Morgunblaðið - 28.11.1964, Blaðsíða 23

Laugardagur 28. nóv. 1964
MORGU N BLADIÐ
23
☆
FÓLK það sem bjargað hefur
verið undanfarna daga úr
klóm uppreisnarmanna í
Kongó, hefur flest haft meira
af þeim að segja en aðeins
fárra daga fangelsisvist og svo
skelfingarskothríðina á Lum
umba-torginu. Mikill fjöldi
þess hefur verið fangar upp-
reisnarmanna svo mánuðum
skiptir, margir síðan í ágúst
s.l., er uppreisnarmenn létu
greipar sópa um ýmsar trú-
boðsstöðvar inni í landi og
höfðu á brott með sér starfs-
lið þeirra til Stanleyville.
Systir Renelde Kirschenmey-
er frá Garnish í Luxembourg
sagði: „Þetta voru ekki leng-
ur menn. Þeir voru eins og Við komu flóttamannanna frá Stanleyville. Moise Tshombe, forsætisráðherra, heilsar einni kvenn-
ljón“. Hún sagði, að uppreisn anna sem af komust.
Þjdöfáninn erfiður til átu
armenn hefðu neytt sig og
sitt fólk til að yfirgefa trú-
boðsstöðina í Lubutu í ágúst
og haft þau á brott með sér
til Stanleyville. „Okkur var
hótað dauða á degi hverjum“
sagði systirin, „það var orðið
okkur daglegt brauð“.
Bandaríski ræðismaðurinn
í Stanleyville, Michael P. E.
Hoyt, sagði að hann og aðrir
starfsmenn sendiráðsins hefðu
verið í haldi hjá uppreisnar-
mönnum í þrjá og hálfan
mánuð. Þeir hefðu sætt illri
meðferð framan af, jafnvel
misþyrmingum, en síðasta
mánuðinn hefði betur verið
farið með þá og þeir meira að
segja stundum fengið að
þiggja aukabita af vinum sín-
um utan fangelsisdyranna. —
Hoyt sagði einnig frá því, að
uppreisnarmenn hefðu rifið
niður bandaríska þjóðfánann
af stönginni, sem hann blakti
á úti fyrir dyrum ræðismanns
skrifstofunnar og hefðu síð-
an neytt starfsmenn skrifstof
unnar til þess að borða hann.
„Við máttum hafa okkur alla
við“, sagði Hoyt, „aidrei hefði
ég trúað því að nokkur fáni
gæti verið svona harður und-
ir tönn“.
Bandaríkjamennirnir voru í
sífellu fluttir milli húsa og
loks sagt að þeim yrði stefnt
fyrir herrétt, sem þó ekki
varð af. En á miðvikudaginn
var Hoyt leiddur að Lum-
umba-minnismerkinu ásamt
landa sínum, trúboðanum
Carlson, og tveim öðrum ung-
um Bandaríkjamönnum, sem
neitað höfðu að gegna her-
skyldu og unnu að mannúðar
málum í Kongó. TJm 5000
manns höfðu hópast þarna
saman til þess að sjá okkur
tekna af lífi, eins og tilkynnt
hafði verið,“ sagði Hoyt.
„Ljónin“ („Simba“ — auk-
nefni uppreisnarmannanna)
hópuðust saman umhverfis
okkur og sögðust myndu
drepa okkur, en síðan lenti
þeim saman um það, hvernig
ætti að gera það. Einnig sögð
ust þeir myndu hafa okkur
í matinn eftir á og skemmtu
sér við að segja okkur á
hvaða líkamshlutum þeir
myndu byrja. Eftir hálftíma
þóf kom herforingí uppreisn-
armannanna, Nicolas Olenga
aðvífandi og skipaði að flytja
okkur aftur í bilana og sagði
að aftökunum hefði verið
frestað. Áhorfendur reiddust
mjög, eltu bílana á hlaupum
og æptu ókvæðisorðum að
okku,\“
Hoyt sagðist oft hafa rætt
við foringja uppreisnarmanna,
Gbenye og hefðu viðræður
þeirra verið næsta vinsamleg
ar, en ljóst hefði verið, að líf
gislanna skipti hann og menn
hans næsta litlu máli.
