gætt, hvað
garðyrkja er miklu vandasam*
ara og fjölbreytilegra starf, en
flest ef ébki öll, þau störf, sem
í dag flokkast undir iðngreinar.
Þrátt fyrir það, veitir garðyrkju-
skólinn nemendum sinum engin
sérréttindi í íslenzku atvinnulífi,
fremur en íslenzku búnaðarskól
arnir. Sá ungur maður eða kona,
sem í dag velur sér garðyrkju að
lífs starfi verður að vera undir
það búinn, að etja kapp við, eða
ánetjast fjáraflabröskurum i
byggingariðnaðinum eða matvæla
framleiðslunni,
Vilji hinsvegar handla-ginn
garðyrkjumaður, taka að sér störf
í húsasmíði, húsamálun, hárliðun
og ha-ttagerð, — þá verður það
við lög.
Það er því ekki óeðlilegt þótt
einhver spyrji: — Hversvegna er
islenzka ríkið að halda uppi garð
yrkjuskóla og setja reglur um
garðyrkjunám?
En kannski vita fáeinir iðnaðar
menn svarið við þeirri spurningu,
þótt þeir kæri sig lítið um, að
gera það opinbert
n.
Liðin eru 10 ár og iðnaðarsam-
tökin á Akureyri minnast 60 ára
afmælis á sólfögrum haustdögum
1964. Iðnþing er þar saman kall-
að og veizlugleði hin sama og
fyrr. Ræðurnar frá því árið 1954
eru endurteknar og við garð-
yrkjumenn erum mœttir í þeirri
góðu trú, að skilningur iðnaðar-
manna hljóti nú, að ná hámanki
sínu.
Akureyri býr erm af verku-m
hennar frú Margrethe Schiöth,
en sjálf er hún horfin sjónum
og jarðneskar leifar í vanhirta
m/old kirkjugarðsins á Akureyri.
Tveir fullomir áhuga garðyrkju
menn búa nú gróðurbeð Lysti-
garðsins hennar undir það, að
mæta köldum norðlenzkum vetri
en ungir menn með garðyrkju-
áhuga telja lífvænlegra_ starf í
iðjuverum K.E.A. og S.Í.S.
Garðyrkjuskóli ríkisins starf-
mönnum það Ktillæti, að gefa
þeim bost á viðræðufundi með 5
manna félagsnefnd, sem kjörin
var af þingheimi í einu hljóði.
Nefndin kemst að þeirri óvæntu
niðurstöðu, að vandlega yfirveg-
uðu máli, — Að Garðyrkja sé
engu minni iðn en margt þeirra
starfa, sem í dag sé lögverndað,
sem faggrein samkvæmt íslenzkri
atvinn-umálalöggjöf. Nefndin legg
ur því einróma til að — 26. iðn-
þing íslendinga, samþykki að
garðyrkja skuli njóta sama réttar
og lögvemdar og nú njóta rakar-
ar, netagerðarmenn, barþjónar og
hattatizkudömur eða önnur hlið-
Gamla garðyrkjuskólahúsið í
ar þó ennþá með sex nemendum
og hafin er bygging á nýju
skólahúsi.
Garðyrkj ulaunþegar eru sextíu
talsins og ofra flestir orku sinni
og verkhæfi'leikum í það að
stjórna óstýrlátum æskulýð, yfir
sumarmánuðina.
Iðnþing íslendinga hefur í 20
ár velt fyrir sér spumingunni
um það, — hvort réttlætanlegt
sé, að lögvernda garðyrkju sem
starfsgrein á íslandi.
Futltrúar forréttinda stéttanna,
eru 110 mættir til þings, og vilja
I að þessu sinni sýna garðyrkju-
rnmúií
Hveragerði.
stæð þjóðhagslega mikilvæg störf.
Rödd réttlætis gagnvart 20 ára
þolinmæði garðyrkjumanna hef
ur í fyrsta sinn látið til sín heyra
á Iðnþingi íslendinga. Þar virð-
ast hafa orðið einhver manna
skipti, eftir öll þessi ár.
Og það slær ónotahroll að hin-
um öldnu fulltrúum. Þeir líta
upp og spyrja: — Nei heyrið mig
nú unglingar, hvað er nú að
gerast?
Og þingheimur spyr: — Hafa
þá garðyrkjumenn verið rangind
um beyttir í 20 ár?
