Morgunblaðið - 07.11.1964, Blaðsíða 8

«
MORGU N BLAÐIÐ
' Laugardagur 7. nóv. 1964
Rætl um stóriðju
A FUNDI í Sameinuðu þingi i
gær var þingsályktunartiliaga
franxsóknamianna um stórvirkj-
unar- og stóriðjumál tdl um-
ræðu.
Gísli Guðmundsson (F) tal-
aði fyrstur. Rakti hann upphaf
þess, að fyrst var rætt um
stóriðju hér á landi og hvað
gerfzt hefði í því máli til
þessa dags. — Hann sagði að
Framsóknarmenn hefðu áður
borið fram þingsályktun-
artillögu þess efnis, að Jök-
ulsá á Fjöllum skyldi vera
næsta vatnsfall, sem tekið yrði
fyrir til virkjunar. Tillaga
þessi hefði verið samþykkt. —
,Samt hefði stjómin hug á að
snúa sér að öðrum vatnsfölluim
í því skyni og væri slíkt óvenju
leg búlkun á vilja Aiþingis.
Eysteinn Jónsson (F) kvaðst
hissa á því, að ríkisstjórnin
— Skuldabréf
r Frh. af bls. 28
Sá, að veita ríkisstjórninni heim-
ild til þess að hefja að nýju út-
gáfu ríkisskuldabréfa eða spari-
skírteina, en flestir munu sam-
máia um það, að það sé eðlileg-
asta leið ríkisins til fjáröflunar
til framkvæmda. Með verðbréfa-
söilu yrði tryggt, að hluti heildar-
sparnaðar almennings gengi
beint til opinberra framkvæmda.
Er það miklu heilbrigðari háttur
en að ríkissjóður taki lán hjá
lánsstofnunum, sem aftur fá
sparifé frá almenningi. Skipuleg
verðbréfasala gæti einnig orðið
til þess að draga úr þörfinni fyrir
erlent lánsfé til opinberra fram-
kvæmda.
* Til þess að gera þessi nýju
skuldabréf ríkisins seljanlegri er
ráðgert, að þau verði verðtryggð
þannig, að vextir og afborganir
af þeim verði bundin vísitölu.
Slík bréfaútgáfa mundi því jafn-
framt gefa almenningi kost á
nýju sparnaðarformi, sem yrði
tryggt gegn verðhækkunar-
áhættu. Ekki er nánar kveðið á
um kjör þessara bréfa að öðru
leyti í frumvarpinu, enda verður
að ákveða þau með tilliti til allra
aðstæðna, þegar útboð fer fram.
Er mikilvægt að fá úr því skorið,
hvort líklegt sé, að útgáfa verð-
tryggðra bréfa geti orðið mikil-
vægur þáttur í sparifjármyndun
þjóðarinnar I framtíðinni og
þannig orðið grundvöllur heil-
brigðrar fjáröflunar til fram-
»■ kvæmda.
Lagt er til skv. 4. gr. frv., að
ríkisstjómin hafi samráð við fjár
veitinganefnd um ráðstöfun þess
fjár, sem aflað verður með þessu
móti, en sá háttur hefur verið
hafður á áður, þegar um alnienna
lánsfjáröflun ríkissjóðs hefur ver
ið að ræða.
>ar sem hér er um það að
ræða að brjóta nýjar brautir í
lánsfjáröflun, má búast við því,
að fyrstu verðbréfin, sem gefin
verði út, þurfi að vera með hag-
kvæmum kjörum og ekki til
mjög langs tíma. í fimmtu grein
frumvarpsins eru þvi ákvæði, er
heimila ráðherra að gefa út ný
bréf í stað þeirra, sem út verða
^dregin eða endurgreidd. Með því
yrði lánsfjáröflunin til lengri
tíma frá sjónarmiði rikissjóðs.
Samkvæmt frumvarpinu er
einnig lagt til, að þessi ríkis-
skuldabréf verði skattfrjáls á
sama hátt og sparifé, en það verð
ur að teljast óhjákvæmileg ráð-
stöfun, ef þau eiga að seljast að
nokkru verulegu ráði til almenn-
ings. Einnig hefur það nýmæli
verið tekið upp í frumvarpið, að
bréfin verði einnig undanþegin
erfðafjárskattL
skyldi ekki
samfþykkja
þessa tillögu,
með því að svo
margt hefði
komið fram
fyrri ummæium
iðnaðarmála-
ráðherra í þess-
um umræðum,
sem bæri vott
um svipaðan vilja og fram
kæmi í þingsálykbunartillög-
unni. Taldi Eysteinn, að allt of
mdkil leynd hvlidi yfir aðgerð-
um ríkissftjórnarinnar í þessum
rnálum, og væri þessi tillaga, ef
samiþykkt væiri, borin fram í því
skyni að rjúfa þessa leynd.