Hoyt sagði að uppreísnar-
menn teldu sig ekki kommún-
ista, heldur sósíalista. Þeir
hefðu engar raunverulegar
kennisetningar, en gamaldags
hjátrú gegndi mikilvgu hlut-
verki í lifi þeirra. Strangar
reglur væru fyrir hegðan
manna á orrustuvellinum og
m.a. mættu þeir aldrei líta við
áður en lagt hefði verið til
atlÖgu.
„Menn okkar voru vélavið-
gerðarmenn á gúmmíekru
300 km, vestan Stanleyville“,
sagði frú Christiaans, 23 ára
gömul hollenzk kona og tal-
aði líka fyrir munn vinkonu
sinnar, frú de Wild, „og eitt
kvöldið komu „ljónin“ okkur
að óvörum, drukkin, drógu þá
með sér út úr dyrunum og
skutu til bana -J-' alveg af
ástæðulausu“.
Síðustu stundir Carlsons.
Bandarískur trúboði,. séra
Davis, sem staddur var -á
Lumumba-torginu, er landi
hans og samstarfsmaður,
Poul Carlson, beið bana, lýs-
ir því hvernig það atvikaðist,
og segir: „Við sátum þarna
í göturykinu, svona 250
manns, í fjórfalur, röð. Ég
veit að við vorum öll að hugsá
um dauðann, þau okkar sem
yfirleitt gátu nokkuð hugsað
fyrir ótta. Sjálfum féll mér
allur ketill í eld þegar þeir
byrjuðu að skjóta og ég sá
fólkið velta um koll, kveina
og deyja. Við Carlson stukk
um á fætur og hlupum að
næsta húsi og ætluðum að
fara yfir múrvegg. Hann hjálp
aði mér upp á vegginn, en þá
kom eitt „ljónið“ aðvífandi og
tæmdi úr byssunni sinni í
hnakka honum. Það var til-
viljun ein, en mér hefur oft
orðið um það hugsað síðan —
hvers vegna hann, en ekki
ég? — Við földum okkur inni
í skáp í húsinu, átta saman
og ein lítil stúlka, og þarna"
biðum við í ofvæni i einar
sjö til átta mínútur. Við heyrð
um eitt „ljónið“ koma inn og
hleypa af skotum, fara út aft-
ur og svo bandaríska rödd,
sem sagði: „Ég veit þeir eru
hérna“ — og þá var okkur
loksins borgið. Ég bað fyrir
konu minni, meðan ósköpin
gengu á, hún var í haldi ann
ars staðar og þangað urðu
belgísku hermennirnir að
brjóta sér leið að frelsa fang-
ana og þeir urðu að brjóta
sér leið til baka með þá líka.
— Til Stanleyville fer ég ekki
aftur,“ segir séra Davis.
— Kongó
Framhald af bls. 1
Þetta er þriðja flugvélin sem
kemur me'ð flóttamenn til
Briissel frá Kongó þessa dag-
ana.
Fjöldi Evrópumanna er enn
eftir í frumskógahéruðunum
norðan Stanleyville o,g eru í
mikilli hættu, þar sem up-p-
reisnármenn veita stjórnar-
'hernum öfluga mótspyrnu.
Tveir tugir manna voru
myrtir í Paulis tvo síðustu
dagana, sem uppreisnar-
rnenn höfðu bæinn á sínu
valdi. Belgiska fallhlífarliðið
hjargaði um 200 manns í
Paulis, en ekki er lokið leit-
inni að Evrópumönnum þar.
í Stanleyville er enn skipzt á
skotum.
Uppreisnarmenn eru flestir á
brottu úr borginni, en skildu
eftir nokkuð lið manna, sem
tefja skyldi fyrir eftirförinni
og er hvergi óhætt um þvera
götu að fara í Stanleyville,
því alls staðar má búast við
skoti úr byssu leyniskyttu á
einhverju húsaþakinu. Talið
er að borgin verði ekki frið-
uð að fullu fyrr en eftir
nokkra daga.