Forseti þingsins spyr: — Vilja
menn ræða málið. Orðið er frjálst
— Já, orðið er frjálst. — En það
ríkir grafar þögn. Forseti segir:
— já, ef svo er ekki þá verður
gengið til atkvæðagreiðslu. „Og
hann lemur fundarhamrinum I
borðið, Eitt 'högg og — hann reið-
ir 'hamarinn á loft öðru sinni.
Þá ris á fætur og þó heldur hik-
andi, mikilhæfur húsasmiða-
meistari og bendir á að flas gerir
engan flýtir, það þurfi að íhuga
þetta mál miklu nánar, en nú
hafi verið gert í fljótræði af þing
skipaðri nefnd. Hann leg.gur til
að málinu verði skotið lil milli-
þinganefndar.
Það var nú það. Garðyrkju-
menn máttu vænta þess að Iðn-
þing íslendinga, gætu velt rétt-
lœtinu fyrir sér í 20 ár til við-
bótar — eða að minsta kosti, þar
til öldungar og réttlætisimenn iðn
aðarmanna í dag, yrðu allir genga
ir til feðra sinna og garðyrkju-
mannastéttin einnig horfin at
sjónarsviðinu.
Hver af öðrum rísa nú á fætur
stórfurstar byggingariðnaðarin*
og heimta, að málinu sé vísað til
milliþinganefndar. Jafnvel virðu-
legur klúbbhúss eigandi í heiður*
sæti þingsins, minnist þess, a8
hann á bróður í garðyrkjumann*
stétt, sem horfinn er að annarri
arðhærari vinnu, — og hann hvet
ur eindregið til, að málinu verði
skotið á frest.
Öðrum heiðurs herra, sem á
mág, í hópi garðyrkjumanna,
hlær einnig hugur í brjósti —
nei það má aldrei verða að sá
ári, geti talið sig í hópi iðnaðar-
manna, nóg er nú loftið samt.“
Og það er soðin saman í flýti
Framhald á bls. 18
Mývatn
Hér kemur bréf frá Kristj-
áni Þórhallssyni í Mývatnssveit,
athugasemd við skrif Velvak-
anda um Mývatnssveit í lok júlí
sl. Tilefni þeirra skrifa var ,að
ferðamaður kom að máli við
VelvaKanda og bað hann taka
Mývatn á dagskrá — og var
allur pistillinn byggður á frá-
sögn ferðamannsins. En hér hef-
ur Kristján orðið:
„Björk, Mývatnssveit.
Kæri Velvakandi.
í Morgunblaðinu birtist smá-
grein 31. júlí sl. um Grjótagjá í
Mývatnssveit. Er þar stuðst við
frásögn ferðamanns, sem nýlega
hafði verið á ferðalagi í Mý-
vatnssveit og baðaði sig í
Grjótagjá. Má raunar segja að
margt sé réttilega tekið fram í
þessari grein, t.d. varðandi
betri umgengni og bætta að-
stöðu, glöggan vegvísi o. fl.
Hins vegar er annað í grein-
inni furðulega fjarstæðukennt,
sýnilega sprottið af ókunnug-
leika á staðháttum og skorti af
réttum upplýsingum.
í grein Morgunblaðsins seg-
ir m.a.:
„Hægt er að synda frá botni
hennar eftir göngum í aðra laug
sem er töluvert stærri. Slíkt er
þó mjög varasamt nema fyrir
góða kafsundsmenn og kunn-
uga, og andopið á stærri laug-
inni ekki nema diskstærð.“
Hér er ruglað saman tveimur
baðstöðum, sem sé Grjótagjá og
Stórugjá. Þessi lýsing gæti átt
við Stórugjá sem er skammt frá
Reykjahlíð. Þar hefir um langa
tíð verið vinsæll sund- og bað-
staður. Vatnið í gjánni er 25—
28 stiga heitt og því mjög þægi-
legt að baða sig. Stóragjá er í
landi Reykjahlíðar og eru því
eigendur hótelanna líka umráð,\
menn og eigendur hennar. —
Grjótagjá er á allt öðrum stað.
Þar fannst fyrst baðstaður fyr-
ir tiltölulega fáum árum. Vatnið
í gjánni er yfir 40 stiga heitt,
hreint og tært.
Grjtóagjá er í landi Voga, eru
því landeigendur þeirrar jarð-
ar jafnframt umráðamenn og
eigendur gjárinnar.