Jóhann Hafstein, iðnaðarmála
ráðherra, sagði, að hann hefði
skýrt ítarlega
frá þessum
málum öilum.
>að gæti ekiki
farið á milli
mála, að hann
vi'ldi ekki á
nokkurn hátt
leyna þingmenn
því, sem gerzt
hetfði í þessu
máili fyr og síðar. Ríkisistjóm-
in hefði hins vegar viljað koma
Iþessum málum yfir frumstig
undirbúnings, til þess að unnt
væri að gera sér vel grein fyrir
þessum málum, þegar þau yrðu
tekin fyrir í umræðum á Al-
þingi og nefndum þess.
Eysteinn hefði búið þessa sögu
til, að ríkisstjórnin vildi leyna
þingmenn því, sem væri að ger-
ast í stóriðjumálunum og blésu
nú söguna upp. í>að væri full-
komlega röng túlkun að skýra
ummæli hans fyr og síðar þann-
ig, að hann viildi leyna þing-
menn því, sem gerðist í þessu
máli. Með því að halda slíku
fram eins og Framsóknarmenn
gerðu nú, þá bæri það vobt um,
að ekki fylgdi heill hugur máli,
þegar þeir bæru þessa tiilög.u
fram.
Amór Sigurjónsson bar fram
tillögu þess efnis, að ríkisstjórn
og stjómarandstaða gerðu með
sér hrosstakaup þannig, að ríkis-
stjómin veitti þingsályktunar-
tillögu Framsóknarmanna fylgi
sitt, en Framsóknarmenn leyfðu
frumvarpi þeirra um lækkun
skiatta og útsvara að sotfna í
nefnd.
Var frekari umræðum um
stóriðju síðan frestað.
4. Sé íslenzkup rikisborgari.
Um völd og störf hreppstjóra
segir m.a. að þeir séu umboðs-
menn sýslumanns, hver í sínum
'hreppi. Fara þeir með lögreglu-
vald, annast innheimtu opinberra
gjalda, fógetagerðir og fleiri
störf í umboði sýslumanns, svo
og önnur þau störf, sem nánar
kann að vera kveðið á um í lög-
um og reglugerðum.
Um laun hreppstjóra segir, áð
þau skulu greiðast úr ríkissjóði.
í athugasemdum, sem frum-
varpi þessu fylgja, segir m.a.
í gildandi löggjöf helur skort
heildaráfcvæði um störf hrepp-
stjóra. Aðalákvæði um hrepp-
stjóra er að finna í reglugerð
fyrir hreppstjóra frá 29. apríl
1880, en sú reglugerð er af aug-
ljósum ástæðum orðin mjög úr-
elt. Hér og þar í lögum er að
finna ákvæði um einstök störf
hreppstjóra, en almenn ákvæði
um hreppstjóra eru engin. Hef-
ur þetta valdi'ð óþægindum við
skipulagningu starfa hreppstjóra.
>ví hefur orðið að ráði, að sam-
ið yrði frumvarp til laga um
hreppstjóra. í frumvarp þetta
eru tekin helztu meginatriðL
sem gilda skulu um hreppstjóra.
Til útfyllingar og frekari leið-
beiningar er svo gert ráð fyrir
því, að sett verði ný reglugerð
um hreppstjóra, störf þeirra og
kjör. Jafnframt hefur þótt rétt
áð endurskoða ákvæði laga frá
1988 um laun hreppstjóra og
aukatekjur m.fl., en laun hrepp-
stjóra hafa dregizt verulega aft-
urúr á síðustu árum. Er gert ráð
fyrir því í frumvarpi þessu, að
þfetta sé lagfært.
>á hafa verið lögð fram tvö
frumvörp, annars vegar um breyt
ing á lögum um meðferð einka-
móla í héraði, hvernig þóknun til
stefnuvotta skuli farið og hins
vegar um breyting á skiptalög-
um, og er þar kveðið á um þókn-
un hreppstjóra fyrir gerðir þær,
sem þeir annast samkv. þeim lög
um. Eru bæði þessi frumvörp
lö£ð fram til samræmingar við
frumvarpið um hreppstjóra.