Stjórnarhermenn sprengdu í
dag í loft upp minnismerkið
um Patrice Lumumba, sem
prýddi þar torg eitt mikið er
uppreisnarmenn höfðu notað
sem helzta aftökustað sinn
undanfarið. Auk Bvrópu-
manna, sem átti að skjóta til
bana þegar fréttist um komu
belgisku fallhlífarhermann-
arnia, voru þúsundir inn-
fæddra teknir af lífi við
nimnismerkið, sem var allt
hulið þykkri blóðstorku. Enn
eru lík á víð og dreif í Stan-
leyville og rykið á götunum
'hefur ekki náð að hylja allt
blóðið sem þar hefur runni'ð.
★
Forsætisráðherra Belgíu,
Theo Lefevre, sendi í dag
þakkir stjórnar sinnar til
Bandaríkjanna og Bretlands
fyrir aðstoð þeirra við björg-
unarstörfin í Kongó, en Banda
ríkin léðu til þeirra flugvélar
og Bretar herstöð sína á As-
unción-eyju. — Talsmaður
frönsku stjórnarinnar þakkaði
Belgum björgun franskra borg
ara í Kongó og fullvissaði
belgisku stjórnina um að
franska stjórnin skildi afstöðu
hennar.
— ★ —
Páll páfi hefur sent sam-
úðarkveðjur sínar Joseph
Malula, erkibiskupi í Glin í
Kongó.
Sendiherra Bandarikjanna í
Kairó flutti í dag egypzku
stjórninni formleg mótmæli
vegna árásar mörg hundruð
kongóskra stúdenta á sendi-
ráðið í gær.
— ★ —
Sendiherra Belgíu gekk í
dag á fund fulltrúa sovézka
utanríkisráðuneytisins ogflutti
mál stjórnar sinnar og ítrek-
aði að aðgerðir Belgíumanna
í Kongó væru ekki annað en
mannúðarstörf og myndi hætt
þegar er þær hefðu borið til-
ætlaðan árangur. Fyrir svör-
um varð yfirmaður Vestur-
Evrópu-deildar utanríkisráðu-
neytisins, Vasilij Grubjakov,
og ítrekaði hann aftur á móti
þá skoðun stjórnar sinnar, að
hér væri um að ræða íhlutun
í innanrikismál annars lands.
Fréttir herma að mótmæla-
fundir séu enn haldnir víða
í Sovétríkjunum.
Von mun vera á Moise
Tshombe forsætisráðherra
Kongó, til Parísar um helgina
og hefur Tshombe falazt eftir
viðræðum við de Gaulle.
— 70 ára afmæli
Framh. af bls. 3
is þrátt fyrir mikla samkeppni.
Húsnæði það, sem við höfum
nú tekið í notkun er hluti af
byggingunni, sem er að flatar-
máli 900 ferm. og verður væntan
lega útbúið viðgerðarverkstæði
í skemmu fyrirtækisins hér inn á
baklóðinni en það mun taka
tíma að koma þvi í það horf,
sem það þarf að vera til slíkrar
notkunar.
Ég vil við þetta tækifæri þakka
sérstaklega þeim ríkisstjórnum,
sem hafa verið við völd þessi
10 ár og þá helzt að nefna við-
skiptamálaráðherrana þá Ingólf
Jónsson, Lúðvík Jósefsson og
Gylfa Þ. Gíslason, og ráðuneytis
stjóra þeirra, þá Þórhall Ásgeirs
son, Jónas Haralz og dr. Odd
Guðjónsson, og Yngva ólafsson,
deildarstjóra, sem allir hafa kom
ið meira og minna við sögu
þessa fyrirtækis og þrátt fyrir
ýmsa erfiðleika á þessum tímum
hafa þeir verið reiðubúnir til
aðstoðar þegar á hefur þurft að
halda.
Næstur tók til máls B. P.