Vegamálastjóri
í grein Velvakanda segir
m.a.: *'
„Þessi sérkennilegi baðstað-
ur sem engan sinn líka mún eiga
í heiminum er því miður van-
hirtur og illa merktur, þótt
þarna sé sennilega um að ræða
beztu auglýsingu sem eigendur
hótelsins í Reynihlíð) (en þeir
eigendur gjárinnar) geta
með jarðýtu hér af þjóðvegin-
um beint upp yfir hraunið, að
túninu er búið var að rækta á
söndum vestan Jarðbaðshóla og
Hrossaborgar. Liggur sá vegur
rétt við baðstaðinn í Grjótagjá.
Borið var ofan í þennan veg og
mátti teljast allgóður. Nú fer
ferðafólk að leggja leið sína um
þennan veg að Grjótagjá í vax-
andi mæli og hefur svo verið
síðan. Fljótlega lét vegurinn á
sjá vegna hinnar miklu umferð-
ar. Var því full þörf á að bera
ofan í veginn á ný. Þegar svo
var komið ritaði ég vegamála-
stjóra bréf, seint á árinu 1962.
Gat ég þar um ástand þessa
vegar og hinnar miklu umferð-
ar ferðafólks að Grjótagjá. Fór
ég þess jafnframt á leit hvort
Vegagerð ríkisins vildi ekki
leggja fram einhverja upphæð
til að bera ofan í veginn, þar
sem þetta væri orðinn alfara-
vegur. Þess má geta, að hægt
er að komast aðra leið að
gjánni, er þá farið af þjóðveg-'
inum vestan við Gufubaðið í
Jarðbaðshólum. Er sú leið grýtt
og því þörf fyrir ofaníburð.
eru
fengið fyrir
veitingastað."
Hér kemur fram í greininni
mikill misskilningur, hverjir séu
raunverulegir eigendur gjárinn-
ar. Vona ég að hér eftir sé öli-
um það ijóst.
Fyrir nokkrum árum létu
landeigendur Voga ryðja veg
gistihús sitt og ýkr Ekkert svar
Ekkert svar fékk ég við
bréfi mínu. Vorið 1963 var ég
staddur í Reykjavík og ræddi
þá í síma við vegamálastjóra
um þessi mál. Ég benti á að
mjög væri brýn þörf að setja
upp vegvísa að Grjótagjá, því
aUtaf væri verið að spyrja tU
vegar þangað, ekki sízt af út-
lendingum. Hins vegar gætu
landeigendur vart farið að aug-
lýsa sinn eigin veg, sem þó er
eins fjölfarinn af ferðafólki á
meðan Vegagerð ríkisins viU
ekkert leggja fram honum til
viðhalds. Erindi mitt við vega-
málastjóra bar engan árangur
og við það situr enn. Þó lét vega
gerðin á sínum tíma leggja veg
að Dimmuborgum, sem er mjög
fjölfarinn eða álíka og að
Grjótagjá. Hefur verið reynt að
halda þeim vegi við, ennfrem-
ur lét vegagerðin setja þar upp
vegvísi.
Hvers vegna má þá ekki
halda við vegi að eins fjölsótt-
um baðstað og Grjótagjá er og
merkja hana?
í grein Velvakanda segir:
„Til þess að komast ofan I
laugina verður að klöngrast um
skítuga og drulluga kletta.“ Þó
þessi lýsing sé að vísu orðum
aukin er vissulega mjög aðkall-
andi að bæta þarna aðstöðuna.
Hafa verður í huga, að þessi
sérkennilegi, og ég vil segja ein-
stæði baðstaður er algjörlega
gerður af náttúrunnar hendL
Hingað til hafa eigendur gjár-
innar ekki sjálfir haft þarna
neinna hagsmuna að gæta. Þesa
vegna hafa þeir heldur ekki
lagt þar í neinar umbætur. í
mörg ár er búið að ræða um
það hér í Mývatnssveit, að
koma upp sundlaug. Af fram-
kvæmdum hefur þó ekki orðið
ennþá. Nú tel ég að tími sé kom
inn að hefjast handa og byggja
sundlaug með nútíma þægind-
um við Grjótagjá.
Með beztu kveðju.
Kristján Þórhallsson.
ál /
' A
_________ M

"''“sSVS/
©pTb
ttWWMttú
KAUPFELQG
Nú er rétti túninn til að
panta.
rafhlöður fyrir veturinn.
Bræðurnir Ormsson
Vesturgötu 3. — Sími 11467.