Frumvarp um menntaskóla.
Einar Ágústsson og Óskar Jóns
son hafa flutt frumvarp um
menntaskóla. Efni þess er, að
menntaskólarnir skuli vera fjór-
ir, tveir í Reykjaví'k, einn á Akur
eyri og einn á LaugarvatnL
Stofna skal auk þess einn mennta
skóla á Austurlandi og einn á
Vestfjörðum, þegar fé er veitt
til þeirra á fjárlögum.
Áburðarverksmið j an.
Einar Olgeirsson er flutnings-
maður frumvarps um, að áfburð-
arverksmiðjan verði a'ð fullu
Framhald á bls. 21
ODDUR Andrésson, bóndi að
Neðra-Hálsi í Kjós tekur nú sæti
á Alþingi. Kemur hann í stað
Matthíasar Á. Mathiesen, sem fer
utan í dag á ársfund þingmanna-
sambands NATO. Auk Matthías-
ar munu þingmennirnir Guð-
laugur Gíslason, Benedikt
Gröndal og Björn Fr. Björnsson,
sækja fundinn.
Oddur Andrésson er 2. varam.
Sjálfstæðisflokksins í Reykjanes-
kjördæmi og er þetta í fyrsta
sinn, sem hann tekur sæti á þingL
Var kjörbréf hans tekið fyrir á
Alþingi í gær og samþykkt sam-
hljóða.
b
orc^ci ró tiórn
Frumvarp um hreppstjóra.
Lagt hefur verið fram á Al-
þingi frumvarp af bálfu ríkis-
stjórnarinnar um hreppstjóra.
Hafa engin heildarákvæði veri'ð
til í íslenzkri löggjöf til þessa
um störf þeirra og er þessu frum
varpi ætlað að bæta þar úr.
í fru-mvarpinu segir m.a. að
hreppstjóri skuli vera einn í
hverjum hreppi. Skuli hann val-
inn þannig, að sýslunefnd á að
kjósa, ef óskað er, þrjá íbúa í
hluteigandi hreppi til hreppstjóra
starfs, og skipi sýslumaður einn
þeirra hreppstjóra.
Skilyrði hreppstjórastöðu eru
þau, að viðkomandi fullnægi eft-
infarandi skilyrðum:
1. Sé svo andlega og *líkamlega
hraustur, að hann geti gegnt
stöðunnL
2. Sé 21 árs að aldri.
3. Sé lögráða og hafi forræði á
fé sínu.
Framhald af bls 6.
móðgun til leikfélagsins, eins og
borgarstjóri hafi gefið í skyn.
Hann kvað tillögu Sjálfstæðis-
manna óþarfa.
Þór Sandholt ræddi um þann
þátt tillögu þremenninganna,
sem víkur að hugmyndasam-
keppni arkitekta á og áætlun
byggingartíma hússins, sem er
ákveðinn fyrir
17. júní 1969 og
verði húsið þá
tilbúið til not-
kunar. Þór
sýndi fram á, að
þetta tímamark
þeirra væri með
öllu óraunhæft.
Þá kvað hann
gengið framhjá
þvi, að þótt rétt geti verið talið
að reisa hús í minningu lýð-
yeldisstofnunarinnar, þá þurfi
það ek-ki að útiloka minnisvarða
af sama tilefni.
Kristján Benediktsson, með-
flutningsmaður tillögu þeirra
Guðm., kvað það vera deilu um
keisarans skegg, hvort bor-gar-
leikhús sé byggt af leikfélaginu
m-eð styrk borgarinnar eða
byggt af bonginni. Hann kvað
það geta verið rétt að tímamark-
ið í tillögunni væri óraunhæft
en það væri þá orðað vægilega og
þyrfti ekki að taka það of bók-
stafiega. Hann fór nokkrum orð-
um um minningu við lýðveldis-
stofnunina og nauðsyn á borgar-
leikhúsi. Kvaðst hann vona, að
ekki yrði togstreita um málið.
Sigurður Magnússon sagði hér
koma fram grundvallarmismun
á skoðunum, hvort borgarleik-
bús skuli reist af borginni eða af
leikfélaginu með styrk borgar-
yfirvalda.
Alfreð Gíslason flutti tillögu
um það, að báðum framkomnum
tillögum yrði vísað til borgar-
ráðs og komi síðan fyrir næsta
borigarstjórnarfund. Kvaðst hann
andvígur því að borgarstjórn
afsalaði sér frumkvæði og heiðri
af þessu máli.