Gasov, fulltrúi Avtoexport. Ósk-
aði hann félaginu til hamingju
með nýja húsnæðið og afhenti
forráðamönnum þess gjöf frá
Avtoexport, Trojka, eða þríeykis-
vagn útskorinn úr tré.
— Skattamál
Framhald af bls. 15.
fremst: hver fær tækifærið til
þess að framkvæma þær7 Bezta
tryggingin fyrir heilbrigðri fram
tíð, er heilbrigt þjóðfélag í dag.
Það er hollast að treysta sem
minnst á vanþekkingu og blekk-
ingar, einkum í þjóðfélagi þar
sem upplýsing og almenn mennt
un fer ört vaxandi.
Það má raunar segja um fast-
eignaskattinn, að í sambandi við
hann hefur verið rótað upp ýmis
konar vitleysu. Sumt af þessu
virðist miðað við það, að fólk
sem eigi fasteignir hafi ein-
hverju að tapa á því að hér komi
heilbrigt skattakerfi. Annars er
það um fasteignaskattinn að
segja, að hann er einn elzti skatt
urinn sem til er, og því vel
þekktur. Um leið þykir hann
einn sá réttlátasti. Hvað er rétt-
látara en það, að þeir sem hafa
eitthvað meira en heilsuna og
almannatryggingar að styðjast
við, beri skattbyrði í hlutfalli
við það? Hann er einnig örugg-
ur og tiltölulega auðveldur í
framkvæmd. Það má stundum
fela tekjur, en naumast fasteign-
ir. í sambandi við fasteignaskatt
inn þarf almennt raunhæft fast-
eignamat.
í þjóðfélagi okkar eru fjár-
munirnir í tvennskonar mynd:
annars vegar sem tekjur og hins
vegar sem eignir. Tekjurnar eru
eins og straumur í tímanum, en
eignirnar eins og stöðuvatn, sem
myndast af þessum straumi hjá
sumum aðilum, en í mismunandi
ríkum mæli. Allt er þetta samt
í raun og veru sami hluturinn.
Eignirnar myndast við það að
menn láta ekki tekjurnar fara
strax út aftur, sem útgjöld. Heil
brigðast er því að miða skattana
bæði við tekjur og eignir, en
þeir greiðast auðvitað allir af
tekjum. Og lítum við á þjóðfé-
lagið, þá sjáum við það, að laun
þegarnir eru langtum fleiri held
ur en þeir sem eiga fasteignir að
ráði. Þó hefur tala launafólks,
sem ræður yfir nokkrum eign-
um, farið vaxandi með vaxandi
velmegun. Eigi að síður, verður
að ætla það, að skattakerfið
verði að táka fullt tillit til þess,
að launþegarnir eru í miklum
meirihluta í þjóðfélaginu. Það er
útilokað að hægt sé að halda
við skattakerfi, þar sem beinu
skattarnir falla að langmestu
leyti á laun.
Afmælishóf
Varðar á Akur-
eyri í kvöld
f KVÖLD efnir VÖRÐUR, F.U.S.
til hófs í Sjálfstæðishúsinu á
Akureyri í tilefni af 35 ára af-
mæli félagsins.
Hófið hefst með borðhaldi kl.
sjö, en siðan verður dansað til
kl. þrjú eftir miðnætti.
Undir borðum flytur Magnús
Jónsson, alþingismaður, ræðu,
Árni Böðvarsson syngur gaman-
vísur með undii’leik Jóns Við-
ars Gu’ðlaugssonar, og loks verð-
ur mælskukeppni milli Sjálfstæð
isfélags Akureyrar og Varðar. Af
hálfu Sjálfstæðisfélagsins munu
Bjarni Jónsson, úrsmiður, Jón
Þorvaldsson, bæjarfulltrúi, og
Ragnar Steinbergsson, lögfrasð-
ingur, tala, en af hálfu Varðar
þeir Halldór Blöndal, stud. jur.,
Leifur Tómasson, verzunarmað-
ur, og Rafn Hjaltalín, kennari.