Óskar Hallgrímsson, einn með-
flutningsmanna tillögu þre-
menninganna kvaðst taka hagnýt
minnismerki fra-m yfir minnis-
varða og væri borgarleikhús
efst í sínum huga. Hann taldi
rétt, að borgarráð fengi tæki-
færi til þess að kanna þetta mál
milli borgarstjórnarfunda.
Þórir Kr. Þórðarson tók næst-
ur til máls og taldi það m.a.
fram sem röksemdir sínar fyrir
stuðningi við tillögu hans og
annarra Sjálfstæðismanna, að
hann teldi, að
auk Þjóðleik-
húss, eigi að vera
frjálst leikhús.
Sá möguleiki sé
nærri, ef Reykja
víkurborg hafi
veg og vanda
af byggingu
borgarleikhúss,
*!að það yrði ekki
algjörlega frjálst. Hefði mátt
greina ráðagerðir í þá átt í máli
flutningsmanna tillögunnar.
Þórir ræddi þá um hverniig
minnast beri lýðveldisstofnunar-
innar og sagði, að ekki mætti
fara fyrir Þalíu leiklistargyðju,
eins og konu Lots, að hún verði
saltstólpi. Hann sagði, að leikhús
og starfsemi leikara ætti ek'ki að
vera minnisvarðþ heldur væri
það frjáls andleg starfsemi.
Geir Hallgrímsson, borgar-
stjóri, kvað tillögumenn ekki
hafa komið fram með neinar
upplýsingar um mannvirki það,
sem þeir vildu að borgarstjórn
samþykkti að reisa, utan þeirra
upplýsinga, sem lægju fyrir frá
leikhússtjóra leikfélagsins um
byggingu leikfélagsins, að þar sé
igert ráð fyrir 4-500 manna leik-
húsi, sem sé óbrotið í sniðum.
Umfram þetta lægi ekkert fyrir
t.d. um kostnað.
Borgarstjóri sagði: Við höfum
hér á neðri hæðinni ekki þá sér-
þekkingu, sem þeir menn hafa
hér á efri hæðinni, og átti þar
við leikhússtjóra og stjórnar-
menn Leikfélags Reykjavíkur,
sem sátu á áheyrendapöllum. Við
höfum varðveizlu borgarsjóðs,
saigði Geir borgarstjóri og getum
út af fyrir sig samþykkt að
framkvæma þetta og hitt á kostn
að borgarbúa. Um þessa fram-
kvæmd skortir allar upplýsingar,
um stærð, kostnað, útbúnað o.fL
Af þessum sökum m.a. er mjög
óviðurkvæmilegt af borgarstjórn
að hlaupa fram fyrir skjöldu, án
þeirra upplýsinga, sem Leik-
félaig Reykjavíkur hefur. Það er
ekki eðlilegt, að borgarstjórn
skipi byggingarnefndina og veiti
teikfélaiginu kost á fulltrúa. Það
er langtum eðlilegra, að leik-
félagið skipi byggingarnefndina
og veiti borgarstjórn kost á til-
nefningu fulltrúa, sem getur
fylgst með þvþ að fé því, sem
borgarsjóður veitir til málsins,
sé vel varið. Frumkvæði þessa
máls hefur verið í höndum Leik-
félags Reykjavíkur og við 1
borgarstjórn höfum ekkert til
þess unnið að hrifsa þetta frum-
kvæði til okkar í skjóli borgar-
sjóðs. Með tilvísun til ummæla
Alfreðs Gíslasonar sagði borgar-
stjóri, að ekki væri hægt að af-
saila því frumikvæði, sem borgar-
stjórn aldrei átti og því síður
heiðri, sem bundin væri leik-
listarstarfseminni sjálfri.. Þessu
frumkvæði á borgarstjórn ekki
að ræna, heldur fylgja fast eftir
í kjölfar forgöngumanna. Leik-
félagið hefur á að skipa þeirri
sérþekkingu og hefur þann áhuga
og innblástur, sem við höfum
fckki. Við skulum því fylgja
leikfélaginu fast eftir og heita
því að vera ekki of þungir í
taumi.
Guðmundur Vigfússon talaði
síðastur og kvaðst geta fallist á
tillögu flokksbróður síns, Al-
freðs Gíslasonar, um að báðum
tillögum yrði vísað til bongar-
ráðs. Sú tillaga var hinsvegar
felld, en tillaga Sjálfstæðis-
nianna samþykkt